Nguyễn Thị Ngà - THPT Nguyễn Trung Ngạn
Sáng kiến kinh nghiệm
Vận dụng quan điểm tích hợp vào
bài học tác phẩm tự sự của Nam Cao
ở nhà trường THPT
Nguyễn Thị Ngà - THPT Nguyễn Trung Ngạn
MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU. 02
PH
ẦN NỘI DUNG
04
CHƯƠNG I
CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VIỆC ĐỔI MỚI BÀI SOẠN THEO QUAN ĐIỂM TÍCH
HỢP VÀ KHẢO SÁT THỰC TRẠNG DẠY HỌC TÁC PHẨM TỰ SỰ CỦA
NAM CAO THEO XU HƯỚNG TÁCH RỜI CÁC PHÂN MÔN Ở NHÀ
TRƯỜNG THPT HIỆN NAY.
04
1. ỨNG DỤNG QUAN ĐIỂM TÍCH HỢP VÀO DẠY HỌC LÀ XU THẾ
CHUNG Ở CÁC NƯỚC TRONG KHU VỰC VÀ TRÊN THẾ GIỚI. 04
2. QUAN ĐIỂM TÍCH HỢP CÓ THỂ VẬN DỤNG VÀO TRONG DẠY HỌC. 04
2.1 Khái niệm về quan điểm tích hợp. 04
2.2 Dạy học theo quan điểm tích hợp phù hợp với mục tiêu giáo dục của nhà
trường phổ thông hiện đại. 05
2.3 Tác phẩm tự sự của Nam Cao tiềm ẩn những khả năng cho phép dạy học
theo quan điểm tích hợp. 05
2.4 Những hạn chế của hướng dạy học tách biệt các bộ phận của môn Ngữ
Văn. 07
CHƯƠNG II
NGUYÊN TẮC VÀ BIỆN PHÁP DẠY HỌC TÁC PHẨM VĂN CHƯƠNG NÓI
CHUNG VÀ TÁC PHẨM TỰ SỰ CỦA NAM CAO NÓI RIÊNG Ở NHÀ
TRƯỜNG THPT THEO QUAN ĐIỂM TÍCH HỢP.
08
I. Bài học theo quan điểm tích hợp định hướng rõ nội dung và phương pháp dạy
học. 08
1. Bài học theo quan điểm tích hợp thể hiện sự định hướng về nội dung 08
1.1 Tích hợp trong từng thời điểm 08
1.2 Tích hợp theo từng vấn đề 09
2. Bài học theo quan điểm tích hợp là cách thức định hướng về phương pháp 10
II. Bài học tác phẩm tự sự của Nam Cao theo quan điểm tích hợp thể hiện
được những mối quan hệ với các bộ phận khác của môn Ngữ văn 11
1. Trong quan hệ với tác giả Nam Cao. 11
2. Trong quan hệ với các nhà văn hiện thực khác. 12
3. Trong mối quan hệ với Lí luận văn học. 13
4. Trong quan hệ với Tiếng Việt. 13
5. Trong quan hệ với Làm văn. 14
CHƯƠNG III. BÀI SOẠN THỂ NGHIỆM.
KẾT QUẢ THỰC TIỄN.
15
21
PHẦN KẾT LUẬN 23
TÀI LIỆU THAM KHẢO CHÍNH. 24
Nguyễn Thị Ngà - THPT Nguyễn Trung Ngạn
LỜI NÓI ĐẦU
I. Lí do chọn đề tài:
1. Cơ sở lí luận:
- Quan điểm tích hợp là vấn đề thời sự khoa học, mang xu thế giáo dục
chung của thời đại.
- Quan điểm tích hợp đang được triển khai vào hệ thống của nền giáo dục ở
nước ta.
- Thực tế của cách dạy học biệt lập các bộ phận, các môn học trong nền
giáo dục chúng ta đã để lại những hậu quả còn quá nặng nề.
2. Cơ sở thực tiễn: Sau nhiều năm là giáo viên Văn ở trường THPT và hai
năm vừa rồi được rèn luyện thêm, thời gian đó đối với tôi không phải là nhiều
nhưng đủ để nhận ra một cái nghiệp gắn liền với cuộc đời của mình. Nghiệp dạy
Văn chương.
Có say mê mới tìm tòi, có đốt cháy được chính mình mới mong nhen nhóm
lên ngọn lửa ở người khác. Đi tìm một con đường nâng cao chất lượng dạy học
Văn cũng như vậy.
Chúng tôi nghĩ sáng tác văn chương đã khó, cảm thụ văn chương lại không
dễ dàng gì. Nhưng nhọc nhằn gian khổ nhất vẫn là dạy học văn chương. Cho dù
có một phương pháp dạy học hoàn hảo đến đâu nhưng thiếu đi sự say mê, lòng
yêu nghề, một trái tim luôn thổn thức vì thế hệ mai sau thì mọi phương pháp đều
trở nên vô nghĩa.
3. Thực trạng:
Nền giáo dục nước ta chưa tìm được cơ hội hội nhập và phát triển như các
nước trong khu vực và trên thế giới. Việc dạy học tách biệt các bộ phận, môn học
Văn trong một thời gian dài, do đó bộc lộ những hạn chế như: tình trạng trùng
lặp, dư thừa kiến thức gây lãng phí thời gian đào tạo; học sinh không có khả năng
tư duy tổng hợp.
Lí giải những hạn chế đó, đồng thời chúng tôi cũng đã tiến hành khảo sát
thực trạng dạy học tác phẩm tự sự Nam Cao theo xu hướng tách rời các phân môn
thì thu được những kết quả trùng lặp với những nhận định nêu trên như: học sinh
và cả giáo viên thiếu ý thức gắn kết khâu dạy tác phẩm với các bộ phận khác của
chương trình; giáo viên và học sinh thường xuyên lặp lại kiến thức; và một thực
trạng phổ biến nhất là học sinh tiếp cận với tác phẩm tự sự của Nam Cao một
cách phiến diện không có cái nhìn tổng thể.
Nguyễn Thị Ngà - THPT Nguyễn Trung Ngạn
Vì những lí do trên, chúng tôi xin đưa ra sáng kiến kinh nghiệm, đề tài: “Vận
dụng quan điểm tích hợp vào bài học tác phẩm tự sự của Nam Cao ở nhà trường
THPT” .
II. Lịch sử nghiên cứu
Nghiên cứu về quan điểm tích hợp đã có nhiều công trình được công bố. Ở
Việt Nam, GS Nguyễn Khắc Phi dành phần mở đầu để hướng dẫn cụ thể tinh thần
biên soạn chương trình theo quan điểm tích hợp đến giáo viên THCS, THPT tham
khảo (Sách giáo viên Ngữ văn, tập 1, NXB Giáo dục, 2002). Đồng quan điểm
trên, Tiến sĩ Đỗ Ngọc Thống với bài viết: “Dạy học theo quan điểm tích hợp”
(Đổi mới dạy và học môn Ngữ Văn ở THCS, NXB Giáo dục, 2002) đã khách
quan nhìn nhận những hạn chế, những mặt tích cực của việc vận dụng quan điểm
tích hợp vào dạy học.
Xuất phát từ những thành tựu của những công trình trên, chúng tôi nhận
định việc vận dụng quan điểm tích hợp vào dạy học tác phẩm tự sự của Nam Cao
ở nhà trường THPT là thật sự cần thiết và bổ ích.
III. Phương pháp nghiên cứu.
1. Nghiên cứu tài liệu (lí luận tích hợp).
2. Thực nghiệm (giảng dạy) – phương pháp chính.
3. Khảo sát thực tế.
4. Tổng hợp, đánh giá, thiết kế bài soạn tác phẩm tự sự của Nam Cao.
IV. Mục đích nghiên cứu.
Việc đưa quan điểm tích hợp vào dạy học tác phẩm văn chương nói chung
và tác phẩm tự sự Nam Cao nói riêng là từng bước cải tiến chất lượng dạy và học
môn Ngữ Văn ở nhà trường phổ thông hiện nay, là hứa hẹn những triển vọng đưa
nền giáo dục Việt Nam hội nhập với khu vực và quốc tế. Cụ thể là:
- Xác định nội hàm của tích hợp trong dạy học môn Ngữ Văn.
- Khẳng định những khả năng thực hiện tích hợp trong dạy học Văn ở nhà
trường THPT.
- Đề ra một số biện pháp thực hiện tích hợp trong dạy học những tác phẩm
hiện thực, đặc biệt là tác phẩm tự sự của Nam Cao.
V. Giới hạn của đề tài.
Do thời gian và năng lực của người thực hiện có hạn, chúng tôi xin phép
giới hạn đề tài trong phạm vi vận dụng những lí luận của quan điểm tích hợp để
xây dựng một mô hình thiết kế bài soạn chung nhất cho giờ dạy học tác phẩm tự
sự của Nam Cao ở nhà trường THPT.
Phần khảo sát, chúng tôi đã tiến hành giảng dạy, tổng hợp, đánh giá, thiết
kế bài soạn tác phẩm tự sự của Nam Cao trong năm học 2009 – 2010 cho học sinh
Nguyễn Thị Ngà - THPT Nguyễn Trung Ngạn
khối 11 (A2, A4, A6, A9, B1) của trường THPT Nguyễn Trung Ngạn – Hưng
Yên.
