Ứng dụng hệ thống định vị trong điều trị phẫu thuật dị dạng động tĩnh mạch não: Kết quả 62 bệnh nhân

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 4 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ỨNG DỤNG HỆ THỐNG ĐỊNH VỊ TRONG ĐIỀU TRỊ PHẪU THUẬT<br /> DỊ DẠNG ĐỘNG TĨNH MẠCH NÃO: KẾT QUẢ 62 BỆNH NHÂN<br /> Nguyễn Kim Chung*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục đích: Đánh giá kết quả vi phẫu thuật có sử dụng hệ thống định vị phẫu thuật không khung trong phẫu<br /> thuật dị dạng động tĩnh mạch não (AVM).<br /> Phương pháp:Tất cả các bệnh nhân được chẩn đoán là dị dạng động tĩnh mạch não, trên và dưới lều, bằng<br /> chụp động mạch não xóa nền (DSA) được tác giả phẫu thuật có ứng dụng phẫu thuật định vị không khung, hệ<br /> thống Stealth Station tại Khoa Ngoại thần kinh, bệnh viện Chợ Rẫy từ tháng 1/2007 đến tháng 12/2010 và sau<br /> mổ có giải phẫu bệnh là dị dạng động tĩnh mạch, được kiểm tra bằng chụp mạch máu não xóa nền hoặc chụp cắt<br /> lớp kỹ thuật số đa lớp cắt (CT-Scan multislice) tái tạo hình ảnh 3D mạch máu. Số liệu thu thập được xử lý bằng<br /> phần mềm SPSS 16.0.<br /> Kết quả: 62 bệnh nhân AVM được điều trị phẫu thuật có sử dụng hệ thống định vị. Tuổi trung bình của<br /> bệnh nhân là 29,77 ± 10.71. Nam nhiều hơn nữ, vào viện chủ yếu do đau đầu, động kinh và đột quỵ. Kích thước<br /> AVM 32,2 ± 11,69 mm. Có mối tương quan giữa xuất huyết não với kích thước AVM và động kinh. MRI sọ não<br /> có giá trị trong chẩn đoán vị trí, kích thước và trong quá trình sử dụng hệ thống định vị phẫu thuật. Kết quả<br /> phẫu thuật: Tỷ lệ lấy hết DDDTM là 98,4% (61/62 bệnh nhân). Bệnh nhân khi xuất viện được đđánh giá bằng<br /> Glasgow Outcome Scale (GOS) với GOS V: 50/62 (80,6%), GOS IV: 7/62 (11,3%), GOS III: 4/62 (6,5%); Tử<br /> vong: GOS I: 1/62 (1,6%). 31/34 bệnh nhân hết động kinh. Kết quả sau 6 tháng được đánh giá bằng thang điểm<br /> Karnofski 80 – 90 – 100 là 92,3%.<br /> Kết luận: Hệ thống định vị phẫu thuật không khung cho phép phẫu thuật viên đánh giá toàn bộ vị trí giải<br /> phẫu, mối liên quan của AVM với nhu mô não xung quanh, đặc biệt các vùng sâu và chức năng của não trên<br /> hình ảnh tái tạo ba chiều. Việc phẫu thuật AVM có ứng dụng hệ thống giúp phẫu thuật viên rất nhiều trước và<br /> trong phẫu thuật; mang lại kết quả tốt cho bệnh nhân. Chúng tôi thấy cần nhân rộng việc ứng dụng hệ thống<br /> phẫu thuật định vị không khung ra nhiều trung tâm ngoại thần kinh lớn trong cả nước.<br /> Từ khóa: hệ thống định vị, phẫu thuật dị dạng động tĩnh mạch.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> APPLYING NAVIGATION SYSTEM IN MICROSURGICAL TREATMENT OF ARTERIVENOUS<br /> MALFORMATION: RESULTS OF 62 CASES<br /> <br /> Nguyen Kim Chung* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 4 - 2012: 37 - 45<br /> Objective: Assessment of the result of using navigation system in microsurgery cerebral arteriovenous<br /> malformations (AVMs)<br /> Methods: All of the patients are diagnosed AVMs by DSA and were operated by the author using<br /> navigation system from 1/2007-12/2010 in Choray hospital. All of them were taken DSA or CT-Scan multislices<br /> post-op. The analysis is SPSS 16.0 software.<br /> Results: With 62 patients with AVMs treated by microsurgery using navigation system, the average age of<br /> AVM patient is 29.77 ± 10.71. Male is outnumbered with female; being hospitalized due to headache, epilepsy and<br /> *Khoa Ngoại thần kinh bệnh viện Chợ Rẫy<br /> Tác giả liên lạc: ThS BS Nguyễn Kim Chung,<br /> <br /> Chuyên đề Phẫu Thuật Thần Kinh<br /> <br /> ĐT: 0909040607<br /> <br /> 37<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 4 * 2012<br /> <br /> seizure. Size of AVM is 32.2 ± 11.69 mm. A correlation is believed to have among brain hemorrhage, AVM size<br /> and seizures. Cranial MRI is valued in AVM’s position identify, size and in the process of using surgical<br /> navigation system. Total removed AVM 98,4% (61/62), discharge by Glasgow Outcome Scale (GOS) with GOS<br /> V: 50/62 (80.6%), GOS IV: 7/62 (11.3%), GOS III: 4/62 (6.5%); Mortality: GOS I: 1/62 (1.6%). 31/34 (91.2%)<br /> patients were free of epilepsy. The results after 6-months evaluated by Karnofski Scale 80 – 90 – 100: 92.3%.<br /> Conclusion: Frameless surgical navigation system allows surgeons to evaluate the whole anatomic location,<br /> the relevance between AVM and surrounding brain tissue, especially in the deeply remoting area and brain<br /> functions area on three-dimensional reconstructed images. The application of surgical navigation system in AVM<br /> surgery helps surgeons in pre and intra operation; brings good outcome for patients. We realize the need to<br /> expand the frameless surgical navigation system to neurosurgical centre in Vietnam<br /> Keyword: navigation system, microsurgery, cerebral arteriovenous malformations.<br /> nghiên cứu ứng dụng nhằm mang lại kết quả tốt<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> cho bệnh nhân.<br /> Ngày nay, trên thế giới với sự tiến bộ của<br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> khoa học kỹ thuật, khuynh hướng chung của<br /> các phẫu thuật hiện nay là xâm lấn tối thiểu. Với<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Phẫu thuật thần kinh, điều này càng cần thiết vì<br /> Tất cả các bệnh nhân được chẩn đoán là dị<br /> phẫu thuật viên phải làm việc trên phẫu trường<br /> dạng động tĩnh mạch não, trên và dưới lều,<br /> nhỏ, dễ làm tổn thương nhu mô não lành ở<br /> bằng chụp động mạch não xóa nền (DSA) được<br /> xung quanh, đặc biệt ở những vùng có chức<br /> tác giả phẫu thuật có ứng dụng phẫu thuật định<br /> năng sống còn với cơ thể. Hệ thống Phẫu thuật<br /> vị không khung, hệ thống Stealth Station tại<br /> định vị ba chiều (PTĐVBC) có khung và sau đó<br /> Khoa Ngoại thần kinh, bệnh viện Chợ Rẫy từ<br /> là không khung đã giúp phẫu thuật viên ngoại<br /> tháng 1/2007 đến tháng 12/2010<br /> thần kinh rất nhiều trong phẫu thuật. Hệ thống<br /> Phương pháp thu thập số liệu<br /> phẫu thuật định vị ba chiều ngày càng trở nên<br /> Tất cả các bậnh nhân được thu thập các dữ<br /> hoàn thiện và được sử dụng rộng rãi trong các<br /> liệu lâm sàng, cận lâm sàng, kết quả điều trị<br /> chuyên khoa, đặc biệt trong phẫu thuật ngoại<br /> theo một biểu mẫu thống nhất. Thời gian theo<br /> thần kinh, mục đích mang lại kết quả tốt nhất<br /> dõi từ khi bắt đầu thu thập số liệu (1/2007)<br /> với tổn thương nhu mô não ít nhất. Các phương<br /> đến sau khi kết thúc thu thập số liệu (12/2010)<br /> pháp điều trị AVM chính bao gồm: 1) Vi phẫu<br /> 10 tháng. Bệnh nhân được theo dõi lâm sàng<br /> thuật lấy dị dạng. 2) Xạ trị những trường hợp dị<br /> sau xuất viện bằng cách hẹn tái khám hoặc<br /> dạng mạch máu não nhỏ và ở sâu. 3) Gây tắc<br /> phỏng vấn qua điện thoại.<br /> (can thiệp nội mạch – endovascular techniques)<br /> những trường hợp dị dạng mạch máu não lớn, ở<br /> sâu trong nhu mô não và mạch nuôi lớn. Các<br /> phương pháp này có thể được sử dụng riêng rẽ<br /> hay kết hợp với nhau trên cùng một bệnh nhân.<br /> Cho đến nay, tại Việt Nam cũng như trên thế<br /> giới, vi phẫu thuật cắt bỏ AVM vẫn là phương<br /> pháp điều trị triệt để AVM. Khoa Ngoaị thần<br /> kinh bệnh viện Chợ Rẫy là nơi đầu tiên ứng<br /> dụng PTĐVBC trong phẫu thuật thần kinh. Việc<br /> ứng dụng hệ thống định vị phẫu thuật không<br /> khung trong điều trị phẫu thuật AVM cần được<br /> <br /> 38<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> Số liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm<br /> SPSS 16.0, kết quả được tính theo tỉ lệ %, trị số<br /> trung bình, độ lệch chuẩn.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Đặc điểm lâm sàng<br /> Tuổi<br /> Bệnh nhân thấp nhất là 4 tuổi, cao nhất là 57<br /> tuổi. Tuổi trung bình là 29,77 ± 10,71, độ tuổi 16<br /> – 45 chiếm tỉ lệ nhiều nhất 87,1% (54/62 trường<br /> <br /> Chuyên đề Phẫu Thuật Thần Kinh<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 4 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> hợp), độ tuổi ≤ 15 tuổi chiếm tỉ lệ thấp 4,8%<br /> (3/62 trường hợp).<br /> <br /> AVM não < 3 cm có 21/22 trường hợp XH não<br /> trước khi phẫu thuật.<br /> <br /> Giới<br /> Nam giới chiếm tỉ lệ cao 85,5% (53/62 trường<br /> hợp). Nữ chiếm tỉ lệ 14,5% (9/62 trường hợp).<br /> <br /> Phân độ Spetzler-Martin: Chúng tôi phân chia<br /> AVM theo phân độ Spetzler-Martin. Chủ yếu độ<br /> 2 chiếm tỉ lệ 40,3% (25/62 trường hợp) và độ 3<br /> chiêm tỉ lệ 37,1% (23/62 trường hợp). Sự tương<br /> quan giữa phân độ Spetzler-Martin và XH não<br /> có ý nghĩa thống kê 2 = 6,25, p < 0,05. (Yates).<br /> <br /> Thang điểm Glasgow (GCS)<br /> Bệnh nhân nhập viện với thang điểm GCS<br /> thấp nhất là 5, cao nhất là 15, GCS 13-15 điểm<br /> chiếm đa số 87,1% (54/62 trường hợp), GCS 9-12<br /> điểm chiếm tỉ lệ 9,7% (6/62 trường hợp). GCS 3-8<br /> điểm chiếm tỉ lệ rất thấp 3,2% (2/62 trường hợp).<br /> Triệu chứng dẫn đến nhập viện: Lý do nhập<br /> viện do đau đầu 32,3% (20/62 trường hợp), động<br /> kinh 29% (18/62 trường hợp) và đột quỵ 22,6%<br /> (14/62 trường hợp) chiếm tỉ lệ cao.<br /> Tiền sử số lần xuất huyết não Tiền sử XHN 2<br /> lần chiếm tỉ lệ 6,45% (4/62 trường hợp). Tiền sử<br /> XHN 1 lần chiếm tỉ lệ 58,06% (36/62 trường<br /> hợp). Không có tiền sử XHN chiếm tỉ lệ 35,5%<br /> (22 /62 trường hợp). Đa số bệnh nhân nhập viện<br /> đã có XHN hoặc có tiền căn XHN. Sự khác biệt<br /> triệu chứng động kinh và tiền sử XH não có ý<br /> nghĩa thống kê (Yates) 2 = 14,41, p < 0,05.<br /> <br /> Hình ảnh học<br /> Tỉ lệ có xuất huyết não là 64,52% (40/62<br /> trường hợp). Trong đó xuất huyết trong nhu mô<br /> não là 30,6% (19/62 trường hợp). Xuất huyết nhu<br /> mô não và não thất là 29,0% (18/62 trường hợp),<br /> xuất huyết não thất là 4,8% (3/62 trường hợp).<br /> Trong nhóm nghiên cứu này, Fisher nhóm 3-4<br /> chiếm tỉ lệ cao 62,9% (39/62 trường hợp). Fisher<br /> nhóm 1 chiếm tỉ lệ 35,5% (22/62 trường hợp).<br /> AVM kết hợp túi phình chiếm tỉ lệ 16,1%<br /> (10/62 trường hợp). Kích thước AVM trung bình<br /> 32,2 ± 11,69 mm. Kích thước nhỏ nhất là 10 mm,<br /> kích thước lớn nhất là 65 mm. Nhóm kích thước<br /> < 30 mm chiếm tỉ lệ 35,5% (22/62 trường hợp).<br /> Kích thước từ 30 – 60 mm chiếm tỉ lệ 62,9%<br /> (39/62 trường hợp). Kích thước > 60 mm chiếm tỉ<br /> lệ 1,6% (1/62 trường hợp).<br /> Triệu chứng động kinh xảy ra 61,5% (24/39<br /> trường hợp có kích thước 3 – 6 cm). Kích thước<br /> <br /> Chuyên đề Phẫu Thuật Thần Kinh<br /> <br /> Vị trí AVM: Vị trí AVM rải khắp bán cầu<br /> nhưng chiếm số lượng nhiều vẫn là các vị trí<br /> chẩm 27,4% (17/62 trường hợp), trán 16,1%<br /> (10/62 trường hợp), đính 17,7% (11/62 trường<br /> hợp). AVM lớn ở cả trán đính và thái dương có<br /> 2 trường hợp chiếm 3,2%.<br /> Vùng chức năng: AVM tại vùng chức năng<br /> vận động chiếm 30,6% (19/62 trường hợp), thị<br /> giác 16,1% (10/62 trường hợp), ngôn ngữ 6,5%<br /> (4/62 trường hợp). Không nằm trong vùng chức<br /> năng chiếm 33,9%.<br /> Động mạch nuôi AVM: AVM được nuôi bởi<br /> động mạch não trước và não giữa chiếm 21%<br /> (13/62 trường hợp), não sau chiếm 22,6% (14/62<br /> trường hợp), não trước 17,7% (11/62 trường<br /> hợp). Tĩnh mạch dẫn lưu nông chiếm tỉ lệ 79%<br /> (49/62 trường hợp), nông và sâu 8,1% (5/62<br /> trường hợp), tĩnh mạch dẫn lưu sâu chiếm tỉ lệ<br /> 12,9% (8/62 trường hợp) trường hợp.<br /> <br /> Kết quả phẫu thuật<br /> Chỉ có 1/62 (1,6%) trường hợp lấy máu tụ<br /> trong não trước làm DSA. Sau đó được mổ lấy<br /> AVM.<br /> Lượng máu truyền thấp nhất 0 ml chiếm tỉ lệ<br /> 77,4% (48/62 trường hợp). Lượng máu truyền<br /> nhiều nhất 1500 ml chiếm tỉ lệ 1,6% (1/62 trường<br /> hợp). Trung bình lượng máu truyền 145,16 ±<br /> 331,25 ml.<br /> Sự liên quan phân độ Spetzler-Martin và thời<br /> gian phẫu thuật: Sự khác biệt phân độ SpetzlerMartin và thời gian phẫu thuật có ý nghĩa thống<br /> kê 2 = 11.16, p < 0,05.<br /> Sự liên quan phân độ Spetzler-Martin và truyền<br /> máu trong lúc phẫu thuật: Sự khác biệt giữa các<br /> AVM theo phân độ Spetzler-Martin và lượng<br /> <br /> 39<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 4 * 2012<br /> <br /> máu truyền trong mổ có ý nghĩa thống kê 2 =<br /> 11,49; p < 0,05.<br /> <br /> 90,3% (56/62 trường hợp), thang điểm Karnofski<br /> 50 – 70 (vừa) chiếm tỉ lệ 8% (5/62 trường hợp).<br /> <br /> Sự liên quan vị trí tĩnh mạch dẫn lưu và biến<br /> chứng sau phẫu thuật: Không có biến chứng xảy<br /> ra ở 57/62 trường hợp, trong đó AVM có TM<br /> dẫn lưu nông chiếm tỉ lệ 82,5% (47/57 trường<br /> hợp).<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> <br /> GCS sau phẫu thuật: Bệnh nhân được chụp<br /> DSA sau mổ 85,5% (53/62 trường hợp). 8,1%<br /> (7/62 trường hợp) bằng CT Multislice. Có 2/62<br /> trường hợp (3,2%) chụp DSA và CT Multislice.<br /> AVM đã lấy hết 96,8%. Còn lại 2 trường hợp, dị<br /> dạng động tĩnh mạch ở sâu và lan rộng nên bóc<br /> không hết. Đây cũng là nguyên nhân gây chảy<br /> máu sau mổ. Kết quả sau phẫu thuật có 57/62<br /> trường hợp bệnh nhân thang điểm GCS 13-15<br /> điểm chiếm tỉ lệ 91,9%. Có 1 bệnh nhân GCS 3<br /> điểm, tử vong do xuất huyết trong não thứ phát.<br /> Sự liên quan giữa phân độ Spetzler-Martin và<br /> GOS sau phẫu thuật: Kết quả GOS 4-5 gặp nhiều<br /> ở Spetzler – Martin 2 và 3 với 45/48 trường hợp.<br /> Sự khác biệt phân độ Spetzler-Martin và GOS có<br /> ý nghĩa thống kê 2 = 4.77, p < 0,05.(Yates)<br /> Biến chứng sau phẫu thuật: Biến chứng sau<br /> phẫu thuật chiếm tỉ lệ 8,06% (5/62 trường hợp),<br /> trong đó máu tụ trong não 4,83% (3/62 trường<br /> hợp), viêm màng não 3,23% (2/62 trường hợp).<br /> Thời gian nằm viện: Thời gian nằm viện ngắn<br /> nhất 8 ngày, lâu nhất 62 ngày, trung bình 26,47 ±<br /> 12,59. Có 2 trường hợp nằm viện lâu nhất 62<br /> ngày nguyên nhân do viêm màng não.<br /> GOS khi xuất viện: GOS 5 (tốt) khi xuất viện<br /> chiếm tỉ lệ 80,6% (50/62 trường hợp), GOS 3-4<br /> chiếm tỉ lệ 16,8% (11/62 trường hợp), GOS 1 có 1<br /> trường hợp.<br /> Thời gian theo dõi bệnh nhân: Thời gian theo<br /> dõi thấp nhất là 10 tháng, lâu nhất là 49 tháng,<br /> trung bình 26,20 ± 7,57 tháng. Thời gian theo<br /> dõi trên 15 tháng sau phẫu thuật chiếm tỉ lệ<br /> cao 90,3%.<br /> Thang điểm Karnofski khi tái khám: Bệnh nhân<br /> có thang điểm Karnofski 80 – 100 (tốt) chiếm tỉ lệ<br /> <br /> 40<br /> <br /> Lâm sàng<br /> Trong nghiên cứu này, nam giới chiếm tỉ lệ<br /> cao 85,5% (53/62 trường hợp) hơn nữ (14,5%). So<br /> với các tác giả Michael T. Lawton nghiên cứu<br /> trên 300 bệnh nhân có tỉ lệ 154 nam/146 nữa<br /> (nam: 51,3%, nữ 48,7%). Tác giả Nguyễn Phong<br /> [2] có 111 bệnh nhân nam trên tổng số 174 bệnh<br /> nhân AVM chiếm tỉ lệ 63,8% là nam. Có sự khác<br /> biệt giữa số liệu của chúng tôi và các tác giả<br /> khác là do khu vực bệnh nhân chúng tôi phụ<br /> trách là nam giới, do đó, tỉ lệ bệnh nhân nam<br /> luôn luôn cao hơn so với các thống kê khác.<br /> Theo tác giả Ian G. Fleetwood, tỉ lệ bệnh nhân<br /> AVM ngang đều nhau cả 2 giới và chiếm 0,1% tỉ<br /> lệ dân số.<br /> <br /> Triệu chứng lâm sàng dẫn đến nhập viện<br /> Dị dạng động tĩnh mạch có xu hướng biểu<br /> hiện với động kinh, nhức đầu, dấu thần kinh<br /> khư trú, hoặc là xuất huyết. Lý do nhập viện<br /> chính trong nghiên cứu này của chúng tôi là<br /> đau đầu chiếm 32,3% (20/62 trường hợp),<br /> động kinh 29% (18/62 trường hợp) và đột quỵ<br /> 22,6% (14/62 trường hợp), đặc biệt động kinh<br /> và đột quỵ chiếm tỉ lệ cao, chỉ 1 trường hợp là<br /> phát hiện tình cờ.<br /> Bảng 1. So sánh tỉ lệ động kinh khi nhập viện<br /> Động Kinh<br /> <br /> Không Động<br /> kinh<br /> <br /> Brian (2002) 141 (33,25%) 283 (66,75%)<br /> Fults (1984) 36 (27,48%) 95 (72,52%)<br /> Tác giả<br /> 36 (54,8%)<br /> 26 (45,2%)<br /> (2011)<br /> <br /> Tổng số<br /> 424 (100%)<br /> 131 (100%)<br /> 62 (100%)<br /> <br /> Mặc dù triệu chứng động kinh trong nghiên<br /> cứu chúng tôi chiếm tỉ lệ 32,3% lý do nhập viện,<br /> nhưng bệnh nhân có tiền sử động kinh trước đó<br /> hoặc xuất hiện các cơn động kinh trong thời<br /> gian nằm viện 54,8% (34/62 trường hợp). Cơn<br /> động kinh thường là cơn lớn, toàn thể. Chúng<br /> tôi nhận thấy có sự liên quan giữa động kinh và<br /> những bệnh nhân có tiền sử xuất huyết não có ý<br /> nghĩa thống kê 2 = 14,41; p < 0,05.<br /> <br /> Chuyên đề Phẫu Thuật Thần Kinh<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 4 * 2012<br /> Thang điểm Glasgow Coma Scale (GCS) trước<br /> mổ<br /> Bệnh nhân nhập viện với thang điểm GCS<br /> 13-15 điểm chiếm đa số 87,1% (54/62 trường<br /> hợp). Trong nhóm nghiên cứu này với 2 = 4,59,<br /> p < 0,05 (Yates), chúng tôi nhận thấy có mối<br /> tương quan chặt chẽ giữa tình trạng tri giác lúc<br /> nhập viện và tình trạng bệnh nhân xuất viện<br /> được tính bằng thang điểm Glasgow Out Come<br /> Scale (GOS).<br /> <br /> Hình ảnh học<br /> Xuất huyết trong não<br /> Bệnh nhân có tiền sử xuất huyết não 2 lần<br /> chiếm tỉ lệ 6,45% (4/62 trường hợp), tiền sử xuất<br /> huyết não 1 lần chiếm tỉ lệ 58,07% (36/62 trường<br /> hợp), không có xuất huyết chiếm tỉ lệ 32,2%<br /> (20/62 trường hợp). Những yếu tố có ảnh hưởng<br /> dẫn đến XHN bao gồm: dẫn lưu tĩnh mạch sâu,<br /> áp lực lớn ở động mạch nuôi, túi phình ở tĩnh<br /> mạch hoặc tổn thương thoát mạch, những túi<br /> phình trong dị dạng hoặc đa túi phình, và sự<br /> nuôi dưỡng từ các mạch máu xuyên.<br /> Bảng 2. So sánh tỉ lệ xuất huyết não (XHN) trước<br /> khi phẫu thuật<br /> XHN<br /> Brown (1988)<br /> Lawton (2004)<br /> Tác giả (2011)<br /> <br /> 31 (18,4%)<br /> 120 (53,6%)<br /> 40 (64,5%)<br /> <br /> Không XHN<br /> <br /> Tổng số<br /> <br /> 137 (81,6%) 168 (100%)<br /> 104 (46,4%) 224 (100%)<br /> 22 (35,5%) 62 (100%)<br /> <br /> AVM có thể gây xuất huyết ở bất kỳ phần<br /> nào của não, tỉ lệ xuất huyết não chung trong<br /> nhóm bệnh nhân của chúng tôi là 64,52% (40/62<br /> trường hợp), trong đó xuất huyết trong nhu mô<br /> não là 30.6% (19/62 trường hợp, xuất huyết nhu<br /> mô não và não thất là 29,0% (18/62 trường hợp),<br /> xuất huyết não thất là 4,8% (3/62 trường hợp).<br /> Kết quả của chúng tôi phù hợp với kết quả của<br /> Lawton (5), nhưng khác biệt với Brown (2). Sự<br /> khác biệt này có lẽ do ngày nay, phương tiện<br /> chẩn đoán các bệnh lý mạch máu não đa dạng<br /> và hiện đại hơn, nên có thể chẩn đoán sớm và<br /> chính xác hơn.<br /> <br /> Kích thước AVM<br /> Những hình ảnh mạch não đồ thường quy<br /> <br /> Chuyên đề Phẫu Thuật Thần Kinh<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> cho thấy có 3 đặc điểm cần thiết: các động mạch<br /> nuôi, nhân dị dạng, và các tĩnh mạch dẫn lưu.<br /> Kích thước AVM trung bình trong nghiên cứu<br /> của chúng tôi là 32,2 ± 11,69 mm. Kết quả nghiên<br /> cứu của chúng tôi cho thấy sự xuất huyết não<br /> giữa kích thước AVM (< 3cm; 3-6cm; > 3cm) có ý<br /> nghĩa thống kê.<br /> <br /> 70<br /> 60<br /> 50<br /> 40<br /> 30<br /> 20<br /> 10<br /> 0<br /> <br /> Spetzler(1992)<br /> 24 Bn<br /> Brian(2002)<br /> 424 Bn<br /> NK CHUNG(2011)<br /> 62 Bn<br /> <br /> ≤ 3cm 3-6cm ≥ 6cm<br /> Biểu đồ 1. So sánh kích thước AVM<br /> <br /> Động mạch nuôi và tĩnh mạch dẫn lưu<br /> AVM<br /> AVM được nuôi bởi động mạch não trước<br /> và não giữa chiếm 21% (13/62 trường hợp), não<br /> sau chiếm 22,6% (14/62 trường hợp), não trước<br /> 17,7% (11/62 trường hợp). Sự khác biệt các<br /> nguồn nuôi AVM và XHN trước mổ có ý nghĩa<br /> thống kê 2 = 14, p < 0,05. Những AVM có một<br /> nguồn nuôi khả năng xuất huyết cao hơn những<br /> AVM có từ hai nguồn nuôi trở lên.<br /> Bảng 3. Tương quan giữa tĩnh mạch dẫn lưu và xuất<br /> huyết não<br /> Xuất huyết<br /> Có<br /> Không<br /> Tổng số<br /> <br /> Tĩnh mạch dẫn lưu<br /> Nông<br /> Nông + Sâu<br /> Sâu<br /> 32<br /> 3<br /> 5<br /> 17<br /> 2<br /> 3<br /> 49<br /> 5<br /> 8<br /> <br /> Tổng số<br /> 40<br /> 22<br /> 62<br /> <br /> Dẫn lưu tĩnh mạch sâu của một dị dạng<br /> mạch máu thường có liên quan đến xuất huyết<br /> và được nhận thấy là yếu tố nguy cơ độc lập<br /> đáng kể bởi Mast, Kader và Turjman và cộng sự.<br /> Áp lực lớn ở động mạch nuôi được cho là tiên<br /> lượng của nguy cơ với mức độ nghiêm trọng<br /> của xuất huyết và được cho là tỉ lệ nghịch với<br /> kích thước của dị dạng. Những yếu tố khác<br /> được báo cáo là có dẫn đến xuất huyết bao gồm<br /> <br /> 41<br /> <br />