Vị trí địa - chính trị của châu Vị Long trong tuyến phòng thủ biên cương phía Bắc của vương triều Lý

VỊ TRÍ ĐỊA - CHÍNH TRỊ CỦA CHÂU VỊ LONG<br /> TRONG TUYẾN PHÒNG THỦ BIÊN CƯƠNG PHÍA BẮC<br /> CỦA VƯƠNG TRIỀU LÝ<br /> HÀ MẠNH KHOA*<br /> <br /> 1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên.*<br /> Vào thế kỷ X, châu Vị Long có vị trí địa<br /> - chính trị cực kỳ quan trọng của quốc gia<br /> Đại Việt. Trước thế kỷ X, trong thời gian<br /> phương Bắc đô hộ, nước ta bị chia thành<br /> quận, huyện. Có thể nói, cương vực của các<br /> huyện thời kỳ này rất rộng lớn, nhiều huyện<br /> có diện tích lớn hơn một tỉnh ngày nay.<br /> Địa hình Tuyên Quang (nói chung) và<br /> Vị Long (nói riêng) khá phức tạp và mang<br /> tính chuyển tiếp rõ rệt. Với hơn 70% diện<br /> tích là núi, địa hình bị chia cắt bởi nhiều<br /> dãy núi cao (dãy Cao Khánh ở phía bắc,<br /> dãy Tam Đảo ở phía nam). Các dãy núi<br /> chính thường có dạng xuôi theo đứt gãy<br /> kiến tạo sông Hồng và sông Lô, song núi<br /> không kéo thành mạch dài, mà bị chia cắt<br /> thành các khối rời rạc để tạo ra những kiểu<br /> cấu trúc vòng cung mà tiêu biểu là cánh<br /> cung sông Gâm. Phía bắc tập trung nhiều<br /> dãy núi cao, sông ở đây cũng vì thế thường<br /> dốc và lắm thác ghềnh. Xuôi về phía nam<br /> núi càng thấp, mặc dù vẫn còn những ngọn<br /> núi nhô cao, vách thẳng đứng, nhưng ở khu<br /> vực này chủ yếu là đồi bát úp kiểu trung<br /> du. Ở đây có nhiều cánh đồng bằng phẳng,<br /> đó là bãi bồi bên sông Lô, sông Phó Đáy<br /> hoặc những thung lũng giữa núi khá rộng.<br /> Trong Hoàng Việt địa dư chí, Phan Huy<br /> Chú đã miêu tả vùng đất Tuyên Quang với<br /> *<br /> <br /> TS. Viện Sử học, Viện Khoa học xã hội Việt Nam.<br /> <br /> “núi khe chi chít, phần lớn là nơi rừng<br /> thiêng nước độc,… so với các trấn ở cõi<br /> ngoài thì đây là một vùng quá xa xôi”1.<br /> Trong Tuyên hành kí trình được viết vào<br /> thế kỉ XIX cũng đã miêu tả khá chi tiết về<br /> vùng đất Tuyên Quang:<br /> “Triều ta đất gọi Tam Tuyên<br /> Với Cao – Thái - Lạng về miền thượng du…<br /> Đất đồn phong chướng xưa nay<br /> Lên Tuyên là tiếng sợ thay cho người”.<br /> …“Cảnh đâu có cảnh lạ lùng<br /> Dễ thường nước nhược non bồng đâu đây<br /> Nước xanh hoa rủ cành cây<br /> Đá lô xô mọc chim bay lẩn chiều”2.<br /> Những ngọn núi cao như núi Chặm<br /> Chu, Pia Phương, Pia Hec, Khuổi Ma,<br /> Khuẩy Phầy, Thanh Tương… thuộc các<br /> huyện Hàm Yên, Chiêm Hóa, Nà Hang<br /> cùng rất nhiều đèo dốc hiểm trở. Những<br /> ngọn núi cao đã tạo thành nhiều hang<br /> động, nhiều khe vực. Địa hình phức tạp,<br /> núi non hiểm trở, sông suối uốn khúc lắm<br /> thác ghềnh tạo ra không ít khó khăn cho<br /> nhân dân địa phương trong cuộc sống sinh<br /> hoạt. Nhưng chính những dãy núi cao<br /> trùng điệp, những khe vực hiểm trở ấy lại<br /> là thành lũy ngăn bước quân giặc. Những<br /> hang động lớn là nơi ẩn nấp, ém quân,<br /> cũng là nơi cất giấu lương thực, vũ khí an<br /> <br /> 72<br /> <br /> toàn của bà con các dân tộc mỗi khi có giặc<br /> bên ngoài xâm lấn. Vị trí đắc địa ấy đã<br /> được phát huy trong cuộc kháng chiến<br /> chống thực dân Pháp của dân tộc sau này.<br /> Vào thế kỷ X, cương vực châu Vị Long<br /> ít nhất gồm ba huyện Chiêm Hóa, Hàm<br /> Yên và Na Hang của tỉnh Tuyên Quang<br /> ngày nay.<br /> Tuyên Quang nằm ở trung tâm của lưu<br /> vực sông Lô, sông Gâm chảy qua tỉnh theo<br /> hướng bắc - nam và nhập vào sông Lô ở phía<br /> tây bắc huyện Yên Sơn chỗ giáp ranh giữa ba<br /> xã Phúc Ninh, Thắng Quân và Tân Long.<br /> Tuyên Quang có diện tích 5.868 km², 1<br /> thành phố và 6 huyện là Chiêm Hóa, Hàm<br /> Yên, Lâm Bình, Nà Hang, Sơn Dương và<br /> Yên Sơn. Trong đó ba huyện Chiêm Hóa,<br /> Hàm Yên, Nà Hang vốn là đất của châu Vị<br /> Long thời Lý. Huyện Chiêm Hóa có diện<br /> tích 1.455 km 2, Hàm Yên có diện tích 907<br /> km2, Nà Hang có diện tích 1.461 km2. Như<br /> vậy, ba huyện này có tổng diện tích 3.823<br /> km2 chiếm hơn 65% diện tích toàn tỉnh.<br /> Trong thời kì phong kiến, trải qua các<br /> triều đại từ Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý, Trần,<br /> Lê… Tuyên Quang là một vùng đất rộng<br /> lớn và đến thế kỷ XIX, cương vực của<br /> Tuyên Quang được sách Đại Nam nhất<br /> thống chí, viết như sau: “Đông tây cách<br /> nhau 251 dặm, nam bắc cách nhau 384<br /> dặm; phía đông đến biên giới châu Bạchthông tỉnh Thái-nguyên 103 dặm, phía tây<br /> đến địa giới huyện Trấn-yên và châu Thủyvĩ tỉnh Hưng-hóa 148 dặm, phía nam đến<br /> địa giới các tỉnh Hùng-quan và Sơn-dương<br /> tỉnh Sơn-tây 37 dặm, phía bắc đến địa giới<br /> phủ Khai-hóa tỉnh Vân-nam nước Thanh<br /> 347 dặm, phía đông-nam đến địa giới tỉnh<br /> Thái-nguyên 74 dặm, phía tây-nam đến địa<br /> <br /> Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam - 10/2012<br /> <br /> giới tỉnh Hưng-hóa 74 dặm, phía đông-bắc<br /> đến địa giới nước Thanh 222 dặm, phía<br /> tây-bắc đến địa giới tỉnh Hưng-hóa và địa<br /> giới nước Thanh 229 dặm; từ tỉnh lị đi về<br /> phía nam đến Kinh thành 1.399 dặm”3.<br /> Trong bài kí “Tuyên Quang phong thổ kí”,<br /> Nguyễn Văn Bân đã nhìn nhận: “Tuyên<br /> Quang nằm về phía bắc miền thượng du,<br /> có hình thế rồng cuộn hổ ngồi, giữ chắc<br /> nơi biên ải, làm cho thế nước vững bền,<br /> khiến cho đất đẹp một phương được nối<br /> tiếp tiếng hay từ vạn cổ”4. Theo Đại Nam<br /> nhất thống chí, Tuyên Quang trước thế kỷ<br /> XX “Mặt ngoài khống chế tỉnh Vân-nam,<br /> mặt trong liền Cao-bằng và Thái-nguyên,<br /> phía đông suốt đến Sơn-tây và Hưng- hóa,<br /> đều là miền thượng du xứ Bắc kì…, đấy là<br /> phên giậu của trung châu, cũng là nơi địa<br /> đầu quan yếu”5.<br /> Với cương vực đó, từ xưa Tuyên Quang<br /> (nói chung) và Vị Long (nói riêng) có vị trí<br /> địa - chính trị rất quan trọng, được coi “là<br /> chỗ biên thùy xa hơn nhiều”. Như vậy, rõ<br /> ràng đây là một vùng đất trọng yếu của đất<br /> nước, có vai trò quan trọng về chính trị ngoại giao và quân sự. Vùng đất Tuyên<br /> Quang trong suốt thời kì phong kiến được<br /> coi là phên giậu của quốc gia, là bức tường<br /> thành để bảo vệ cho kinh thành trước thế<br /> lực phong kiến phương Bắc và Vị Long<br /> chính là “lõi” của vị trí địa-chính trị quan<br /> trọng này.<br /> 2. Vị thế chính trị - kinh tế.<br /> Về đơn vị “châu” ở nước ta có từ thời<br /> thuộc Tùy. Thời gian tồn tại của nhà Tùy<br /> không dài, chỉ khoảng 37 năm, tính từ năm<br /> 581 cho đến năm 618. Nhà Tùy tiến hành<br /> chia lại các quận, huyện, lúc đầu quyết định<br /> bỏ đơn vị hành chính cấp quận, đặt cấp châu.<br /> <br /> Vị trí địa - chính trị của châu Vị Long…<br /> <br /> Nhưng chỉ ít năm sau, vào năm 607 dưới đời<br /> Tùy Dưỡng Đế, nhà Tùy lại bỏ đơn vị hành<br /> chính cấp châu và lập lại cấp quận.<br /> Năm 679, Đường Cao Tông chia đất<br /> Giao Châu ra làm 12 châu, trong đó có<br /> Thang Châu ở miền đất Tuyên Quang.<br /> Năm 905, Khúc Hạo nắm quyền cai<br /> quản đất nước. Thực hiện quyền tự chủ,<br /> ông đã cho chia lại các khu vực hành<br /> chính, thay toàn bộ các châu, huyện do nhà<br /> Đường cắt đặt trước đây thành những đơn<br /> vị hành chính mới, gồm có: Lộ, Phủ, Châu<br /> và Xã 6.<br /> Năm 1002, Vua Lê Đại Hành tiến hành<br /> sữa đổi các đơn vị hành chính trong cả<br /> nước "đổi mười đạo làm lộ, phủ, châu"7.<br /> Nhưng tên các lộ, phủ, châu và phạm vi<br /> của từng đơn vị hành chính này ra sao thì<br /> không thấy sử sách ghi rõ. Khi khảo cứu về<br /> địa danh của đất nước qua các đời, Đào<br /> Duy Anh nhận xét "nhà Lê đổi mười đạo<br /> làm lộ, phủ, châu. Hiện nay không rõ danh<br /> hiệu và vị trí các lộ, phủ, châu ấy như thế<br /> nào"8. Lần theo những điều ghi chép ít ỏi<br /> trong các sách như: Việt sử lược, Đại Việt<br /> sử ký toàn thư, Khâm Định Việt sử thông<br /> giám cương mục, Lịch Triều hiến chương<br /> loại chí, Đại Nam nhất thống chí, Phương<br /> Đình địa dư chí... có nhắc đến các đạo, lộ,<br /> phủ, châu... thời Tiền Lê, trong đó có<br /> huyện Chiêm Hoá, tỉnh Tuyên Quang ngày<br /> nay gọi là Châu Vị Long9... và danh xưng<br /> đó có lẽ tồn tại trong các triều Đinh - Tiền<br /> Lê - Lý - Trần - Hồ. Đầu thế kỷ XV, khi<br /> thuộc Minh, châu Vị Long mới đổi thành<br /> châu Đại Man. Từ đó đến năm 1831, mới<br /> đổi thành châu Chiêm Hoá (nay là huyện<br /> Chiêm Hoá) và đến năm 1943 lại chia<br /> thành 2 huyện là Chiêm Hóa và Nà Hang10.<br /> <br /> 73<br /> <br /> Đến nay, chúng ta chưa thể biết rõ<br /> cương vực, quy mô tổ chức bộ máy chính<br /> quyền các cấp hành chính thời đó ra sao.<br /> Nhưng dù sao, vào thời Tiền Lê, bộ máy<br /> hành chính nhà nước từ trung ương đến địa<br /> phương đã bắt đầu được xác lập, thể hiện<br /> chức năng quản lý của chính quyền nhà<br /> nước ở trung ương đối với chính quyền cấp<br /> địa phương là lộ, phủ, châu, chứng tỏ sự nỗ<br /> lực của nhà Tiền Lê trong việc xây dựng nền<br /> hành chính mới để tăng cường sự quản lý đất<br /> nước và uy quyền của nhà nước quân chủ.<br /> Đến thời Lý, năm 1010, Lý Thái Tổ đã<br /> đổi 10 đạo thời Đinh, Lê thành 24 lộ, song<br /> các nhà nghiên cứu mới xác định được danh<br /> hiệu và vị trí của khoảng 20 lộ (xem Đào<br /> Duy Anh - Đất nước Việt Nam qua các<br /> đời). Các lộ ở trung châu cũng gọi là phủ.<br /> Những địa phương miền núi thì chia thành<br /> châu. Tại các châu thuộc miền núi thì các tù<br /> trưởng được làm Châu mục thế tập. Thời<br /> Lý, quan lại đứng đầu cấp phủ, lộ thời kỳ<br /> này là Tri phủ, Phán phủ11. Đứng đầu cấp<br /> châu là Tri châu, có những châu ở xa (biên<br /> giới) nhà Lý đều đặt chức Quan mục, thường dùng những hào trưởng (hay tù trưởng<br /> - TG) tại địa phương để giữ những chức<br /> đó12. Đối với những miền biên viễn xa triều<br /> đình, một mặt nhà Lý đã dùng chính sách<br /> “Ki mi” để ràng buộc và một mặt dùng các<br /> tù trưởng người địa phương theo chế độ thế<br /> tập để cai quản. Vào thời kỳ này, ở châu<br /> Qui Hoá và châu Đăng có họ Lê, ở châu<br /> Lạng có họ Thân, ở châu Vị Long có họ Hà,<br /> ở châu Phú Lương có họ Dương, châu<br /> Quảng Nguyên có họ Nùng v.v.. Chính sách<br /> của nhà Lý là cho phép họ thực sự được<br /> quản lý vùng đất của mình theo chế độ thế<br /> tập, nhưng phải thần phục triều đình và phải<br /> giữ chế độ cống phú đều đặn.<br /> <br /> 74<br /> <br /> Tuy vậy, những người đứng đầu các<br /> châu này luôn “nổi dậy” chống lại triều<br /> đình. Trên thực tế, về mặt quản lý hành<br /> chính thì chính quyền địa phương ở các<br /> châu xa miền biên viễn vẫn thuộc quyền tự<br /> quản hay tự trị của các tù trưởng hoặc châu<br /> mục. Vì vậy, đôi khi do sự bất bình nào<br /> đấy, tù trưởng các địa phương đã nổi dậy<br /> chống lại triều đình, thành xu hướng cát cứ<br /> hoặc tách ra thành lập vương quốc riêng.<br /> Dưới thời Lý, mỗi khi có tù trưởng địa<br /> phương nổi dậy, ảnh hưởng đến sự an bình<br /> của cộng đồng dân tộc, buộc triều đình<br /> phải dùng đến biện pháp bình định hoặc<br /> đánh dẹp khi cần thiết.<br /> Vào đầu triều Lý, trong vòng 50 năm<br /> đầu, tương ứng với hai đời vua Lý Thái Tổ<br /> (1010-1028), Lý Thái Tông (1028-1054),<br /> đã có khá nhiều cuộc nổi dậy mà biên niên<br /> sử thường ghi là những cuộc làm phản.<br /> Trước những cuộc “làm phản” này, các<br /> vua Lý thường phải thân chinh đi hoặc cử<br /> quần thần đi đánh. Dưới triều vua Lý Thái<br /> Tổ, trong vòng 18 năm biên niên sử ghi lại<br /> 10 vụ nổi dậy vào các năm 1011, 1012,<br /> 1013,1014, 1015, 1022, 1024, 1026, 1027,<br /> 1028 13. Trong số 10 vụ chỉ có 2 vụ là ở<br /> châu Hoan, châu Ái, còn lại đều xảy ra ở<br /> vùng núi phía bắc và đông bắc như ở các<br /> châu Vị Long, Đô Kim, Thường Tân<br /> (Tuyên Quang), Bình Dương (Hà Giang),<br /> Thất Nguyên (Thất Khê, Lạng Sơn)... Sang<br /> thời Lý Thái Tông, tính trong 26 năm, đã<br /> có tới 16 lần có các vụ nổi loạn và dẹp loạn<br /> vào những năm 1029, 1036, 1037, 1038,<br /> 1041, 1042, 1044, 1048, 1050, 1052,<br /> 1053 14. Trong số 16 vụ nổi loạn và dẹp loạn<br /> này thì cũng chỉ có 2 cuộc nổi dậy ở châu<br /> Hoan và châu Ái, còn đại bộ phận vẫn là các<br /> cuộc nổi dậy của những tộc người ở vùng biên<br /> giới phía bắc.<br /> <br /> Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam - 10/2012<br /> <br /> Ở khu vực châu Vị Long, năm 1013, tù<br /> trưởng là Hà Trắc Tuấn châu Vị Long nổi<br /> dậy. Lý Thái Tổ phải thân chinh đi đánh. Hà<br /> Trắc Tuấn bị thất bại, phải bỏ trốn vào rừng<br /> núi. Đến năm 1015, Hà Trắc Tuấn lại nổi<br /> dậy. Vua Lý sai Dực Thánh vương và Vũ<br /> Đức vương đem quân đàn áp và khi bắt được<br /> Hà Trắc Tuấn cuộc nổi dậy mới chấm dứt.<br /> Để góp phần vào việc củng cố khối đoàn<br /> kết dân tộc, bảo vệ quốc gia thống nhất vừa<br /> giành được, nhà Lý đã có nhiều biện pháp<br /> cũng như chính sách khá là mềm mỏng để<br /> thắt tình đoàn kết giữa các dân tộc sống<br /> trong ngôi nhà chung của quốc gia Đại Việt.<br /> Để tranh thủ tầng lớp thống trị miền núi,<br /> các vua nhà Lý đã dùng quan hệ hôn nhân<br /> ràng buộc những châu mục và tù trưởng có<br /> thế lực.<br /> Vua Lý Thái Tổ gả con gái cho tù trưởng<br /> động Giáp ở Lạng Châu (thuộc vùng Bắc<br /> Giang và Nam Lạng Sơn bây giờ) là Giáp<br /> Thừa Quý. Sau Thừa Quí đổi họ Giáp ra họ<br /> Thân. Con trai của Thừa Quý là Thân Thiệu<br /> Thái được tiếp nối làm Châu mục Lạng<br /> Châu. Đến thời Lý Thái Tông, Thân Thiệu<br /> Thái lại được nhà vua gả Công chúa Bình<br /> Dương cho vào năm 102915. Cháu của Thân<br /> Thừa Quý, tức con trai của Thân Thiệu Thái<br /> và công chúa Bình Dương là Thân Đạo<br /> Nguyên, năm 1066 lại được kết hôn với<br /> công chúa Thiên Thành16.<br /> Năm 1036, vua Lý Thái Tông gả hai<br /> công chúa cho hai châu mục người Mường<br /> là công chúa Kim Thành17 cho Châu mục<br /> Châu Phong (vùng Phú Thọ và Sơn Tây<br /> xưa) là Lê Tông Thuận18 và công chúa<br /> Trường Ninh cho Châu mục châu Thượng<br /> Oai (vùng Hoà Bình) là Hà Thiện Lãm19.<br /> Không chỉ gả con cho các châu mục để<br /> ràng buộc mà Lý Thái Tông còn lấy con<br /> <br /> Vị trí địa - chính trị của châu Vị Long…<br /> <br /> gái của Đào Đại Di ở châu Chân Đăng<br /> (vùng Hưng Hoá) làm phi cho mình. Và<br /> vua Lý Thánh Tông còn đem con gái nuôi<br /> là công chúa Ngọc Kiều (con gái của<br /> Phụng Càn vương Lý Nhật Trung) gả cho<br /> châu mục châu Chân Đăng họ Lê.<br /> Theo văn bia “Bảo Ninh sùng phúc tự”:<br /> “Ông nội của Thái phó được cưới con gái<br /> thứ 3 của Lý Thái Tổ Hoàng làm phu<br /> nhân”20. Nếu sự ghi chép trong văn bia<br /> trên là chính xác thì góp phần khẳng định<br /> một trong những chính sách chiến lược<br /> “nhu viễn” của nhà Lý do Lý Thái Tổ<br /> thực hiện là “dùng quan hệ hôn nhân” để<br /> lôi kéo và ràng buộc các thế lực vùng (nhất<br /> là vùng biên viễn) trong sự nghiệp xây<br /> dựng và phát triển quốc gia Đại Việt. Sử<br /> liệu cho biết Lý Thái Tổ lên ngôi năm<br /> 1010 và mất năm 1028. Như vậy, trước khi<br /> qua đời năm 1028, Lý Thái Tổ đã gả 2 con<br /> gái cho tù trưởng động Giáp ở Lạng Châu<br /> là Thân Thừa Quý và “Ông nội của Thái<br /> phó châu Vị Long”.<br /> Việc gả công chúa cho các châu mục<br /> vẫn còn được tiếp tục vào các đời vua sau<br /> đó, nhưng ít có dòng họ nào ở nước ta thời<br /> bấy giờ như họ Thân ở Lạng Châu và họ<br /> Hà ở Châu Vị Long được các Vua Lý dùng<br /> quan hệ “hôn nhân” để gắn kết nhằm mục<br /> đích xây dựng và phát triển đất nước.<br /> Sau những đóng góp của dòng họ Hà<br /> cai quản châu Vị Long trong việc xây dựng<br /> và phát triển vùng đất này và thể hiện rõ<br /> nhất trong cuộc tham gia cuộc tấn công tự<br /> vệ vào đất châu Ung nhà Tống năm 1074,<br /> năm 1082, vua Lý Nhân Tông đã gả công<br /> chúa Khâm Thánh cho châu mục châu Vị<br /> Long (thuộc vùng Chiêm Hoá Tuyên<br /> Quang ngày nay) là Hà Di Khánh21. Qua<br /> đó, phần nào đã nói lên thế và lực cũng như<br /> <br /> 75<br /> <br /> vai trò và vị trí uy tín của dòng họ này đối với<br /> quốc gia Đại Việt ở thế kỷ X.<br /> Với chính sách mềm mỏng và khôn<br /> khéo trên đây của các vua nhà Lý, đã đưa<br /> đến kết quả là phần nhiều các bộ lạc miền<br /> núi đã qui phục triều đình. Nhiều thủ lĩnh,<br /> nhiều tù trưởng đã theo về với triều đình và<br /> trở thành chân tay đắc lực của chính quyền<br /> trung ương, như họ Thân ở Lạng Châu, họ<br /> Hà ở Vị Long v.v.. Đồng bào các dân tộc ở<br /> các châu “miền biên viễn” tuy ít người,<br /> nhưng thực sự đã cùng với nhà Lý góp<br /> phần không nhỏ vào sự nghiệp xây dựng<br /> quốc gia Đại Việt vững mạnh.<br /> Sử liệu còn cho biết, châu Vị Long còn<br /> là một tụ điểm thương mại lớn. Vào thế kỷ<br /> X, khi thương nhân nước ngoài đến vùng<br /> này buôn bán sai qui định đã bị Nhà nước<br /> cho thu giữ hàng hoá. Sử ghi, vào năm<br /> Nhâm Tý (1012) “người Man (Nam Chiếu)<br /> sang quá cột đồng, đến bến Kim Hoa và<br /> châu Vị Long (thuộc Chiêm Hoá, Hà<br /> Giang) để buôn bán. Vua sai người bắt<br /> được người Man và hơn 1 vạn con<br /> ngựa”22. Như vậy, châu Vị Long thời kỳ<br /> này không chỉ là vùng đất có vị trí chiến<br /> lược quan trọng của Đại Việt, có các thế<br /> lực “tù trưởng” hay “thủ lĩnh vùng” có<br /> tiềm lực kinh tế và chính trị mà điển hình<br /> là dòng họ Hà đang cai quản đất này mà ở<br /> đó còn là một trung tâm trao đổi hàng hóa.<br /> Chính vì có vị trí địa - chính trị quan<br /> trọng, nên từ thời Lý châu Vị Long (thế kỷ<br /> X) đến ngày nay, huyện Chiêm Hóa luôn là<br /> vùng đất in đậm những dấu ấn lớn lao của<br /> lịch sử. Trong thời kỳ kháng chiến chống<br /> Pháp (1945-1954), tháng 2 năm 1951, thôn<br /> Phú An, xã Kim Bình, huyện Chiêm Hóa<br /> được chọn là nơi tiến hành Đại hội Đảng<br /> toàn quốc lần thứ II từ ngày 11 đến 19<br /> <br />