intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Ứng dụng công nghệ cao của hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST
Báo xấu
9
lượt xem 3
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nông nghiệp công nghệ cao là hướng đi tất yếu để ứng phó với biến đổi khí hậu toàn cầu và yêu cầu ngày càng cao của thị trường trong nước và quốc tế, Lâm Đồng là tỉnh đi đầu cả nước về ứng dụng công nghệ cao trong phát triển nông nghiệp ở Việt Nam. Nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng ứng dụng công nghệ cao của các hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ứng dụng công nghệ cao của hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng

  1. Vietnam J. Agri. Sci. 2023, Vol. 21, No. 8: 1060-1070 Tạp chí Khoa học Nông nghiệp Việt Nam 2023, 21(8): 1060-1070 www.vnua.edu.vn ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ CAO CỦA HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÂM ĐỒNG Nguyễn Thị Phương*, Nguyễn Thị Thu Phương Khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn, Học viện Nông nghiệp Việt Nam * Tác giả liên hệ: ntphuongkt@vnua.edu.vn Ngày nhận bài: 06.06.2022 Ngày chấp nhận đăng: 04.08.2023 TÓM TẮT Nông nghiệp công nghệ cao là hướng đi tất yếu để ứng phó với biến đổi khí hậu toàn cầu và yêu cầu ngày càng cao của thị trường trong nước và quốc tế, Lâm Đồng là tỉnh đi đầu cả nước về ứng dụng công nghệ cao trong phát triển nông nghiệp ở Việt Nam. Nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng ứng dụng công nghệ cao của các hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. Số liệu sơ cấp được thu thập từ 25 hợp tác xã đã ứng dụng công nghệ cao, 5 hợp tác xã chưa ứng dụng và các bên liên quan khác. Kết quả cho thấy, hợp tác xã nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao giúp tăng năng suất và chất lượng sản phẩm, mang lại hiệu quả kinh tế cao gấp khoảng hai lần so với sản xuất thông thường. Tuy nhiên, tỉ lệ hợp tác xã nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao còn thấp, chưa mang tính đồng bộ, chủ yếu vẫn nằm ở khâu sản xuất và gặp nhiều rào cản trong quá trình phát triển như đất đai, vốn, trình độ của cả ban quản trị và thành viên hợp tác xã, năng lực tiếp cận thị trường vẫn còn hạn chế. Vì vậy, một số khuyến nghị đã được đề xuất để thúc đẩy sự phát triển của các hợp tác xã nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao trên địa bàn. Từ khóa: Nông nghiệp công nghệ cao, công nghệ cao, hợp tác xã nông nghiệp. High Technology Application of Agricultural Cooperatives in Lam Dong Province ABSTRACT High-tech agriculture is an indispensable direction to respond to climate change and the increasing demands of domestic and international markets, Lam Dong is the leading province in the application of hi-tech agriculture in agricultural development in Vietnam.This study aimed to assess the current situation of hi-tech application of agricultural cooperatives in Lam Dong province. Primary data was collected from 25 agricultural cooperatives have applied high technology, 05 others have not applied yet; and related stakeholders in the province. The results showed that agricultural cooperatives applied high technology in production increased productivity and product quality and the economic efficiency was about 2 times higher than those practising conventional production. However, the rate of high-tech agricultural cooperatives was still low and not synchronous in application, mainly in the production stage and faced many barriers in the development process such as land and capital. Besides, the level of the managers and cooperative members were still limited. Therefore, some main solutions were proposed to promote the development of agricultural cooperatives in high-tech applications in the area. Keywords: High-tech agriculture, agriculture cooperative, high technology. thąi tiết đến sân xuçt, chế biến và tiêu thý nông 1. ĐẶT VẤN ĐỀ sân cüng nhþ đáp Āng yêu cæu ngày càng cao ĐĀng trþĆc bối cânh biến đổi khí hêu toàn cûa câ thð trþąng trong nþĆc và quốc tế thì nông cæu và să hội nhêp quốc tế, Āng dýng công nghệ nghiệp CNC trć thành xu hþĆng tçt yếu và yêu cao (CNC) để làm chû sân xuçt nông nghiệp, cæu cæn thiết trong quá trình phát triển (Đỗ hän chế tối thiểu nhĂng tác động cûa khí hêu Kim Chung, 2021; Træn Duy Quý, 2018; Phäm 1060
  2. Nguyễn Thị Phương, Nguyễn Thị Thu Phương Vën Hiển, 2014). Đáp Āng yêu cæu đò, Thû thôn mĆi hỗ trĉ các HTX NN Āng dýng CNC vĆi tþĆng Chính phû đã ban hành Quyết đðnh mýc tiêu tînh có 140 HTX NN Āng dýng CNC 1895/QĐ-TTg phê duyệt ChþĄng trình phát vào nëm 2020. Tuy nhiên, đến giai đoän hiện täi triển nông nghiệp Āng dýng công nghệ cao thuộc toàn tînh Låm Đồng mĆi có 46 HTX NN Āng ChþĄng trình quốc gia phát triển công nghệ dýng CNC trong tổng số 230 HTX trong toàn nhìm thúc đèy phát triển nông nghiệp công tînh đät 32,85% kế hoäch (Chi cýc Phát triển nghệ cao (NNCNC), xây dăng nền nông nghiệp nông thôn tînh Låm Đồng, 2020). Mặc dù đã cò theo hþĆng hiện đäi, có sĀc cänh tranh cao. nhĂng thành tích đáng kể trong Āng dýng CNC, Trong đò, NNCNC đþĉc hiểu là công nghệ mĆi tuy nhiên các HTX NN vén còn nhiều rào cân, đþĉc Āng dýng hĉp lý vào sân xuçt, chế biến và khò khën trong quá trình Āng dýng và phát tiêu thý sân phèm nhþ cĄ giĆi hóa, tă động hóa, triển, nhân rộng mô hình. Vì vêy, mýc tiêu cûa công nghệ thông tin, công nghệ sinh học và các nghiên cĀu này nhìm đánh giá thăc träng Āng giống cây trồng, vêt nuôi... nhìm täo ra nëng dýng CNC và các rào cân Āng dýng CNC cûa suçt, chçt lþĉng và hiệu quâ (Nguyễn Bäch các HTX NN; trên cĄ sć đò đề xuçt giâi pháp để Nguyệt & Hoàng Thð Thu Hà, 2018) nâng cao hiệu quâ và nhên rộng mô hình HTX NN Āng dýng CNC trong thąi gian tĆi. Låm Đồng là một tînh Nam Tây nguyên có diện tích tă nhiên 9.773,5km2, cò điều kiện tă nhiên đþĉc thiên nhiên kiến täo vô cùng phong 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU phú về khí hêu, đða hình và quæn thể động - DĂ liệu thĀ cçp về tình hình Āng dýng công thăc vêt. VĆi nhĂng þu đãi đò, Låm Đồng có nghệ cao cûa các HTX NN trên đða bàn tînh tiềm nëng và lĉi thế lĆn để phát triển nông Lâm Đồng đþĉc thu thêp thông qua các báo cáo nghiệp. VĆi gæn 300.000ha đçt nông nghiệp, tốc tổng kết hìng nëm cûa UBND tînh Låm Đồng, độ tëng trþćng đät trên 10%/nëm, tČ trọng sân báo cáo cûa Sć NN&PTNT, Chi cýc Phát triển phèm nông nghiệp chiếm 46,8% GDP toàn tînh, nông thôn tînh Låm Đồng. trong đò trồng trọt chiếm 80,8% giá trð toàn tînh Thông tin sĄ cçp về thăc träng Āng dýng vĆi sân phèm đặc thù nhþ: rau, hoa, chè, cà phê CNC cûa các HTX đþĉc thu thêp bìng phþĄng (UBND tînh Låm Đồng, 2020). Låm Đồng là pháp điều tra khâo sát trăc tiếp 25/46 HTX tînh tiên phong trong Āng dýng CNC vào sân đang Āng dýng CNC qua bâng hói (13 HTX rau, xuçt - chế biến - tiêu thý nông sân. Nëm 2004, cû quâ; 3 HTX sân xuçt hoa, 5 HTX sân xuçt - Låm Đồng đã phê duyệt chþĄng trình phát triển tiêu thý cà phê; 3 HTX cåy ën quâ; 1 HTX chën nông nghiệp CNC, nëm 2015, Låm Đồng ban nuôi bò sĂa), đồng thąi lăa chọn 5 HTX NN hành Quyết đðnh số 575/QĐ-TTg ngày 4/5/2015 chþa Āng dýng CNC có quy mô về diện tích và về chính thĀc thành lêp khu nông nghiệp Āng thành viên tþĄng đồng trong sân xuçt các loäi dýng CNC. nông sân tþĄng Āng để so sánh về hiệu quâ kinh Hiện nay, Låm Đồng là tînh đi đæu trong câ tế trong Āng dýng CNC. Mỗi HTX điều tra hai nþĆc về phát triển nông nghiệp Āng dýng CNC đối tþĉng bao gồm một thành viên là cán bộ (Phäm S, 2020) đến hết nëm 2020 đät 60.288ha, quân lý HTX, 12 thành viên phổ thông bìng chiếm 20,1% diện tích canh tác (UBND tînh phþĄng pháp chọn méu ngéu nhiên đĄn giân. Låm Đồng, 2020). Bên cänh việc đðnh hþĆng và Bên cänh đò, nghiên cĀu cüng tiến hành tham thu hút các thành phæn tổ chĀc kinh tế trong vçn ý kiến tÿ các lãnh đäo cûa Chi cýc Phát Āng dýng CNC, Låm Đồng cüng đã và đang tích triển nông thôn Låm Đồng, Liên minh HTX để căc thúc đèy và hỗ trĉ các hĉp tác xã nông đánh giá về thăc träng và hiệu quâ Āng dýng nghiệp (HTX NN) Āng dýng CNC vào trong sân cûa các HTX trên đða bàn. Thông tin sau khi xuçt, chế biến và tiêu thý nông sân. Tÿ nëm thu thêp đþĉc làm säch, xā lý thông qua phæn 2017, tînh đã huy động nguồn kinh phí tÿ mềm Excel và phân tích chû yếu bìng phþĄng ChþĄng trình mýc tiêu quốc gia xây dăng nông pháp thống kê mô tâ, thống kê so sánh. 1061
  3. Ứng dụng công nghệ cao của hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Đa số các HTX đþĉc phân bổ rộng rãi trên 12 huyện cûa tînh Låm Đồng (Bâng 2). Tuy 3.1. Thực trạng ứng dụng công nghệ cao nhiên, số lþĉng và tî lệ HTX NN Āng dýng CNC của các hợp tác xã nông nghiệp trên địa trên các huyện phân bổ không đồng đều têp bàn tỉnh Lâm Đồng trung nhiều ć các khu văc Thành phố Đà Lät, 3.1.1. Số lượng và phân bố của các hợp tác Läc DþĄng, ĐĄn DþĄng, ĐĀc Trọng. Trong đò, xã nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao vĆi nhiều điều kiện thuên lĉi, tî lệ HTX NN Āng trên địa bàn Lâm Đồng dýng trên đða bàn thành phố Đà Lät là cao nhçt Thăc hiện chû trþĄng chính phát triển nông vĆi trên 91% toàn thành phố. nghiệp CNC, Låm Đồng đã thúc đèy Āng dýng 3.1.2. Loại hình hợp tác xã nông nghiệp CNC trong lïnh văc nông nghiệp một cách mänh ứng dụng công nghệ cao trên địa bàn mẽ. Trong nhĂng nëm gæn đåy, số lþĉng HTXNN Āng dýng CNC tëng lên đáng kể. Nëm Có gæn 60% tổng số HTX Āng dýng CNC là 2020, toàn tînh Låm Đồng có tổng diện tích sân trồng trọt và đa số là Āng dýng trên các loäi cây xuçt NNCNC đät 60.288ha, chiếm hĄn 20% diện trồng nhþ rau, cû quâ và hoa; 40,4% thuộc các tích canh tác. Số lþĉng HTX NN Āng dýng CNC HTX dðch vý tổng hĉp. Nëm 2020, Låm Đồng ngày càng tëng trong câ ba lïnh văc trồng trọt, đánh dçu mốc đæu tiên cho HTX chën nuôi đþĉc chën nuôi và tổng hĉp. công nhên đû các tiêu chí HTX Āng dýng CNC. Bảng 1. Sự phát triển về số lượng hợp tác xã ứng dụng công nghệ cao của tỉnh Chỉ tiêu 2017 2018 2019 2020 Tổng số HTX NN 113 211 234 276 Tỉ lệ HTX NN ứng dụng CNC (%) 31,9 19,9 18,9 17,03 Tổng diện tích ứng dụng (ha) 437,2 54.277 57.714 60.288 Tỉ lệ diện tích ứng dụng CNC/DT đất NN (%) 0,14 18,1 20,7 20,1 Nguồn: Chi cục Phát triển nông thôn Lâm Đồng (2017-2020). Bảng 2. Phân bố hợp tác xã nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn Tỉ lệ ứng dụng CNC Huyện Tổng HTX Số HTX UDCNC trên địa bàn (%) Thành phố Đà Lạt 26 25 91,15 Lạc Dương 6 4 66,67 Đơn Dương 9 5 55,55 Đức Trọng 22 6 27,27 Lâm Hà 21 5 23,80 Đam Rông 2 0 0 Di Linh 10 0 0 Bảo Lâm 11 0 0 Bảo Lộc 15 1 6,67 Huyện Đạ Huoai 3 1 33,33 Huyện Đạ Tẻh 2 0 0 Cát Tiên 12 0 0 Nguồn: Chi cục Phát triển Nông thôn Lâm Đồng (2020). 1062
  4. Nguyễn Thị Phương, Nguyễn Thị Thu Phương Bảng 3. Loại hình hợp tác xã nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao trên địa bàn Chỉ tiêu Số lượng (n = 47) Tỉ lệ (%) Loại hình HTX Trồng trọt 27 57,44 Chăn nuôi 1 2,13 Tổng hợp 19 40,4 Loại nông sản ứng dụng CNC Rau, củ, quả 22 46,8 Hoa 9 19,14 Lúa gạo 3 6,38 Cây ăn quả 7 14,89 Bò sữa 1 2,13 Gia cầm 1 2,13 Nguồn: Chi cục Phát triển Nông thôn Lâm Đồng (2020). Bảng 4. Số lượng hợp tác xã nông nghiệp phân theo nhóm công nghệ ứng dụng Số lượng hợp tác xã nông nghiệp Tỉ lệ Chỉ tiêu ứng dụng công nghệ cao (%) Toàn tỉnh 47 100 Kỹ thuật canh tác, nuôi trồng, bảo quản 45 95,74 Công nghệ sinh học 1 2,12 Công nghệ tin học 5 10,63 Công nghệ sản xuất vật tư nông nghiệp 1 2,12 Nguồn: Chi cục Phát triển nông thôn Lâm Đồng (2020). Đåy cüng là một trong nhĂng thành tích và nghệ sinh học và công nghệ sân xuçt vêt tþ nỗ lăc cûa tînh trong việc thúc đèy phát triển nông nghiệp vén còn khá hän chế. lïnh văc chën nuôi cûa tînh vĆi 10.639ha thuộc Trong số HTX Āng dýng kč thuêt canh tác huyện ĐĄn DþĄng, HTX ĐĄn DþĄng chính thĀc thì các loäi công nghệ nhà màng, nhà kính, nhà trć thành HTX chën nuôi bñ sĂa Āng dýng CNC lþĆi có hệ thống tþĆi phun, tþĆi nhó giọt có hệ cao đæu tiên cûa tînh và hình thành đþĉc chuỗi thống điều khiển tă động, bán tă động trong sân giá trð vĆi tác nhân chính là các doanh nghiệp vĆi xuçt đþĉc sā dýng là chû yếu. Tî lệ HTX Āng HTX trong vùng. Các HTX, trang träi, hộ nông dýng các công nghệ hiện đäi trong sân xuçt nhþ dån đáp Āng đþĉc các tiêu chí chën nuôi CNC; sā hệ thống câm biến độ èm, nhiệt độ, ánh sáng, dýng chế phèm sinh học để bâo vệ môi trþąng. bên trong và bên ngoài nhà kính, hệ thống đèn chiếu sáng vén còn khá thçp. Bći lẽ, ngoài chi 3.1.3. Loại hình công nghệ cao ứng dụng phí Āng dýng, công nghệ này đñi hói ngþąi sân trong các hợp tác xã nông nghiệp xuçt thiết lêp dĂ liệu đæy đû, kðp thąi trên phæn MĀc độ Āng dýng công nghệ ngày càng phát mềm điện tā về diễn biến các yếu tố khí hêu, triển, têp trung chû yếu là các công nghệ về kč môi trþąng và dinh dþĈng cûa cây trồng, tÿ đò thuêt canh tác, nuôi trồng, bâo quân đang đþĉc vên hành hệ thống tþĆi tiêu, châm phân, täo Āng dýng phổ biến nhçt vĆi hĄn 95%, phæn lĆn môi trþąng cho cây trồng tëng trþćng tối þu, là têp trung Āng dýng trong sân xuçt rau, hoa, đồng thąi ghi läi toàn bộ nhêt kċ đồng ruộng cû, quâ. Các nhóm công nghệ khác nhþ công trên hệ thống phýc vý truy suçt nguồn gốc tối 1063
  5. Ứng dụng công nghệ cao của hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng þu khá phĀc täp. Hiện nay chî cò hai HTX điển thành viên. Hæu hết các HTX này đều đþĉc hình đang Āng dýng loäi công nghệ này trong thành lêp vào giai đoän 2015-2018 theo luêt sân xuçt rau, hoa bao gồm HTX An Phú; HTX HTX nëm 2012. Läc Lâm. Về quy mô diện tích, các HTX Āng dýng Công nghệ sinh học bao gồm công nghệ nuôi CNC có quy mô khá lĆn. Hĉp tác xã trồng trọt có cçy mô đþĉc các HTX Āng dýng vĆi tî lệ thçp, quy mô bình quân vĆi gæn 54ha, HTX chën nuôi chiếm khoâng 2% tổng số bao gồm các công nghệ có quy mô khoâng 20ha. Hæu hết quč đçt đều Āng dýng nuôi cçy mô in vitro trong sân xuçt đến tÿ să đòng gòp cûa các thành viên vĆi cây giống hoa, rau, cû, quâ để cung cçp cho các 2 ha/thành viên. Tuy nhiên, diện tích Āng dýng vþąn þĄm và nông dån. Điển hình là HTX công CNC cûa các thành viên trong HTX trồng trọt chî nghệ cao An Thûy vĆi diện tích hĄn 1.000m2 chiếm 50% tổng diện tích trong khi vĆi HTX chën đþĉc đæu tþ thành các nhà lþĆi tán xä, cò lþĆi nuôi là khoâng 75%. Điều này hæu hết đều đþĉc chống côn trùng xâm nhêp, hệ thống phun lý giâi bći các thành viên cho rìng nguồn vốn cûa sþĄng tă động phýc vý cho nhân giống sau cçy họ hän chế, chþa đû nëng lăc đæu tþ toàn bộ. mô và hĄn 700m2 phòng thăc nghiệm, phòng Về quy mô vốn, theo khâo sát (2020), các LAB vĆi đæy đû các thiết bð phýc vý cho nghiên HTX NN ć Låm Đồng có vốn điều lệ rçt cao, vĆi cĀu và sân xuçt, đät nëng lăc sân xuçt lên đến 6 triệu cây giống/nëm. hĄn 1,55 tČ/HTX, cao hĄn gæn 700 triệu đồng so vĆi HTX NN chþa Āng dýng có quy mô diện tích Một số HTX Āng dýng công nghệ tin học, tþĄng đþĄng. MĀc vốn gòp điều lệ cûa thành gín chip trên cây trồng, vêt nuôi nhþ HTX Bñ viên trong các HTX Āng dýng CNC tþĄng đối sĂa ĐĄn DþĄng, gín chip trên bò sĂa nhìm theo lĆn, vĆi hĄn 100 triệu đồng/thành viên, trong dõi dðch bệnh, chế độ dinh dþĈng; HTX Laba khi ć các HTX chþa Āng dýng, mĀc vốn góp cûa Banana Đä k’nàng gín chip cho tÿng gốc chuối. thành viên là khoâng 30 triệu đồng/thành viên. Mỗi một gốc chuối đều có mã số riêng, nhą đò, Nguồn vốn đæu tþ để Āng dýng CNC cûa các nó có khâ nëng kết nối và truyền tín hiệu tÿ HTX khá lĆn, bình quån hĄn 20,3 tČ đồng vĆi nhà vþąn đến các đối tác nhêp khèu. Tuy nhiên, các HTX trồng trọt, trong đò đa số nguồn vốn tî lệ Āng dýng rçt thçp, đa phæn là dăa vào các đæu tþ cûa toàn bộ các thành viên tham gia nguồn tài trĉ. chiếm đến hĄn 85% tổng vốn đæu tþ, một số Trong khåu sĄ chế, bâo quân và chế biến, HTX có thêm nguồn vốn hỗ trĉ tÿ các chþĄng chû yếu các HTX hiện nay đều sĄ chế thû công trình, dă án cûa tînh. chiếm hĄn 76% và bâo quân trong kho länh chiếm hĄn 57%; công nghệ tin học trong quân lý 3.1.5. Kết quâ ứng dụng công nghệ cao của và kinh doanh ć HTX cüng đã đþĉc Āng dýng, các hợp tác xã nông nghiệp tuy nhiên, chû trong khâu truy xuçt nguồn gốc sân phèm, chiếm hĄn 10% tổng số HTX, còn läi a. Đánh giá về kết quả ứng dụng công nghệ cao Āng dýng trong các hoät động kiểm soát sân của các hợp tác xã trong sản xuất - chế biến - xuçt, quâng bá, tiêu thý vén cñn chþa phát triển. tiêu thụ Ứng dýng CNC đã mang läi nhĂng lĉi ích 3.1.4. Quy mô ứng dụng công nghệ cao của đáng kể cho các HTX Āng dýng, nhą công nghệ các hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn Āng dýng trong sân xuçt đã giúp giâm 40,9% Khác vĆi các HTX truyền thống có quy mô lþĉng nþĆc tþĆi, giâm 38,9% chi phí lao động, thành viên lĆn khoâng 527 thành viên/HTX 37,3% chi phí thuốc bâo vệ thăc vêt và câi (Bộ NN&PTNT, 2019), số thành viên trong các thiện tëng nëng suçt bình quân lên 29,2%. Bên HTX Āng dýng CNC cûa Låm Đồng nhìn chung cänh nhĂng lĉi ích mang läi tÿ việc câi thiện khá nhó, trung bình đối vĆi HTX trồng trọt chî nëng suçt rõ rệt và giâm chi phí thì hæu hết có khoâng 32 thành viên, một số HTX có số các HTX đều thống nhçt quan điểm rìng Āng thành viên khá nhó, thêm chí chî tÿ 7 đến 11 dýng CNC trong sân xuçt, chế biến còn giúp 1064
  6. Nguyễn Thị Phương, Nguyễn Thị Thu Phương câi thiện hình thĀc sân phèm một cách vþĉt vĆi tþĆi tiêu tă động và phân bón chêm, thành trội (50,15%), câi thiện chçt lþĉng sân phèm viên quay vòng đþĉc tÿ 7-8 lĀa/nëm. Nëng suçt vþĉt trội (67,12%), giá thành tëng và 78,9% trung bình đät 119 tçn/ha/nëm mang läi thu HTX đánh giá rìng công nghệ giúp sân phèm nhêp 575 triệu đồng/ha, cao hĄn khoâng 3 læn so có chçt lþĉng rçt an toàn. vĆi canh tác truyền thống. Nhą có Āng dýng CNC vào sân xuçt, chế HTX Āng dýng CNC trong sân xuçt hoa lan biến tiêu thý nông sân mà các thành viên cho chû yếu Āng dýng CNC trong nhà kính, nhà lþĆi biết doanh thu và thu nhêp cûa họ đþĉc câi có hệ thống câm biến tă động điều chînh nhiệt thiện đáng kể. Cý thể, qua khâo sát các loäi độ, ánh sáng, độ èm có giá bình quân 2.160 tČ công nghệ chính là nhà màng, nhà lþĆi kết hĉp đồng mang läi lĉi nhuên trên 1,2 tČ đồng/ha. Bảng 5. Loại công nghệ cao ứng dụng trong các hợp tác xã nông nghiệp (nëm 2020) Số lượng Tỉ lệ ứng dụng Loại công nghệ hợp tác xã ứng dụng (%) Trong sản xuất, bảo quản 47 100,00 Nhà màng, nhà lưới (HTX rau, hoa) 39 82,98 Hệ thống tưới tiêu tự động, phân chậm 39 82,98 Hệ thống cảm biến độ ẩm, nhiệt độ bên trong, bên ngoài nhà kính 2 4,26 Internet vạn vật (IoTs) 1 2,13 Nuôi cấy mô tế bào 1 2,13 Gắn chip điện tử trên cây, con (bò sữa, chuối) 2 4,26 Sản xuất phân bón, thuốc BVTV 1 2,13 Chuồng trại khép kín, làm mát, máng ăn uống tự động, xử lý chất thải 1 2,13 Trong chế biến Sơ chế 36 76,60 Kho lạnh 27 57,45 Trong tiêu thụ QR code 4 8,51 Blockhain 1 2,13 Bảng 6. Quy mô trung bình của hợp tác xã nông nghiệp công nghệ cao của tỉnh (nëm 2020) HTX lĩnh vực trồng trọt HTX lĩnh vực chăn nuôi Chỉ tiêu ĐVT (n = 24) (n = 1) Số thành viên/HTX Người 32,53 83 Tỉ lệ thành viên ứng dụng/HTX % 62 31,33 Vốn điều lệ/HTX Triệu đồng 1639 300 Vốn điều lệ/thành viên Triệu đồng 107, 22 3,61 Vốn đầu tư CNC/HTX Triệu đồng 20.342 9150 Diện tích ứng dụng CNC Ha 54,82 20,1 Tỉ lệ ứng dụng CNC/HTX % 58 80 Diện tích đất bình quân của TV Ha 2 0,81 Diện tích ứng dụng/TV ứng dụng Ha 1 0,62 1065
  7. Ứng dụng công nghệ cao của hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng Bảng 7. Đánh giá của thành viên về kết quả ứng dụng công nghệ cao năm 2019 Chỉ tiêu Đơn vị tính Kết quả % tăng năng suất cây trồng/vật nuôi % 29,2 % giảm chi phí phân bón, thức ăn CN % 23,02 % giảm chi phí thuốc BVTV, thuốc thú y % 37,36 % tiết kiệm nước % 40,91 % giảm chi phí thuê lao động % 38,85 Tăng giá bán % 20 Mức độ cải thiện hình thức, mẫu mã Hầu như không thay đổi % số ý kiến 9,03 Tương đối cải thiện % số ý kiến 25,24 Hình thức vượt trội % số ý kiến 50,15 Mức độ về an toàn thực phẩm Tương đối an toàn % số ý kiến 3,87 An toàn % số ý kiến 15,24 Rất an toàn % số ý kiến 78,89 Mức độ cải thiện về chất lượng sản phẩm Hầu như không thay đổi % số ý kiến 10,52 Tương đối cải thiện % số ý kiến 32,35 Chất lượng vượt trội % số ý kiến 67,13 Bảng 8. Kết quả ứng dụng công nghệ cao của một số sản phẩm trồng trọt của các hợp tác xã nông nghiệp (nëm 2020) Lĩnh vực Đơn vị tính Rau ăn lá Hoa lan cắt cành Cà phê (nhân) Năng suất trên 1ha/HTX Tấn; ngàn cành 119 282 15,5 Doanh thu/ha Triệu 1.268 2.160 139 Chi phí sản xuất/ha Triệu 380 535 50,82 Khấu hao CNC/ha Triệu 301 402,5 6,5 Lợi nhuận (triệu/ha) Triệu 575 1.222,5 81,86 Bảng 9. Kết quả, hiệu quả ứng dụng công nghệ cao trong chăn nuôi bò sữa (nëm 2020) Lĩnh vực Đơn vị tính Bò sữa Quy mô Con 10 Sản lượng Tấn 54,8 Doanh thu Triệu 629,6 Chi phí sản xuất Triệu 323,7 khấu hao Triệu 35,9 Thu nhập Triệu 270 1066
  8. Nguyễn Thị Phương, Nguyễn Thị Thu Phương 100.000 97.488 80.000 58.672 Triệu đồng 60.000 40.000 24.837 20.000 11.636 3.162 1.354 1.631 795 0 Doanh thu /HTX Lợi nhuận/ HTX Doanh thu /HTX Lợi nhuận/ HTX HTX trồng trọt HTX chăn nuôi Ứng dụng CNC Không ứng dụng CNC Hình 1. Hiệu quả hoạt động của hợp tác xã nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao (nëm 2020) Bảng 10. Thông tin về đất sản xuất kinh doanh do hợp tác xã quản lý chung (nëm 2020) % HTX Diện tích trung bình/HTX Thời hạn thuê/góp/giao Bộ phận (n = 25) (ha) (năm) Thuê từ quỹ đất 5% 44 0,59 36,67 Thuê từ các hộ nông dân 6,67 5 5 Đất góp của thành viên 96 53,46 - Đất do nhà nước giao 8 0,18 50 Đối vĆi các HTX cà phê có Āng dýng công đồng, cao gçp 2,4 læn cûa các HTX không Āng nghệ tþĆi tiêu tă động, phân û chêm ć Di Linh dýng CNC. Doanh thu cûa HTX chën nuôi đät và Lâm Hà có tổng chi phí đæu tþ cho công nghệ khoâng 97,5 tČ đồng và lĉi nhuên đät 1,6 tČ trung bình khoâng 65 triệu đồng/ha sā dýng đồng một nëm, cao gçp 2,05 læn so vĆi lĉi nhuên trong khoâng 10 nëm. VĆi nëng suçt bình quân cûa các HTX không áp dýng. khoâng 15,5 tçn nhân cà phê mang läi doanh thu 139 triệu đồng/ha sau khi trÿ tổng chi phí 3.2. Yếu tố ảnh hưởng đến ứng dụng công mang läi lĉi nhuên khoâng 81 triệu đồng. nghệ cao của các hợp tác xã nông nghiệp VĆi HTX chën nuôi bñ sĂa ĐĄn DþĄng, quy 3.2.1. Chính sách đất đai và tín dụng mô trình bình/hộ là 10 con sân lþĉng trung bình Kết quâ nghiên cĀu cho thçy, nguồn lăc đçt đät 54,8 tçn/nëm sau khi trÿ chi phí mang läi thu nhêp trung bình 270 triệu đồng/nëm. đai do HTX quân lý chung khá nhó, chî khoâng 0,6ha đến tÿ việc HTX đi thuê đçt cûa UBND b. Doanh thu và lợi nhuận của các hợp tác xã hoặc cûa dân vĆi thąi hän trung bình khoâng 37 nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao nëm, một số đþĉc Nhà nþĆc giao đçt 50 nëm, tuy Doanh thu bình quân cûa HTX/thành viên nhiên tî lệ chî chiếm 8% HTX vĆi diện tích bình cûa các HTX Āng dýng CNC trong lïnh văc quân 0,18ha. Không ít HTX phâi đi thuê đçt cûa trồng trọt khoâng 24.836,67 triệu đồng, bình các hộ dån để tổ chĀc sân xuçt theo quy mô lĆn quân lĉi nhuên/thành viên đät khoâng 430 triệu nhþng läi gặp phâi rào cân thąi hän thuê đçt, 1067
  9. Ứng dụng công nghệ cao của hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng trung bình chî khoâng 5 nëm. VĆi thąi hän ngín HTX muốn vþĄn lên tiếp cên công nghệ cao càng nhþ vêy, HTX đều cho rìng không yên tåm để gặp nhiều khò khën. đæu tþ cĄ sć vêt chçt để đáp Āng nhu cæu sân xuçt công nghệ cao. Đåy cüng là một trong 3.2.3. Năng lực ứng dụng của thành viên nhĂng hän chế về chính sách đçt đai dén đến và năng lực quân lý của các hợp tác xã không thể huy động đþĉc quč đçt lĆn để đæu tþ nông nghiệp công nghệ đồng bộ. Ngoài ra, HTX còn gặp không Ứng dýng CNC trong sân xuçt, chế biến và ít khò khën do giá đçt ć Låm Đồng thþąng cao tiêu thý nông nghiệp đñi hói cæn cò lao động hĄn, việc täo ra các vùng sân xuçt vĆi chi phí cho trình độ cao để tiếp cên và sā dýng đúng các nguồn đçt khá lĆn làm cân trć să phát triển Āng quy trình và thiết bð, công nghệ hiện đäi dýng và đồng bộ CNC cûa các HTX. (Nguyễn Xuån Đðnh & Nguyễn Mêu Düng, 2021). Tuy nhiên, qua khâo sát, trên 80% thành 3.2.2. Vốn tín dụng viên HTXNN Āng dýng CNC cò trình độ cçp 3, Một trong nhĂng khò khën hän chế các và khoâng gæn 20% nông dån cò trình độ cçp 2, HTX Āng dýng CNC vào sân xuçt, chế biến và chî có một tî lệ không đáng kể đã qua đäi học. tiêu thý nông sân đò là chi phí đæu tþ ban đæu Bên cänh đò, nëng lăc tài chính cûa các thành là quá lĆn. Vì vêy, nhu cæu vay vốn rçt cao. Tuy viên cüng là một trong nhĂng rào cân lĆn dén nhiên, số HTX vay đþĉc vốn hiện täi chî chiếm đến việc Āng dýng CNC gặp khò khën vì đæu tþ khoâng 25%. Nguyên nhân chû yếu do các HTX CNC thþąng cò chi phí đæu tþ cao. gặp rçt nhiều rào cân trong việc tiếp cên vốn Tî lệ giám đốc cûa các HTX NN Āng dýng vay, đặc biệt là không có tài sân thế chçp. Hæu CNC đa phæn vén cò trình độ cçp 3 chiếm 50%, hết trý sć cûa HTX đều đi thuê, tài sân trên đçt 6,2% cò trình độ trung cçp, hĄn 43% cò trình độ tuy giá trð lĆn nhþng chþa cò chĀng nhên sć đäi học,. Con số này cho thçy tî lệ cán bộ có hĂu. Mặc dù, Chính phû đã cò nhiều chính sách chuyên môn quân lċ cao hĄn so vĆi nhòm chþa tháo gĈ để thúc đèy nông nghiệp CNC nhþ Āng dýng (32,7% cò trình độ trung cçp trć lên) nhþng chþa đät đþĉc nhþ kĊ vọng để đáp Āng chính sách cho vay tín chçp theo Nghð đðnh yêu cæu cæu Āng dýng CNC. Thăc tế qua khâo 41/2010, các ngån hàng thþĄng mäi có thể cho sát cho thçy, bân thân hæu hết các HTX chþa đáp HTX vay tín chçp đến mĀc 500 triệu đồng/HTX Āng đþĉc điều kiện vay vốn do phþĄng án sân và Nghð đðnh 55/2015 cho phép các ngân hàng xuçt kinh doanh thiếu khâ thi, đặc biệt khâ nëng thþĄng mäi cho HTX vay tín chçp đến mĀc 3 tČ tài chính cûa HTX và vốn góp cûa thành viên đồng/HTX, nhþng trên thăc tế các ngân hàng HTX rçt hän chế; công tác häch toán kế toán gặp khò khën trong việc xác đðnh các dă án thiếu chuyên nghiệp, thông tin tài chính thiếu nông nghiệp công nghệ cao, quá trình thèm minh bäch dén đến khâ nëng tiếp cên nguồn vốn đðnh phĀc täp kéo dài. Bên cänh đò, các ngân tín dýng ngân hàng cüng nhþ trình độ Āng dýng hàng thþĄng mäi vén yêu cæu HTX phâi có tài khoa học kč thuêt trong nông nghiệp cûa cán bộ sân bâo đâm và đồng thąi đáp Āng đþĉc các điều HTX và thành viên còn nhiều hän chế. kiện: cò phþĄng án sân xuçt kinh doanh hiệu Hæu hết các cán bộ quân lċ đều cho rìng họ quâ; làm ën cò lãi liên týc trong 3 nëm; HTX gặp khò khën trong quá trình hoät động kinh phâi có chû nhiệm không thay đổi; đặc biệt là doanh vì thiếu kč nëng thð trþąng, kč nëng xåy phâi cò báo cáo tài chính liên quan đến vçn đề dăng các phþĄng án kinh doanh, kč nëng đàm khoanh nĉ, xóa nĉ. Đåy là một trong nhĂng rào phán khi tham gia vào chuỗi liên kết, xây dăng cân rçt lĆn đối vĆi các HTXNN, hæu hết hiện thþĄng hiệu và khâ nëng tiếp cên chính sách. nay các HTX đều không cung cçp đþĉc đæy đû các minh chĀng theo yêu cæu cûa ngân hàng 3.2.4. Sự liên kết và tiếp cận thị trường của nên phæn lĆn đều vén đang tă xoay xć. Thiếu hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn vốn khiến nhiều HTX không thể mć rộng sân Mặc dù là đða phþĄng dén đæu câ nþĆc về xuçt kinh doanh, đồng bộ công nghệ, nhĂng mĀc độ Āng dýng CNC và sân lþĉng xuçt khèu 1068
  10. Nguyễn Thị Phương, Nguyễn Thị Thu Phương đi nþĆc ngoài. Tuy nhiên, nëng lăc tiếp cên thð nhên Āng dýng CNC cho các HTX để täo điều trþąng cûa các HTX vén còn hän chế, chî có một kiện cho ngân hàng dễ dàng trong thèm đðnh tî lệ nhó các HTX có trang web, kênh bán hàng vốn vay. Bên cänh đò, các cçp cæn phâi ban online, còn chû yếu vén tiếp cên khách hàng hành vën bân hþĆng dén chĀng nhên quyền sć thông qua phþĄng thĀc truyền thống. Trong khi, hĂu tài sân trên đçt nông nghiệp trong đò bao để cò đþĉc đæu ra ổn đðnh cho nông sân, thì Lâm gồm tài sân hình thành trên đçt cûa các dă án Đồng cæn đặc biệt hþĆng đến thð trþąng quốc tế, nông nghiệp công nghệ cao, täo điều kiện thuên do vêy cæn phâi chú trọng công tác täo dăng lĉi cho các HTX thăc hiện thû týc đëng kċ giao thþĄng hiệu cûa riêng mình, thiết lêp hệ thống dðch bâo đâm vay vốn ngân hàng. bán hàng tă động, phát triển kênh online, Thứ ba, nång cao nëng lăc cho cán bộ và website để quâng bá và truyền thông. thành viên HTX để thăc hiện Āng dýng và liên kết có hiệu quâ, trong đò, têp trung đào täo 3.3. Gợi ý một số giải pháp nhằm thúc đẩy nång cao nëng lăc xây dăng các phþĄng án kinh hợp tác xã nông nghiệp ứng dụng công doanh cho cán bộ quân lý HTX, vçn hỗ trĉ hoàn nghệ cao trên địa bàn thiện các phþĄng án kinh doanh cho thành viên hội đồng quân trð; Nång cao nëng lăc vên hành Thứ nhất, giâi pháp về đçt đai, vçn đề lĆn công nghệ theo tÿng mô hình, phát triển khâ nhçt hiện nay täi Låm Đồng đò là thąi gian thuê nëng xåy dăng các mối liên kết trong sân xuçt - đçt ngín vĆi chi phí cao. Vì vêy, tînh cæn xem chế biến và tiêu thý cho các thành viên và xét chî đäo và täo cĄ chế thông thoáng hĄn để thành viên liên kết cûa HTXNN; Tổ chĀc các hội HTX dễ dàng tiếp cên quč đçt công, cæn xem xét nghð, têp huçn, bồi dþĈng cán bộ nòng cốt, ban þu tiên giao cho HTX thuê không qua đçu giá để quân trð cûa HTX về kč nëng lãnh đäo và xây đæu tþ vào xåy dăng tài sân chung phýc vý dăng phát triển phþĄng án kinh doanh cho HTX thành viên và cộng đồng. Mặt khác, theo quy NN trong toàn tînh. đðnh hiện nay, thąi hän cho thuê không quá 05 Thứ tư, tëng cþąng liên kết và xúc tiến nëm là quá ngín để đæu tþ Āng dýng CNC, thþĄng mäi, thð trþąng tiêu thý, cæn có chính không phù hĉp vĆi thąi gian thu hồi vốn, thąi sách thúc đèy, khuyến khích các HTX NN xây gian khçu hao cûa các công nghệ. Vì vêy, Nhà dăng các trang website để quâng bá sân phèm, nþĆc cæn xem xét mć rộng thąi gian cho thuê thúc đèy hoät động kinh doanh trên các sàn phù hĉp vĆi mýc đích thuê đối vĆi các HTX để giao dðch điện tā, chú trọng tiếp cên thông tin đâm bâo să ổn đðnh låu dài, thu hút đæu tþ cûa phân hồi cûa khách hàng. Các HTX cæn có chiến các HTX NN. lþĉc xây dăng thþĄng hiệu cho sân phèm, Thứ hai, giâi pháp về vốn, täo điều kiện thþąng xuyên tham gia hội chĉ giĆi thiệu rộng thuên lĉi cho các doanh nghiệp FDI vào đæu tþ rãi sân phèm đến vĆi ngþąi tiêu dùng. Đặc biệt trong lïnh văc nông nghiệp và liên kết vĆi các là, các HTX cæn phâi có giâi pháp thăc hiện liên HTX để giâi quyết vçn đề tiếp cên vốn vay cho kết vĆi các đĄn vð cung cçp công nghệ, đæu vào các HTX; Có chính sách thu hút doanh nghiệp sân xuçt và đæu ra một cách chặt chẽ, lâu dài liên kết vĆi các HTX trong sân xuçt, chế biến và trên đða bàn và thð trþąng trong nþĆc đồng thąi tiêu thý cüng nhþ cung Āng và tþ vçn công nghệ phát triển các mối liên kết quốc tế. cho HTX và thành viên, cò nhþ vêy các khó khën cûa HTX NN trong Āng dýng CNC sẽ đþĉc 4. KẾT LUẬN tháo gĈ về đæu vào, đæu ra và vốn vay cüng cò thể đþĉc tiếp cên dễ dàng hĄn thông qua să đâm Låm Đồng là tînh đi đæu trong câ nþĆc về bâo cûa các doanh nghiệp. Nhà nþĆc cæn ban phát triển nông nghiệp Āng dýng CNC, trong hành các vën bân hþĆng dén, phối hĉp chặt chẽ nhĂng nëm gæn đåy, số lþĉng HTX NN Āng vĆi ngån hàng nhà nþĆc để thăc hiện chþĄng dýng CNC tëng lên nhanh chòng. Các công nghệ trình hỗ trĉ vay vốn þu đãi cho HTX phát triển nhþ nhà màng, nhà lþĆi, tþĆi tă động đþĉc sā CNC trong nông nghiệp; Cæn cung cçp chĀng dýng phổ biến nhçt trong khâu sân xuçt và sĄ 1069
  11. Ứng dụng công nghệ cao của hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng chế, bâo quân trong kho länh. Bên cänh đò, các Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. loäi công nghệ tiên tiến hĄn nhþ hệ thống câm Đỗ Kim Chung (2021). Nông nghiệp công nghệ cao: biến tă động, điều khiển thông minh cüng đã góc nhìn từ sự tiến hoá của nông nghiệp và phát bít đæu đþĉc Āng dýng trong sân xuçt nông triển của công nghệ. Tạp chí Khoa học Nông nghiệp. Nhą Āng dýng CNC, nëng suçt và giá nghiệp Việt Nam. 19(2): 288-300. thành sân phèm đã tëng lên đáng kể, hình thĀc Nguyễn Xuân Định & Nguyễn Mậu Dũng (2021). Tổng méu mã sân phèm vþĉt trội, chi phí tþĆi tiêu, quan lý luận và thực tiễn về thúc đẩy ứng dụng bâo vệ thăc vêt, công lao động giâm xuống, công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam. Tạp chí Khoa học Nông nghiệp. 19(10): mang läi lĉi nhuên cao hĄn gçp 2-2,4 læn so vĆi 1411-1420. các loäi sân xuçt thông thþąng. Tuy nhiên, số Nguyễn Bạch Nguyệt & Hoàng Thị Thu Hà (2018). HTX NN Āng dýng CNC vén còn khá nhó và Đặc trưng của sản xuất nông nghiệp công nghệ cao không đät theo kế hoäch đề ra cûa tînh đến nëm và những vấn đề đặt ra trong đầu tư phát triển nông 2020, số HTX NN đang Āng dýng CNC cüng gặp nghiệp công nghệ cao tại Việt Nam. Kỷ yếu hội thảo “Đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng ứng nền nhiều khò khën trong phát triển quy mô và nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao trong thời kỳ đồng bộ công nghệ trong sân xuçt, chế biến và 4.0”. Học viện Nông nghiệp Việt Nam tiêu thý. Nguyên nhân chû yếu do các rào cân Phạm S (2020). Hiện trạng và giải pháp phát triển nông về đçt đai, vốn, trình độ quân lý cûa cán bộ HTX nghiệp thông minh gắn với bảo vệ môi trường trên và nëng lăc Āng dýng cûa các thành viên, nëng địa bàn tỉnh Lâm Đồng. Truy cập tại https://khuyennong.lamdong.gov.vn/chuong-trinh- lăc tiếp cên thð trþąng cûa HTX vén còn hän nganh-nn/chuong-trinh-nn-khac/2806-hi%E1%BB% chế. Vì vêy, chính quyền cæn có các biện pháp để 87n-tr%E1%BA%A1ng-v%C3%A0-gi%E1%BA% tháo gĈ nhĂng khò khën để thúc đèy să phát A3i-ph%C3%A1p-ph%C3%A1t-tri%E1%BB%83n- n%C3%B4ng-nghi%E1%BB%87p-th%C3%B4ng- triển cûa các HTX NN Āng dýng CNC và nhân minh-g%E1%BA%AFn-v%E1%BB%9Bi-b%E1% rộng mô hình trong thąi gian tĆi. BA%A3o-v%E1%BB%87-m%C3%B4i-tr%C6% B0% E1%BB%9Dng-tr%C3%AAn-%C4%91%E1% BB%8Ba-b%C3%A0n-t%E1%BB%89nh-l%C3% TÀI LIỆU THAM KHẢO A2m-%C4%91%E1%BB%93ng ngày 20/6/2021 Bộ NN&PTNT (2019). Báo cáo tổng kết 13 năm thực Phạm Văn Hiển (2014). Phát triển nông nghiệp CNC ở hiện nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 18/3/2002 về Việt Nam: Kết quả ban đầu và những khó khăn tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả cần tháo gỡ. Tạp chí Nghiên cứu Đông Nam Á. kinh tế tập thể. Tài liệu Hội nghị toàn quốc. 12: 64-70. Chi cục Phát triển nông thôn Lâm Đồng (2017). Báo Trần Duy Quý (2018). Phát triển nền nông nghiệp công cáo tình hình rà soát và tổng hợp danh sách các nghệ cao, xu hướng tất yếu của nền nông nghiệp hợp tác xã ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất Việt Nam thế kỷ XXI. Tạp chí Khoa học - Phát nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. triển nông thôn Việt Nam. 39: 13-17. Chi cục Phát triển nông thôn Lâm Đồng (2016-2020). UBND tỉnh Lâm Đồng (2019-2020). Quy hoạch và Kết quả thực hiện kế hoạch số 6355/KH-BNN- phát triển nông nghiệp, nông thôn tỉnh Lâm Đồng; KTHT và Kế hoạch số 6390/KH- BNN-KTHT của Mô hình nông thôn tương lai. 1070
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2