<br />
<br />
<br />
ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN LẬP THƯ VIỆN<br />
TƯ LIỆU DẠY HỌC HÓA HỌC 12 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG<br />
LÊ VĂN DŨNG<br />
Trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế<br />
ĐÀO ANH QUANG<br />
Học viên Cao học, Trường Đại học Sư phạm - Đại học Huế<br />
Tóm tắt: Việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) vào đổi mới phương<br />
pháp dạy học hóa học theo hướng tích cực hóa người học là một yêu cầu bức<br />
thiết. Với định hướng đó, chúng tôi đã xây dựng hệ thống tư liệu điện tử mở<br />
gồm 4 mođun: tài liệu tham khảo và bài tập; hình ảnh tĩnh, phim thí nghiệm<br />
và phim tư liệu; mô hình mô phỏng. Kết quả thực nghiệm sư phạm cho thấy<br />
hệ thống tư liệu đã đem lại kết quả dạy học tích cực. Ngoài ra, nguồn tài liệu<br />
điện tử mở này có thể dễ dàng trao đổi và cùng hoàn thiện trong tương lai.<br />
<br />
1. MỞ ĐẦU<br />
Trong dạy học hóa học hiện nay, đổi mới phương pháp dạy học là một yêu cầu cấp thiết.<br />
Đối với giáo viên phổ thông, việc ứng dụng CNTT vào dạy học cần có các nguồn tài<br />
liệu dạy học phong phú, chính xác và khoa học [1]. Học sinh cần có công cụ để học tập,<br />
có tư liệu để xây dựng bài thuyết trình, tự học... [3] Vì vậy, việc ứng dụng CNTT để lập<br />
thư viện tư liệu dạy học là một bước đi đúng đắn, thúc đẩy việc đổi mới phương pháp<br />
dạy của giáo viên, phương pháp học của học sinh.<br />
Trong khuôn khổ của đề tài, chúng tôi nghiên cứu xây dựng hệ thống tư liệu phù hợp<br />
với môn Hóa học 12 THPT, đồng thời đề ra các phương án sử dụng hệ thống tư liệu đó<br />
để đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa người học.<br />
2. XÂY DỰNG HỆ THỐNG TƯ LIỆU<br />
Trong giới hạn nghiên cứu của đề tài, chúng tôi tiến hành thiết kế hệ thống tư liệu vừa<br />
có thể hoạt động trên máy tính cá nhân, vừa có thể phát triển trên internet phục vụ trực<br />
tiếp cho việc dạy học Hóa học 12 THPT gồm các mođun riêng biệt. Một hệ thống tư<br />
liệu mở trên internet sẽ kêu gọi được sự đóng góp của các giáo viên tâm huyết khi sử<br />
dụng hệ thống, điều này sẽ giúp hệ thống ngày càng phong phú.<br />
2.1. Mođun tài liệu tham khảo và bài tập<br />
Mođun dùng để liệt kê các file thuộc tài liệu tham khảo hoặc bài tập theo từng chương,<br />
hiển thị tên và nội dung vắn tắt. Mở mođun này cần có sự hỗ trợ của các phần mềm<br />
chuyên dụng như Microsoft Word hay OpenOffice... (hỗ trợ định dạng .doc, .docx),<br />
Adobe Reader hay Foxit Reader... (hỗ trợ định dạng .pdf).<br />
<br />
Tạp chí Khoa học và Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm Huế<br />
ISSN 1859-1612, Số 04(12)/2009: tr. 128-133<br />
<br />
ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN LẬP THƯ VIỆN TƯ LIỆU DẠY HỌC HÓA HỌC 12...<br />
<br />
129<br />
<br />
<br />
<br />
Hình 2.1. Các tư liệu bài tập được liệt kê trong chương 5<br />
<br />
2.2. Mođun hình ảnh tĩnh<br />
Hình ảnh tĩnh được hỗ trợ bởi trình duyệt có sẵn trên mọi máy tính nên có thể xem trực<br />
tiếp. Các hình ảnh trong chương có thể hiển thị đầy đủ hoặc được liệt kê dưới dạng hình<br />
ảnh nhỏ (thumbnails) bao gồm tên và các thông tin đi kèm.<br />
<br />
<br />
<br />
Hình 2.2 Một số tư liệu hình ảnh trong chương 2<br />
<br />
2.3. Mođun phim thí nghiệm, phim tư liệu<br />
Phim thí nghiệm, phim tư liệu có nhiều định dạng khác nhau, vì vậy mođun này cần<br />
được thiết kế tương thích với các định dạng phim thông dụng như WMV, MOV, QT,<br />
MPEG, MPG, FLV...<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
130<br />
<br />
LÊ VĂN DŨNG - ĐÀO ANH QUANG<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Hình 2.3. Một số phim thí nghiệm trong chương 6<br />
<br />
2.4. Mođun mô hình mô phỏng<br />
Cũng như phim thí nghiệm và phim tư liệu, mô hình mô phỏng (hay minh họa) có thể<br />
được thiết kế bằng nhiều phần mềm với nhiều định dạng khác nhau. Đáng chú ý là mô<br />
hình được thiết kế bằng Adobe Flash (hoặc Macromedia Flash), Cambright Soft Chem<br />
3D. Vì vậy chức năng của mođun phải hỗ trợ các định dạng thông dụng này. Mođun<br />
được thiết kế sao cho có thể nhúng các mô hình vào trang HTML giúp người dùng dễ<br />
dàng sử dụng.<br />
<br />
Hình 2.4 Mô hình phân tử tripanmitin được thiết kế bằng Chem3D<br />
<br />
3. KHAI THÁC VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG TƯ LIỆU<br />
Nguồn tài nguyên dạy học sẵn có trên internet rất phong phú, đa dạng và dễ dàng tìm<br />
kiếm thông qua các công cụ tìm kiếm trên mạng. Tuy nhiên các tư liệu đó cần được<br />
thẩm định về chất lượng và nội dung trước khi đưa vào sử dụng.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN LẬP THƯ VIỆN TƯ LIỆU DẠY HỌC HÓA HỌC 12...<br />
<br />
131<br />
<br />
Bên cạnh nguồn tư liệu trên các website, tư liệu dạy học có thể được khai thác qua các<br />
bộ đĩa như các CD phim thí nghiệm của Đại học Sư phạm Hà Nội, CD của các nhóm<br />
phát triển phần mềm, hay các CD, DVD của nước ngoài như Thinkwell Chemistry.<br />
<br />
<br />
<br />
Thông thường, các tư liệu sưu tầm được chưa thể sử dụng ngay mà cần phải biên tập lại.<br />
Việc biên tập các tư liệu làm cho nội dung trong tư liệu chính xác hơn, phù hợp hơn với<br />
bài giảng.<br />
<br />
<br />
<br />
Hình 3.1 Thiết kế hình ảnh bằng các phần mềm chuyên dụng<br />
<br />
Các hình ảnh được biên tập nhờ các phần mềm thông dụng, đơn giản hoặc sử dụng các<br />
chức năng chỉnh sửa của các phần mềm chuyên nghiệp như Photoshop.<br />
Sử dụng các phần mềm như Ulead VideoStudio, cho phép thực hiện các bước biên tập<br />
nâng cao như chèn thêm phụ đề, chữ viết hoặc hình ảnh, điều khiển tốc độ phim, thêm<br />
các hiệu ứng hình ảnh hoặc tăng độ sáng cho phim - phim thí nghiệm.<br />
<br />
Hình 3.2 Xử lý phim bằng kỹ xảo nâng sáng và quay chậm<br />
<br />
Trong trường hợp không tìm được phim thí nghiệm, hoặc phim đó không đáp ứng được<br />
nhu cầu sử dụng trong dạy học, thì việc thiết kế, xây dựng phim thí nghiệm, bổ sung<br />
cho hệ thống tư liệu là cần thiết. Đối với việc thiết kế phim thí nghiệm, yêu cầu phải lập<br />
kế hoạch tỉ mỉ, chú ý các yếu tố cơ bản trong quay phim và tuân thủ tuyệt đối an toàn<br />
trong phòng thí nghiệm.<br />
<br />
<br />
<br />
132<br />
<br />
LÊ VĂN DŨNG - ĐÀO ANH QUANG<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Hình 3.3 Kết quả thí nghiệm thủy phân este<br />
<br />
Adobe Flash có thể ứng dụng để tạo các mô hình động biểu diễn cơ chế phản ứng hóa<br />
học. Adobe Flash cũng có thể được dùng để thiết kế các mô hình thí nghiệm ảo. Adobe<br />
Flash thích hợp để tạo các bài hướng dẫn làm thí nghiệm trong các bài thực hành, giúp<br />
học sinh nghiên cứu thao tác trước khi đến lớp, giúp giáo viên hướng dẫn học sinh làm<br />
thí nghiệm trong bài thực hành. [2]<br />
<br />
Hình 3.4 Mô hình động thiết kế bằng Adobe Flash<br />
<br />
Chem3D trong bộ phần mềm ChemOffice của Cambridge Soft cũng là phần mềm đáng<br />
chú ý để xây dựng mô hình phân tử. Chem3D hỗ trợ nhiều định dạng, thể hiện mô hình<br />
với nhiều phương thức và cho phép chạy trên web với các plugin.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />