B GIÁO DC VÀ ÀO TO
I HC À NNG
--------------
PHAN TH THANH HNG
VN DNG QUAN IM CA KHNG T
V GIÁO DC VÀO VIC GIÁO DC VÀ RÈN
LUYN HC SINH NC TA HIN NAY
Chuyên ngành : Trit hc
Mã s : 60.22.80
TÓM TT LUN VN THC S
KHOA HC XÃ HI VÀ NHÂN VN
à Nng - Nm 2013
Công trình c hoàn thành ti I HC À NNG
Ngi hng dn khoa hc: PGS.TS. Nguyn Tn Hùng
Phn bin 1: TS. Trn Hng Lu
Phn bin 2: PGS. TS. H Tn Sáng
Lun vn ã c bo v trc Hi ng chm Lun vn tt
nghip thc s Trit hc hp ti i hc à Nng vào ngày 07
tháng 06 nm 2013.
Có th tìm hiu lun vn ti:
Trung tâm Thông tin-Hc liu, i hc à Nng
Th vin trng i hc Kinh t, i hc à Nng
1
M U
1. Tính cp thit ca  tài
Lch s hình thành phát trin ca Nho giáo vi ni dung,
tính cht vai trò lch s ca luôn tài hp dn i vi
nh!ng nhà nghiên c"u. Có th kh#ng nh r$ng, mt hc thuyt ra i
cách ây hơn 2.500 nm ã c s& kim ch"ng b'i thi gian thì giá
tr ca v m(t lun th&c tin i u chúng ta ht s"c quan
tâm. Mt trong s nh!ng vn n)i bt ó trit giáo d*c ca
Kh)ng T.
Kh)ng t là ngi c tôn xng là "Vn th s biu" - Ngi
thy ca muôn i. T t'ng ca ông cn c k th+a phát huy
các giá tr truy n thng ca nó, trong ó, vic k th+a vn d*ng
nh!ng quan im v giáo d*c ca ông ý ngha quan trng nh$m
góp phn nâng cao cht lng giáo d*c.
(c bit, trong xu th hi nhp toàn cu hóa ca t nc
hin nay, Giáo d*c và ào to ' nc ta hin nay ang có nh!ng vn
b"c xúc trc òi h,i ca s& phát trin hi nhp. Mt trong
nh!ng vn b"c xúc ó vic tìm tòi vn d*ng mt trit
thích hp cho n n giáo d*c mi, v+a phát huy c kinh nghim
truy n thng ca dân tc, v+a mang tính hin i  sánh vai vi các
cng quc trên th gii.
Do vy, vic i sâu nghiên c"u nh!ng quan im ca Kh)ng
T v giáo d*c ht s"c cn thit ý ngha to ln i vi vic
giáo d*c con ngi ' nc ta hin nay, (c bit là th h tr-. Chính vì
l. ó, tôi chn tài: Vn dng quan im ca Khng T v giáo
dc vào vic giáo dc và n luyn hc sinh nưc ta hin nay” làm
tài nghiên c"u.
2
2. M c tiêu nghiên c!u
Nghiên c"u quan im ca Kh)ng T v giáo d*c  k th+a
nh!ng yu t tích c&c ca vn d*ng vào vic giáo d*c rèn
luyn hc sinh ' nc ta hin nay.
3. i tư#ng và ph$m vi nghiên c!u
i tưng nghiên cu: hc sinh ' nc ta hin nay.
Phm vi nghiên cu: Vn d*ng quan im ca Kh)ng T v
giáo d*c vào vic giáo d*c và rèn luyn hc sinh ' nc ta.
4. Phương pháp nghiên c!u
- Phơng pháp lun ca tài nghiên c"u các nguyên t/c cơ
bn ca phép bin ch"ng duy vt: nguyên t/c khách quan, nguyên t/c
toàn din, nguyên t/c phát trin, nguyên t/c lch s c* th, nguyên t/c
th&c tin.
- Lun vn s d*ng kt hp các phơng phân tích và t)ng hp,
i chiu, so sánh, tr+u tng và c* th, lôgic và lch s, kt hp gi!a
cái ph) bin và cái (c thù…
5. B c c ca  tài:
Ngoài phn M' u, phn Kt lun và Danh m*c tài liu tham
kho; phn Ni dung ca tài gm có 3 chơng, 6 tit.
Chương 1: Quan im ca Kh)ng T v giáo d*c
Chương 2: Th&c trng giáo d*c rèn luyn ca hc sinh '
nc ta hin nay
Chương 3: Mt s gii pháp nh$m k th+a quan im giáo d*c
ca Kh)ng T  nâng cao cht lng giáo d*c, rèn luyn hc sinh '
nc ta hin nay.
6. T&ng quan tài li'u nghiên c!u
Nghiên c"u v Kh)ng T, t+ trc n nay ã có nhi u tác gi
3
vi nhi u công trình nghiên c"u c ánh giá cao. a phn các
công trình nghiên c"u u tp trung vào các vn v o "c,
ng li chính tr, vn nhân, l ca Nho giáo và nh h'ng ca
Nho giáo vào nc ta… Có th k các công trình tiêu biu nh:
c gi Trn Trng Kim vi cun Nho giáo”, Nxb. Thành ph
H C Minh, 1990 ; Nguyn i Th (ch biên) trong cun nh
hưng ca c h tư tưng và tôn giáo vào con ngưi Vit Nam hin
nay”, Nxb Chính tr quc gia, Ni, 1997; Vi Chính Thông Nho
giáo vi Trung Quc ngày nay, Nxb. Chính tr quc gia, Ni,
1996; )ng Th Nghip, Nghiên cu tư tưng Khng T, T liu
vin Trit hc; Quang m , Nho giáo xưa nay”, Nxb. Vn hóa
thông tin, Ni, 1999. Các tác gi ã cung cp cho c gi cái nhìn
toàn din hơn v Nho giáo nh!ng nh h'ng ca trong hi.
Tác gi Nguyn Hin Lê, c0ng ã khá nhi u công trình
nghiên c"u v Nho giáo, nh : Khng T , Lun ng, Nxb Vn
hóa, 1992 , i cương trit hc Trung Quc”, Nxb Chính tr quc
gia, Ni. Trong ó, tác gi ã cp n quan im giáo d*c
ca Nho giáo nói chung ca Kh)ng T nói riêng phân tích
nh!ng giá tr ca nó.
Tác gi Nguyn ng Duy vi cun Nho giáo vi vn hoá
Vit Nam”, Nxb. Vn hóa, Hà Ni, nm 1998; Nguyn Th Long vi
Nho hc Vit Nam Giáo dc thi c”, Nxb Giáo d*c, Ni,
1999; Nguyn Th Nga – H Trng Hoài vi “Hc thuyt chính tr
hi ca Nho Giáo nh hưng ca Vit Nam”, Nxb Chính tr
quc gia Ni, 2007. Trong ó, các tác gi ã nhìn nhn phân
tích nh h'ng ca Nho giáo n vn hóa, hi Vit Nam qua các
thi k1. Nho giáo nh h'ng sâu s/c n i sng vn hóa ngi
4
Vit, bên cnh nh!ng nh h'ng tích c&c; nh!ng nét tiêu c&c ca
Nho giáo c0ng c th hin. Bên cnh ó, Nho giáo c0ng nh
h'ng không nh, n vic giáo d*c thi c ' nc ta qua các thi
k1 lch s. (c bit là trong các tri u i phong kin.
Tác gi Nguyn Thanh Bình trong cun Quan nim ca nho
giáo v giáo dc con ngưi”, Nxb. Chính tr quc gia Ni, 2003;
Tác gi Nguyn Th Nga, H Trng Hoài trong cun “Quan nim ca
Nho giáo v giáo dc con ngưi”, Nxb. Chính tr quc gia Ni,
2003; Nguyn Th Tuyt Mai vi Quan nin ca Nho giáo v con
ngưi và ào to con ngưi”, tài liu vin Trit hc, lun vn thc s.
Các tác gi ã trình bày mt cách có h thng quan nim v giáo d*c
con ngi ca Nho giáo phong kin Trung Quc, nghiên c"u nh!ng
quan nim ca Nho giáo v giáo d*c con ngi nói chung. T+ ó,
cp n vic giáo d*c con ngi ca Nho giáo trong hi phong
kin Vit Nam , phân tích nh!ng gtr trong t t'ng giáo d*c ca
Nho giáo  th k th+a phát huy, góp phn xây d&ng con
ngi Vit Nam trong thi k1 công nghip hóa, hin i hóa.
n cnh ó, nghiên c"u v Nho giáo còn nhi u tác gi
khác c0ng ã nghiên c"u vi nhi u bài vit nh:
Phan i Doãn, My vn  Nho hc, Nho giáo min Bc
Vit Nam t na sau th k XVIII n gia th k XIX”, Tp chí Trit
hc, s 2, 1996; tác gi Lê Vn Quán vi các bài vit Bác H vi hc
thuyt Nho giáo, Tp chí Cng sn, s 12, tháng 6/1997; Chu dch
vi Vn lun o c”, Tp chí Hán Nôm, s 5, tháng
1/1997…
Xét mt cách t)ng th, thì vn quan im giáo d*c ca
Kh)ng T c0ng ã c quan tâm nghiên c"u ' nhi u góc  khác
5
nhau vi nhi u công trình ca các tác gi trong ngoài nc, em
li giá tr lý lun, th&c tin ht s"c phong phú.
Tuy nhiên, vic nghiên c"u quan im v giáo d*c ca Kh)ng
T cha c th&c hin mt cách có h thng, nht là cha có nh!ng
công trình nào i sâu nghiên c"u vn d*ng nh!ng giá tr trong quan
im giáo d*c ca Kh)ng T vào s& nghip giáo d*c ' nc ta.
Chính vy, chúng tôi chn vn tip t*c i sâu nghiên c"u các
quan im giáo d*c ca Kh)ng T và ý ngha ca i vi vic
giáo d*c con ngi ' nc ta hin nay, vi m*c ích tip thu vn
d*ng nh!ng quan im tích c&c ph*c v* cho vic hoàn thin nhân
cách ca mình, làm tròn nhim v* giáo d*c bn thân ang m
trách, c0ng nh góp phn cùng vi xã hi th&c hin tt hơn n!a công
tác giáo d*c hc sinh ph) thông hin nay ' nc ta.
CHNG 1
QUAN IM CA KHNG T V GIÁO DC
1.1. KHNG T - VN TH( S BIU
Kh)ng T (551 - 479 TCN) tên tht Kh)ng Khâu, t&
Trng Ni, sinh ti p Trâu, làng Xơng Bình, nc L2. Kh)ng T
sinh ra trong mt gia ình quý tc nh, sa sút. Cha Kh)ng T mt
sm. Ông sng vi m3 trong cnh nghèo kh) nhng ông rt chm
hc và n)i ting là ngi hay ch! thông minh.
Kh)ng T i chu du nhi u nc láng gi ng nh$m m*c ích cu
quan và hành o nhng ông ã không tìm c minh chúa hp vi ý
nguyn. n nm 68 tu)i, ông ã quay quê hơng nc L2 tip t*c
dy hc và vit sách. B sách  s do chính Kh)ng T san nh (su
tp, biên son) ó là b “Ng0 kinh” gm 5 quyn sách: Kinh l, Kinh
6
dch, Kinh Xuân thu, Kinh th, Kinh thi c0ng c coi nh!ng ni
dung ca hc thuyt Nho giáo.
T t'ng ca ông v sau c hc trò ghi chép, biên son li
thành mt cun sách gi là “Lun ng!”. “Lun ng! là cun sách ghi
chép nh!ng li nói, nh!ng câu chuyn hàm ngha giáo hun sâu xa
ca ông i vi các  t, cùng vi nhi u ý kin trao )i ca ông vi
hc trò và nh!ng ngi ơng thi liên quan ti kinh t, chính tr,
o "c, vn hc, trit hc. Ông mt nm 479 TCN, th 72 tu)i.
Kh)ng T mt nhà giáo d*c ln c ngi Trung Hoa tôn
là “Chí thánh tiên s, “Vn th s biu”. Bn thân Kh)ng T là mt
tm gơng sáng v giáo d*c. Ông ã t+ng nhn mình “hc nhi tri
chi”, t"c bn thân ông do hc bit, do ó trong sách Lun ng!
ông vit: “Ta 15 tu)i chí thú ' vic hc, 30 tu)i lp thân, 40 tu)i
không nghi ho(c, 50 tu)i bit c mnh tri, 60 tu)i tai thun, 70
tu)i bit theo cái lòng mình thích không vt qua khuôn kh)
(Lun ng!, Vi chính, 4).
Cuc i ca Kh)ng Tcuc i ca mt nhà giáo d*c chân
chính, mt bc thy v i không phi là ch4 riêng Trung Hoa còn
cho c th gii loài ngi n!a. Vi Kh)ng T a v ca ông thy ã
c ngi i xa nâng lên trên c a v ca ông cha trong gia ình -
“Qn, S, Ph*”. Chính l. ó các tri u i phong kin Trung
Quc ã phong Kh)ng T tiên s, Thánh s nhân dân Trung
quc cho ôngngi thy ca mn i – Vn th s biu”.
Lch s ghi nhn Kh)ng T ngi u tiên ' Trung Quc
m' trng dy hc, có th nói ông ã m' “quan trng”con s ba
ngàn hc trò ca thy Kh)ng ã cho thy ông x"ng áng mt bc
thy v i ca nhân dân Trung Hoa nói riêng và th gii nói chung.
7
Nh!ng t t'ng ca Kh)ng T nh h'ng u rng n
nhi u quc gia trên th gii, trong ó nh h'ng rt ln n ch
 hc tp thi c, vn hóa, li sng ca con ngi Vit Nam.
1.2. NH)NG NI DUNG C B*N TRONG QUAN IM CA
KHNG T V GIÁO DC
Kh)ng T ã  li nh!ng quan im giáo d*c có giá tr, c
th h sau k th+a, phát trin; ó nh!ng quan im v i tng,
m*c ích, ni dung và c phơng pháp giáo d*c.
1.2.1. V m c ích giáo d c
Kh)ng T cho r$ng m*c ích u tiên ca vic hc
nhân cách tt. Theo ông bn tính con ngi khi mi sinh ra c tri
phú là ging nhau, nhng trong quá trình tip xúc, hc tp, rèn luyn
thì li làm cho h khác nhau, ngi thin, k- ác. Chính vì vy cn
giáo d*c  cho con ngi gn nhau, t"c là  con ngi nhân
cách tt.
M*c ích giáo d*c th" hai mà Kh)ng T cp ti hc 
"ng d*ng cho có ích vi i, vi xã hi, ch" không phi  làm quan
sang b)ng lc “hc chí d d*ng”.
M*c ích th" ba mà Kh)ng T cp ti là hc tìm tòi o
lý, c cái o làm ngi. Ông ã nh ngha “giáo d*c là tu sa
cái o làm ngi”.
Hơn n!a, m*c ích giáo d*c ca Kh)ng T còn ào to, bi
d5ng ngi “nhân”, “quân t làm quan, “khôi ph*c l ngha
trong xã hi y ri ren.
Kh)ng T không ch4 quan tâm n vic nuôi dân, d5ng dân
mà còn quan tâm n vic giáo hóa dân. Ông òi h,i nhà cm quy n
chm lo ti vic dy dân ngang vi vic nuôi dân.
8
Vi nh!ng quan im trên, giáo d*c góp phn làm nên bn
cht xã hi ca con ngi. Vi m*c ích giáo d*c này, Kh)ng T ã
th hin t t'ng vt thi i, mt hi mun phát trin v!ng
mnh phi có con ngi  "c,  tài. Tuy nhiên, m*c ích giáo d*c
ca Kh)ng T nh$m th&c hin m*c ích chính tr ca Nho gia, ó
ng li "c tr, là th hin t t'ng thân dân ca nhà cm quy n.
B'i vì ngi làm quan giáo d*c s. hiu c ch"c phn ca mình
không làm i u hi dân; ngi dân có giáo d*c s. hiu c ngha v*
và quy n li ca mình  th&c hin. Do vy, i tng ch yu trong
giáo d*c ca Nho giáo nói chung Kh)ng T nói riêng ào to
nh!ng ngi thuc giai cp thng tr; ào to nh!ng ngi thuc giai
cp khác nhng th b) sung cho giai cp thng tr; ào to nh!ng
ngi dân bit “o” (o lý).
1.2.2. V i tư#ng giáo d c
Ch trơng giáo d*c ca Kh)ng T: là bình dân giáo d*c, ây
ch trơng tin b trong bi cnh lch s by gi. Trong “Lun
ng!, Kh)ng T cho r$ng giáo d*c cn thit cho mi i tng,
không phân bit chng loi (#ng cp, giàu nghèo, tt xu). T vit:
“H!u giáo, loi” (Lun ng!, v linh công, 15). Bt c" ai ch4 cn
em cho thy mt bó nem” là ông u nhn làm hc trò, không phân
bit giai cp, quý tin, sang hèn. Theo ông, hc tp là phơng tin
cn thit duy nht  m' mang s& hiu bit, trau di o "c làm
ngi. T+ quan im giáo d*c tính cách mng ó ông ã dy cho
tt c nh!ng ai mong mun ý th"c hc, không phân bit giàu
nghèo, sang hèn, khôn ngu.
Nh vy, tuy rt quan tâm n giáo d*c, m' rng giáo d*c n
cho tt c mi ngi, nhng suy cho cùng thì các t t'ng v giáo