Vấn đề công bằng và khả năng cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại các bệnh viện tư hiện nay

X· héi häc sè 2 (86), 2004 39<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> VÊn ®Ò c«ng b»ng vµ kh¶ n¨ng cung cÊp dÞch vô<br /> ch¨m sãc søc kháe t¹i c¸c bÖnh viÖn t− hiÖn nay<br /> TrÞnh Hßa B×nh<br /> §µo Thanh Tr−êng<br /> <br /> <br /> Trong khu«n khæ DiÔn ®µn Hîp t¸c Kinh tÕ, tµi chÝnh ViÖt - Ph¸p, ®−îc<br /> tµi trî bëi A.D.E.T.E.F, nghiªn cøu vÒ: “HÖ thèng tµi chÝnh vµ kh¶ n¨ng cung<br /> cÊp c¸c dÞch vô Ch¨m sãc søc kháe cña BÖnh viÖn t− ë ViÖt Nam” do nhãm t¸c<br /> gi¶ ViÖn X· héi häc thùc hiÖn trong kho¶ng thêi gian tõ th¸ng 5 - 8/2003. C«ng<br /> tr×nh nµy ®· ®−îc giíi thiÖu t¹i khãa häp lÇn thø t− cña DiÔn ®µn víi chñ ®Ò:<br /> “V× mét sù t¨ng tr−ëng vµ x· héi c«ng b»ng” ®−îc tæ chøc t¹i Thµnh phè Hå<br /> ChÝ Minh trong c¸c ngµy 10 - 11/9/2003. T¹p chÝ X· héi häc giíi thiÖu mét phÇn<br /> kÕt qu¶ nghiªn cøu nµy.<br /> TCXHH<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> I. §Æt vÊn ®Ò<br /> Sù ra ®êi cña c¸c bÖnh viÖn t− ®· ph¸ vì thÕ ®éc t«n cña hÖ thèng c¸c bÖnh<br /> viÖn c«ng ë ViÖt Nam hiÖn nay. §iÒu ®ã cã thÓ xem nh− lµ mét xu thÕ tÊt yÕu khi ®i<br /> vµo c¬ chÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa. BÖnh viÖn t− ra ®êi ®· t¹o ®iÒu<br /> kiÖn cho ng−êi d©n cã nhiÒu c¬ héi lùa chän dÞch vô ch¨m sãc søc kháe h¬n lµm cho<br /> n©ng cao h¬n tÝnh c¹nh tranh ph¸t triÓn gi÷a c¸c c¬ së y tÕ Ch¨m sãc søc kháe víi<br /> nhau vµ Ýt nhiÒu lµm cho gi¸ thµnh dÞch vô Ch¨m sãc søc kháe gi¶m ®i v.v… §ã lµ<br /> mét bøc tranh cã nhiÒu m¶ng mÇu s¸ng sña. Tuy nhiªn, bªn c¹nh ®ã c¸c bÖnh viÖn t−<br /> còng cã kh«ng Ýt nh÷ng ®iÓm cÇn bµn ®Õn. Bµi viÕt nµy chóng t«i sö dông mét sè kÕt<br /> qu¶ cña Dù ¸n nghiªn cøu: “Bµi to¸n c«ng b»ng vµ hiÖu qu¶ trong vÊn ®Ò tµi chÝnh cña<br /> bÖnh viÖn t− ë ViÖt Nam hiÖn nay” ®−îc thùc hiÖn bëi phßng X· héi häc Søc kháe, ViÖn<br /> X· héi häc ®Ó ®Ò cËp tíi mét sè khÝa c¹nh quan träng xung quanh vÊn ®Ò cung cÊp c¸c<br /> dÞch vô Ch¨m sãc søc kháe cña hÖ thèng bÖnh viÖn t− ë ViÖt Nam hiÖn nay1.<br /> <br /> <br /> 1<br /> Thùc hiÖn nghiªn cøu nµy, nhãm t¸c gi¶ ®· tiÕn hµnh kh¶o s¸t t¹i hai bÖnh viÖn t− ë thµnh phè Hå ChÝ<br /> Minh (BÖnh viÖn TriÒu An vµ BÖnh viÖn V¹n Xu©n) vµ mét bÖnh viÖn t− ë Hµ Néi (BÖnh viÖn Trµng An).<br /> C¸c kü thuËt ®−îc ¸p dông lµ thu thËp th«ng tin thèng kª, pháng vÊn c¸ nh©n (thÇy thuèc, nhµ qu¶n lý vµ<br /> ng−êi bÖnh) vµ quan s¸t thùc tÕ c¸c khoa phßng ®iÒu trÞ, thùc hiÖn 360 b¶ng hái ®èi víi ng−êi bÖnh.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 40 VÊn ®Ò c«ng b»ng vµ kh¶ n¨ng cung cÊp dÞch vô ch¨m sãc søc kháe. ..<br /> <br /> II. Mét sè ®Æc ®iÓm vµ chÊt l−îng dÞch vô ch¨m sãc søc kháe t¹i c¸c<br /> bÖnh viÖn t−<br /> 1. Kh¸ch hµng t¹i c¸c bÖnh viÖn t−<br /> 1.1. Kh¸ch hµng ®ang ®iÒu trÞ t¹i c¸c bÖnh viÖn t−<br /> Víi bÖnh viÖn nãi chung, kh¸ch hµng (ng−êi bÖnh) lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù<br /> tån t¹i. Víi bÖnh viÖn t− ®iÒu ®ã cµng cã ý nghÜa sèng cßn h¬n. Do vËy, bªn c¹nh<br /> c¸c yÕu tè quan träng kh¸c cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña<br /> BÖnh viÖn t−, ch©n dung kh¸ch hµng lµ mèi quan t©m lín cña nhiÒu nghiªn cøu.<br /> Kh¶o s¸t t¹i 3 bÖnh viÖn t− tiªu biÓu ë thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ Hµ Néi, ng−êi<br /> ta thÊy kh«ng cã sù kh¸c biÖt ®¸ng kÓ vÒ tuæi vµ giíi tÝnh gi÷a kh¸ch hµng ®Õn<br /> ®iÒu trÞ t¹i c¸c c¬ së nµy. §a sè kh¸ch hµng th−êng ë ®é tuæi lao ®éng sung søc<br /> nhÊt: 20 - 40 tuæi (36,9%), tiÕp ®Õn lµ 41 - 60 (23,8%), kh¸ch hµng lµ trÎ em d−íi<br /> 10 tuæi cã chØ sè 16,9%. VÒ giíi tÝnh, kh«ng cã sù chªnh lÖch ®¸ng kÓ gi÷a sè<br /> kh¸ch hµng lµ nam hay lµ n÷. Tuy nhiªn, vÒ nghÒ nghiÖp vµ viÖc lµm cña kh¸ch<br /> hµng th× cã sù kh¸c biÖt ®¸ng kÓ. Kh¸ch hµng lµm nghÒ bu«n b¸n cã tØ lÖ cao nhÊt<br /> (chiÕm 29,2%) tiÕp ®ã lµ néi trî vµ h−u trÝ (28,5%). NÕu so s¸nh t−¬ng quan nghÒ<br /> nghiÖp vµ møc sèng cña kh¸ch hµng (tù ®¸nh gi¸) th× ®a sè kh¸ch hµng ®Õn bÖnh<br /> viÖn t− ®Òu ë møc kh¸ gi¶ vµ ®ñ ¨n (99,2%), trong ®ã ®ñ ¨n chiÕm 81,5%, kh¸ gi¶<br /> chiÕm 17,7%, hÇu nh− kh«ng cã ng−êi thiÕu thèn (0,8%). Sè kh¸ch hµng cã b¶o<br /> hiÓm y tÕ chiÕm tû lÖ thÊp (13,1%). §iÒu nµy còng dÔ hiÓu, bëi ®èi víi bÖnh viÖn<br /> t− th× kh«ng cã sù kh¸c biÖt trong −u ®·i gi÷a ng−êi cã b¶o hiÓm vµ ng−êi kh«ng<br /> cã b¶o hiÓm, v¶ ch¨ng, tû lÖ ng−êi d©n nãi chung cã b¶o hiÓm y tÕ cßn thÊp. PhÇn<br /> lín kh¸ch hµng sèng ë thµnh thÞ. §iÒu nµy ®−îc gi¶i thÝch bëi ®¹i ®a sè bÖnh viÖn<br /> t− n»m ë ®« thÞ, gÇn c¸c khu d©n c−. Tõ c¸c th«ng tin s¬ bé ®ã rÊt dÔ nhËn thÊy<br /> ch©n dung kh¸ch hµng ®ang ®iÒu trÞ t¹i bÖnh viÖn t− kh«ng ph¶i lµ ng−êi nghÌo.<br /> Møc sèng vµ N¬i ë lµ hai chØ b¸o quan träng ®· chøng minh ®iÒu ®ã. H¬n n÷a,<br /> qua quan s¸t vµ pháng vÊn trùc tiÕp, nhãm nghiªn cøu x¸c nhËn nh÷ng th«ng tin<br /> trªn lµ ®óng. Nh− vËy, kh¸ch hµng ®Õn bÖnh viÖn t− lµ nh÷ng ng−êi cã nhu cÇu<br /> vÒ ch¨m sãc søc kháe vµ hä t×m thÊy ë ®©y dÞch vô chÊt l−îng cao, nhanh chãng,<br /> thuËn tiÖn.<br /> 1.2. Kh¸ch hµng ®Õn kh¸m t¹i bÖnh viÖn t−<br /> Còng gÇn gièng nh− kh¸ch hµng ®Õn ®iÒu trÞ t¹i bÖnh viÖn t−, c¸c kh¸ch hµng<br /> ®Õn kh¸m bÖnh ë c¸c c¬ së nµy tËp trung nhiÒu h¬n trong nhãm tuæi 20 – 40 (43.3%)<br /> vµ n÷ giíi cã phÇn nhiÒu h¬n. §iÒu nµy ®−îc lý gi¶i vÒ sau víi c¸c ®Æc tr−ng bÖnh tËt<br /> cña phô n÷ (s¶n phô khoa). Chia theo nghÒ nghiÖp, viÖc lµm, ng−êi ®Õn kh¸m bÖnh<br /> lµ n«ng d©n chiÕm tØ lÖ cao nhÊt (32.9%), tiÕp ®ã lµ c«ng nh©n viªn chøc (25.7%),<br /> nhãm bu«n b¸n, dÞch vô chiÕm 22.9%, kh¸ch hµng lµ h−u trÝ, néi trî chiÕm tØ lÖ thÊp<br /> h¬n mét chót (18.6%). Tû lÖ kh¸ch hµng kh«ng cã b¶o hiÓm y tÕ cao (88.6%). §iÒu ®Æc<br /> biÖt lµ 100% kh¸ch hµng ®Òu thuéc diÖn kh¸ gi¶ vµ ®ñ ¨n. Nh− v©y, kh¸ch hµng ®Õn<br /> kh¸m t¹i bÖnh viÖn t− còng kh«ng ph¶i lµ ng−êi nghÌo mµ lµ c¸c ®èi t−îng kh¸ gi¶<br /> cã nhu cÇu kh¸m ch÷a bÖnh chÊt l−îng cao vµ thuËn tiÖn. §Ó hiÓu râ h¬n vÒ ho¹t<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />  TrÞnh Hßa B×nh & §µo Thanh Tr−êng 41<br /> <br /> ®éng ch¨m sãc søc kháe t¹i bÖnh viÖn t−, chóng ta cÇn t×m hiÓu thªm vÒ t×nh h×nh<br /> kh¸m bÖnh vµ ®iÒu trÞ cña kh¸ch hµng tr−íc khi ®Õn c¬ së nµy.<br /> 2. T×nh h×nh kh¸m vµ ®iÒu trÞ cña kh¸ch hµng tr−íc khi ®Õn bÖnh<br /> viÖn t−<br /> §iÒu nµy cã thÓ lµ mét néi dung quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ sù tÝn nhiÖm cña<br /> kh¸ch hµng ®èi víi bÖnh viÖn t−. C¸c sè liÖu cña nghiªn cøu cho thÊy mét tØ lÖ kh¸<br /> cao c¸c kh¸ch hµng tr−íc khi ®iÒu trÞ hay kh¸m bÖnh ë bÖnh viÖn t− ®· “®Õn th¼ng”<br /> c¸c c¬ së nµy (60% vµ 52,3%). §ã lµ mét chØ b¸o quan träng kh¼ng ®Þnh sù lùa chän<br /> ngay tõ ®Çu cña kh¸ch hµng: BÖnh viÖn t− lµ −u tiªn sè mét. Khái cÇn ph©n tÝch s©u<br /> lý do, chÝ Ýt ®iÒu ®ã ®· ph¶n ¸nh sù lùa chän râ rµng, thÓ hiÖn hµnh vi t×m kiÕm dÞch<br /> vô t− nh©n cña kh¸ch hµng. Mét tØ lÖ kh¸ch hµng Ýt h¬n, ®øng ë vÞ trÝ sè 2 ®ã lµ bÖnh<br /> nh©n ®· tõng kh¸m hay ®iÒu trÞ (24,3% vµ 33,8%) ë c¸c c¬ së dÞch vô y tÕ c«ng tr−íc<br /> khi tíi bÖnh viÖn t− cho thÊy c¸c dÞch vô c«ng ®· kh«ng ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña<br /> nhãm ®èi t−îng nµy. Lý do cã thÓ cã nhiÒu hay kh«ng, nh−ng chÝ Ýt, bÖnh viÖn t− ®·<br /> gi¶i quyÕt ®−îc nhu cÇu ®ã lµ høa hÑn mét sù hµi lßng ë ®©y. Ph¶i ch¨ng ®ã lµ sù<br /> nhanh gän, tiÖn lîi, vµ râ rµng vÒ tµi chÝnh? Mét tØ lÖ nhá h¬n n÷a lµ c¸c kh¸ch hµng<br /> ®· ®Õn c¸c phßng m¹ch t− råi míi ®Õn bÖnh viÖn t−. Sè nµy chøng tá sù h¹n chÕ cña<br /> c¸c phßng m¹ch t− lµ ®· kh«ng tho¶ m·n nhu cÇu cña hä. Vµ xu thÕ chän dÞch vô t−<br /> vÉn lµ lùa chän −u tiªn ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng nµy.<br /> B¶ng 1. T×nh h×nh kh¸ch hµng kh¸m vµ ®iÒu trÞ tr−íc khi ®Õn bÖnh viÖn t−<br /> <br /> STT §Æc tr−ng Sè l−îng Tû lÖ %<br /> 1. Tr−íc khi kh¸m ë bÖnh §Õn th¼ng bÖnh viÖn t− 42 60<br /> viÖn t− §· kh¸m ë phßng m¹ch t− 11 15.7<br /> §· kh¸m ë TYT, PK§K, bÖnh viÖn c«ng 17 24.3<br /> 2. Tr−íc khi ®iÒu trÞ ë §Õn th¼ng 68 52.3<br /> bÖnh viÖn t− §· kh¸m ë phßng m¹ch t− 9 6.9<br /> §· kh¸m ë TYT, PK§K, bÖnh viÖn c«ng 44 33.8<br /> Ch÷a ®«ng y 9 6.9<br /> <br /> Nguån: TrÞnh Hßa B×nh vµ céng sù, Bµi to¸n c«ng b»ng vµ hiÖu qu¶ trong vÊn ®Ò tµi chÝnh ë bÖnh viÖn t− ViÖt Nam<br /> hiÖn nay, Dù ¸n nghiªn cøu A.D.E.T.E.F tµi trî, Hµ Néi - 2003<br /> <br /> 3. T×nh h×nh bÖnh tËt vµ c¸c dÞch vô t¹i bÖnh viÖn t−<br /> 3.1 C¬ cÊu bÖnh tËt cña bÖnh nh©n ®ang ®iÒu trÞ vµ ®ang kh¸m t¹i bÖnh viÖn t−<br /> Thèng kª 130 tr−êng hîp bÖnh nh©n ®ang ®iÒu trÞ t¹i hai bÖnh viÖn t− TriÒu<br /> An vµ V¹n Xu©n (Thµnh phè Hå ChÝ Minh) chóng t«i thÊy chiÕm tû lÖ cao nhÊt lµ c¸c<br /> bÖnh vÒ s¶n phô khoa (16,9%), nhiÔm khuÈn h« hÊp trªn (13,8%), c¸c bÖnh phæi vµ<br /> ®−êng tim m¹ch, huyÕt ¸p, h« hÊp (13,1%) (10,8%), v.v… Nh− vËy, m« h×nh bÖnh tËt<br /> cña kh¸ch hµng ë ®©y nh×n chung lµ c¸c bÖnh th«ng th−êng, cÊp tÝnh. §iÒu nµy dÔ<br /> hiÓu bëi bÖnh viÖn t− kh«ng cã nhiÒu vèn ®Ó ®Çu t− vµo nh÷ng chuyªn khoa, bëi rÊt<br /> tèn tiÒn chi cho thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, h¬n n÷a, ®Çu t− vµo bÖnh viÖn cã tÝnh rñi ro cao.<br /> Mét chØ b¸o kh¸c vÒ sè ngµy ®iÒu trÞ t¹i trung b×nh cña bÖnh nh©n lµ 4, 5 ngµy còng<br /> cho thÊy tÝnh chÊt cÊp tÝnh vµ th«ng th−êng cña m« h×nh bÖnh tËt ë ®©y. Cã lÏ, gi¸<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 42 VÊn ®Ò c«ng b»ng vµ kh¶ n¨ng cung cÊp dÞch vô ch¨m sãc søc kháe. ..<br /> <br /> viÖn phÝ vµ c¸c lo¹i dÞch vô t¹i bÖnh viÖn t− kh«ng cho phÐp c¸c tr−êng hîp bÖnh<br /> m·n tÝnh, kÐo dµi ®ñ kh¶ n¨ng ®iÒu trÞ t¹i ®©y.<br /> Còng t¹i hai bÖnh viÖn nµy, thèng kª 70 bÖnh nh©n ®ang kh¸m bÖnh cho thÊy<br /> m« h×nh bÖnh tËt nãi chung lµ ®¬n gi¶n. BÖnh liªn quan ®Õn thai s¶n, phô khoa<br /> chiÕm ®a sè (34,4%). C¸c bÖnh cã tû lÖ ®¸ng kÓ kh¸c lµ d¹ dµy/tiªu ho¸ (10,4%), c¸c<br /> bÖnh tim m¹ch, tiÓu ®−êng, x−¬ng khíp còng lµ bÖnh hay gÆp ë phßng kh¸m, cã tû lÖ<br /> theo thø tù: (5,7%; 8,6%; 11,4%).<br /> 3.2. ChÊt l−îng dÞch vô<br /> ChÊt l−îng dÞch vô lµ ®iÒu mµ kh¸ch hµng quan t©m nhÊt ë bÖnh viÖn, cã thÓ<br /> ®−îc coi lµ yÕu tè cuèn hót hay th−¬ng hiÖu cña mçi bÖnh viÖn. Nhãm nghiªn cøu ®·<br /> tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ chÊt l−îng mét sè dÞch vô bÖnh viÖn t− th«ng qua ý kiÕn cña<br /> bÖnh nh©n b»ng mét sè chØ b¸o sau ®©y:<br /> §a sè bÖnh nh©n ®−îc phÝa bÖnh viÖn gi¶i thÝch vÒ t×nh tr¹ng bÖnh tËt tr−íc<br /> khi nhËp viÖn (86,9%). Kh«ng cã tr−êng hîp nµo mµ kh¸ch hµng kh«ng ®−îc gi¶i<br /> thÝch g×. §iÒu nµy rÊt cã ý nghÜa vÒ mÆt t©m lý víi ng−êi bÖnh còng nh− nh÷ng ng−êi<br /> nhµ cña hä. Kh¸ch hµng sÏ c¶m thÊy ®−îc t«n träng, ®−îc ch¨m sãc tèt h¬n vµ yªn<br /> t©m vÒ bÖnh tËt. §©y lµ mét b−íc quan träng nh»m söa ®æi nh÷ng nh−îc ®iÓm trong<br /> quan hÖ thÇy thuèc víi bÖnh nh©n ë c¸c bÖnh viÖn c«ng bÊy nay. §ã còng cã thÓ lµ<br /> ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a hai m« h×nh bÖnh viÖn nµy. Bªn c¹nh ®ã, khi nhËp viÖn cã tíi 3/4<br /> sè tr−êng hîp kh¸ch hµng (73,8%) ®−îc phÝa bÖnh viÖn gi¶i thÝch vÒ viÖn phÝ vµ c¸c<br /> kho¶n ®ãng gãp. §iÒu nµy còng ®· g©y c¶m gi¸c bÖnh viÖn t− râ rµng vÒ tµi chÝnh vµ<br /> quan träng h¬n lµ hä ®· thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh cña ph¸p lÖnh hµnh nghÒ y d−îc t−<br /> nh©n. Kh«ng nh÷ng thÕ, sù râ rµng vÒ tµi chÝnh ë bÖnh viÖn t− d−êng nh− ®· xo¸ ®i<br /> nh÷ng lo l¾ng vÒ nh÷ng kho¶n chi phÝ ngÇm nh− ng−êi ta vÉn th−êng ®−îc nghe<br /> thÊy ë c¸c bÖnh viÖn c«ng. Tuy nhiªn, vÉn cßn 26,2% sè tr−êng hîp kh¸ch hµng cho<br /> r»ng bÖnh viÖn ch−a cã sù gi¶i thÝch râ rµng. DÞch vô ¨n uèng trong bÖnh viÖn còng<br /> ®−îc phôc vô kh¸ tèt víi 84,6% c¸c tr−êng hîp cho r»ng ®· ®−îc phôc vô ¨n uèng<br /> (mét ®iÒu hiÕm thÊy ë c¸c bÖnh viÖn c«ng hiÖn nay), chØ cã 15,4% sè tr−êng hîp ng−êi<br /> nhµ bÖnh nh©n ph¶i tù lo. DÞch vô giÆt lµ ch−a ®−îc ®¸p øng theo nguyÖn väng cña<br /> bÖnh nh©n. ChØ cã 6,9% sè bÖnh nh©n ®−îc giÆt ®å trong qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ. §©y lµ<br /> ®iÓm h¹n chÕ trong c¸c dÞch vô cña bÖnh viÖn t−. MÆc dï vËy, c¸c bÖnh viÖn ®−îc<br /> 100% bÖnh nh©n ®¸nh gi¸ lµ gän gµng s¹ch sÏ. §©y lµ ®iÓm kh¸c biÖt râ rÖt so víi c¸c<br /> bÖnh viÖn c«ng hiÖn nay.<br /> Bªn c¹nh ®ã, ®¸ng chó ý lµ mét sè chØ b¸o vÒ tinh thÇn th¸i ®é cña c¸n bé<br /> nh©n viªn c¸c bÖnh viÖn tõ trong nghiªn cøu lµ rÊt tèt. Hµng ngµy, ng−êi bÖnh ®−îc<br /> th¨m kh¸m, ®Æc biÖt cã tíi 78,5% sè ng−êi bÖnh ®−îc c¸c b¸c sÜ tr−ëng khoa xem<br /> bÖnh, ®· g©y Ên t−îng tèt vÒ sù quan t©m vµ chÊt l−îng ®iÒu trÞ ë c¬ së t− nh©n. §Æc<br /> biÖt, c¸c b¸c sÜ tr−ëng khoa ë ®©y th−êng lµ c¸c thÇy thuèc ®Çu ngµnh. ChÝnh ®iÓm<br /> nµy ®· t¹o c¶m gi¸c ®−îc ch¨m sãc tèt vÒ chuyªn m«n ®èi víi ng−êi bÖnh. Ngoµi thÇy<br /> thuèc th× c¸c nh©n viªn kh¸c, nh− y tÕ, hé sinh v.v… ®Òu cã th¸i ®é cëi më vµ vui vÎ<br /> víi ng−êi bÖnh, tÊt c¶ ®Òu g©y Ên t−îng ch¨m sãc, quan t©m chu ®¸o tíi ng−êi bÖnh.<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />  TrÞnh Hßa B×nh & §µo Thanh Tr−êng 43<br /> <br /> §©y lµ ®iÒu Ýt thÊy t¹i c¸c bÖnh viÖn c«ng. Hoµn toµn cã thÓ nãi r»ng ®ã chÝnh lµ<br /> nh÷ng yÕu tè thu hót kh¸ch hµng ®Õn víi y tÕ t− nh©n.<br /> 4. Gi¸ dÞch vô vµ ph−¬ng thøc chi tr¶<br /> ViÖn phÝ: TÊt c¶ c¸c bÖnh nh©n n»m viÖn ®Òu ph¶i ®ãng t¹m øng viÖn phÝ.<br /> Møc t¹m øng thÊp nhÊt lµ 500.000 ®ång, cao ®Õn 10 triÖu ®ång, tuú møc ®é bÖnh vµ<br /> c¸c kü thuËt sÏ can thiÖp. Møc viÖn phÝ t¹m øng phæ biÕn nhÊt lµ 1 - 2 triÖu ®ång.<br /> Nh− vËy, t¹i c¸c bÖnh viÖn t−, râ rµng viÖn phÝ kh«ng ph¶i lµ thÊp, nh−ng ®iÒu ®ã<br /> h×nh nh− kh«ng ph¶i lµ mèi quan t©m qu¸ lín cña kh¸ch hµng.<br /> Gi¸ tiÒn gi−êng bÖnh: ThÊp nhÊt lµ møc tõ 60 - 100 ngh×n ®ång/ngµy chiÕm<br /> 11,5%. Møc phæ biÕn nhÊt mµ ng−êi bÖnh th−êng chän lµ 200 - 300 ngh×n ®ång,<br /> chiÕm tû lÖ 65,4%, møc cao nhÊt trªn 300 ngh×n ®ång chiÕm 23,1%. ChØ b¸o nµy cho<br /> thÊy phÇn lín ng−êi bÖnh lùa chän dÞch vô chÊt l−îng rÊt cao. NÕu tÝnh møc phæ<br /> biÕn lµ 5 - 10 ngµy ®iÒu trÞ vµ chØ ë møc 200 ngh×n ®ång th«i th× kh¸ch hµng ®· ph¶i<br /> chi tr¶ tíi 1 - 2 triÖu ®ång, ch−a kÓ tiÒn thuèc.<br /> C¸c lo¹i dÞch vô: nh− tiÒn ¨n, thuèc, xÐt nghiÖm th× ng−êi bÖnh ch−a biÕt, hä<br /> chØ ®−îc biÕt khi thanh to¸n ra viÖn. Riªng tiÒn ng−êi nhµ ë l¹i, quµ biÕu, c¸c phÝ tæn<br /> kh¸c th× kh¸ch hµng kh«ng ph¶i tèn ë bÖnh viÖn t−. H×nh thøc thanh to¸n chÝnh lµ<br /> ®ãng t¹m øng, sau ®ã thanh to¸n mét lÇn khi ra viÖn. Ph¶i ch¨ng nh÷ng kho¶n ®ãng<br /> kh¸c ®Òu n»m trong tiÒn t¹m øng? Nh−ng dÉu sao, chóng t«i còng cho r»ng c¸c h×nh<br /> thøc tµi chÝnh nh− vËy kh¸ râ rµng vµ thuËn tiÖn cho ng−êi bÖnh.<br /> 5. Lý do lùa chän dÞch vô vµ møc ®é hµi lßng cña kh¸ch hµng<br /> VÒ lý do kh¸ch hµng lùa chän c¸c bÖnh viÖn t− ®Ó ®iÒu trÞ, qua pháng vÊn 130<br /> tr−êng hîp bÖnh nh©n ®ang ®iÒu trÞ t¹i bÖnh viÖn TriÒu An vµ bÖnh viÖn V¹n Xu©n<br /> (thµnh phè Hå ChÝ Minh), nhãm nghiªn cøu thÊy cã 5 chØ b¸o ¶nh h−ëng ®Õn sù lùa<br /> chän ®ã. §¸ng chó ý lµ cã tû lÖ t−¬ng ®−¬ng gi÷a 4 lo¹i chØ b¸o. §ã lµ: 1) GÇn nhµ<br /> chiÕm 20,8%; 2) Do ng−êi quen giíi thiÖu chiÕm 26,9%; 3) §· tõng ®iÒu trÞ t¹i ®©y<br /> chiÕm 22,3%; 4) §−îc qu¶ng c¸o chiÕm 20,8%. ChØ b¸o vÒ chÊt l−îng tèt chØ chiÕm<br /> 6,2%. Râ rµng, kh¸ch hµng ch−a ý thøc ®−îc thùc chÊt chÊt l−îng ®iÒu trÞ nh− thÕ<br /> nµo. Tõ ®ã còng thÊy ®−îc r»ng: thùc sù ch−a cã yÕu tèt nµo mang tÝnh quyÕt ®Þnh<br /> ®Õn hµnh vi lùa chän bÖnh viÖn t− cña ng−êi bÖnh. C¸c tû lÖ vÒ c¸c chØ b¸o trªn còng<br /> cho thÊy ®−îc r»ng bÖnh viÖn t− ch−a thùc sù t¹o ®−îc th−¬ng hiÖu cho m×nh. §iÒu<br /> ®ã cã thÓ gi¶i thÝch b»ng sù ra ®êi muén cña bÖnh viÖn t−, còng nh− tÝnh chÊt ®iÒu<br /> trÞ c¸c bÖnh th«ng th−êng, cÊp tÝnh cña bÖnh viÖn t−.<br /> Ph©n tÝch vÒ lý do lùa chän bÖnh viÖn t− cña kh¸ch hµng trong t−¬ng quan víi<br /> nghÒ nghiÖp chóng t«i thÊy cã mét sè ®iÓm ®¸ng chó ý. Tr−íc hÕt lµ víi chØ b¸o gÇn<br /> nhµ, cã t−¬ng quan chÆt chÏ víi c¸c ch¸u nhá. Sù lùa chän nµy tr−íc hÕt v× tÝnh<br /> thuËn tiÖn, kÞp thêi trong xö trÝ bÖnh tËt cho c¸c ch¸u. Sù lùa chän còng ®−îc −u tiªn<br /> cho viªn chøc c¸c c¬ quan cã lÏ do tÝnh chÊt c«ng viÖc cña hä kh«ng cã nhiÒu thêi gian<br /> nªn chän tiªu chÝ gÇn nhµ ®Ó thuËn tiÖn cho kh©u ch¨m sãc. §èi t−îng bu«n b¸n,<br /> n«ng d©n kh«ng lÊy tiªu chÝ gÇn nhµ lµ −u tiªn cña hä. §iÒu nµy ph¶n ¸nh râ mong<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 44 VÊn ®Ò c«ng b»ng vµ kh¶ n¨ng cung cÊp dÞch vô ch¨m sãc søc kháe. ..<br /> <br /> muèn ®iÒu trÞ t¹i bÖnh viÖn t− kh«ng ph¶i v× thuËn tiÖn. Lý do ng−êi quen giíi thiÖu<br /> cã t−¬ng quan chÆt chÏ víi nhãm bu«n b¸n, dÞch vô, ®iÒu nµy ph¶n ¸nh kh¸ râ hµnh<br /> vi t×m kiÕm søc kháe cña nhãm nµy mang ®Æc tr−ng nghÒ nghiÖp. Lý do ®· ®iÒu trÞ ë<br /> ®©y cã t−¬ng quan chÆt chÏ víi nhãm viªn chøc, vµ bu«n b¸n, dÞch vô. Lý do qu¶ng<br /> c¸o cã t−¬ng quan chÆt chÏ víi nhãm bu«n b¸n, dÞch vô vµ h−u trÝ, néi trî. C¸c tiªu<br /> chÝ lùa chän ®ã ®Òu ph¶n ¸nh tÝnh chÊt lÖ thuéc cña nghÒ nghiÖp dÉn ®Õn hµnh vi<br /> lùa chän dÞch vô cña kh¸ch hµng.<br /> B¶ng 2. T−¬ng quan gi÷a lý do chän bÖnh viÖn t− víi nghÒ nghiÖp cña bÖnh nh©n (%)<br /> Lý do C«ng nh©n N«ng d©n Bu«n b¸n, H−u trÝ, néi TrÎ nhá Tæng<br /> viªn chøc dÞch vô trî<br /> GÇn nhµ 25,9 11,1 63 100,0<br /> Ng−êi quen giíi thiÖu 28,6 48,6 22,9 100,0<br /> §· ®iÒu trÞ ë ®©y 48,3 3,4 31,0 17,2 100,0<br /> Qu¶ng c¸o 44,4 55,6 100,0<br /> ChÊt l−îng tèt 100,0 100,0<br /> Kh¸c 100,0<br /> <br /> Nguån: Tµi liÖu ®· dÉn<br /> <br /> Khi t×m hiÓu s©u h¬n vÒ lý do lùa chän bÖnh viÖn t− ®Ó ®iÒu trÞ, nhãm nghiªn<br /> cøu thÊy kh¸ch hµng ë thµnh thÞ chiÕm ®a sè (62,3%) vµ n«ng th«n chiÕm 37,7%. So<br /> s¸nh t−¬ng quan lý do lùa chän víi n¬i ë thÊy 3 chØ b¸o “ng−êi quen giíi thiÖu”; “®·<br /> ®iÒu trÞ ë ®©y”; “qu¶ng c¸o” kh«ng cã sù kh¸c biÖt g× gi÷a kh¸ch hµng sèng ë n«ng<br /> th«n hay thµnh thÞ. Nh−ng chØ b¸o gÇn nhµ th× l¹i cã t−¬ng quan chÆt chÏ víi ng−êi<br /> d©n thµnh thÞ. Kh«ng cã ai ë n«ng th«n lÊy tiªu chÝ gÇn nhµ ®Ó lùa chän bÖnh viÖn<br /> t−. VÒ lý do “chÊt l−îng tèt” còng t−¬ng quan chÆt chÏ víi ng−êi d©n thµnh thÞ.<br /> Kh«ng cã ai ë n«ng th«n lùa chän chÊt l−îng dÞch vô lµm −u tiªn. §iÒu nµy cµng<br /> ph¶n ¸nh râ h¬n xu h−íng hµnh vi lùa chän dÞch vô cña kh¸ch hµng.<br /> B¶ng 3. T−¬ng quan gi÷a lý do lùa chän bÖnh viÖn víi n¬i ë cña kh¸ch hµng (%)<br /> <br /> Lý do Thµnh thÞ (%) N«ng th«n (%) Tæng (%)<br /> Ng−êi quen giíi thiÖu 100 100<br /> §· ®iÒu trÞ ë ®©y 54,3 45,7 100<br /> Qu¶ng c¸o 48,3 52,7 100<br /> ChÊt l−îng tèt 100 100<br /> Kh¸c 100 100<br /> <br /> Nguån: Tµi liÖu ®· dÉn<br /> <br /> T×m hiÓu vÒ møc ®é hµi lßng cña kh¸ch hµng víi dÞch vô bÖnh viÖn cho kÕt<br /> qu¶ 60,8% hµi lßng vµ 30,2% t¹m hµi lßng. Tuy nhiªn, khi ®−îc hái vÒ lý do ch−a hµi<br /> lßng víi bÖnh viÖn th× kh¸ch hµng tõ chèi tr¶ lêi. §©y còng lµ ®iÒu nhãm nghiªn cøu<br /> cè g¾ng khai th¸c qua c¸c cuéc pháng vÊn c¸ nh©n. C©u tr¶ lêi lµ: Cã b¨n kho¨n lµ<br /> bëi gi¸ dÞch vô cßn cao, g©y khã kh¨n cho chi tr¶, hoÆc gi¶ b¨n kho¨n vÒ sù râ rµng<br /> c¸c lo¹i tiÒn dÞch vô (thuèc)…<br /> Ph©n tÝch vÒ møc ®é hµi lßng víi dÞch vô bÖnh viÖn t− trong t−¬ng quan víi<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />  TrÞnh Hßa B×nh & §µo Thanh Tr−êng 45<br /> <br /> møc sèng cho thÊy, nh÷ng tr−êng hîp møc sèng kh¸ lu«n hµi lßng víi dÞch vô bÖnh<br /> viÖn t−. ChØ c¸c ®èi t−îng møc sèng khã kh¨n míi t¹m hµi lßng víi dÞch vô ®−îc cung<br /> cÊp. Khi ®−îc hái “nÕu sau nµy bÞ bÖnh cã trë l¹i ®©y ®iÒu trÞ n÷a kh«ng?” th× cã tíi<br /> 86,2% kh¸ch hµng tr¶ lêi sÏ quay trë l¹i, chØ cã 13,8% sè kh¸ch hµng ch−a biÕt sÏ<br /> quyÕt ®Þnh thÕ nµo. Sè tr¶ lêi ph−¬ng ¸n nµy ®a sè n»m trong nhãm h−u trÝ hoÆc cã<br /> møc sèng ®ñ ¨n, hoÆc nh÷ng ng−êi khã kh¨n vÒ tµi chÝnh. Nh− vËy, qua t−¬ng quan<br /> gi÷a møc sèng víi sù hµi lßng cña kh¸ch hµng ®· cho thÊy ë nh÷ng nhãm cã thu<br /> nhËp cao hä cã mong muèn t×m ®Õn nh÷ng dÞch vô cã chÊt l−îng tèt, gi¸ c¶ kh«ng<br /> ph¶i lµ mèi quan t©m hµng ®Çu ®èi víi hä. Vµ bÖnh viÖn t− ®· ®¸p øng ®−îc ®iÒu ®ã.<br /> Theo chóng t«i, bÖnh viÖn t− ®· ®¶m b¶o ®−îc mét khÝa c¹nh quan träng vÒ sù c«ng<br /> b»ng trong ch¨m sãc søc kháe, ®ã lµ ng−êi tr¶ tiÒn nhiÒu th× xøng ®¸ng ®−îc h−ëng<br /> dÞch vô tèt.<br /> Nh− vËy, ch©n dung kh¸ch hµng lùa chän bÖnh viÖn t− cã møc sèng vµ nghÒ<br /> nghiÖp æn ®Þnh. §©y chÝnh lµ nh÷ng ®èi t−îng cã nhu cÇu ch¨m sãc søc kháe chÊt<br /> l−îng cao. Gi¸ dÞch vô kh«ng ph¶i lµ −u tiªn lùa chän cña c¸c ®èi t−îng nµy.<br /> 6. DÞch vô cho c¸c kh¸ch hµng ®Õn kh¸m bÖnh<br /> KÕt qu¶ nghiªn cøu còng gióp rót ra mét sè nhËn xÐt vÒ t×nh h×nh cung cÊp<br /> dÞch vô t¹i khu vùc phßng kh¸m nh− sau:<br /> Thêi gian kh¸m bÖnh cßn dµi, cã ®Õn 2/3 sè tr−êng hîp kh¸m bÖnh trªn 1 giê.<br /> §iÒu nµy khiÕn cho kh¸ch hµng ch−a hµi lßng, hä mong muèn thêi gian cã thÓ ng¾n<br /> h¬n ®Ó tiÕt kiÖm thêi giê. Sè ph¶i lµm xÐt nghiÖm tr−íc khi kh¸m bÖnh cßn chiÕm tû<br /> lÖ lín (tíi 88,6%). Víi m« h×nh bÖnh tËt cña kh¸ch hµnh nh− ®· tr×nh bµy ë trªn th× tû<br /> lÖ lµm xÐt nghiÖm nh− vËy lµ cao vµ kh«ng cÇn thiÕt. Tuy nhiªn, ng−êi bÖnh kh«ng<br /> phµn nµn nhiÒu vÒ viÖc m×nh ph¶i lµm xÐt nghiÖm v× còng cã tíi 70% sè tr−êng hîp ®·<br /> ®−îc gi¶i thÝch tr−íc khi lµm xÐt nghiÖm. V¶ ch¨ng, lµm xÐt nghiÖm lµ ®Ó chÈn ®o¸n<br /> chÝnh x¸c h¬n ®èi víi bÖnh chøng lµ ®iÒu lu«n lµm cho kh¸ch hµng yªn t©m. Cã tíi<br /> 91,4% sè tr−êng hîp ®−îc gi¶i thÝch râ vÒ t×nh tr¹ng bÖnh tËt, g©y c¶m gi¸c rÊt tèt cho<br /> ng−êi bÖnh, ng−êi bÖnh c¶m thÊy yªn t©m vµ tin t−ëng vµo chuyªn m«n cña thÇy<br /> thuèc. Còng rÊt ®¸ng chó ý lµ 88,6% sè kh¸ch hµng ®−îc c¬ së gi¶i thÝch vÒ c¸ch thøc<br /> ®iÒu trÞ. Ph¶i ch¨ng, ®©y còng lµ ®iÒu ®· lµm thay ®æi quan hÖ thÇy thuèc - bÖnh nh©n<br /> vèn mang tÝnh mét chiÒu bÊy l©u nay. ChÝnh ®iÒu nµy sÏ võa lµm cho bÖnh nh©n tin<br /> t−ëng, võa lµm cho hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ cao h¬n do ng−êi bÖnh hiÓu vµ tu©n thñ ph−¬ng<br /> thøc ®iÒu trÞ cña thÇy thuèc. 88,6% sè kh¸ch hµng ®−îc ®Ò nghÞ mua thuèc t¹i bÖnh<br /> viÖn. 100% sè tr−êng hîp ®−îc h−íng dÉn sö dông thuèc t¹i nhµ. §©y còng lµ ®iÓm tèt<br /> cña bÖnh viÖn t−. 100% sè kh¸ch hµng cã nhËn xÐt bÖnh viÖn t− gän gµng s¹ch sÏ,<br /> ng¨n n¾p, th¸i ®é thÇy thuèc ©n cÇn, cëi më, lµm yªn lßng bÖnh nh©n.<br /> VÒ lý do kh¸ch hµng lùa chän bÖnh viÖn t− ®Ó kh¸m bÖnh chiÕm tû lÖ cao<br /> nhÊt lµ do kh¸ch hµng cã ng−êi quen giíi thiÖu (58,6%) vµ gÇn nhµ (25,7%). §©y lµ<br /> hai lý do chÝnh. Mét lÇn n÷a, tÝnh chÊt thuËn tiÖn vµ quen biÕt chiÕm −u thÕ trong<br /> xu h−íng lùa chän cña kh¸ch hµng. Cã 71,4% kh¸ch hµng hµi lßng vÒ dÞch vô kh¸m<br /> bÖnh vµ cã 88,6% sè ng−êi tr¶ lêi sÏ trë l¹i ®©y khi cã bÖnh. §©y lµ hai chØ b¸o cho<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 46 VÊn ®Ò c«ng b»ng vµ kh¶ n¨ng cung cÊp dÞch vô ch¨m sãc søc kháe. ..<br /> <br /> thÊy kh¸ch hµng ®¸nh gi¸ tèt dÞch vô cña c¬ së.<br /> III. KÕt luËn<br /> Sù ra ®êi cña bÖnh viÖn t− ®· t¨ng thªm c¬ héi cho ng−êi d©n tiÕp cËn víi dÞch<br /> vô ch¨m sãc søc kháe. BÖnh viÖn t− ra ®êi ®· kh«ng chØ t¨ng tÝnh c¹nh tranh gi÷a<br /> c¸c c¬ së ch¨m sãc søc kháe mµ nã cßn ®¸p øng nhu cÇu cña mét nhãm d©n c− cã nhu<br /> cÇu ch¨m sãc søc kháe chÊt l−îng cao. Nã ®· ®¶m b¶o ®−îc mét khÝa c¹nh cña sù<br /> c«ng b»ng trong ch¨m sãc søc kháe ë chç ng−êi bá nhiÒu tiÒn th× ®¸ng ®−îc h−ëng<br /> dÞch vô chÊt l−îng cao nh−ng ë chiÒu c¹nh kh¸c l¹i lµm t¨ng lªn tÝnh bÊt b×nh ®¼ng<br /> trong ch¨m sãc søc kháe gi÷a nhãm thu nhËp cao vµ nhãm ng−êi nghÌo. BÖnh viÖn<br /> t− ®· kh¾c phôc ®−îc mét sè h¹n chÕ cña c¸c c¬ së kh¸c nh− sù nhanh gän, th¸i ®é<br /> phôc vô, thuËn tiÖn, râ rµng. VËy lµ, nã ®· ®¸nh ®óng vµo t©m lý ng−êi tiªu dïng cã<br /> møc sèng kh«ng ph¶i lµ thÊp trong x· héi. Ng−êi nghÌo khã cã thÓ ®Õn bÖnh viÖn t−<br /> ®Ó t×m cho m×nh sù ch¨m sãc søc kháe. Vµ nã còng kh«ng ph¶i lµ n¬i ®Õn phæ biÕn<br /> cña nh÷ng ng−êi cã b¶o hiÓm y tÕ. Nh− vËy, th¸i ®é phôc vô, chÊt l−îng dÞch vô,<br /> kh¸ch hµng, sù tiÖn lîi, râ rµng ®· lµm nªn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña bÖnh viÖn t−.<br /> Víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña c¸c bÖnh viÖn t−, c¸c nguån lùc tõ céng ®ång sÏ ®−îc<br /> huy ®éng thªm cho c«ng t¸c Ch¨m sãc søc kháe nh©n d©n trong bèi c¶nh nguån vèn<br /> nhµ n−íc cßn khã kh¨n. Sù ra ®êi ®ã, xÐt ®Õn cïng còng lµ yÕu tè ®¶m b¶o tÝnh b×nh<br /> ®¼ng cho phÝa nh÷ng ng−êi cung cÊp dÞch vô Ch¨m sãc søc kháe t− nh©n, t¹o nªn sù<br /> c¹nh tranh gi÷a khu vùc nhµ n−íc vµ t− nh©n, gi÷a t− nh©n víi nhau. Vµ tÊt nhiªn,<br /> mét hiÖu qu¶ tÝch cùc mµ ng−êi d©n ®−îc h−ëng lµ gi¶m gi¸ dÞch vô y tÕ ®ång thêi<br /> víi viÖc kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l−îng vµ kh¶ n¨ng cung cÊp dÞch vô ch¨m sãc<br /> søc kháe cho nh©n d©n.<br /> <br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> 1. TrÞnh Hßa B×nh vµ céng sù, Bµi to¸n c«ng b»ng hiÖu qu¶ trong vÊn ®Ò tµi chÝnh ë c¸c<br /> bÖnh viÖn t− ViÖt Nam hiÖn nay, nghiªn cøu tr−êng hîp c¸c bÖnh viÖn t− ë Thµnh phè Hå<br /> ChÝ Minh vµ Hµ Néi. A.D.E.T.E.F tµi trî, 2003.<br /> 2. TrÞnh Hßa B×nh, Phan ChÝ Thanh, D−¬ng Huy LiÖu…, §èi tho¹i trùc tiÕp: “ThÇy thuèc<br /> víi BÖnh nh©n” VTV1, §µi truyÒn h×nh ViÖt Nam, chñ nhËt, 23/2/2003.<br /> 3. Ph¹m Huy Dòng, Tæng quan y tÕ t− nh©n ViÖt Nam. Héi th¶o khoa häc vÒ y tÕ c«ng - t−<br /> ViÖt Nam, ViÖn ChiÕn l−îc vµ chÝnh s¸ch y tÕ. Hµ Néi - 2003.<br /> 4. Vô §iÒu trÞ - Bé y tÕ, Thèng kª y tÕ t− nh©n. Hµ Néi - 7/2003.<br /> 5. BÖnh viÖn TriÒu An, V¹n Xu©n, B¸o c¸o ho¹t ®éng n¨m 2002. Thµnh phè Hå ChÝ Minh -<br /> 7/2003.<br /> 6. BÖnh viÖn Trµng An, B¸o c¸o ho¹t ®éng n¨m 2002. Hµ Néi - 7/2003.<br /> 7. Heather Odonnell, Ph¸t triÓn y tÕ t− nh©n, Bµi häc kinh nghiÖm tõ c¸c quèc gia. Tµi liÖu<br /> tham kh¶o, Ban Qu¶n lý Dù ¸n, Bé Y tÕ. Hµ Néi - 2002.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn<br />