n g d ng CNTT trong so n gi ng bài 16 “ Sóng. Th y tri u. Dòng bi n a lý 10 ban c b n Đ ơ
A- M ĐU
I- Lý do ch n đ tài
Hi n nay n c ta đang trong th i k CNH-HĐH đt n c cùng v i vi c m ướ ướ
r ng quan h h p tác qu c t và h i nh p v i n n kinh t th gi i, nh m đy ế ế ế
m nh phát tri n kinh t -xã h i và nâng cao vai trò v th c a Vi t nam trên tr ng ế ế ườ
qu c t . Đng th i c i thi n và nâng cao ch t l ng m t cách toàn di n v đi ế ượ
s ng kinh t -xã h i c a nhân dân. Đ đt đc đi u đó, đòi h i ph i nâng cao năng ế ượ
l c, trình đ c a ng i lao đông, đc bi t là th h tr , l c l ng làm ch ch v n ườ ế ượ
m nh t ng lai c a đt n c. ươ ướ
Do đó nhi m v đt ra cho giáo d c là r t l n, nh m đào t o đc nh ng ượ
con ng i m i đ có th dáp ng đc yêu c u ngày càng cao c a xã h i. Trongườ ượ
NQĐH Đng cũng đã đ ra: ph i xác đnh rõ m c tiêu, n i dung đi m i ph ng ươ
pháp giáo d c-dào t o. T ng b c áp d ng các ph ng pháp tiên ti n và ph ng ướ ươ ế ươ
ti n hi n đi vào quá trình d y h c đ đào t o đc nh ng con ng i lao đng t ượ ườ
ch , năng đng ,sáng t o có năng l c gi i quy t các v n đ do th c ti n đt ra, t ế
lo đc vi c làm, l p nghi p và thăng ti n trong cu c s ng, qua đó xây d ng đt ế
n c giàu m nh, xã h i công b ng, dân ch , văn minh.ướ
Theo ngh quy t TW 4 khoá VII đã xác đnh khuy n khích t h c”, ph i ế ế
áp d ng nh ng ph ng pháp giáo d c hi n đi đ b i d ng cho h c sinh năng ươ ưỡ
l c t duy sáng t o, năng l c gi i quy t v n đ”. NQTW2 khoá VIII ti p t c kh ng ư ế ế
đnh đi m i ph ng pháp giáo d c đào t o, kh c ph c l i truy n th m t chi u, ươ
rèn luy n t duy sáng t o c a ng i h c. T ng b c áp d ng các ph ng pháp tiên ư ườ ướ ươ
ti n và hi n đi vào quá trình d y h c, đm b o đi u ki n th i gian t h c, tế
nghiên c u cho h c sinh. V i ngh quy t này giáo viên d y b môn Đa lý c n t p ế
trung gi m t i m c t i đa nh ng yêu c u c n ghi nh máy móc, đng th i rèn
luy n cho h c sinh nh ng kĩ năng phân tích, gi i thích s v t hi n t ng đa lý ượ
trong quá trình d y và h c.
Trong nh ng năm tr l i đây, vi c tích c c đi m i ph ng pháp d y và h c ươ
là m t trong nh ng yêu c u tr ng tâm, quan tr ng và mang tính quy t đnh đn s ế ế
phát tri n t duy h c sinh cho phù h p v i yêu c u m i. ư Ch t l ng d y và h c ượ
ph thu c vào nhi u y u song xét đn cùng, y u t quy t đnh nh t là cách gi ng ế ế ế ế
d y c a Th y và cách h c c a Trò. Do đó, vi c đi m i ph ng pháp là t t y u t ươ ế
khách quan.
1
ng d ng CNTT trong so n gi ng bài 16 “ Sóng. Th y tri u. Dòng bi n” – a lý 10 ban c b n Đị ơ
Càng ngày, v i s h i nh p tình hình kinh t qu c t c ng v i nh ng giao ế ế
thoa gi a các n n văn hóa khác nhau, h c sinh có r t nhi u c h i ti p c n v i ơ ế
nh ng n n văn hóa tiên ti n c a các n c, có c h i đ t mình tìm thêm nh ng ế ướ ơ
ki n th c, nh ng k năng và đón nh n hàng lo t nh ng thách th c m i. V y, tr cế ướ
tình hình đó, chính b n thân m i giáo viên làm gì đ nâng cao h n n a hi u qu và ơ
ch t l ng d y h c? ượ
Trong quá trình ng d ng công ngh thông tin vào d y h c, tôi nh n th y
nh ng đi m hay, nh ng đi m m i trong cách trình bày, cách d n d t làm thay đi
nh ng t duy và c nh ng cách nghĩ theo l l i bình th ng. ư ườ đó, m i giáo viên
th c s là ng i d n d t, nh ng ng i d n d t đó đc đt m t v trí r t quan ườ ư ườ ượ
tr ng, làm th nào đ h c sinh ti p c n ch đng v i tri th c. Và làm th nào đ ế ế ế
khai m t cách hi u qu ngu n tri th c, huy đng t i đa t duy tích c c c a h c ư
sinh?
Thông qua vi c đi m i n i dung, ch ng trình, ph ng pháp và ph ng ươ ươ ươ
ti n d y h c nh m nâng t o ra m t th h tr năng đng, linh ho t có đ năng l c, ế
ph m ch t, trí tu và b n lĩnh. Trong d y h c nói chung và đi v i d y b môn Đa
lí nói riêng c n t p trung gi m t i m c t i đa nh ng yêu c u ghi nh máy móc,
đng th i rèn luy n cho h c sinh nh ng kĩ năng phân tích, gi i thích s v t hi n
t ng đa lí trong quá trình d y và h c. N u th c hi n t t đi u đó, s có ý nghĩa r tượ ế
l n trong vi c th c hi n s nghi p đi m i trong giáo d cđào t o c a đt n c. ướ
Đi v i b n thân, trong quá trình gi ng d y b môn Đa lí t i tr ng THPT, luôn ườ
trăn tr , băn khoan làm th nào đ năng cao ch t l ng gi ng d y b môn c a ế ượ
mình, t o đc h ng thú và lòng đam mê c a h c sinh là đi u tôi quan tâm l n ượ ướ
nh t.
Trong d y b môn Đa lí, đc bi t là đa lý l p 10- ban c b n: trình bày ơ
nh ng hi n t nhiên-kinh t và xã h i, các đi t ng này phân b r ng rái trong ế ượ
không gian, h c sinh không có đi u ki n quan sát th c t . Vì th vi c s d ng công ế ế
ngh thông tin vào quá trình d y h c s giúp các em ti p c n v n đ m t các d ế
dàng, đng th i thông qua các th c phim, hình nh s ng đng trên màn hình còn ướ
t o đc s h p d n, h ng thú cho h c sinh trong quá trình h c t p, nh v y giúp ượ
các em n m v ng ki n th c t t h n. ế ơ
Trong đó bài 16: Sóng. Th y tri u. Dòng bi n” là bài h c trình bày v
nh ng hi n t ng t nhiên di n ra xung quanh cu c s ng đi th ng nh ng h c ượ ườ ư
sinh không th quan sát hi n t ng này di n ra m t cách tr n v n. Do đó, khi s ượ
d ng công ngh thông tin vào gi ng d y bài này s t o đi u ki n giúp các em quan
2
ng d ng CNTT trong so n gi ng bài 16 “ Sóng. Th y tri u. Dòng bi n” – a lý 10 ban c b n Đị ơ
sát m t cách đy đ v các hi n t ng : sóng, th y tri u và dòng bi n. T đó, ượ
nh m m c đích giúp h c sinh n m đc ki n th c c b n c a bài h c, v a rèn ượ ế ơ
luy n kĩ năng phân tích qua các hình nh, b n đ, video... và bi t đánh giá nh n xét ế
các bi u hi n c a quy lu t đa lí cũng nh ý nghĩa c a chúng, giúp h c sinh rút ra ư
ki n th c cho b n thân và v n d ng các quy lu t t nhiên vào cu c s ng, góp ph nế
làm phong phú hi u bi t c a b n thân v các hi n t ng t nhiên. ế ượ
Xu t phát t th c ti n đó, tôi m nh d n ch n đ tài này v i mong mu n
trình bày m t s kinh nghi m nh c a b n thân vào đi m i ph ng pháp d y h c ươ
b môn đa lý nói chung và gi ng d y đa lý l p 10 nói riêng.
II- Tình hình nghiên c u
Trong quá trình gi ng d y đa lí c p THPT, các giáo viên đã s d ng nhi u
ph ng phápươ , ph ng ti n d y h cươ , tuy nhiên nh ng ph ng pháp ươ , ph ng ti nươ
d y h c m i ch a ch a có đi u kiên áp d ng m t cách r ng rãi ư ư , hi u qu mà ch
ng d ng m t s ti t thao gi ng, h i gi ng. ế
Trong các tài li u tham kh o , có r t ít tác gi đã đ c p đn ph ng ti n ế ươ
d y-h c dành cho vi c th c hi n đi m i n i dung , ch ng trình sách giáo khoa.ươ
Vi c nghiên c u và th nghi m đ tài này có ý nghĩa lí lu n và th c ti n r t
l n.
III- M c đích và đi t ng ượ
1. M c đích
- H ng d n giáo viên trong quá trình gi ng d y tr c ti p và h c sinh trongướ ế
quá trình ti p thu bài h c, làm bài t p, ki m tra ế ki n th cế
- Góp ph n nâng cao k t q a d y và h c c a giáo viên và h c sinh, tích c c ế
tham gia vào vi c m r ng ng d ng ph ng ti n d y-h c m i hi n đi vào th c ươ
ti n giáo d c c a đt n c ướ
- Đ đm b o tính chính xác, khoa h c, tăng c ng kh năng gây xúc c m ườ
c a các thông tin v các hiên t ng. Tr c h t c n chú ý đn s trình bày sinh ượ ướ ế ế
đng, giàu hình nh c a giáo viên v n đ c th ...k t h p v i các ph ng pháp ế ươ
khác. Đc bi t c n coi tr ng vi c s d ng ph ng ti n tr c quan: tranh nh, b n ươ
đ, phim video,... và t ng b c ng d ng công ngh thông tin phù h p trong d y ướ
h c Đa lý giúp các em có th lĩnh h i đc ki n th c nhanh nh t, chính xác, hi u ượ ế
qu nh t.
Bên c nh đó cũng c n ph i t n d ng m i c h i, kh năng h c t p g n v i ơ
th c t đ h c sinh có đc ph ng th c lĩnh h i ki n th c Đa lý m t cách c ế ượ ươ ế
th các hi n t ng t nhiên, kinh t -xã h i . C n ph i t ch c cho h c sinh làm ượ ế
3
ng d ng CNTT trong so n gi ng bài 16 “ Sóng. Th y tri u. Dòng bi n” – a lý 10 ban c b n Đị ơ
vi c nhi u h n v i các tài li u tham kh o do GV cung c p và HS s u t m, qua đó ơ ư
t ng b c rèn luy n cho HS v ph ng pháp h c t p teo h ng nghiên c u .C n ướ ươ ướ
t ch c th o lu n d i nhi u hình th c khác nhau (làm vi c theo nhóm ho c đàm ướ
tho i chung c l p), t o đi u ki n đ h c sinh nêu lên các v n đ c n tìm hi u,
đc l p gi i quy t các v n đ, t đt ra ho c do giáo viên cung c p qua đó, c n ế
khuy n khích h c sinh bày t nh ng ý ki n riêng c a mình, tránh vi c làm cho h cế ế
sinh e ng i khi nêu ý ki n khác tr c gv và tr c t p th . T đó rèn luy n cho h c ế ướ ư
sinh kh năng trình bày( nói, vi t). Nh v y h c sinh s lĩnh h i ki n th c trong quá ế ư ế
trình h c tâp
2. Đi t ng nghiên c u ượ
- Giáo viên trong vi c gi ng d y.
- T th c ti n d y h c môn Đa lí tr ng THPT là giúp h c sinh có nh ng ườ
ki n th c c b n, c n thi t; góp ph n hình thành h c sinh th gi i quan khoaế ơ ế ế
h c, giáo d c lòng yêu quê h ng, đt n c; b i d ng các năng l c t duy, hành ươ ướ ưỡ ư
đng và thái đ đúng đn trong cu c s ng xã h i.
- Nghiên c u ph ng pháp thi t k ,s d ng s d ng kênh hình và video đ ươ ế ế
d y và h c.
- T đó đa ra nh ng yêu c u chung v k năng thi t k và s d ng kênh ư ế ế
hình, vi deo đ ph c v cho vi c d y-h c đi v i t ng n i dung c th qua ki m
nghi m th c t c a b n thân. ế
- Phân tích đc nh ng u-nh c đi m c vi c ng d ng công ngh thông ư ượ
tin vào d y h c môn đa lý l p 10 .
- Gi i thi u các hình th c ng d ng công ngh thông tin vào d y h c môn
đa lý l p 10.
IV- Ph m vi c a đ tài
- Các bài h c có trong ch ng trình đa lí c p ươ THPT
- Gi i h n trong ph ng pháp thi t k và gi ng d y bài gi ng c th trong ươ ế ế
ch ng trình đa lí l p 10.ươ
V. Giá tr s d ng c a đ tài
- Đ tài dùng ng d ng tr c ti p cho công vi c so n ế - gi ng c a giáo viên
THPT nói chung ho c dùng làm tài li u tham kh o trong vi c h c t p c a h c sinh
nói riêng tr ng ườ THPT.
VI- Ph ng pháp nghiên c u ươ
- Kinh nghi m th c t c a vi c gi ng d y đa lí c p THPT qua nhi u năm, ế
đc bi t là trong nh ng năm g n đây n i dung, ch ng trình, ph ng pháp, ươ ươ
ph ng ti n d y-h c m i, hi n đi.ươ
- Ph ng pháp th nghi m th c ti n.ươ
4
ng d ng CNTT trong so n gi ng bài 16 “ Sóng. Th y tri u. Dòng bi n” – a lý 10 ban c b n Đị ơ
- Các ph ng pháp có liên quan đn lí lu n d y h c đi m i.ươ ế
B- N I DUNG C A Đ TÀI
I.C s lý lu nơ
Công ngh Giáo d c Đào t o đc hi u là: vi c d y và h c đc th c hi n ượ ượ
v i s h tr c a các ph ng ti n, các công ngh và k thu t hi n đi. Các công ươ
ngh này có tính chuy n giao cho ng i khác. Trong s các ph ng ti n và công ườ ươ
ngh đó, CNTT có nh h ng m nh m nh t và sáng t o nh t đi v i Công ngh ưở
giáo d c. Theo nghĩa r ng, nh UNESCO đnh nghĩa: “là t p h p g n bó ch t ch ư
nh ng ph ng pháp, ph ng ti n và k thu t h c t p và đánh giá, đc nh n th c ươ ươ ượ
và s d ng tu theo nh ng m c tiêu đang theo đu i và có liên h v i nh ng n i
dung gi ng d y và nh ng l i ích c a ng i h c: đi v i ng i d y, s d ng m t ườ ườ
công ngh giáo d c thích h p có nghĩa là bi t t ch c quá trình h c t p và đm b o ế
s thành công c a quá trình đó
Chúng ta đã bi t đi m i ph ng pháp d y h c là quá trình chuy n tế ươ
ph ng pháp d y h c “th y nói - trò nghe”, “th y đc - trò chép” sang ph ng phápươ ươ
d y h c m i, trong đó, giáo viên là ng i t ch c, h ng d n quá trình h c t p c a ườ ướ
h c sinh, còn h c sinh ph i ch đng tham gia vào quá trình ho t đng h c t p, t
tìm ki m ki n th c, hình thành năng l c sáng t o, rèn luy n kh năng t h c. Đngế ế
th i đi m i ph ng pháp d y h c kh c ph c l i truy n th m t chi u, rèn luy n ươ
t duy sáng t o c a ng i h c. T ng b c áp d ng các ph ng pháp tiên ti n vàư ườ ướ ươ ế
hi n đi vào quá trình d y h c, đm b o đi u ki n th i gian t h c, t nghiên c u
cho h c sinh.”
Hi n nay theo ch ng trình c i cách giáo d c đã đc pháp ch hóa trong ươ ư ế
lu t giáo d c. Đi u 24.2 “Giáo d c ph thông ph i phát huy tính tích c c, t giác,
ch đng, sáng t o c a h c sinh ph i phù h p v i đc đi m c a t ng l p h c, môn
h c, b i d ng kĩ năng t h c, rèn luy n k năng v n d ng ki n th c vào th c t , ưỡ ế ế
nh m tác đng t i tình c m, đem l i ni m vui h ng thú h c t p cho h c sinh”
Ta đã bi t, đa lí t nhiên kinh t xã h i là 2 y u t g n bó m t thi t tácế ế ế ế
đng qua l i v i nhau, gi a chúng có m i quan h nhân qu .V y ngay t đu c p
h c, h c sinh c n ph i n m b t các ki n th c đa lý t nhiên đ làm n n t ng cho ế
h c t p ph n đa lí kinh t - xã h i ph n sau. ế
Tuy nhiên giáo viên s không làm t t đi u này n u không có s h tr m t ế
cách đc l c c a công ngh thông tin, b i th i l ng không thay đi trong khi ượ
5