Xây dựng một chiến lược quốc gia về văn hoá dân gian trong thời kì công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân gian là một nhiệm vụ quan trọng, đòi hỏi có chiến lược quốc gia bài bản. Bài viết này sẽ đề xuất những hướng tiếp cận xây dựng một chiến lược quốc gia toàn diện về văn hóa dân gian, bao gồm các mục tiêu, giải pháp cụ thể và cơ chế thực hiện. Chúng ta sẽ xem xét vai trò của văn hóa dân gian trong việc xây dựng và phát triển đất nước, cũng như những thách thức đặt ra trong quá trình bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa này. Mục tiêu cuối cùng là góp phần bảo tồn và phát triển bền vững văn hóa dân gian Việt Nam trong thời đại mới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Xây dựng một chiến lược quốc gia về văn hoá dân gian trong thời kì công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước

NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỖI 3 XÂY DỰNG MỘT CHIẾN Lược QUỐC GIA VỂ VĂN HOÁ DÂN GIAN TRONG THỜI KÌ CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ DAT Nước (Bài phát biểu của Nguyễn Khoa Điểm - uỷ viên Bộ Chính trị, Bí thưTrung ương Đảng, Trưởng ban Tưtưởng - Văn hóa Trung ương - tại Đại hội Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam lần thứ V, tổ chức tại Hà Nội, ngày 26/5/2005. Đầu để là của báo Nhân dân) Thưa Đoàn C hủ tịch Đ ại hội, N h ận thức rõ điều ấy, n h iều năm qua, Thưa các đ ạ i biểu, Đ ảng, N h à nước ta không ngừng đê cao di sả n văn hóa, nghệ th u ậ t d â n tộc, nhữ ng giá Tôi r ấ t xúc dộng được th a m dự và p h á t trị tin h th ầ n do n h â n d â n sán g tạo ra, tôn hiểu trưởc Đ ại hội Hội V ăn nghệ d ân gian trọ n g n h ữ n g tin h hoa sá n g tạo của văn Việt N am lầ n th ứ V. Cho phép tôi, th ay nghệ d â n gian. Kho tà n g v ăn hóa, văn nghệ m ặt Đảng, N hà nước, gửi đến các đại biểu d â n gian của các d â n tộc được tổ chức sưu có m ặt và to àn th ể hội viên k h ắ p mọi m iên tầm , ghi chép, giới th iệ u rộng rã i trong, dất nước lời chào m ừng nồng nh iệt, n h ữ n g ngoài nước. H àn g n g àn lễ hội dân gian tình cảm quý m ến và lời chúc Đại hội dược phục hồi. T in h th ầ n hưởng vê cội th à n h công tốt đẹp. nguồn d â n tộc lan tỏa tro n g các tầ n g lớp Thưa các đồng chí, các bạn, n h â n dân. N h iều bộ môn nghệ th u ậ t dân D ân tộc ta tro n g tiế n trìn h dựng nước gian, các tà i n ă n g v ăn hóa, các n g àn h nghề và giữ nưốc, đã h ìn h th à n h và p h á t triể n tru y ề n thống đặc sắc... được phố cập, khơi nên văn hóa V iệt N am h ế t sức giàu có, gợi niêm tự hào vê bản sắc văn hóa dân tộc. phong phú, n h â n vãn. T rong nền văn hóa P hong trà o xây dựng làn g văn hóa, gia dân tộc, bộ p h ậ n văn hóa - v ăn nghệ dân đình văn hóa, tru n g tâ m v ăn hóa thôn bản, gian có vai trò cực kì to lốn, q u a n trọng. câu lạc bộ văn nghệ d â n gian, làn g vui chơi Đặc b iệt với n h iêu d â n tộc th iể u số th ì văn làn g ca h á t, Đ iểm bư u điện v ăn hóa xã, hóa, nghệ th u ậ t d â n gian là th à n h p h ầ n ngày hội n g à n h nghề... dã thư h ú t hàn g chủ yêu. V ăn hóa nghệ th u ậ t d ân gian chục triệ u q u ầ n ch ú n g nô nức th a m dự và không chỉ x u ấ t h iện tro n g lịch sử m à đang sán g tạo văn hóa tin h th ầ n , đem lại lô'i tiếp tục p h á t triể n tro n g xã hội đương đại, sống tươi vui, là n h m ạn h . T hêm m ột lần góp p h ầ n không nhỏ vào đời sôìig v ăn hóa nữ a chúng ta được chứ ng kiến n h â n dàn tin h th ầ n của n h â n d ân, có tác động n h ấ t không chỉ là người sá n g tạo văn hóa, nghệ định đến sinh h o ạ t k in h tế, có triể n vọng th u ậ t tro n g quá k h ứ lâu dời, m à ngay trong p h á t triể n lớn hơn n ếu n h à nước có chính mỗi ngày đ a n g sông, vói phong cách cộng sách thích đáng. V ăn hóa, văn nghệ dân đồng, trự c tiêp, đa dạng. N h à nước dã ban gian quả là bộ gien của văn hóa d â n tộc, h à n h chương trìn h quốc gia vê bảo tồn và góp p h ầ n làm n ên sức sông d â n tộc ta cả p h á t huy các giá trị văn hóa phi v ậ t th ể và hôm qua, hôm n ay và ngày m ai. Dự án điều tra , sú u tầm , bảo quản, biên
4 NGUYỄN KHOA ĐIỂM dịch và x u ấ t b ả n kho tàng' sử thi Tây th à n h tro n g nhiệm kì qua nói lên sức lao N guyên hứa h ẹn n h iều th à n h quả tốt đẹp. dộng sáng tạo và tin h th a n trá c h nhiệm cao Các ngành văn hóa, du lịch, tiê u th ủ công của hội viên Hội V ăn nghệ d â n gian Việt nghiệp... cũng có n h iều kê hoạch cụ thế Nam . p h á t triể n văn hóa. nghệ th u ậ t d ân gian T râ n trọ n g di sả n của tố tiên, Hội Văn tru y ền thông, mỏ rộng n ă n g lực xã hội hóa nghệ dân gian V iệt N am dã hướng dẫn nghệ th u ậ t dân tộc. n h â n dân chủ dộng giữ gìn, p h á t huy các T rong th à n h tích chung, ch ú n g ta hết công trìn h v ăn hóa tro n g lịch sử; khôi phục, sức vui m ừng về n h ữ n g đóng góp to lớn, có sắp xêp n h iều công trìn h không còn nguyên ý nghĩa của Hội V ăn nghệ d ân gian Việt vẹn; tổ chức lại các sin h h o ạ t văn hóa N am vào quá trìn h giữ gìn và ch ân hư ng tru y ề n th ô n g đã bị sao n hãng. Nhờ đó nghệ th u ậ t d ân tộc. C h ú n g tôi đồng tìn h n h iều câu lạc bộ h á t Chèo tà u , H át dô, Hò vối nhữ ng n h ậ n định, đ á n h giá của Ban cua dinh, M úa h á t bài bông, Chèo cô, Q uan C hấp h à n h Hội về n h ữ n g th à n h tự u Hội đã họ, M úa rối, Ca Huê, Đờn ca tài tử, H á t bả đ ạ t được trong nhiệm kì đ ầu tiên của th iên trạo... được h ìn h th à n h . niên kỉ mới. H oạt động hu ố n g d ẫn nghiệp vụ su'u Vởi th á i độ có trá c h n h iệm vối văn tầm , nghiên cứu được chú ý. C hính sách tài nghệ dân gian nước ta, Hội đã kịp thoi đề trợ và khen thưở ng được thực hiện chu đáo. ra k ế hoạch "Tầm n h ìn 2010" n h ằm tông Hội đã th u h ú t ngày càng n h iều người lớn kiểm kê vòn liếng văn hoá - văn nghệ dân tuổi và n h à n g h iên cứu trẻ th a m gia sưu gian do cha ông để lại, xây dựng chương trìn h giữ gìn, p h á t huy, đẩy m ạn h sáng tạo tầm , k h ai th ác v ăn hóa, v ăn nghệ d ân gian. văn nghệ dân gian tro n g thời kì mới. Kế N hiều tấm gương say mê nghề nghiệp, h êt hoạch đó đã tỏa xuống các địa phương, đi lòng tậ n tụ y vối v ăn hóa d ân gian làm vào các d ân tộc a n h em, th u h ú t môi qu an chúng ta xúc dộng. tâm bước đầu của các cộng đồng, tạo ra H oạt dộng tích cực của Hội không phong trào sưu tầm , ghi chép, phục dựng n h ữ n g động viên n h â n d ân say mê tìm các giá trị văn hoá - v ăn nghệ dân gian kiếm , giữ gìn các giá trị d â n gian với tinh khá rộng rãi. th ầ n “biên di sản quá k h ứ th à n h tà i sản N hiêu công trìn h sưu tầm , ng h iên cứu hôm nay” m à còn th u h ú t các cấp chính có c h ấ t lượng khoa học về sử thi, về lễ hội, quyền qu an tâm xây dựng đoi sông văn hóa vê các bộ môn nghệ th u ậ t d ân gian, nép q u ầ n chúng, p h á t huy tru y ề n thông văn sông văn hóa của d â n tộc... đã được triể n hóa tộc người, tă n g cuông đ ầu tư cho văn khai. N hiều bộ sách lớn về văn học dân hóa, làm g ià u b ả n sắc v ă n hóa đ ịa phương. gian ngưòi Việt, các tu y ể n tậ p sử thi, S áng kiến của Hội phong tặ n g danh tru y ệ n cổ d ân tộc ít người, các công trìn h hiệu nghệ n h â n d â n gian cho gần 30 nghệ kiến trúc, mĩ th u ậ t tôn giáo, các công trìn h n h â n được tôn vinh từ cơ sở là sự động viên nghiên cứu của các n h à khoa học tên tuổi có ý ng h ĩa n h ữ n g tài n ă n g sáng tạo trong nhu N guyễn V ăn H uyên, N guyễn Từ Chi, Cao H uy Đ ỉnh, N guyễn Đông Chi, Vũ Ngọc n h â n dân lao động. Phan, N guyễn V ăn Y... đã được in ấn công Có th ê nói rằ n g tro n g phong trà o Toàn phu và giới th iệ u rộng rãi. Con số trê n 800 d ân đoàn k ê t xây dựng doi sông văn hóa, công trìn h n g h iên cứu d â n gian được hoàn được triể n kh ai từ sau nghị quyết T ru n g
NGHIÊN CỨU - TRAO Đổl 5 ương 5 (khóa VIII), h o ạ t động của Hội Văn “h à n g chợ” đ a n g làm mọi người lo lắng. nghệ d ân gian V iệt N am đã góp p h ầ n đắc N ếu chúng ta không bảo vệ được giá trị lực hướng n h â n d â n nước ta ngày càng đích thực của v ăn hóa - văn nghệ d ân gian q u an tâ m hơn các giá trị văn hóa thuộc vê th ì sự xuống cấp củ a v ăn nghệ d â n gian sẽ cội nguồn d â n tộc, tự hào tru y ề n thông tót diễn ra gay g ắt hơn cả v ăn nghệ chuyên đẹp của tổ tiên, n â n g cao lòng yêu nưóc, nghiệp vì tín h vô d a n h của nó. nghĩa đồng bào, mở ra tiềm n ă n g sán g tạo Thưa các đồng chí, các bạn, mới cho văn hóa nưốc n hà. Đóng góp đó Kết lu ậ n của Hội nghị T ru n g ương 10 thực là quý báu. N h â n dịp Đ ại hội trọng (khóa IX) (th á n g 7/2004) về tiếp tục thực th ể này, tôi th a y m ặ t Đ ảng, N h à nước, chúc h iện Nghị qu y ết T ru n g ương 5 (khóa VIII) m ừng và biểu dương đóng góp to lớn, có ý vê xây dựng và p h á t triể n n ền văn hóa Việt nghĩa của Hội V ăn nghệ d â n gian Việt N am tiên tiến, đậm đà b ả n sắc d ân tộc N am và các n h à khoa học, n h à sưu tầm , tro n g n h ữ n g n ăm sắp tới đã d ặ t ra mục các nghệ sĩ d â n gian tro n g cả nước. tiê u bảo đảm sự gắn k ết giữa nhiệm vụ Thưa các đồng chí, các bạn, p h á t triể n kinh tê là tru n g tâm , xây dựng, Bên cạnh th à n h tích, cũng cần th ấy chỉnh đôn Đ ảng là th e n chôt với không chúng ta còn n h iều th iế u sót, h ạ n chế: ngừng n â n g cao v ăn hóa - nền tả n g tin h - N hiêu chương trìn h n g h iên cứu, sưu th ẩ n của xã hội. Đ iêu dó cho th â y nhiệm vụ tầm , phục dựng, p h á t huy r ấ t chậm chạp, xây dựng văn hóa không chỉ đ ặ t lên ngang thiếu n h ấ t q uán, h o àn chỉnh. Vì vậy, chúng tầ m với các n h iệm vụ p h á t triể n kinh tế và ta vẫn chưa tái tạo được n h iều các tác xây dựng Đ ảng, m à còn th iế t lập tương phẩm trọ n vẹn, h o àn ch ỉn h bộ m ặt văn hóa q u a n c h ặ t chẽ với h ai n h iệm vụ trê n . Trong dân gian, tạo được sức sông bền vững, xứng giai đoạn hiện nay, khi cuộc đ u a tra n h giữa đáng với sự m ong đợi của n h â n dân. các quôc gia trê n th ê giởi đan g diễn ra gay gắt trự c diện trê n quy mô toàn cầu thì - Sự phôi hợp liên n g à n h r ấ t h ạ n c h ế vì vậy việc "kết nôi” các tà i sả n văn hóa, văn không p h ả i chỉ có sức m ạn h k in h tê và nghệ dân gian vào đời sông đương đại còn chính trị m à cả sức m ạn h v ăn hóa của một nhiều lúng tú n g , bị động. Lễ hội tự p h át, d â n tộc, b ả n lĩn h làm người của mỗi người mê tín dị đoan lan trà n , tro n g khi nhiều d ân có m ột ý ng h ĩa r ấ t q u y ế t định. V ăn hóa ngành nghề d ân gian tru y ề n thông lại gặp được p h á t huy đ ú n g mức sẽ là nguồn năng khó k h ă n tro n g tru y ề n bá là nh ữ n g m ặt lượng nuôi dưỡng sức m ạn h kinh tê và "thái q u á”, “b â t cập” đ a n g diễn ra tro n g tổ chính trị mỗi quốc gia vượt qua th ử thách, chức đời sông văn hóa d ân gian h iện nay k h a i th ác thời cơ. mà chúng ta chưa có cách xử lí thích hợp. T rong n ền v ăn hóa d â n tộc th ì văn hóa, - T rước tá c đ ộ n g c ủ a cơ ch ê th ị trư ờ n g , văn nghệ d ân gian là dòng chảy lón, được giao lưu hội n h ậ p quốc tế, sự hủy hoại của nuôi dưỡng từ lịch su, lại b ắ t m ạch vào bản các giá trị văn hóa v ậ t th ể và phi v ậ t thể, c h ấ t n h â n d â n của chê độ ta, n h ấ t định sẽ các sáng tạo văn nghệ d â n gian diễn ra r ấ t có sức m ạn h và tươ ng lai ngày càng to lớn. n h a n h chóng. Sự b iến d ạ n g của n h iều sản P h á t huy v ăn hóa, v ăn nghệ d ân gian phẩm được gọi là v ă n hóa, v ăn nghệ dân đó chính là p h á t h u y sức sá n g tạo của n h â n gian theo lốỉ “h à n g n h á i”, “h à n g dởm”, d ân tro n g đời sông v ăn hóa, là vườn ươm
6 NGUYỄN KHOA ĐIỂM cho văn nghệ chuyên nghiệp, là sự giữ gìn pháp. K huyến khích n h â n d â n p h á t huy côt cách bên vững của văn hóa d â n tộc. nh ữ n g sản phẩm , dịch vụ văn hóa, nghệ Trong quá trìn h công nghiệp hóa, hiện th u ậ t d ân gian (đòn ca tà i tử, m úa h át dân đại hóa, hội n h ậ p và giao lưu quốc: tế hiện gian, n g àn h nghề m ĩ nghệ, các hoạt động nay, văn hóa, văn nghệ d â n gian r ấ t dễ bị vui chơi, giải trí q u ầ n ch ú n g có tín h dân tôn thương, bị xóa nhòa, triệ t tiêu, bị coi rẻ tộc...). C hú trọng các h ìn h thức bảo tang- là th ứ văn hóa th ứ câp. C hính vì vậy, van hóa d â n gian, bảo tà n g ng àn h nghề Đảng, N hà nước ta, các cơ q u a n văn hóa, tru y ề n thông... nghệ th u ậ t, tro n g đó có vai trò đ ầu tà u của 3. T iến tới xây dựng m ột chiến lược Hội V ăn nghệ d â n gian V iệt N am p h ải ra quốc gia vê' văn hóa d â n gian tro n g thòi kì sức bảo vệ, giúp đỡ, khôi phục các di sản công nghiệp hóa, h iện đại hóa, tạo ra sue văn hóa, nghệ th u ậ t d â n gian, đồng thời m ạn h tông hợp to àn xã hội p h á t triể n và chủ động p h á t huy các h ìn h thức vàn hóa, bảo lưu các giá trị văn hóa tru y ề n thống văn nghệ dân gian đương đại. P h ả i khéo của n h â n d â n cả nước, đi sâu vào tru y ền kết hợp các h ìn h th á i v ăn hóa, v ăn nghệ thông từ n g d â n tộc, từ n g vùng m iền văn chuyên nghiệp, có c h ấ t lượng cao với các hóa, bảo vệ có trọ n g diêm các đặc sắc văn hình th á i văn hóa, nghệ th u ậ t d ân gian, do hóa d ân tộc, mở hướng p h á t triể n cho văn chính n h â n d ân sán g tạo ra, tạo ra m ột đời nghệ q u ầ n chúng, văn hóa d án gian thời kì sông văn hóa phong phú, sinh dộng, như đương đại. cánh rừ ng n h iêu tầ n g sin h th ái, hỗ trợ -1. T ừ ng bưốc đôi mối nội dung, phương nhau cùng p h á t triể n . Hội V ăn nghệ dân thức h o ạt động Hội V ăn nghệ dân gian gian V iệt N am cần n h ìn tới cục diện p h á t T ru n g ương và các tỉn h theo hướng thực triể n văn hóa, nghệ th u ậ t ch u n g của nước tiễn, n ă n g động, bám s á t cuộc sông, vừa n h à để xây dựng trá c h nhiệm cho hội viên xây dựng n h à n g h iên cứu, vừa bồi dưỡng của m ình ngày càng đầy đủ. Xin gợi với các nguôi nghệ sĩ d ân g ian trự c tiếp làm ra vãn dồng chí m ấy điểm sa u đây: hóa nghệ th u ậ t, tạo ra sức p h á t triể n sôìrg 1. Tiếp tục thực hiện k ế hoạch “Tẩm động của văn nghệ d â n gian. B an C hấp n h ìn 2010” để bảo vệ di sả n v ăn hóa d ân h à n h Hội do Đ ại hội lần này lựa chọn phải gian, với tôc độ và c h á t lượng triể n k h ai cao là n h ữ n g đồng chí to àn tâ m to àn ý, có hoài hơn, hoàn bị hơn. D ứt điếm các công trìn h , bão lớn, qu y ết tâ m d ú a sự nghiệp vàn nghệ các chương trìn h cụ thê. Đi sâu thực địa, d ân gian tiê n lên c h ặn g dường p h á t triể n tiêp cận các nguồn tư liệu, p h ấ n d ấu có mơi, dáp ứng lòng m ong dợi của n h â n dàn. n h iề u p h á t h iệ n m ối. s ử d ụ n g các công cụ, Với n iề m tin tư ở n g m ạ n h m ẽ H ội v ăn các phương ph áp h iện đại để tích họp tài nghệ d ân gian V iệt N am , tôi xin k ín h chúc liệu, p h á t huy công trìn h . Đ ại hội th à n h công tô t đẹp. 2. Phôi hợp các cơ q u a n q u ả n lí n h à Chúc Hội V ãn nghệ d ân gian Việt N am nước, các n g àn h k in h tê - kĩ th u ậ t, các d ạ t n h iều th à n h tự u mới. doanh nghiệp đê xã hội hóa n h a n h chóng Xin trâ n trọ n g cảm ơn.n các tài nguyên v ăn hóa - nghệ th u ậ t dân gian, tro n g sự hướng d ẫ n chuyên môn của các n h à nghiên cứu và sự q u ả n lí lu ậ t