Vai trò của siêu âm doppler màu trong chẩn đoán gãy dương vật

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 2 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> <br /> VAI TRÒ CỦA SIÊU ÂM DOPPLER MÀU TRONG CHẨN ĐOÁN<br /> GÃY DƯƠNG VẬT<br /> Trần Đức Quang*, Trịnh Thị Thu Thảo*, Đào Thị Mộng Cầm*, Phạm Bích Hải*, Tống Thị Minh Kha*,<br /> Nguyễn Thành Nhân*, Đặng Đình Hoan*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Gãy dương vật là một cấp cứu niệu khoa hiếm gặp. Nó có thể để lại cho bệnh nhân những hậu<br /> quả về mặt tâm lý, chức năng, sinh lý. Cho nên cần chẩn đoán xác định gấp và xử trí ngoại khoa sớm.<br /> Mục tiêu: Nghiên cứu nhằm mô tả đặc điểm hình ảnh siêu âm của gãy dương vật. Xác định giá trị của Siêu<br /> âm doppler màu trong chẩn đoán gãy dương vật.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tiến cứu mô tả cắt ngang, từ tháng 6/2017 đến<br /> 10/2017 với 11 bệnh nhân gãy dương vật điều trị tại Bệnh viện Bình Dân, với kết quả siêu âm trước phẫu thuật.<br /> Thu thập kết quả hình ảnh siêu âm và so sánh với kết quả sau phẫu thuật.<br /> Kết quả: Cơ chế chấn thương xảy ra phổ biến nhất ở nhóm “trong lúc giao hợp” (63,6%). Vị trí thường gặp<br /> nhất ở 1/3 giữa dương vật (54,5%). Tỷ lệ bên (P) nhiều hơn bên (T) (81,8% so với 18,2%). Máu tụ lân cận tổn<br /> thương chiếm tỷ lệ 100%, trong đó máu tụ trong bao trắng là 81,8%, máu tụ ngoài bao trắng là 81,8%, cả hai là<br /> 63,6%. Độ nhạy, độ chính xác của phát hiện có rách vỡ bao trắng thể hang lần lượt là 100%, 90,9%; Độ nhạy, độ<br /> đặc hiệu, độ chính xác phát hiện phía tổn thương bao trắng lần lượt là 100%, 100% và 100%. Phù hợp vị trí trên<br /> Siêu âm so với vị trí phẫu thuật là 90,9%.<br /> Kết luận: Siêu âm doppler màu là phương thức hình ảnh tốt để phát hiện sự hiện diện và vị trí của rách vỡ<br /> bao trắng (gãy dương vật). Nó cũng có thể giúp chẩn đoán chính xác trong những trường hợp khó với bệnh sử và<br /> triệu chứng không điển hình.<br /> Từ khóa: Siêu âm Doppler màu, gãy dương vật<br /> ABSTRACT<br /> ROLE OF COLOUR DOPPLER ULTRASOUND IN DIAGNOSING OF THE PENILE FRACTURE<br /> Tran Duc Quang, Trinh Thi Thu Thao, Dao Thi Mong Cam, Pham Bich Hai,Tong Thi Minh Kha,<br /> Nguyen Thanh Nhan, Đang Đinh Hoan<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement Vol. 22 - No 2- 2018: 260 - 265<br /> <br /> Introduction: Penile fracture is a rare urological emergency that may have distressing physical, functional<br /> and psychological consequences. So prompt diagnosis and timely surgical repair are necessary.<br /> Purpose: This study aims to describe the imaging characteristics and define the value of colour doppler<br /> ultrasound in diagnosing of the penile fracture.<br /> Patients and method: Prospective cross section descriptive study of 11 patients in Binh Dan hospital from<br /> June 2017 to Oct 2017, with penile fractures and using colour doppler ultrasound preoperatively. Sonographic<br /> imaging characteristics were collected and compared with the postoperative results.<br /> Results: The most common location was middle 1/3 penis (54.5%). Right side lesions were more than the left<br /> <br /> * Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Bình Dân, Tp.HCM<br /> Tác giả liên lạc: BS. Trần Đức Quang ĐT: 0937659272 Email: tranducquang_bvbd@yahoo.com.vn<br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Bình Dân năm 2018 261<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 2 * 2018<br /> <br /> <br /> <br /> side lesions (81.8%/ 18.2%). Adjacent hematomas were 100 %, in which intra-tunica anh extra-tunica<br /> hematomas were the same (81.8%). Both were 63.6%. The sensitivity and accuracy of colour doppler US to<br /> detecting the tearing rupture of the corpora cavernosa were 100%, and 90.9 %. The sensitivity, specificity and<br /> accuracy of colour doppler US to detecting the lesional side of corpora cavernosa were 100%, 100%, 100%,<br /> respectively. Correlation between US and operation in defining lesional locations is 90.9%.<br /> Conclusions: Colour doppler ultrasound is a good modality to detect the presence and site of tear in the<br /> tunica albuginea (Penile fracture). It can also help vith the correct diagnosis in difficult cases with atypical history<br /> or presentation.<br /> Keywords: Colour doppler ultrasound, penile fracture<br /> MỞ ĐẦU dương vật. Bệnh nhân được khám lâm sàng, làm<br /> siêu âm Doppler màu và có kết quả phẫu thuật.<br /> Gãy dương vật hay rách vỡ bao trắng thể<br /> hang dương vật là một cấp cứu niệu khoa hiếm Tiêu chuẩn loại trừ<br /> gặp, cho nên cần chẩn đoán xác định gấp và xử Chấn thương dương vật do tai nạn.<br /> trí ngoại khoa sớm(1,2,3). Phương pháp nghiên cứu<br /> Chẩn đoán gãy dương vật thường được thực Thiết kế nghiên cứu<br /> hiện trên lâm sàng. Tuy nhiêm trong những Mô tả cắt ngang, tiến cứu.<br /> trường hợp mơ hồ, kiểm tra bằng hình ảnh nên<br /> Phương pháp tiến hành<br /> được thực hiện. Trong đó siêu âm là phương<br /> pháp dễ thực hiện tiếp cận, xác nhận chẩn đoán, Tất cả BN được chọn thỏa điều kiện, được<br /> độ trải rộng tổn thương, hướng của tổn thương nghiên cứu hồ sơ bệnh án, siêu âm Doppler màu<br /> và những biến chứng kèm theo(3,6,7). dương vật, thu thập các biến số được định nghĩa<br /> trước theo đề cương nghiên cứu, phân tích các<br /> Ở nước ta, những bài báo cáo về vai trò của<br /> yếu tố theo mẫu thu thập số liệu thống nhất đã<br /> Siêu âm trong gãy dương vật rất ít. Vì vậy để trả<br /> được lập trình để xử lý số liệu. Số liệu được nhập<br /> lời câu hỏi siêu âm có vai trò gì trong chẩn đoán<br /> vào bảng dữ kiện của phần mềm Excel 2007, Epi<br /> gãy dương vật, cũng như có giúp ích gì cho bác<br /> Info 6,04 và thực hiện các kiểm định tương quan.<br /> sĩ Niệu khoa, Nam khoa trong chẩn đoán và xử<br /> trí gãy dương vật. Chúng tôi thực hiện đề tài Các dấu hiệu thu thập được trên Siêu âm<br /> nghiên cứu “Vai trò của Siêu âm Doppler màu được so sánh và đối chiếu với kết quả phẫu<br /> trong chẩn đoán gãy dương vật”. thuật. Xác định giá trị dương tính thật và giả, âm<br /> tính thật và giả của các dấu hiệu siêu âm, lấy kết<br /> Mục tiêu nghiên cứu quả phẫu thuật làm căn cứ đối chiếu. Từ đó tính<br /> Mô tả đặc điểm hình ảnh Siêu âm doppler ra độ nhạy, độ đặc hiệu, độ chính xác, giá trị tiên<br /> màu của gãy dương vật. đoán dương tính và giá trị tiên đoán âm tính của<br /> Giá trị của Siêu âm doppler màu trong chẩn các dấu hiệu trên siêu âm.<br /> đoán gãy dương vật. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU Dịch tễ<br /> Đối tượng Tuổi TB là 29,5 ± 3,5 tuổi. Tỷ lệ BN ở TPHCM<br /> Tất cả bệnh nhân được điều trị tại Bệnh viện (64,7%) lớn hơn ở các Tỉnh (35,3%).<br /> Bình Dân TP.HCM từ tháng 06/2017 đến tháng Bệnh sử thu thập được nhóm “xảy ra trong<br /> 10/2017 với chẩn đoán lâm sàng là theo dõi gãy lúc giao hợp” chiếm đa số là 7 BN (63,6%), tiếp<br /> đến nhóm “bẻ dương vật lúc cương” chiếm 4 BN<br /> <br /> 262 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Bình Dân năm 2018<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 2 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> <br /> (36,4%), các nhóm khác (thủ dâm, lăn tròn xuống Bảng 6. Máu tụ cạnh tổn thương<br /> giường gây té ngã) trong lô khảo sát không có Máu tụ Tần số Tỷ lệ (%)<br /> BN nào. Trong bao trắng 9 81,8<br /> Ngoài bao trắng 9 81,8<br /> Triệu chứng lâm sàng<br /> Cả trong và ngoài bao trắng 7 63,6<br /> Bảng 1. Cơ chế gãy dương vật (n=11) Máu tụ ra ngoài mạc Buck 1 9,1<br /> Cơ chế chấn thương Tần số Tỷ lệ (%)<br /> Trong nghiên cứu này, không có BN nào có<br /> Bẻ dương vật lúc cương 4 36,4<br /> Trong lúc giao hợp 7 63,6<br /> tổn thương thể xốp và niệu đạo. Nghiên cứu<br /> Thủ dâm 0 0 cũng không cho thấy BN có tổn thương động<br /> Té ngã xuống giường 0 0 mạch hang. Vận tốc đỉnh tâm thu của động<br /> Bảng 2. Triệu chứng lâm sàng (n=11) mạch hang lân cận tổn thương PSV trung bình là<br /> Triệu chứng lâm sàng Tần số Tỷ lệ (%) 14,13cm/s.<br /> 11 100,0 So sánh kết quả trên Siêu âm Doppler màu với<br /> Đau dương vật 11 100 phẫu thuật<br /> Tiếng “crack”sau chấn thương 7 63,6<br /> Bảng 7. Đối chiếu có tổn thương rách bao trắng trên<br /> Sưng dương vật 11 100<br /> Mất cương nhanh 11 100<br /> SA với PT<br /> Tụ máu (hình ảnh “trái cà tím”) 8 72,7 PT Vỡ bao trắng<br /> Tổng<br /> Tụ máu trải rộng đến bìu, trên mu, 1 0,9 SIÊU ÂM Có Không<br /> hội âm Có 10 1 11<br /> Máu ở khe niệu đạo, bí tiểu, khó 0 0 Không 0 0 0<br /> tiểu, không triệu chứng Tổng 10 1 11<br /> Đặc điểm hình ảnh siêu âm của gãy dương vật Nhận xét: Độ nhạy (Sn) = 10/10= 100%; Độ<br /> Bảng 3. Chiều lớn nhất của đường mất liên tục bao chính xác (Acc) = (10+0)/11= 90,9%.<br /> trắng (mm) Bảng 8. Đối chiếu Vị trí tổn thương trên Siêu âm với<br /> 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 TB phẫu thuật<br /> 6 7 4,6 4 4,3 14 10 11 10 8,7 7 7,9 Phẫu thuật<br /> Siêu âm<br /> Bảng 4. Vị trí gãy dương vật: 1/3 Trên 1/3 Giữa 1/3 Dưới<br /> Vị trí Tần số Tỷ lệ (%) 1/3 Trên 3 1 0<br /> 1/3 trên 4 36,4 1/3 Giữa 0 6 0<br /> 1/3 giữa 6 54,5 1/3 Dưới 0 0 1<br /> 1/3 dưới 1 9,1 Tổng 3 7 1<br /> Tổng 11 100 Nhận xét: Gãy dương vật xuất hiện chủ yếu<br /> Vị trí gãy 1/3 giữa dương vật chiếm ưu thế đoạn 1/3 giữa, 1/3 trên và ít nhất là đoạn 1/3<br /> (54,5%), tiếp đến là 1/3 trên (36,4%) và 1/3 dưới dưới. Có mối liên quan có ý nghĩa thống kê khi<br /> chiếm tỷ lệ ít nhất (9,1%) đối chiếu vị trí tổn thương trên siêu âm so với<br /> Bảng 5. Phía tổn thương thể hang phẫu thuật (p