Xác định bệnh nhân có nguy cơ cao đột quỵ thiếu máu sau cơn thiếu máu não thoáng qua hoặc đột quỵ thiếu máu nhẹ bằng thang điểm ABCD2

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> XÁC ĐỊNH BỆNH NHÂN CÓ NGUY CƠ CAO ĐỘT QUỴ THIẾU MÁU<br /> SAU CƠN THIẾU MÁU NÃO THOÁNG QUA HOẶC ĐỘT QUỴ THIẾU<br /> MÁU NHẸ BẰNG THANG ĐIỂM ABCD2<br /> Ngô Bá Minh*, Cao Phi Phong**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Thang điểm ABCD2 có thể tiên lượng sớm nguy cơ cao đột quỵ thiếu máu (2, 7 và 30 ngày) sau<br /> cơn thiếu máu não thoáng qua và đột quỵ nhẹ. Tuy nhiên có thể tiên lượng nguy cơ lâu dài ở một bệnh viện đa<br /> khoa vẫn còn chưa chắc chắn.<br /> Mục tiêu: Xác định tỷ lệ tái phát đột quỵ thiếu máu sau CTMNTQ và ĐQTM nhẹ và độ tin cậy của thang<br /> điểm ABCD2.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang, tiền cứu 134 trường hợp CTMNTQ và ĐQTM nhẹ<br /> nhập viện trong thời gian từ 08/2009 đến tháng 04/2010, theo dõi đột quỵ tái phát qua phân tầng thang điểm 7<br /> điểm ABCD2.<br /> Kết quả:134 bệnh nhân gồm 56 trường hợp chẩn đoán CTMNTQ và 78 trường hợp ĐQTM nhẹ, tuổi<br /> trung bình mẫu nghiên cứu là 61,3±13,1, theo dõi trong 3 tháng, tỷ lệ đột quỵ tái phát 14(10,4%) bệnh nhân.<br /> Nguy cơ cao/trung bình xác định theo ngưỡng điểm ABCD2 >=3 là 111 (83%) bệnh nhân, tỷ lệ tái phát đột quỵ<br /> sau 2, 7, 30, 90 ngày lần lượt là 3,7(KTC95%, 1,2-8,5), 6,7 (KTC 95%, 3,1-12,4), 9,7(KTC 95%, 5,3-16) và<br /> 10,4(KTC 95%, 5,8-16,9). Bệnh nhân có nguy cơ cao/trung bình (ABCD2 >=4), tỷ lệ tái phát đột quỵ trong 3<br /> tháng 13(14,7%) bệnh nhân, cao hơn nhóm nguy cơ thấp (p=0,024).<br /> Kết luận: Thang điểm ABCD2 là công cụ tin cậy trong tiên lượng nguy cơ tái phát đột quỵ ngắn hạn và<br /> lâu dài sau CTMNTQ và ĐQTM nhẹ.<br /> Từ khóa: đột quỵ, cơn thoáng thiếu máu não, thang điểm ABCD2, đột quỵ nhẹ, dự hậu, đột quỵ tái phát.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> IDENTIFY THE PATIENTS WITH HIGH RISK OF LATE STROKE AFTER TRANSIENT ISCHEMIC<br /> ATTACK OR MINOR ISCHEMIC STROKE BY ABCD2 SCORE<br /> Ngo Ba Minh, Cao Phi Phong<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 1 – 2011: 603 - 608<br /> Background: The ABCD2 score is able to predict the short-term risk of stroke (2 days, 7days and 30 days)<br /> after a transient ischemic attack/minor stroke. However, whether the ABCD2 score is able to predict the longterm risk of recurrent stroke in general hospital remains uncertain.<br /> Objectives: We aimed to identify the rate of recurrent stroke and its predictive value<br /> Methods: Cross-study prospective134 consecutive patients with a transient ischemic attack/minor stroke,<br /> hospitalized from 08/2009 to 04/2010, were followed up to document any recurrent stroke stratified by a 7-point<br /> ABCD2 score.<br /> Results: A total of 134 patients included 56 TIA cases and 78 minor ischemic stroke were followed for 3<br /> months, the mean age 61.3±13.1, further stroke were identified in 14 (10.4%) patients. High/moderate risk when<br /> ABCD2 >=3 had 111(83%) patients, the patients with TIA or minor stroke had a recurrent stroke within 2 days,<br /> * BV Nhân dân 115, ** Bộ Môn Thần kinh ĐHYD TPHCM<br /> Tác giả liên lạc: BS Ngô Bá Minh.<br /> ĐT: 0904422414<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> Email: bs.ngobaminh@gmail.com<br /> <br /> 603<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> 7 days, 30 days, 90 days: 3.7(95% CI, 1.2-8.5), 6.7(95%CI, 3.1-12.4), 9.7(95%CI, 5.3-16) và 10.4(95% CI, 5.816.9). Patients had high/moderate risk when ABCD2 >=4, the rate recurrent stroke within 90 days was<br /> 13(14.7%) patients, more than low risk group, p=0.024.<br /> Conclusion: ABCD2 score is a useful tool to predict short- term and long-term incident stroke after a<br /> transient ischemic attack or minor ischemic stroke.<br /> Keywords: stroke, transient ischemic attack, ABCD2 score, minor stroke, prognosis, recurrent stroke.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> <br /> Cơn thiếu máu não thoáng qua(CTMNTQ)<br /> là một yếu tố nguy cơ của đột quỵ thiếu máu,<br /> các nghiên cứu quan sát gần đây tỷ lệ tái phát<br /> sớm sau cơn thiếu máu não thoáng qua và đột<br /> quỵ thiếu máu nhẹ cao hơn nhiều. Tỷ lệ khoảng<br /> 10-15% sau 90 ngày, cao hơn tỷ lệ tái phát sau<br /> đột quỵ thiếu máu nặng chỉ có từ 2%-6%(4). Do<br /> đó, các hướng dẫn điều trị hiện nay của hiệp hội<br /> Đột quỵ Hoa Kỳ, Châu Âu, Úc đều xem đây là<br /> trường hợp cấp cứu và khuyến cáo cần nhập<br /> viện CTMNTQ và đột quỵ thiếu máu (ĐQTM)<br /> nhẹ có nguy cơ cao, những bệnh nhân này sẽ<br /> giảm 80% nguy cơ tái phát sớm nếu được đánh<br /> giá và điều trị tích cực.<br /> <br /> Nghiên cứu cắt ngang, tiền cứu 134 trường<br /> hợp CTMNTQ và ĐQTM nhẹ nhập bệnh viện<br /> Nhân Dân 115 trong thời gian từ 08/2009 đến<br /> tháng 04/2010. CTMNTQ được định nghĩa theo<br /> Tổ Chức Y Tế Thế Giới thiếu sót thần kinh kéo<br /> dài dưới 24 giờ và hồi phục hoàn toàn. ĐQTM<br /> nhẹ khi điểm ban đầu của thang điểm đánh giá<br /> Đột quỵ Viện Y Tế Quốc gia Hoa kỳ (NIHSS) 60 (1 điểm),<br /> huyết áp >140/90 mmHg (1điểm), triệu chứng<br /> lâm sàng (yếu liệt: 2 điểm, rối loạn ngôn ngữ<br /> không có yếu liệt: 1 điểm), thời gian kéo dài của<br /> triệu chứng (> 60 phút: 2 điểm, 10-60<br /> phút:1điểm) và đái tháo đường(1 điểm). Huyết<br /> áp để tính điểm trong ABCD2 là huyết áp được<br /> đo ngay khi nhập viện(6). Nếu có nhiều đợt<br /> CTMNTQ trong quá trình nghiên cứu, cơn đầu<br /> tiên sẽ được dùng để tính điểm ABCD2(6). Bệnh<br /> nhân được bác sĩ chuyên khoa thần kinh theo<br /> dõi sau 2, 7, 30, 90 ngày, ghi nhận triệu chứng tái<br /> phát, tình trạng sử dụng thuốc sau xuất viện và<br /> đánh giá điểm mRS sau 90 ngày.<br /> Phân tích và xử lý thống kê: số liệu được<br /> nhập và xử lý bằng phần mềm thống kê SPSS<br /> 13.0. trình bày ra bảng kết quả bằng phần mềm<br /> Excel và Winword 2000. Kết quả được trình bày<br /> dưới dạng tỷ lệ (đối với các biến định tính) hay<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> trị số trung bình và độ lệch chuẩn (đối với các<br /> biến định lượng). Tất cả các biến có phân phối<br /> gần như bình thường, vì vậy các phép kiểm có<br /> tham số được sử dụng trong suốt nghiên cứu.<br /> Sự khác biệt được coi là có ý nghĩa thống kê khi<br /> p < 0,05.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> 134 bệnh nhân gồm 56 trường hợp chẩn<br /> đoán CTMNTQ và 78 trường hợp ĐQTM nhẹ,<br /> tuổi trung bình mẫu nghiên cứu là 61,3±13,1<br /> tuổi, không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê<br /> tuổi trung bình giữa 2 nhóm CTMNTQ và<br /> ĐQTM nhẹ. Tỷ lệ bệnh nhân trên 60 tuổi là<br /> 44,8%, nam giới chiếm tỷ lệ 61,9%. Tăng lipid<br /> máu 77,6%, tăng huyết áp 66,4%, đái tháo đường<br /> 17,9% và 12,7% bệnh nhân có tiền sử CTMNTQ.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> lần lượt là 3,7 (KTC95%, 1,2-8,5), 6,7 (KTC 95%,<br /> 3,1-12,4), 9,7 (KTC 95%, 5,3-16) và 10,4 (KTC<br /> 95%, 5,8-16,9) (bảng 2). Không có trường hợp<br /> nào tái phát sau 2, 7 ngày ở nhóm bệnh nhân<br /> có nguy cơ thấp. Giá trị tiên lượng tái phát đột<br /> quỵ sau 2, 7, 30, 90 ngày bằng thang điểm<br /> ABCD2 chỉ ở mức khá, với diện tích dưới<br /> đường cong (AUC) dao động trong khoảng<br /> 0,7-0,8 (biểu đồ 2).<br /> 1.00<br /> <br /> .75<br /> <br /> .50<br /> <br /> AUC=0,77<br /> KTC95%=0,610,94<br /> P=0 038<br /> <br /> Bảng 1: Đặc điểm bệnh nhân theo phân tầng nguy cơ<br /> theo hội tim mạch Hoa Kỳ(AHA)<br /> <br /> Số bệnh nhân, %<br /> Nam, %<br /> Yếu tố nguy cơ, %<br /> Tăng huyết áp<br /> Đái tháo đường<br /> Tăng lipid máu<br /> Thuốc lá(đang hút)<br /> <br /> Nguy cơ thấp<br /> (0-2)<br /> 17,2<br /> 69,6<br /> <br /> Nguy cơ cao/TB<br /> (3-7)<br /> 82,8<br /> 60,4<br /> <br /> 30,4<br /> 04,3<br /> 78,3<br /> 56,5<br /> <br /> 57,7*<br /> 20,7*<br /> 77,5<br /> 37,8<br /> <br /> Sensitivity<br /> <br /> .25<br /> <br /> 0.00<br /> <br /> .25<br /> <br /> .50<br /> <br /> .75<br /> <br /> 1.00<br /> <br /> 1 - Specificity<br /> <br /> Biểu đồ 2: Đường cong ROC tiên lượng đột quỵ tái<br /> phát trong 2 ngày bằng ABCD2. AUC=diện tích<br /> dưới đường cong ROC;KTC=khoảng tin cậy<br /> 1.00<br /> <br /> *P =3 là 83%<br /> (111/134), tái phát đột quỵ sau 2, 7, 30, 90 ngày<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> 605<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> thấp(90%) nhưng<br /> độ đặc hiệu thấp (=4), tỷ lệ tái phát đột quỵ trong 90<br /> ngày 13/88(14,7%) bệnh nhân, cao hơn nhóm<br /> nguy cơ thấp, p=0.024, (bảng 3).<br /> Bảng 3: Độ nhạy, độ đặc hiệu và độ chính xác khi<br /> nguy cơ cao/trung bình ABCD2≥4<br /> ĐQ sau 2 ĐQ sau 7 ĐQ sau<br /> ngày<br /> ngày<br /> 30 ngày<br /> Có Khôn Có Khôn Có Khôn<br /> g<br /> g<br /> g<br /> 5 83 9 79 12 76<br /> <br /> Nguy cơ<br /> cao/trung<br /> bình(≥4)(n=88)<br /> Nguy cơ<br /> 0 46 0 46 01 45<br /> thấp(90%) nhưng độ đặc hiệu thấp (