Văn hóa an toàn: Bài học kinh nghiệm tai nạn lò phản ứng hạt nhân Chernobyl

Chia sẻ: Minh Van Thuan | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

117
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Văn hóa an toàn: Bài học kinh nghiệm tai nạn lò phản ứng hạt nhân Chernobyl trình bày tiến trình của tai nạn hạt nhân, xử lý tai nạn hạt nhân, phân tích nguyên nhân gây tai nạn hạt nhân, bài học kinh nghiệm tai nạn lò phản ứng hạt nhân và ứng dụng. Mời bạn đọc cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Văn hóa an toàn: Bài học kinh nghiệm tai nạn lò phản ứng hạt nhân Chernobyl

1 VĂN HÓA AN TOÀN: BÀI HỌC KINH NGHIỆM TAI NẠN LÒ PHẢN ỨNG HẠT NHÂN Chernobyl Tai nạn Chernobyl, trước tiên ở bậc 7 trên thang INES [1], gây ra các hậu quả nghiêm trọng trực tiếp trên con người là: hơn 35 ngàn người chết, trên 5 tri ệu ng ười b ị b ức x ạ ở các mức độ có thể dẫn đến trong đời họ khoảng 500 trường h ợp b ệnh bạch c ầu và 6 ngàn trường hợp gây tử vong ung thư, nhất là ung thư tuyến giáp ở tr ẻ em; và Valery Legassov tự sát năm 1988 [2]. Thêm vào còn việc di tản gấp rút 116 ngàn người dân và sự nhiễm xạ lâu dài quan trọng trong khu vực rộng lớn của vùng lãnh thổ Ukraine, Belarus và Nga. Nguồn tin kỹ thuật chính cho bài viết này là bản Báo cáo INSAG 7 c ủa C ơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế IAEA. Sau khi ghi lại những sự kiện chính của tai nạn, bài viết này tóm tắt các bài h ọc kinh nghiệm đặc biệt về yếu tố con người để đưa tới các khái niệm về Văn hoá An toàn - bài học quan trọng nhất. Vì vậy thông tin chi ti ết về ước tính c ủa các li ều h ấp th ụ s ẽ không được thảo luận ở đây. Hơn nữa, bản chất thống kê của các ước tính này đã t ạo ra nhi ều tranh cãi không ngừng giữa các chuyên gia trong ngành b ảo v ệ b ức x ạ. Sau cùng, các s ửa đổi ở Pháp sau vụ tai nạn này cũng sẽ được đề cập. 1. Tiến trình của tai nạn hạt nhân 1.1. Địa điểm và lò phản ứng Nhà Máy Điện Hạt Nhân (NMĐHN) Chernobyl ở cách Kiev (thủ đô c ủa Ukraine) 110km, cách Chernobyl (có 12.500 dân) 15 km và cách Pripryat (thành phố m ới - n ơi đ ịnh c ư c ủa các gia đình nhân viên nhà máy, có 50000 người) 3 km. Cơ sở nhà máy bao gồm b ốn lò phản ứng đang hoạt động thuộc họ lò RBMK [3]. Tai nạn xảy ra trên lò mới nhất số 4, công suất 3200 MWnhiệt, bắt đầu vận hành vào năm 1983. 1.2. Sơ lược diễn biến Sau tai nạn, việc thiết lập lại thật chính xác các hi ện tượng hoá lý đã xảy ra r ất là khó khăn, nên phần dưới đây chỉ ghi lại các điều đã được công nhận chính thức : – Ngày 25/4/1986, lúc 01:00 công suất lò bắt đầu được giảm để thực hiện một thử nghiệm về điện [4]. Thử nghiệm này phải được khởi đầu với một công suất gi ữa kho ảng 700 và 1000 MW nhiệt. – Khoảng 13:00. Công suất hạ một nửa tới 1600 MWnhiệt, theo đúng ch ương trình th ử nghiệm, một trong hai nhóm tuabin phát điện xoay chiều được tách rời vi ệc c ấp h ơi n ước. Hệ làm nguội cứu trợ khẩn cấp cũng bị cô lập, nhưng lý do lại không rõ ràng.
2 – 14:00, Sở phát điện yêu cầu Nhà máy ngừng hạ công suất và ti ếp tục cung cấp đi ện cho mạng. Lò vẫn ở công suất (1600 MWnhiệt) như vậy trong 9 ti ếng đ ồng h ồ. K ết qu ả là độ nhiễm độc Xenon trở thành tối đa; để bù trừ hiệu ứng này, các « thanh » điều khiển được rút ra dần dần. Ngoài ra, các nhân viên vận hành đã không kích hoạt lại hệ làm nguội cứu trợ tâm lò: việc vận hành kéo dài với một hệ an toàn bị ức chế đã không đ ược coi là nghiêm trọng (!). – Khoảng 23:00 công suất được tiếp tục giảm. – Lúc 00:30 ngày 26/4, công suất lò xuống tới 500 MWnhiệt, việc chuyển hệ đi ều ti ết công suất từ tự động qua bằng tay bị trục trặc. Công suất bị sụt tới 30 MWnhiệt, sự nhi ễm độc Xenon lại tăng thêm, hơi nước xuất ra rất ít. Nh ưng đ ể th ực hi ện th ử nghi ệm, c ần phải nâng công suất và nhân viên khai thác đã rút ra một số lượng lớn các thanh đi ều khiển - dù điều này bị cấm trong các chỉ thị vận hành. – Khoảng 01:00, công suất ổn định ở 200 MW nhiệt, lò không còn ở trong trạng thái hoạt động ổn định (công suất dưới 700 MWnhiệt và dưới 30 thanh điều khiển ở trong tâm lò). Nhóm vận hành, vì không nhận thức được vấn đề này nên quy ết đ ịnh th ực hi ện thử nghiệm theo đúng kế hoạch cuả chương trình ban đầu. – Lúc 1:03 và lúc 1:07, hai máy bơm tuần hoàn bổ sung đ ược kh ởi đ ộng nh ư d ự ki ến trong chương trình thử nghiệm, do đó lưu lượng nước trong tâm lò tăng rất m ạnh, v ượt kh ỏi giới hạn bình thường được cho phép. Vì công suất tâm lò thấp hơn dự kiến trong vi ệc chuẩn bị thử nghiệm nên rất khó duy trì áp suất hơi n ước và mực n ước trong bình phân cách ở trong phạm vi bình thường. Nhân viên bèn chặn tín hiệu dập lò khẩn cấp liên quan đến các thông số này, theo đúng quy định của chương trình thử nghiệm. – Lúc 1:22, vì sự tích tụ của Xenon, nên chỉ còn tương đ ương t ừ 6 đ ến 8 thanh nhúng trong tâm lò (dù rằng theo qui định an toàn thì đã phải dập lò khẩn cấp khi ch ỉ còn t ương đ ương 15 thanh nhúng trong tâm lò). Máy tính cuả lò cho bi ết thông tin này nh ưng l ại không có quyết định tự động. Sự phân bố của thông lượng nơtron rất bất bình thường trong tâm lò (dọc trục và theo bán kính), và theo hiệu ứng cuả sự tăng thêm đ ộ ph ản ứng, thông l ượng có thể trở nên rất bất bình thường cục bộ. Tuy nhiên, nhân viên v ẫn quyết đ ịnh ti ếp t ục thử nghiệm và để có thể lặp lại thử nghiệm nếu cần thiết, họ đã chặn tín hiệu dập lò khẩn cấp gắn với sự ngừng nhóm tuabin phát điện xoay chiều thứ hai. – Lúc 01:23:23 đóng các van đầu vào hơi n ước cho các tua-bin, nhưng lại không ng ừng lò phản ứng. Máy bơm tuần hoàn (được máy tuabin phát điện xoay chiều cung c ấp) chạy chậm lại, lưu lượng giảm đi, nước nóng lên và sôi bốc hơi. Các hi ệu ứng chân không làm tăng độ phản ứng của tâm lò. Công suất lò tăng lên và tạo ra h ơi n ước nhi ều h ơn. Lò ph ản ứng rơi vào trạng thái trên tới hạn. – Lúc 01:23:40 đi đến yếu tố quyết định : Trưởng nhóm điều hành nhấn nút dập lò khẩn cấp, các thanh điều khiển rơi xuống, nhưng hiệu quả lại ngược lại với mong đ ợi bởi
3 vì phần dưới của các thanh đó (khi đi vào tâm lò) không ch ứa ch ất h ấp th ụ n ơtron và làm tăng độ phản ứng của tâm lò [5] ! Các tính toán cho thấy rằng công suất tức thời c ủa lò phản ứng đã tăng lên 100 l ần giá tr ị danh định trong 4 giây. Phản ứng hạt nhân dây chuyền đã tự d ừng b ởi hi ệu ứng c ủa đ ộ phản ứng âm do làm nóng nhiên liệu (hiệu ứng Doppler) và sự phân tán nhiên liệu. Các nhân viên vận hành nghe thấy hai tiếng n ổ liên ti ếp, lần nổ thứ hai m ạnh h ơn l ần th ứ nhất, làm tung cao 14m tấm bê tông n ắp lò (2000t) và đưa đ ến sự phá h ủy c ủa các c ấu trúc thượng tầng của tòa nhà. Nhiên liệu, thành phần tâm lò và các cơ cấu đã bị tung lên mái c ủa các tòa nhà k ế c ận và rơi xuống đất, tạo nên việc thải vật liệu phóng xạ qui mô lớn ra môi trường. Các mảnh vỡ của tâm lò tạo ra 30 đám cháy trên các mái nhà gần đó (phòng máy và ph ần còn lại của nhà lò phản ứng). Những đám cháy, thông qua các ống d ẫn cáp, cũng đe d ọa lò phản ứng số 3. 2. Xử lý tai nạn 2.1. Cuộc chiến chống hoả hoạn Đội cứu hoả trong nhà máy cùng với các đội từ Pripyat và Chernobyl phản ứng r ất nhanh (14 lính cứu hoả trong 4 phút và 250 lính trong 95 phút sau khi tai n ạn x ảy ra). T ất c ả các ngọn lửa đều bị dập tắt lúc 04:50. Các nhân viên cứu ho ả đã không đ ược trang b ị hi ệu nghiệm chống lại nhiễm xạ và bỏng. 28 người trong số họ ch ết trong m ấy ngày sau. 2 người khác có mặt ở tấm bêtông trên lò chết ngay vì bỏng và vì đa ch ấn th ương (polytrauma). Nước được bơm rất nhanh chóng vào tâm lò để làm nguội và ngăn ngừa cháy than graphit, nhưng không có kết quả và 20 giờ sau, lửa (do khí được tạo nên t ừ tác đ ộng c ủa h ơi n ước trên than graphit và Zirconi) lại bùng lên. Kết quả là m ột ngọn lửa cao 50 m cu ốn v ật li ệu phóng xạ lên tới độ cao 1500m, và làm cho vât liệu bị di chuyển rất xa dễ dàng. 2.2. Đóng gắn kín tâm lò bị nóng chảy – Một phần của tâm lò sụp đổ. Các mảnh vụn từ nhiên liệu và than graphite tràn xuống sàn bê tông ở dưới. Sàn dày 1,8 m bị ăn mòn tới 1m. Để ngăn chặn cháy tâm lò và sự phát tán chất phóng xạ, 5000 t ấn v ật li ệu h ỗn h ợp (cát, bo, đất sét, đôlômit, chì) được thả từ 1800 chuyến bay trực thăng từ ngày 27/4 đến ngày 10/5. Bởi vì tầm nhìn hạn chế và mức độ phóng xạ rất cao không cho phép tới gần, h ọ đã phải thả áng chừng theo hướng của các lỗ thủng th ậm chí th ả ngay trên các mái nhà b ốc cháy. – Do sự thả không chính xác, tâm lò chỉ được lấp m ột phần và than graphit không ng ừng cháy. Tâm lò lại nóng lên do công suất dư không được tải đi, và t ừ ngày 2/5 đ ến ngày 5/5
4 việc thải sản phẩm phân hạch tăng lên. Một phần của vật li ệu thả xuống tr ộn v ới urani thành chất "xỉ gắn kết” tâm lò (corium) [6]. Bắt đầu từ ngày 5/5, nitơ lỏng dưới áp suất cao được bơm vào lò phản ứng đ ể làm ngu ội chất xỉ gắn kết và nền móng. – Từ tháng 5 đến tháng 11, một kết cấu bê tông 300000 t (« quách tang » lò phản ứng) được xây để cách li lò 4. Độ bền của quách thấp do đi ều kiện khó khăn lúc xây d ựng. Vì vậy, một vỏ bao thêm đã được dự trù từ năm 1990. Nhiều công trình cũng được thực hiện vào năm 1995 để hạn chế nước mưa thấm qua. 2.3. Tẩy độc môi trường nhiễm xạ Trước mức độ rộng lớn của công tác và c ần phải gi ảm thi ểu li ều cá nhân, Nhà n ước Xô Viết đã kêu gọi một số lượng rất lớn các nhân viên, quân sự hoặc dân sự từ toàn thể Liên Xô tình nguyện làm đổi công để làm sạch môi trường, kéo dài từ 1986 đến 1990. Số lượng tổng kết những người đi « thanh lí » này là khoảng 600 ngàn người. Họ có nhiệm vụ xây dựng quách lò, tẩy xạ các cơ sở và các đường giao thông, lưu tr ữ ch ất th ải, xây d ựng các đập nước và nhà ở mới cách 50 km cho nhân viên của 3 lò còn lại (vẫn còn ho ạt động). Trong số các người đi « thanh lí » này, 35.000 người đã chết và 95.000 bị tàn tật. 2.4. Việc chậm sơ tán dân cư – Tối ngày 26/4, mức phóng xạ lên tới 10 mSv/h ở Pripyat (giới hạn bức xạ cho phép trên toàn bộ cơ thể cho công chúng là 1 mSv/năm), nhưng không ai bi ết đến và vẫn ch ưa có ch ỉ thị, thông báo nào cho dân chúng. Các nhà chức trách chỉ nhận ra mức đ ộ nghiêm tr ọng vào khoảng 22g, sau khi một phái đoàn của Moscow tới nơi. Quyết định sơ tán đã được đưa ra ban đêm và 1200 xe ca được sử dụng cho việc này. – Giữa trưa ngày 27/4, dân chúng ở Pripyat được thông báo c ủa đài phát thanh đ ể s ơ tán, t ừ 14g tới 17g, đến một quận ở Ukraine cách đó khoảng 50km. Họ định cư tại đó cho tới cuối tháng 8 trước khi được chuyển đến Kiev. – Từ ngày 2/5 đến cuối tháng 8, tổng c ộng 116 ngàn người (s ống ở Ukraine, Belarus và Nga, trong vòng bán kính 30km quanh cơ sở) đã được sơ tán. 2.5. Truyền thông – Đội ngũ lãnh đạo địa phương đã không nắm bắt được ngay lập tức tầm quan trọng của thảm họa. Đến 4 giờ ngày 26/4, Giám đốc Nhà máy mới gọi Bộ Năng l ượng, nói r ằng tâm lò phản ứng có thể là không bị hư hại. Vi ệc hoài nghi tính ch ất nghiêm tr ọng c ủa tai n ạn đã làm trì hoãn các quyết định cần thiết. – Tổng thống Gorbachev chỉ được chính thức thông báo ngày 27/4. Với sự đ ồng ý c ủa B ộ Chính Trị (Politburo), ông nhờ đến KGB để có được thông tin đáng tin c ậy. Ngày 14/5(!),ông mới công bố trên đài truyền hình tầm quan trọng của thảm họa.
5 – Sáng ngày 28/4, mức độ bất thường của phóng xạ được nhận thấy trong NMĐHN Forsmark ở Thụy Điển, gây ra việc di tản ngay lập tức toàn b ộ c ơ s ở vì s ợ b ị rò r ỉ phóng xạ bên trong. Nhưng các khảo sát ban đầu xác nhận rằng nhi ễm xạ đ ến t ừ phía đông bên ngoài nhà máy Thuỵ Điển. Vào buổi chiều, Agence France-Presse thông báo sự việc này. – Tháng 8 năm 1986, tại một cuộc họp đặc bi ệt c ủa IAEA, đại di ện Liên Xô ông Legassov cung cấp thông tin đầu tiên về tai nạn. Chủ yếu, ông đ ổ t ội cho các l ỗi l ầm v ề v ận hành khai thác như là không tuân thủ điều kiện hoạt động dự kiến và vi phạm các quy tắc an toàn. Giám đốc Nhà máy và Kỹ sư Trưởng Phòng điều khiển đã bị kết án và phạt tù. – Cuối cùng đến năm 1991, Uỷ ban Nhà n ước về An toàn Hạt nhân c ủa Liên Xô đã công nhận, trong một báo cáo, các lỗi trong thiết kế của Chernobyl 4, và nói chung là c ủa các lò phản ứng RBMK. Ủy ban nhận định mức độ quan trọng c ủa v ụ tai n ạn là do s ự «thi ếu hiểu biết» của cấp lãnh đạo khoa học về hiệu ứng của chuẩn đ ộ h ơi n ước trên đ ộ ph ản ứng trong tâm lò. Các nhà vận hành khai thác lò phản ứng đã bị kết án được trả tự do. 3. Phân tích nguyên nhân Các nguyên nhân gây tai nạn được phân thành ba loại: 3.1. Khuyết điểm của thiết kế : Thiết kế cuả lò tuy đã được phê chuẩn nhưng không tuân thủ tiêu chuẩn an toàn có hi ệu lực tại Liên Xô ngay lúc xây lò, và thậm chí nó bao gồm m ột số đặc tính nguy hi ểm, thí dụ: * Sự bất ổn định rất cao của tâm lò ở mức công suất thấp do hệ số chân không d ương r ất lớn của nước làm nguội [7]. * Thời gian rơi quá dài của các thanh điều khiển; hơn nữa đo ạn n ối dài của các thanh làm tăng độ phản ứng của tâm lò vào lúc bắt đầu rơi. * Ít tự động hóa các động tác để bảo vệ mà lại cho nhiều khả năng ức chế. * Thiếu nhà che chắn lò có hiệu quả. [8] 3.2. Vận hành sai lầm : * Trong ngày đầu tiên: Đã vận hành quá lâu với công su ất th ấp h ơn 700 MW nhi ệt – tr ạng thái công suất mà lò phản ứng hoạt động không ổn định. Cần l ưu ý r ằng tr ạng thái này không được chỉ định trong các phương thức vận hành. * Vi phạm các chỉ thị an toàn: - Các thanh điều khiển thả rơi vào tâm lò có tương đương dưới 30 thanh rất nhiều. - Ngăn dập lò khẩn cấp do báo động mức nước thấp, hay do báo đ ộng áp su ất h ơi nước trong bình phân cách. - Ngăn nạp nước cứu trợ khẩn cấp. 3.3. Thiếu Văn hoá An toàn trên phương diện Hạt nhân ở cả cấp quốc gia lẫn địa phương, được thể hiện trong các sự kiện sau đây:
6 3.3.1 Ở cấp độ địa phương: * Các liên quan của thử nghiệm với vấn đề an toàn đã không được khảo sát tr ước b ởi Nhóm Phân tích An toàn tại Nhà máy. * Cơ quan quyết định ít hiệu lực và không đủ khả năng để chống lại các áp l ực ch ỉ có l ợi cho việc sản xuất điện năng. * Sự thiếu hiểu biết của nhân viên khai thác về các vấn đề an toàn của nhà máy. 3.3.2 Ở cấp độ quốc gia * Nghiên cứu nghèo nàn về an toàn: Rất ít các khảo sát v ật lý lò ph ản ứng liên quan đ ến cách hoạt động của lò phản ứng. * Chất lượng thấp kém của các phương thức và chỉ thị đã đặt nhóm khai thác trước các suy diễn khó khăn. * Trong nhiều năm, Bộ Năng lượng của Liên bang Xô Vi ết đ ể cho khai thác các lò ph ản ứng RBMK với các bất ổn định vật lý nơtron, mà không để ý đến các tín hi ệu bất th ường và lặp đi lặp lại từ các hệ an toàn liên quan đến các mức công su ất và cũng không đòi h ỏi mở rộng điều tra ở các tình trạng khẩn cấp. * Trao đổi thông tin quan trọng về an toàn không thích đáng và vô hi ệu qu ả gi ữa các Nhà khai thác cũng như giữa các Nhà khai thác và Nhà thi ết kế như : hiệu ứng dương của các thanh điều khiển đã được quan sát vào năm 1983 ở NMĐHN Ignalina. B ộ phận nghiên c ứu các vấn đề của lò phản ứng RBMK đã thông báo cho các Nhà máy khác và ch ỉ ra rằng thi ết kế này sẽ được sửa đổi để giải quyết vấn đề. Tuy vậy, Bộ phận này đã không thay đ ổi thiết kế và đề nghị sửa đổi chi tiết quy trình vận hành nhà máy đã không đ ược thông qua. Họ không tin vào hậu quả nghiêm trọng do tăng độ phản ứng khi thanh đi ều khi ển r ơi vào tâm lò. Vậy mà điều này thực sự đã xảy ra trong sự việc dẫn đến tai nạn ở Chernobyl 4 ! * Bỏ qua các phản hồi kinh nghiệm : một tai nạn vào năm 1975 tại Leningrad 1 (được coi như là một tiền thân của Chernobyl 4) và một « Trục trặc » nứt vỏ nhiên liệu ở Chernobyl 1 vào năm 1982 đã cho thấy nhiều điểm yếu nghiêm trọng trong các đặc tr ưng và v ận hành của các lò RBMK. Nhưng các bài học này đã được giữ kín (! ). 4. Bài học kinh nghiệm và ứng dụng 4.1. Trên phương diện quốc tế * Một đợt thảo luận quốc tế được bắt đầu với sự bảo trợ của IAEA đã dẫn đến các khái niệm về Văn hoá An toàn. INSAG đã lập ra « Nhóm tư vấn quốc tế cho An toàn Hạt nhân » và xác định một học thuyết quốc tế chung thông qua các văn b ản :"Nguyên tắc cơ bản An toàn cho các NMĐHN" (1990), "Văn hoá An toàn " (1991), "An toàn c ủa Năng lượng Hạt nhân" (1993), "Phòng thủ theo chiều sâu" (1997) * Thêm vào các việc thành lập sau đây:
7 - Hệ thống INES : INES được xác định từ các bậc cảnh báo của Pháp lập ra sau thảm họa Chernobyl. Hệ thống này có 7 bậc : từ bậc 1 tương ứng với một « bất thường » đơn giản mà không có hậu quả gì về an toàn tới bậc 7 nguy hại nhất. - Một hệ thống báo cáo các « Trục trặc » (IRS) cung cấp thông tin hỗ tương ở cấp độ quốc tế. - “Hội thế giới các Nhà khai thác hạt nhân" : Các Nhà khai thác đã phát triển nền Văn hóa An toàn tổng quát. - Một hiệp định quốc tế về mức độ nhiễm xạ của hàng hóa thực phẩm trong thương mại quốc tế đã được ký kết. * Hiệp định ký kết trong Cộng đồng Âu châu về thông tin nhanh chóng m ột tai n ạn h ạt nhân và hỗ trợ khẩn cấp trong trường hợp phóng xạ từ nước này sang nước khác. 4.2. Tại Pháp trong các lĩnh vực : 4.2.1. Thiết kế * Xác định toàn bộ các khả năng của tai nạn độ phản ứng trong tất cả các loại lò. * Đối với các thế hệ tiếp theo của lò PWR, có quy định mới nhằm đảm bảo sự làm ngu ội tâm lò nóng chảy và đảm bảo tính toàn vẹn dài hạn cuả các tòa nhà che chắn lò. 4.2.2. Cải thiện Tổ chức An toàn * Thiết lập thêm một nấc thang mức độ nghiêm trọng và sau đó đã đ ược dùng đ ể d ựng INES. * Hướng các tiêu chuẩn lựa chọn các Trục trặc ảnh hưởng đến an toàn, về trục trặc tiền thân và về hậu quả tiềm tàng. * Hành động trong trường hợp xảy ra tai nạn: - Trong tai nạn nghiêm trọng, phân phát iôt cho những người ở gần Nhà máy. - Chú trọng thêm vào các Kế hoạch Khẩn cấp Nội bộ PUI, các Kế hoạch Hành động Đặc biệt PPI [9] nhất là việc hợp thức hóa chúng qua thực hành. * Nâng cao chất lượng thông tin đại chúng bằng cách tăng c ường vai trò c ủa các U ỷ ban Thông tin Địa phương (CLI) để : - Tôn trọng « minh bạch ». - Thành lập các nhóm công tác về việc phổ biến thông tin về năng l ượng hạt nhân và các nguy cơ của nó. - Khuyến khích công dân liên lạc với CLI. * Các điều lệ của Cơ quan An toàn hạt nhân ASN và Vi ện Bảo v ệ và An toàn H ạt nhân IPSN (chuyên gia kỹ thuật hỗ trợ ASN) đã được sửa đổi để giúp h ọ đ ược đ ộc l ập h ơn đ ối với chính phủ và quyền lợi công nghiệp trong lúc thi hành nhiệm vụ của họ.
8 Kết luận Lò phản ứng đầu tiên AES Obninsk-RBMK bắt đầu cung c ấp điện ngày 27/6/1954 t ại Liên Xô. Mặc dù đã có 32 năm kinh nghiệm hoạt động với NMĐHN mà thảm h ọa Chernobyl vẫn còn xảy ra vào ngày 26/4/1986, điều này cho thấy rõ sự c ần thi ết ph ải th ường xuyên cảnh giác trong việc vận hành NMĐHN. Nếu tai nạn TMI [10], đã làm nổi bật tầm quan trọng của các lỗi vận hành, thảm họa Chernobyl đã cho thấy sự cần thiết của một nền Văn hoá An toàn được áp dụng cho t ất c ả mọi giới trong công nghệ hạt nhân kể từ thiết kế, xây dựng, khai thác đến kiểm tra an toàn. Tại Pháp, thiết kế của các lò PWR khác hẳn với Chernobyl 4. Hơn n ữa, mức độ an toàn (các phương thức, điều khiển khai thác, bổ sung phương thức ngăn ngừa tai nạn cũng nh ư đào tạo nhân viên và tổ chức công việc đã được hưởng kết quả bài h ọc cuả tai n ạn TMI. Cho nên [thay Cho nên bằng "Do vậy," ] những sửa đổi chủ yếu do kinh nghiệm Chernobyl là ở chỗ chất lượng quản lý sau tai nạn để hạn chế hậu quả: m ột m ặt, tăng tính minh bạch và chất lượng thông tin đại chúng, và mặt khác tăng cường m ạng l ưới các phép đo liên tục phóng xạ toàn quốc cũng như các phương ti ện h ữu hi ệu đ ể tr ợ giúp n ạn nhân s ơ tán cùng với việc khử xạ các khu vực lớn. TMI đã chứng minh kết quả tính toán về hiện tượng nóng chảy tâm lò; tai n ạn này là m ột tổn hại kinh tế cho Nhà khai thác, nhưng còn có th ể ch ấp nhận đ ược cho con ng ười vì không có liều lượng hấp thụ bức xạ nào vượt quá giới hạn quy định cho phép. Còn Chernobyl đã chuyển đổi các dự đoán phát tán sản phẩm phân hạch cũng như các bi ểu đ ồ phát tán trong khí quyển thành bi kịch của con người trong thời gian dài và gây ra s ự ph ản đối điện hạt nhân của dân các nước láng giềng (như Đức và Thụy Điển) cùng những cuộc tranh luận kịch liệt giữa các chuyên gia. Mặc dù nhiều sửa đổi dựa trên các bài học từ Chernobyl đã được thực hi ện trong th ế gi ới hạt nhân từ 25 năm nay, thảm hoạ này vẫn mang đến cho các quốc gia b ắt đ ầu trong lĩnh vực điện hạt nhân nhiều lý do và đề tài để suy nghĩ cân nhắc về vấn đ ề phát tri ển năng lượng hạt nhân quốc nội. TS. Tô Lệ-Hằng Nguyên là nhân viên Viện Bảo vệ và An toàn Hạt nhân tại Pháp
9 Giải thích các Ghi chú [1] "International Nuclear Event Scale », là một « thang » quốc tế chỉ mức độ nghiêm trọng của các sự việc có ảnh hưởng đến an toàn. [2] Valery Legassov, một quan chức cấp cao của Liên Xô phụ trách về Hạt nhân, đã t ự sát ngày 27/4/1988 sau khi được biết rõ cách xử trí tai nạn của các nhà chức trách. Bài vi ết c ủa ông "Bổn phận cuả tôi là phải nói ra" được đăng trong Pravda 20/5/1988. [3] Viết tắt của tên của lò phản ứng của Nga có đặc đi ểm là : uranium được làm giàu ít, làm chậm nơtron bằng than graphit, tải nhiệt bởi nước sôi trong ống nhiên liệu. [4] Thử nghiệm để xác minh rằng trong trường hợp m ất lưới đi ện bên ngoài, các h ệ an toàn vẫn có thể được tiếp tục cung cấp đi ện khi tuabin phát đi ện ch ậm l ại trong lúc ch ờ phục hồi khẩn cấp bằng các nhóm điezen . [5] Mỗi thanh có ở đầu dưới một đoạn nối dài bằng than graphit. Khi thanh rơi xu ống tâm lò, đoạn nối dài này đẩy ra khỏi tâm lò một cột nước tương ứng và nh ư v ậy làm tăng thêm độ phản ứng ở nơi này thay vì giảm nó. [6] Một loại "dung nham" phức hợp chất hóa học ổn định. S ự phân ph ối c ủa nó gi ữa các tầng nền và các phần trên của lò phản ứng không được biết rõ. [7] Với một tỷ lệ chân không dương của nước làm nguội, lò phản ứng càng nóng thì càng sinh nhiều hơi nước, độ phản ứng tăng lên theo và hệ thống trở thành trên tới hạn. [8] Không chắc một nhà che chắn hiện tại nào chịu được sức n ổ nh ư vậy. Đ ối v ới các lò PWR, thiết kế lúc đầu công nhận rằng loại tai n ạn độ phản ứng không th ể x ảy ra b ởi vì khi nước làm nguội tâm lò mất đi thì phản ứng dây chuyền sẽ b ị dập t ắt ; vì vậy nhà che chắn chỉ để dự phòng bảo vệ chống hậu quả của các tai n ạn khác. Sau đó, v ới vi ệc phát hiện ra khả năng pha loãng bất đồng nhất, nguy cơ này đã xuất hiện trở lại và được chống lại bằng các biện pháp phòng ngừa. Đối với các lò phản ứng nơtron nhanh, các tai n ạn đ ộ phản ứng chung cho toàn bộ tâm lò được xem xét ngay từ lúc thi ết kế ; trong trường hợp của SPX (ở Pháp), nhà che chắn được thiết kế để chống lại sức nổ tới 800 MJ. [9] « Kế hoạch Khẩn cấp Nội bộ » PUI áp dụng bên trong các cơ sở hạt nhân và thu ộc trách nhiệm của Nhà khai thác. Các nhiệm vụ chính là: – Điều khiển và bảo toàn cơ sở. – Cứu trợ người bị thương trong cơ sở. – Bảo vệ nhân viên trong cơ sở. – Báo động và thông tin cho chính quyền. « Kế hoạch Tác động Đặc biệt » PPI tổ chức, dưới trách nhi ệm c ủa các T ỉnh tr ưởng, vi ệc cứu hộ để bảo vệ dân cư và môi trường bên ngoài cơ sở [10] Ngày 28/3/1979, các Trục trặc khai thác của lò PWR số 2 (900MWđiện) tại Three Mile Island (USA) đã đưa tới sự nóng chảy của tâm lò nhưng nhà che ch ắn đã hoàn thành ph ận
10 sự: phóng xạ thải ra vẫn còn rất hạn chế (những người bị chi ếu xạ nhi ều nh ất vẫn ít h ơn 1 mSv). Tai nạn này được xếp vào bậc 5 của INES.