Vua D c Đ cụ ứ
?
Niên
hi uệD c Ð cụ ứ
Năm
sanh,
năm m tấ1853-1883
Giai
đo n trạ ị
vì
1883
Mi uế
hi uệCông Tông Hu Hoàng Ðệ ế
Tên Húy Nguy n Phúc ng Chânễ Ư
Vua T Ð c vì lúc nh b b nh đ u mùaự ứ ỏ ị ệ ậ
nên l n không có con, nên vua có xin 3ớ
ng i con trai c a 2 ng i em làm con nuôi.ườ ủ ườ
Vua nh ng ngôi l i cho con tr ng ngườ ạ ưở Ư
Chân, phong 3 ông đ i th n Tr n Ti nạ ầ ầ ễ
Thành, Nguy n Văn Tu ng và Tôn Th tễ ờ ấ
Thuy t làm ph chính đ giúp tân V ng.ế ụ ể ươ
Th m k ch b t đ u t m y câu di chi uả ị ắ ầ ừ ấ ế
c a Vua T Ð c vi t v đ o đ c và tráchủ ự ứ ế ề ạ ứ
nhi m c a ng Chân:ệ ủ Ư
"Vì tiên li u Tr m đã nuôi s n ba con. ngệ ẫ ẵ Ư
Chân l n tu i nh t, t lâu đã đ n tu iớ ổ ấ ừ ế ổ
tr ng thành, tuy nhiên m t h i có t t, dùưở ắ ơ ậ
x a nay v n d u kín, s sau n y không cònư ẫ ấ ợ ầ
th y sáng, tánh l i hi u dâm, vì tâm tính r tấ ạ ế ấ
x u, không ch c đ m đ ng n i vi c l n.ấ ắ ả ươ ổ ệ ớ
Nh ng đ t n c c n có vua l n tu i. Trongư ấ ướ ầ ớ ổ
th i th khó khăn n y không dùng ngờ ế ầ Ư
Chân thì dùng ai ? ..."
Các quan Ph chính Tr n Ti n Thành,ụ ầ ễ
Nguy n Văn T ng và Tôn Th t Thuy tễ ườ ấ ế
dâng s lên vua T Ð c xin b m y đo nớ ự ứ ỏ ấ ạ
có liên quang đ n tính n t x u c a t quânế ế ấ ủ ự
và xin b câu “không ch c đ m đ ng n iỏ ắ ả ươ ổ
vi c l n” nh ng vua T Ð c t ch i. Nhàệ ớ ư ự ứ ừ ố
vua b o:ả
-Ph i gi l i câu đó đ nh c ng i k vả ữ ạ ể ắ ườ ế ị
ph i t răn mình, tu t nh.ả ự ỉ
Ngày 17-7-1883 D ng l ch, vua T Ð cươ ị ự ứ
băng hà t i đi n Càn Thành. Theo di chi uạ ệ ế
Hoàng t ng Chân vào ch u tang và coiử Ư ị
nh là vua k v , niên hi u là D c Ð c.ư ế ị ệ ụ ứ
Ba ngày sau (20-7-1883) là l đăng quangễ
c a vua D c Ð c t i đi n Thái Hoà. Quanủ ụ ứ ạ ệ
Ph chính Tr n Ti n Thành đ ng ra đ c Diụ ầ ễ ứ ọ
chi u, t i đo n nói v t t x u c a vua, ôngế ớ ạ ề ậ ấ ủ
h gi ng đ c r t th p (có sách nói là khôngạ ọ ọ ấ ấ
đ c) thì lúc b y gi quan Ph chínhọ ấ ờ ụ
Nguy n Văn T ng nh y ra n m áo ông vàễ ườ ả ắ
nói l n :ớ
-T i sao ông không đ c đo n tiên đ nóiạ ọ ạ ế
đ n nh ng gì Ngài nghĩ v ng Chân ?ế ữ ề Ư
Xong ông T ng cho ng i khác ra đ c l iườ ườ ọ ạ
di chi u, đ c v a xong cái đo n nói v thóiế ọ ừ ạ ề
h t t x u c a vua D c Ð c thì ông Tônư ậ ấ ủ ụ ứ
Th t Thuy t c t ngang l i ng i đ c và nóiấ ế ắ ờ ườ ọ
:
-Ðây là đo n mà ông Thành đã không ch uạ ị
đ c, ph i xin ng ng bu i l đ xin ý ki nọ ả ư ổ ễ ể ế
c a Thái H u và đình th n xem th ph iủ ậ ầ ử ả
làm gì !
S dĩ hai ông Nguy n Văn T ng và Tônở ễ ườ
Th t Thuy t dám làm v y vì tr c đó haiấ ế ậ ướ
ngày h đã dâng lên Hoàng Thái H u T Dũọ ậ ừ
t h ch t i bu c cho vua D c Ð c ba t iờ ạ ộ ộ ụ ứ ộ
l n :ớ
-Mu n s a di chi uố ử ế
-Có đ i tang mà m c áo màuạ ặ
-H h ng, ăn ch i.ư ỏ ơ
Ð c bà Hoàng Thái H u T Dũ b t đènượ ậ ừ ậ
xanh, hai ông Ph chính Nguy n Vănụ ễ
T ng và Tôn Th t Thuy t li n tru t ngôiườ ấ ế ề ấ
c a vua D c Ð c và qu n thúc ông ngay t iủ ụ ứ ả ạ
D c Ð c đ ng. Nhà h c c a ông b ng trụ ứ ườ ọ ủ ỗ ở
thành nhà tù giam. Ông D c Ð c làm vuaụ ứ
ch v n v n có 3 ngày. Sau đó ông bỉ ỏ ẹ ị
chuy n qua giam t i Thái Y Vi n và cu iể ạ ệ ố
cùng ch t vì đói và khát t i Ng c Th tế ạ ụ ấ
Th a Thiên đ l i 8 bà v , 11 ng i conừ ể ạ ợ ườ
trai và 8 ng i con gái. (Vua D c Ð c làườ ụ ứ
cha c a vua Thành Thái và là ông n i c aủ ộ ủ
Vua Duy Tân).
Quan Ng S Phan Ðình Phùng có lên ti ngự ử ế
can ngăn li n b b t giam r i b cách ch cề ị ắ ồ ị ứ
đu i v quê.ổ ề