XÁC ĐỊNH MÔ HÌNH CÂY TRỒNG NGẮN NGÀY TẠI VÙNG ĐỒNG BÀO DÂN TỘC TỈNH ĐỒNG NAI

Chia sẻ: Sunny_1 Sunny_1 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

64
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đồng Nai có 2.218.900 người, trong đó dân tộc ít người chiếm 3,2%, hầu hết người dân tộc sinh sống bằng nghề nông ở những vùng sâu, vùng xa của tỉnh. Số hộ nghèo người dân tộc chiếm 42% so với tỷ lệ hộ nghèo cả tỉnh (12,26%). Thu nhập bình quân thấp 73.500đ/người/tháng, khoảng cách giữa nhóm giàu với nghèo 12,4 lần, nhà ở phần lớn là tạm.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: XÁC ĐỊNH MÔ HÌNH CÂY TRỒNG NGẮN NGÀY TẠI VÙNG ĐỒNG BÀO DÂN TỘC TỈNH ĐỒNG NAI

64 NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT XAÙC ÑÒNH MOÂ HÌNH CAÂY TROÀNG NGAÉN NGAØY TAÏI VUØNG ÑOÀNG BAØO DAÂN TOÄC TÆNH ÑOÀNG NAI DETERMINATION ANNUAL CROPPING MODEL IN ETHNIC MINORITY AREAS OF DONGNAI PROVINCE Phaïm Vaên Hieàn (*), Voõ Vaên Phi (**) (*) Tröôøng Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp.Hoà Chí Minh; (**) Trung taâm Khuyeán noâng Ñoàng Nai Email: pvhien61@gmail.com, ÑTDÑ: 0913464989 ABSTRACT GIÔÙI THIEÄU The project on “Determination Annual Ñoàng Nai coù 2.218.900 ngöôøi, trong ñoù daân toäc Cropping Model in Ethnic Minority Areas of ít ngöôøi chieám 3,2%, haàu heát ngöôøi daân toäc sinh Dongnai province” was carried out from May 2005 soáng baèng ngheà noâng ôû nhöõng vuøng saâu, vuøng xa to December 2006. The project’s object aims an cuûa tænh. Soá hoä ngheøo ngöôøi daân toäc chieám 42% so assessment and treatment annual cropping vôùi tyû leä hoä ngheøo caû tænh (12,26%). Thu nhaäp bình systems, to determine suitable model and to quaân thaáp 73.500ñ/ngöôøi/thaùng, khoaûng caùch giöõa transfer into farming systems of minority people nhoùm giaøu vôùi ngheøo 12,4 laàn, nhaø ôû phaàn lôùn laø in Xuan Loc and Cam My districts, Dongnai taïm. province. PRA method, interview 135 farmers by questionnaires and four large experiments was Xuaân Loäc, Caåm Myõ laø 2 huyeän coù 1.298 hoä vôùi applied. The results showed that: 17 daân toäc ít ngöôøi ngheøo, ñaây laø hai huyeän coù nhöõng ñieåm ñaëc tröng cuûa ñoàng baøo daân toäc baûn - The analysis of natural situation, economy ñòa vaø nhaäp cö treân ñòa baøn tænh. Haàu heát nguôøi of household and annual cropping systems. daân toäc coù trình ñoä vaên hoùa thaáp, thieáu voán, öùng Farmer’s group was ranked matrix of problem and duïng caùc bieän phaùp kyõ thuaät trong saûn xuaát coøn suggested to select four trial patterns to transfer nhieàu haïn cheá, heä thoáng canh taùc chöa hôïp lyù, naêng into annual cropping systems in four communes. suaát caùc loaïi caây troàng thaáp. Nhaèm caûi thieän heä thoáng canh taùc hieän taïi cuûa ñoàng baøo daân toäc, taêng - Maize - Cotton pattern in Song Ray naêng suaát caây troàng, goùp phaàn xoùa ñoùi giaûm ñoùi commune, Cam My district had profit (6.9 million ngheøo. Ñeà taøi “Caûi tieán heä thoáng caây troàng ngaén VND/ha/year) higher than the model of Maize- ngaøy taïi moät soá vuøng ñoàng baøo daân toäc tænh Ñoàng Maize of farmer (5.8 million VND/ha/year). The Nai” ñöôïc thöïc hieän. Cotton tree was good grown and not impacted bad on soil environment. Muïc ñích: Ñaùnh giaù vaø thöû nghieäm heä thoáng caây troàng caïn ngaén ngaøy, xaùc ñònh moâ hình caây troàng - Maize - Soybean pattern in Xuan Phu ngaén ngaøy hôïp lyù treân töøng vuøng daân toäc, nhaèm naâng commune, Xuan Loc district and Song Ray cao naêng suaát, taêng thu nhaäp vaø goùp phaàn xoùa ñoùi commune, Cam My district had profit (8.9-11 giaûm ngheøo taïi boán xaõ thuoäc huyeän Xuaân Loäc & Caåm million VND/ha/year) higher than the model of Myõ, tænh Ñoàng Nai. Maize-Maize of farmer (5.8-6.5 million VND/ha/ year). The Soybean was good grown and improved VAÄT LIEÄU VAØ PHÖÔNG PHAÙP soil environment, specially humic index. Vaät lieäu: Caây troàng caïn ngaén ngaøy (baép, ñaäu, ngheä, - Maize + Curcuma patter in Xuan Tay boâng vaûi, ñaäu naønh) trong caùc heä thoáng caây troàng commune, Cam My district had profit (13.4 million cuûa ngöôøi daân toäc tham gia nghieân cöùu. VND/ha/year) higher than Maize-Maize model of farmer (6.5 million VND/ha/year). The curcuma Phöông phaùp ñieàu tra tree good was grown and not impacted bad to soil environment. - Phöông phaùp ñaùnh giaù noâng thoân coù söï tham gia PRA (Participatory Rural Appraisal) aùp duïng - Rice-Rice-Maize patter in Xuan Hung ñeå ñieàu tra, xaùc ñònh nhöõng yeáu toá coù lieân quan commune, Xuan Loc district had profit (15.6 million ñeán hieäu quaû kinh teá- kyõ thuaät vaø caùc heä thoáng caây VND/ha/year) higher than three seasons of rice troàng. monoculture of farmer (8.1 million VND/ha/year). The maize tree was good grown, and nutrition of - Thaûo luaän nhoùm KIP (Key Informant Panel) soil unchange after the research. cuøng ngöôøi daân “noàng coát”, baøn baïc löïa choïn nhöõng Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007 Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM
NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT 65 giaûi phaùp kyõ thuaät hôïp lyù ñeå caûi thieän heä thoáng thuaän lôïi cho caây troàng sinh tröôûng. Muøa möa haøng caây troàng ngaén ngaøy. naêm baét ñaàu töø thaùng 5 keùo daøi ñeán thaùng 11, löôïng möa trung bình haøng naêm töø 1.956- 2.139 - Tieán trình phoûng vaán mm/naêm. * Choïn maãu ñieàu tra: Choïn theo 4 nhoùm Ñieàu kieän kinh teá- xaõ hoäi daân toäc ñaëc tröng taïi 4 xaõ cuûa 2 huyeän Xuaân Loäc, Caåm Myõ. Ñieàu tra hieän traïng saûn xuaát, heä caây troàng Daân soá huyeän Xuaân Loäc coù 213.483 ngöôøi, chieám ñaëc tröng, taäp quaùn cuûa noâng hoä. 18,35% daân soá toaøn tænh. Nguoàn löïc lao ñoäng noâng laâm nghieäp cuûa huyeän Caåm Myõ coù 64.472 ngöôøi, * Phoûng vaán baùn caáu truùc vaø phoûng vaán huyeän Xuaân Loäc 63.324 ngöôøi. Ñaây laø nguoàn lao chính thöùc baèng phieáu 30% toång soá hoä: xaõ Xuaân ñoäng doài daøo cuûa ñòa phöông. Tình hình söû duïng Taây phoûng vaán 15/34 hoä, xaõ Soâng Raây 40/120 hoä, ñaát noâng nghieäp cuûa hai huyeän ghi nhaän nhö sau: xaõ Xuaân Phuù 40/120 hoä vaø xaõ Xuaân Höng 40/115 hoä. Toång 135 hoä. Caùc loaïi caây laâu nieân Thöû nghieäm dieän roäng boán moâ hình, 1000m2/ - Caây caø pheâ sinh tröôûng toát treân ñaát bazan moâ hình: Moâ hình baép (vuï HT) – boâng (vuï TÑ); cuûa huyeän, nhöng haïn cheá veà nguoàn nöôùc töôùi. Naêm Moâ hình troàng xen Baép (vuï HT) + Ngheä; Moâ hình 2006 hai huyeän coù 8.372 ha caø pheâ kinh doanh, baép (vuï HT) – ñaäu naønh (vuï TÑ) vaø Moâ hình luùa (vuï naêng suaát trung bình ñaït 1,39 taán/ha. HT) – luùa (vuï TÑ) - baép (vuï ÑX). - Caây aên quaû vaø caây tieâu cho hieäu quaû kinh teá Phaân tích hieäu quaû cuûa caùc heä thoáng caây troàng cao vaø oån ñònh, nhöng ñeå saûn xuaát oån ñònh caàn coù nhieàu voán vaø nöôùc töôùi. Naêm 2006 huyeän Xuaân Hieäu quaû kinh teá caùc moâ hình Loäc & Caåm Myõ coù 11.201 ha caây aên quaû. - Lôïi nhuaän thu nhaäp sau khi tröø chi phí bieán - Caây ñieàu laø caây troàng chòu ñöôïc khí haäu khoâ ñoäng (RAVC - Return above variable cost) haïn, ñaát xaáu ñaàu tö thaáp, naêm 2006 hai huyeän coù 18.263 ha, phaân boá treân taát caû caùc xaõ trong huyeän. RAVC = GR - TVC Haïn cheá lôùn nhaát trong saûn xuaát ñieàu hieän nay laø naêng suaát thaáp (
66 NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT coù voán vaø tö lieäu saûn xuaát; thieáu tieán boä khoa hoïc Moâ hình baép - boâng vaûi taïi xaõ Soâng Raây, huyeän kyõ thuaät trong saûn xuaát. Caåm Myõ Lao ñoäng noâng nghieäp thu nhaäp 3,9 trieäu/lao * Sinh tröôûng cuûa baép - boâng trong moâ hình ñoäng/naêm. Thu nhaäp bình quaân haøng thaùng töø 328 - 510 ngaøn ñoàng/ngöôøi/thaùng. Trình ñoä hoïc vaán Vuï HT troàng gioáng baép DK 888, khoaûng caùch vuøng ñoàng baøo daân toäc thaáp, baäc trung hoïc cô sôû 70cm X 25cm, maät ñoä 40.000 caây/ha, naêng suaát vaø trung hoïc phoå thoâng chæ chieám 16,4%. Qua khaûo ñaït 7,7 taán/ha. Neáu vuï TÑ tieáp tuïc troàng baép saùt cho thaáy hai huyeän coù nhöõng haïn cheá: huyeän thöôøng gaëp haïn cuoái vuï, saâu beänh treân caây baép vuï thuaàn noâng, coøn nhieàu xaõ thuoäc dieän ngheøo, ñoàng HT coù theå truyeàn sang vuï TÑ. Naêng suaát baép vuï baøo daân toäc coù ñôøi soáng kinh teá vaên hoaù ngheøo, TÑ giaûm, thaäm chí maát traéng. Moâ hình luaân canh coâng nghieäp vaø dòch vuï coù quy moâ nhoû, cô sôû haï baép – boâng vaûi taïi xaõ Soâng Raây, huyeän Caåm Myõ coù taàng kinh teá- xaõ hoäi coøn ôû möùc thaáp, giao thoâng nhieàu trieån voïng, do nhu caàu thò tröôøng taêng, heä haïn cheá, khoù khaên cho vaän chuyeån. thoáng khuyeán noâng cuûa Coâng ty boâng toå chöùc saûn xuaát vaø thu mua toát, caây boâng phuø hôïp vôùi haïn Ñeà xuaát giaûi phaùp caûi thieän heä thoáng caây cuoái vuï TÑ. Gioáng boâng lai VN 02- 2 phuø hôïp troàng troàng luaân canh treân ruoäng baép Heø Thu, khoaûng caùch 70 X 25cm, maät ñoä 57.000caây/ha, naêng suaát ñaït hôn 2 AÙp duïng phöông phaùp PRA, vôùi coâng cuï laäp sô taán/ha. Ñieàu naøy minh chöùng cho söï sinh tröôûng ñoà nhaân – quaû, nguyeân nhaân chính daãn ñeán ngheøo phaùt trieån toát cuûa caây boâng trong vuï TÑ taïi huyeän ghi nhaän coù saùu vaán ñeà chính nhö hình 1. Caåm Myõ. Nhaèm tìm ra vaán ñeà quan taâm nhaát ñeå giaûi * Hieäu quaû kinh teá quyeát, nhoùm nghieân cöùu thaûo luaän vôùi nhoùm 15 noâng daân vaø laäp baûng ma traän xeáp haïng 6 vaán ñeà Hieäu quaû kinh teá cuûa moâ hình baép- boâng so vôùi treân; keát quaû ghi nhaän: thieáu tieán boä kyõ thuaät ñöôïc moâ hình baép- baép cuûa noâng daân troàng trong vuï TÑ noâng daân cho 5,6 ñieåm (31%) xeáp haïng cao nhaát, naêm 2006 taïi xaõ Soâng Raây huyeän Caåm Myõ, ghi keá ñeán laø thieáu voán 4,7 ñieåm (29%) vaø thieáu ñaát nhaän ôû baûng 1. saûn xuaát 4,1 ñieåm (12%). Tuy vaán ñeà thieáu voán vaø ñaát saûn xuaát aûnh höôûng ñeán hieäu quaû cuûa heä thoáng Moâ hình baép (vuï HT) - baép (vuï TÑ) coù toång thu canh taùc, nhöng laø nhöõng vaán ñeà giôùi haïn cuûa ñeà vaø RAVC ñeàu thaáp hôn moâ hình baép (vuï HT)-boâng taøi nghieân cöùu. Thieáu tieán boä kyõ thuaät laøm cho cô (vuï TÑ). Nhö vaäy, moâ hình baép-boâng mang laïi hieäu caáu vaø heä thoáng canh taùc chöa hôïp lyù, ñaây laø cô sôû quaû cao hôn moâ hình baép- baép: 1,04 trieäu ñoàng/ha. thöïc tieãn ñeå thöû nghieäm caùc heä thoáng caây troàng taïi Moâ hình luaân canh baép-boâng laø moâ hình coù trieån caùc ñieåm nghieân cöùu. voïng vaø mang laïi hieäu quaû kinh teá cao trong saûn xuaát noâng nghieäp cuûa ngöôøi daân toäc Taøy taïi xaõ Hieäu quaû caùc moâ hình caûi thieän heä thoáng caây Soâng Raây, huyeän Caåm Myõ. troàng ngaén ngaøy Nguyeân nhaân ngheøo Thieáu ñaát Thieáu voán Thieáu TBKT Thieân tai Thieáu lao Beänh Vaán ñeà 12% 29 % 31% 12% ñoäng 3,7% taät 3,7% khaùc 8,6% Hình 1. Nguyeân nhaân ngheøo ôû huyeän Xuaân Loäc & Caåm Myõ Baûng 1. Hieäu quaû kinh teá moâ hình baép- boâng (ñvt: trieäu ñ/ha) Moâ hình Toång thu Toång chi RAVC Tyû suaát lôïi nhuaän (%) MBCR Baép - Baép (ñ/c) 16,48 10,60 5,88 35,67 -- Baép - Boâng 20,65 13,73 6,92 33,51 1,33 Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007 Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM
NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT 67 Hieäu quaû moâ hình xen baép+ngheä taïi xaõ Xuaân Hieäu quaû moâ hình baép –ñaäu naønh taïi xaõ Xuaân Taây, huyeän Caåm Myõ Phuù -Xuaân Loäc vaø Soâng Raây-huyeän Caåm Myõ * Sinh tröôûng cuûa caây baép vaø ngheä trong moâ hình * Sinh tröôûng cuûa caây baép vaø ñaäu naønh trong moâ hình Ngheä laø caây döôïc lieäu deã troàng, khoâng toán nhieàu coâng chaêm soùc, ñang ñöôïc nhieàu hoä noâng daân treân Gioáng baép C 919 laø gioáng baép lai coù thôøi gian ñòa baøn tænh Ñoàng Nai quan taâm. Ngheä thuoäc nhoùm sinh tröôûng ngaén, troàng vuï HT. Gioáng ñaäu naønh caây troàng ngaén ngaøy coù theå troàng xen vaøo caây baép, DT 84 laø gioáng coù thôøi gian sinh tröôûng 90 ngaøy, nhaèm naâng cao hieäu quaû söû duïng ñaát. Moâ hình xen naêng suaát thöïc thu 1,7 taán/ha. Sau khi thu hoaïch canh baép+ngheä (4 haøng ngheä +2 haøng baép lai DK baép, ñaát ñöôïc doïn saïch coû, xaùc baû thöïc vaät, cuoác loã 888) vôùi maät ñoä caây baép:12.500 caây/ha vaø maät ñoä troàng ñaäu naønh. Khoaûng caùch 40cm x 30cm, 3 haït/ caây ngheä: 49.900 caây/ha. Gioáng baép 5 kg/ha, gioáng hoác,168 ngaøn caây/ha. Ñaäu naønh vuï TÑ sinh tröôûng cuû ngheä 5.000 kg/ha gioáng. Ngheä coù thôøi gian sinh phaùt trieån phuø hôïp hôn baép vuï TÑ. tröôûng 190 ngaøy, cao 1,2 m, naêng suaát 2,1 taán/ha. Trong quaù trình thöû nghieäm chöa phaùt hieän saâu, * Hieäu quaû kinh teá beänh gaây haïi treân caây baép, laãn caây ngheä. Ñaây coù theå do hieäu quaû cuûa vieäc xen canh hoaëc ngheä taïo Ñaäu naønh ñöôïc troàng vuï TÑ coù chi phí ñaàu tö ra moät phytoxin coù taùc duïng xua ñuoåi saâu haïi, vaán thaáp, ít bò ruûi ro do haïn cuoái vuï, giaù ñaäu naønh ñeà naøy caàn ñöôïc tieáp tuïc nghieân cöùu. Söï sinh tröôûng trong thôøi gian gaàn ñaây oån ñònh ñaõ kích thích noâng phaùt trieån toát vaø coù trieån voïng cuûa caây ngheä cho daân ñaàu tö troàng ñaäu naønh. thaáy caây ngheä phuø hôïp vôùi vieäc troàng xen trong moâ hình baép+ngheä cuûa ngöôøi daân toäc Khmer taïi Moâ hình baép- ñaäu naønh laø moâ hình phuø hôïp vôùi xaõ Xuaân Taây, huyeän Caåm Myõ. khaû naêng thaâm canh vaø voán ñaàu tö saûn xuaát cuûa noâng daân vuøng ñoàng baøo daân toäc, mang laïi lôïi nhuaän * Hieäu quaû kinh teá töø 8,9 - 11 trieäu ñoàng/ha (Baûng 3). Vôùi giaù ngheä töôi laø 1.500ñ/kg. Hieäu quaû cuûa Hieäu quaû moâ hình luùa-luùa-baép taïi xaõ Xuaân moâ hình Baép+ ngheä ñöôïc ghi nhaän ôû baûng 2. Höng, huyeän Xuaân Loäc Moâ hình troàng xen baép lai vaø ngheä mang laïi * Sinh tröôûng cuûa caây luùa vaø baép trong moâ hình hieäu quaû treân 13,45 trieäu ñ/ha. Lôïi nhuaän cuûa moâ hình naøy cao hôn moâ hình troàng ñoäc canh 2 vuï baép Caây baép lai ñöôïc troàng taïi huyeän Xuaân Loäc töø naêm (6,8 trieäu ñ/ha). Phoûng vaán noâng daân ghi nhaän caây 1991, nhöng vôùi ngöôøi daân toäc Chaêm xaõ Xuaân Höng ngheä ñem laïi hieäu quaû kinh teá cao, noâng daân chuû vaãn coøn môùi; thöû nghieäm caây baép lai C919 ngaén ngaøy ñoäng vaø yeân taâm hôn trong saûn xuaát. treân ruoäng luùa vuï ÑX nhaèm caûi tieán heä thoáng ñoäc canh luùa. Vuï Ñoâng Xuaân baép ñöôïc troàng haøng ñoâi, caây caùch caây 25cm, haøng caùch haøng 40cm, haøng ñoâi naøy caùch haøng kia 75cm, maät ñoä treân 80.000 caây/ha. Baûng 2. Hieäu quaû kinh teá moâ hình baép + ngheä (ñvt: trieäu ñ/ha) Moâ hình Toång thu Toång chi RAVC Tyû suaát lôïi nhuaän (%) MBCR Baép - Baép (ñ/c) 17,34 10,77 6,56 37,8 -- Baép + ngheä 35,23 21,78 13,45 47,6 1,7 Baûng 3. Hieäu quaû kinh teá moâ hình baép-ñaäu naønh (ñvt:trieäu ñ/ha) Ñòa Moâ hình Toång thu Toång chi RAVC Tyû suaát lôïi nhuaän % MBCR ñieåm Soâng Baép- Baép (ñ/c) 16,48 10,60 5,88 35,6 -- Raây Baép- Ñaäu naønh 20,70 9,69 11,01 53,2 -4,5 Xuaân Baép- Baép (ñ/c) 17,34 10,77 6,57 37,78 -- Phuù Baép- Ñaäu naønh 18,76 9,80 8,96 47,8 -1,98 Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007
68 NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT Baûng 4. Hieäu quaû kinh teá moâ hình luùa-luùa-baép (ñvt: trieäu ñ/ha) Moâ hình Toång thu Toång chi RAVC Tyû suaát lôïi nhuaän (%) MBCR Luùa- Luùa- Luùa 27,68 19,55 8,13 29,37 -- Luùa- Luùa- Baép 38,57 22,88 15,69 40,68 3,27 Baûng 5. Möùc ñoä chaáp nhaän caùc moâ hình cuûa noâng hoä (%) Chaáp nhaän Chaáp nhaän Chaáp Khoâng chaáp Hoaøn toaøn Stt Moâ hình hoaøn toaøn 1 phaàn nhaän nhaän 1 phaàn khoâng chaáp nhaän 2 Baép- Boâng 54 20 12 8 4 4 Baép- Ngheä 64 24 8 4 0 5 Baép- Ñaäu naønh 60 16 12 12 0 6 Luùa- Luùa- Baép 64 20 12 4 0 * Hieäu quaû kinh teá - So saùnh haøm löôïng dinh döôõng tröôùc vaø sau khi thöïc hieän moâ hình naøy nhaän thaáy söï sai khaùc Keát quaû theo doõi moâ hình ñoäc canh 3 vuï luùa cho giöõa caùc haøm löôïng dinh döôõng khoâng ñaùng keå, thaáy naêng suaát luùa thaáp, tæ suaát lôïi nhuaän caû naêm chæ coù haøm löôïng höõu cô trong ñaát taêng nheï töø 29,3% (Baûng 4). Trong khi ñoù moâ hình thöû nghieäm 3,85 leân 4,9% coù theå do quaù trình troàng boâng, boùn baép lai vuï ÑX cho naêng suaát vaø tæ suaát lôïi nhuaän phaân höõu cô giöõ aåm Cotofer vaø thaân baép vuï tröôùc cao (40,68%). phuû goác phaân huyû ra. Caây baép lai vuï Ñoâng Xuaân traùnh ñöôïc haïn cuoái Moâ hình baép+ngheä vuï. Troàng baép vuï Ñoâng Xuaân giuùp goùp phaàn caûi taïo ñoä phì cho ñaát vaø caét bôùt nguoàn saâu beänh treân Maãu ñaát xaõ Xuaân Taây, huyeän Caåm Myõ laø ñaát luùa laây lan töø vuï naøy sang vuï khaùc. seùt pha caùt pH trung tính, giaøu muøn vaø ñaïm toång soá laân deã tieâu thaáp, haøm löôïng cation trao ñoåi cao. Lôïi nhuaän cuûa moâ hình troàng baép vuï Ñoâng Xuaân So saùnh caùc yeáu toá dinh döôõng coù trong ñaát tröôùc cao hôn moâ hình 3 vuï luùa 7,5 trieäu ñoàng ñ/ha vaø sau khi thöïc hieän moâ hình nhaän thaáy coù söï thay ñoåi nhöng möùc ñoä khoâng nhieàu veà dinh döôõng coù Hieäu quaû xaõ hoäi cuûa boán moâ hình trong ñaát. Khaûo saùt möùc ñoä chaáp nhaän caùc moâ hình thöû Moâ hình luùa-luùa-baép nghieäm cuûa 25 noâng daân theo phöông phaùp cho ñieåm xeáp haïng sau khi noâng daân tham gia lôùp hoïc Maãu ñaát xaõ Xuaân Höng, huyeän Xuaân Loäc laø ñaát taïi ñoàng vaø hoäi thaûo ñaàu bôø. caùt pha thòt pH chua, haøm löôïng muøn trung bình, N-P-K toång soá thaáp, cation trao ñoåi raát thaáp. So Keát quaû khaûo saùt cho thaáy möùc ñoä chaáp nhaän saùnh keát quaû phaân tích ñaát sau khi thöïc hieän moâ hoaøn toaøn caùc moâ hình caûi tieán caây troàng ngaén hình nhaän thaáy ñoä pH ñaát taêng leân töø 5,06 leân 5,2; ngaøy cuûa noâng daân ñaït töø 56-64%, ñieàu naøy chöùng haøm löôïng muøn trong ñaát cuõng taêng nheï. toû noâng daân nhaän thaáy ñöôïc hieäu quaû kinh teá - kyõ thuaät cuûa moâ hình luaân canh, xen canh cuûa ñeà taøi Moâ hình baép-ñaäu naønh ñaõ thöû nghieäm (Baûng 5). Maãu ñaát xaõ Xuaân Phuù, huyeän Xuaân Loäc laø ñaát Nhaän xeùt veà aûnh höôûng cuûa caùc moâ hình ñeán thòt coù ñoä pH trung tính, haøm löôïng muøn thaáp, moâi tröôøng ñaát caùc nguyeân toá dinh döôõng N-P-K thaáp. Maãu xaõ Soâng raây Huyeän Caåm Myõ laø ñaát coù tæ leä seùt cao, ñoä pH Moâ hình baép-boâng gaàn trung tính, haøm löôïng muøn trong ñaát thaáp. Nhìn chung hai loaïi ñaát naøy ngheøo dinh döôõng. - Maãu ñaát moâ hình troàng baép-boâng taïi xaõ Soâng Phaân tích ñaát sau khi keát thuùc moâ hình nhaän thaáy Raây, huyeän Caåm Myõ, coù thaønh phaàn cô giôùi laø ñaát thaønh phaàn cô giôùi cuûa ñaát coù thay ñoåi nheï theo seùt pha caùt, pH chua, haøm löôïng muøn, N vaø K töø chieàu höôùng coù lôïi cho caây troàng. trung bình, laân deã tieâu thaáp, cation trao ñoåi trung bình. Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007 Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM
NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT 69 KEÁT LUAÄN VAØ ÑEÀ NGHÒ Ñeà nghò Keát luaän - Tieáp tuïc nghieân cöùu caûi tieán, chuyeån ñoåi caùc heä thoáng caây troàng daøi ngaøy keùm hieäu quaû gaén vôùi - Huyeän Xuaân Loäc vaø Caåm Myõ laø hai huyeän vaät nuoâi phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thöïc teá, nhaèm naâng thuaàn noâng; ñieàu kieän töï nhieân vôùi toång tích oân cao tính hieäu quaû vaø beàn vöõng trong saûn xuaát noâng 9.271 0C/naêm, nhieät ñoä trung bình 25,80C, löôïng nghieäp. möa 2.139 mm/naêm thuaän lôïi cho söï sinh tröôûng phaùt trieån cuûa caây troàng ngaén ngaøy. Tuy nhieân, - Tieáp tuïc nghieân cöùu boá trí thöïc hieän caùc moâ naêng suaát nhieàu loaïi caây troàng ngaén ngaøy cuûa noâng hình dieän roäng hôn ôû nhöõng vuï sau, ñeå coù keát luaän daân thaáp. saùt ñaùng hôn veà hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi, moâi tröôøng cuûa töøng moâ hình. - Ñieàu kieän kinh teá noâng hoä ngöôøi daân toäc coøn nhieàu khoù khaên, thu nhaäp bình quaân thaáp; nguyeân - Xaây döïng quy trình kyõ thuaät canh taùc hoaøn nhaân chính do thieáu tieán boä kyõ thuaät trong saûn chænh cho töøng moâ hình luaân canh xen canh baép- xuaát noâng nghieäp (31% yù kieán), thieáu voán (29% yù boâng, baép- ñaäu naønh, luùa- baép, baép+ ngheä. kieán), thieáu ñaát saûn xuaát (12% yù kieán) daãn ñeán caùc heä thoáng caây troàng caïn ngaén ngaøy chöa hôïp lyù. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO - Caùc heä thoáng caây troàng caïn caûi tieán keát luaän Leâ Troïng Cuùc vaø Traàn Ñöùc Vieân, 1995. Phaùt trieån vaø ñöa vaøo caùc vuøng daân toäc: heä thoáng canh taùc. NXB Noâng nghieäp Haø Noäi. * Xaõ Soâng Raây, huyeän Caåm Myõ: Moâ hình Phaïm Vaên Hieàn, Trònh Xuaân Ngoï, Phaïm Tieán luaân canh baép- boâng cho vuøng daân toäc Taøy, coù lôïi Duõng, 1999. Nghieân cöùu vaø phaùt trieån heä thoáng nhuaän ñaït 6,93 trieäu ñ/ha/naêm, cao hôn moâ hình canh taùc noâng hoä treân ñaát troàng cao su ôû Buoân Suùt ñoäc canh baép 2 vuï (>1 trieäu ñ/ha/naêm). Mru xaõ Cö Sueâ huyeän Cö Mgar, tænh Ñaêklaêk. NXB Noâng nghieäp Haø Noäi. * Xaõ Xuaân Taây, huyeän Caåm Myõ: Moâ hình troàng xen baép+ ngheä cho vuøng Khmer, ñaït lôïi Phaïm Chí Thaønh, 1993. Heä thoáng noâng nghieäp. nhuaän 13,45 trieäu ñ/ha/naêm cao hôn 7,9 trieäu ñ/ NXB Noâng nghieäp Haø Noäi. ha/naêm so vôùi moâ hình troàng baép ñoäc canh 2 vuï. Traàn Danh Thìn vaø Nguyeãn Huy Trí, 2006. Heä * Xaõ Soâng Raây, huyeän Caåm Myõ vaø Xuaân Phuù, thoáng trong phaùt trieån noâng nghieäp beàn vöõng. NXB huyeän Xuaân Loäc: Moâ hình baép- ñaäu naønh cho vuøng Noâng nghieäp Haø Noäi. daân toäc Taøy vaø Cho ro ñaït hieäu quaû töông ñoái toaøn dieän treân vuøng ñaát duøng nöôùc trôøi. Tyû suaát lôïi nhuaän Voõ Vaên Quang, 2004. Xaây döïng moâ hình xoùa ñoùi cao töø 47,8 – 53,2%, lôïi nhuaän töø 8 ñeán 11 trieäu giaûm ngheøo beàn vöõng vuøng daân toäc ít ngöôøi cuûa ñoàng/ha/naêm. tænh Ñoàng Nai. Baùo caùo toång keát ñeá taøi khoa hoïc. Sôû KHCN Ñoàng Nai. * Xaõ Xuaân Höng, huyeän Xuaân Loäc: Moâ hình troàng baép lai vuï Ñoâng Xuaân treân ruoäng luùa cho Chamber R., Paccy A., 1989. Farmer First. Farmer daân toäc Chaêm laø moâ hình goùp phaàn thay ñoåi taäp Innovation and Agricultural Research Intermediate quaùn ñoäc canh caây luùa. Moâ hình 2 vuï luùa - 1 vuï baép Technology. Publications London. ñaït lôïi nhuaän 15,69 trieäu ñ/ha/naêm, cao hôn moâ hình troàng luùa 3 vuï 7,5 trieäu ñ/ha/naêm. Coway G.R., 1986. Agroecosystem analysis for research and development. Wiinrock International - Hieäu quaû xaõ hoäi cuûa boán moâ hình caây troàng Institute. Bangkok. Thailand. caïn caûi tieán ñöôïc ghi nhaän thoâng qua söï chaáp nhaän cuûa noâng daân, möùc chaáp nhaän cao töø 56-64%. Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007