Y học cổ truyền - Chuyên đề nhi khoa: Phần 2

Chia sẻ: Minh Vũ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:153

Thêm vào BST

Báo xấu

224
lượt xem 46
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp nội dung phần 1 Chuyên đề nhi khoa y học cổ truyền, phần 2 giới thiệu tới người đọc các nội dung: Bệnh thời khí ở trẻ em, tạp bệnh ở trẻ em. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Y học cổ truyền - Chuyên đề nhi khoa: Phần 2

Chitang VI BENH TH O I KHI Do dac diem sinh ly va benh ly cua tre em rat de cam nhiem benh ve thdi khi, khi da mac benh roi lai bien hoa nit nhanh chong, uy hiep r&'t ldn den stic khoe cua tre, vi vay c^n nghien ctfu dtf phong va dieu tri benh thdi khi kip thdi, ddc biet phai lam tot cong tac phong benh va cach ly de quan triet phtfdng cham: phong benh la chu yeu. s6 i (m a ch a n ) I. DAI CUONG Sdi con goi la ma chan, sa ttf; la mot trong nhiing benh thtfdng thay d tre em va cung la mot trong 4 chtfng chu yeu cua nhi khoa. Benh thtfdng ltfu hanh v&o mua dong xuan. Tre bi benh toan than xuat hien nhiing diem do, noi hdi cao, sd vao thi vtfdng dtfdi tay, ttfdng tu nhtf hat vtfng cho nen con goi la ma chain. Tre em bi sdi nhieu nhat ttf 1 den 5 tuoi, dtfdi 6 thang l't mac, tre da bi len sdi 1 lan roi thi sau khong mac lai niia. II. NGUYEN NHAN B$NH Y kien cua cac co nhan deu cho rang, ben trong thi bi thai doc tich tu, ben ngoai cam nhilm phai thdi khi ltfu hanh, trong ngoai tac dung lan nhau ma phat benh. 96
Nguyen nhan ben ngoai va nguyen nhan ben trong tac dong lan nhau ma tao dieu kien phat sinh ra benh sdi. Vtfdng KhAng Dtfdng noi: "Dau, sdi phat ra ro rang thuoc thdi khi ltfu hanh, ttf nong thon den thanh thi truyen nhiem lin nhau, nhe thi deu nhe, nang thi deu nang, du co khac nhau thi 10 ngtfdi cung chi mot vai ngtfdi ma thoi”. Theo ong benh con co the do nguyen nhan thai doc, bdi vi djch le thi co rat nhieu ngtfdi suot ddi khong mac phai, ma dau va sdi thi may ai khong bi mot lan. Mat khac djch le khi da mac phai 1 lan roi sau van co the mac lai ntfa, ma dau va sdi da mac 1 lan thi sau khong phat lai nuta. Sach Ma chan thap di noi: "Bpnh sdi phat ra phan nhieu do le khi ltfu hanh ttf nha nay qua nha khac truyen cho nhau kh£p ndi”. Sach Trtfdng thi y thong noi : "Benh scli cung la mot loai benh thcJi khi truyen nhilm ". Sach Ma ch^n hoi thong cung n6i: "Sdi khSng phai la thai doc, deu thuoc benh thdi khi ltfu hanh, khi hau on nhiet truyen nhiem nhau ma thanh". Cd che benh ly cua sdi chu yeu do hoa nhiet d 2 kinh (thu thai am phe va tuc dtfdng minh vi) phat ra ma thanh benh, trong do phe bi cam thu ta khf nang hdn cho nen co nhan co thuyet "Tang phu bi ton thtfdng chi phe la nang hdn". Tren lam sang thtfdng tha'y sdi phan nhieu xua't hien chiing trang cua tang phe; bien chtfng cung lai viem phoi, ho suyln la nhieu hdn. Dong thdi chiing trang chung cua benh scli la nhiing chiing hau hoa vtfdng len, hoa thanh nhiet nhtf: nong, mat do, moi kho, buon phien, vat va, hong do, noi khong ro. Co nhan co luan diem: " Chiia benh dau nen dung thuoc a'm, chiia benh scli nen dung thuoc mat". T7- CK...NK 97
III. BI$N CHONG VA CHAN DOAN 1. Chung trang chung Co the chia 3 thdi ky. phat sot, sdi moc va sdi bay. Quan sat lam sang thi trtfdc khi phat sot m£y ngay thtfdng co tri^u chtfng bao trtf6c nhu met moi, hay ngu, khong muon fin, hat hdi, ngap vat, ho hen, so mui giong nhu thUdng phong. 1.1. Th&i ky ph6t sdt Sd r6t, phat sot, ngat mui, so mui, hat hdi, ngap vat, ho hen, mi mat do hong, nude mat chay rong rong, mi mat stfng hfp, tinh thfin m6i m§t, thich ngu, thich la'y tay dui mat, day miii, dfiu minh n6ng ma tay ch&n lanh, moi ma hdi do, an khdng biet ngon hoac kiem nhiing chtfng non mtfa, ia long, mi§ng khat, tieu ti$n vang do ngan, reu ltfdi trang mong hoac trang day hdi vang, mach phu sac, chi tay noi ro ma sac do hong. Vtfdng Hao Cd' noi: "Tre em tai lanh, vung xtfdng sau tai lanh, chan tay khi a'm khi lanh... d6 la muon len sdi". Sach Au khoa chuan thang noi: "Roi den ma xem tha'y toan than do nhtf boi son, do la hien ttfdng s&p len sdi". Sach Ma khoa hoat nhan toan thtf noi: "Muon nhan biet sap co len sdi nen xem xet ky d vung sau tai xuong co gay va tii tren song ltfng th in g xuong den eo ltfng; phai co nam ba diem do, do la d&'u hieu sap len sdi". 1.2. Thai ky sa i m gc Chi vai luc not sdi ban d iu xuat hien, cho den khi sdi moc khap het, thdi ky nay tf6c chtfng 3 ngay. Thdi ky sdi mpc la giai doan chu yeu cua benh. (!) thdi ky phat sot, n6i «*hnng minh nong nhe, nhtfng sdi sap moc thi n6ng cao hdn ma ch&n tay cung deu nong ca. 98
Han dau sot 1-2 ngay nhung den luc ga gay thi giam sot, chi d vung ngu tam hdi sot, d in d in th iy ho, mui chay ntfdc trong hoac bung dau, kn uong giam, den chieu lai phat sot trd lai nhtf the den 4 ngay, dung tay sd an vao cho chan toe thi r it n6ng. 0 mat co nong k£m hdn 2-3 phin, ho lien tuc, mat kho ma do, mat nhieu ntfdc mat, hat hdi luon ho&c bong nhien chay ntfdc mui. Den ngay thti 5 thi sot ca ngay dem, den ngay thti 6 vao buoi sang thi d hai ben phia trtfdc trong ma phat sinh nhiing diem do nho, roi den khoang 12h d 2 tay, lung phia trtfdc eo ltfng va k h ip minh co nhiing diem do day kin, sau 7 ngay thi scli phat len kh ip, mui khong chay nude trong niia, khong hat hdi niia, het 7 ngay thi s ic ma cung nhat din. Sdi sot 6 ng&y thi phat ra, do la quy lu&t nh&'t dinh; neu thiy thuoc khong biet ma dung thuoc sdm qua, lam hao tan nguyen khi, den khi scli phat gay tac hai r it nhieu ho&c ho ma bien thanh suyen h o ic sinh di ta dii. Sach Ma khoa hoat nhan tokn thtf noi; “Sdi v6n 1k chtfng hoa, khong co nong thi khong moc dtfdc, sdi sip moc thi toan than phat sot hoac buon phien v&t va ho&c dau d iu hoSc minh co rut". Khi sdi da moc k h ip roi thi sot giam din, sdi cung bay din, cho nen tinh hinh phat sot va sdi moc c in phai ty le thuan vdi nhau. Neu dang luc sdi moc ma sot giam xuong ho&c khi sdi da b it d iu bay ma sot khong giam hoSc minh con sot cao do ma sdi lai bay, do la trai quy lu&t cua sdi moc, phin nhieu se sinh cac bien chtfng viem phoi, ho suyln ho&c nhiet doc don xuong thanh chtfng ly ho&c vi cd the htf yeu nen nhiet doc ham lai. Sdi moc theo thtf ttf trtfdc, sau va d&y, thtfa theo tting bo vi cung co li£n quan n h it dinh. Not sdi len trtfdc moc d sau tai, chan toe, co gay, tiep d6 den vting tran mat, roi xuong vai ltfng, ngtfc bung, chan tay; cho den khi long ban tay, ban chan deu th iy sdi moc la da moc khip. Sdi la dtfdng ta, cho nen not sdi moc b it d iu ttf bo ph&n dtfdng roi den bo ph&n am cua nhan 99
the, do la: " TrUdc moc 6 dudng, sau mot- o am", donn thdi sdi moc phai tti thua den day, cac bo phan dudng nhu dau. mat, lung, phia ngoai tay chan thi moc day hon. Cac bo phan am nhu ngUc, bung, eo lung, phia trong tay chan thi thua hdn d6 la chting trang binh thudng. Not sdi cang moc nhieu d mat, d£y va ro la tot nha't, ngUdc lai la khong tot. Cach xem sdi khi mdi phat phan nhieu d phia sau tai, tren gay hoac phfa eo lung, chan; trudc th&y dinh nhon ma chua dai hinh nho ma deu sach la tot. 1.3. Th&i ky sdi bay Sdi moc khoang 3 ngay thudng la khap het, neu khong kem co chting trang khac thi sot giam, an dUdc ngon, tinh thin tinh tao, nhting chting hen va phien khat dan dan giam di m& het han, not sdi cung bay din. Sau 4 - 5 ngay, tren mfit da c6 mot ldp vay loc ra nhu cam, de lai mot ldp seo mau nau sim, 1-2 tu in sau mdi hoan toan ma't han, stic khoe trd l f i binh thudng. Hat sdi moc ra roi lan thudng lay 6h lam chuan, vi du nhu sau gid ty moc thi sau gid ngo lan va ngUdc lai. Do la theo sd cua tu nhien dudng sinh am thanh, am sinh dUdng thanh cti nhu the moc ra, lan di la nhe. 2. Di chumg Vi tre em bam thu khac nhau, benh tinh nang nhe khac nhau hoac dieu tri khong kip thdi, hoac chtia tri khong dung ma den thdi ky cucfi cua benh co the xuat hien mot so di chting. 2.1. Chin /ao Sau khi sdi moc roi, sot lau khdng giai hoac nong am i trong xUdng, sot cdn nhu sot r6t, ho khan , phien k h at, ia phan 100
set, hinh the gAy roc, long da kho rap. Nguyen nhan vi doc ta chtfa giai ma nguyen khi da hao ton, lau ngay hien thanh lao phoi. 2.2. Khau cam Sau khi sdi bay, ldi rang Id loet hoac ra mau, hoac mieng ltfdi deu Id, do la vi sau khi bi benh sdi, nhiet doc con lai ket tu d phoi va dan dan len mieng ma gay nen. 2.3. C hin doc Trong qua trinh phat benh sdi, vi nhiet doc cua benh chua tha'u phat ra het, cho nen thdi sau co the xu&'t hien: - Hai mat stfng do, khong dieu tri se gay mil Ida. - Hai ma, trudc hoac sau tai sUng trUdng, khong d ilu tri khoi se gay ld lo6t ngoai da. , - Khap minh Id lo6t nguy hiem. 3. Bien chting thuan nghjch cua benh sdi Chting trang theo lam sang cd the chia 3 loai: Chting thuan, chting hiem, chting nghich. Chting thuan la benh phat theo trinh tu binh thtfdng, chting trang nhe ma nhanh; chting hiem la benh tinh nghiem trong ma co tinh cha't nguy hiem; chting nghich la ngUdc lai chting thuan ma con kiem tha'y chting trang cua benh nguy hiem. 3.1. Chung thuan Trong qua trinh len sdi, phat sot nhe, tinh than tinh tao, ho nhung hdi thd khong gap rut, 3-4 ngay sdi moc tti tren xuong dtfdi, dau mat moc trtfdc, ltfng ngtfc chan tay moc sau, not sdi phan minh, deu dan, mau sac ttfdi sang, moc khap ca 101
ngtfdi, khong co kiem chtfng kem theo nhu: thuc tich chAng han. Not sdi moc trong 3 ngay la da khap het. roi bat dau bay dan, sot giam, cac chtfng trang cung theo do ma dtit han, &n ngon, stic khoe binh phuc rat nhanh la sdi thuoc thuan, nh? va het nhanh. Sdi moc ra 3 ngay roi lan d£n dan di la nhe. Sdi mau hong nhat ma nhuan, dau mat deu moc nhieu 1& nhe. 3.2. Chiing hiem Benh qua thdi ky d&u phat sot 3 ngay roi chuyen sang thdi ky sdi moc nhtfng not sdi moc khdng ro hoac tuy moc ma khong thau suot d&y du la benh nguy hilm . Khi sdi moc d d iu mat (1& bo v\ thupc dtfdng) ma thay sot cao, khong c6 mo hoi, ho n$ng, hdi thd to, dai ti?n phfin s#t, sac mat trang b^ch, ntft sdi bim, do la hien ttfdng nhipt doc hun dot manh ma ta da nh$p ty. Neu not sdi mau xanh nhdt la nguyen khi htf yeu, khdng du stic day ta khf ra ngoai. Khi sdi moc roi lan qua sdm ho3c chi moc Id md khong chiu noi han len; hoac qua ky ma sdi khong lan, kem theo minh van sot cao; hoac sdi da lan roi ma sot vin con cao va kho thd, dong thdi lai co nhieu kiem chting deu la chting nang, vi du: - Dau mat khong moc sdi la nang. - Sdi mau hong, tim toi ma kho la nang. - Hong stfng dau ma khong an dtfdc la nang; gap gio sdi l£n vao sdm la nang. - Scli ma kiet ly la nang, la vi nhi$t truyen xuong d$i trang. - Mau sdi den, ham kh6 mpc; mpc ra rdi lfcn n gay U chet. 102
- Canh mui phap phong, mieng ha ra, mSt khong co th&n la chet. - Khi suven soc len ho&c di ngoai phan den cung rat kho dieu tri. 3.3. C hung n g hich Sau khi benh phat, da den ky sdi moc ma not sdi moc khong ro ra ngoai, nhu moc ra mot luc roi lan ngay va thay sot cao, khong co mo hoi, buon phien, vat va khong yen, mach hong dai hoac hoat sac, do la ta khong thau dat ra ngoai, hien tUdng cua nhiet doc cong pha ben trong. Neu thd gap, canh mui phap phong, moi mieng tim xanh, do la kiem co chUng viem phoi, ho suyln. Neu not sdi tim den, hinh thanh dam ban, lu3i kho rao, do slm , noi gai, do la doc ta da xam nhap vao phSn dinh, huyet. Neu tinh than hon me, noi nham, kinh quy£t, co giat, 1k doc ta da ham vko trong tam bao, nhflng hien tupng Ky la dudng chUng, thuc chUng, lai co khi vi chi'nh khf hu yeu, nguyen dudng khong du de d&y doc ta ra ngoai, xuat hien me man, ham ngu, tay chan lanh buot, not sdi mau xanh nhdt khong hong, reu ludi trying trdn, mach te sac, do deu la chUng nghich cua benh sdi. IV. PHUONG PHAP 0l£U TRI. Cach chtia benh sdi, noi chung can xet den qua trinh phat benh cua tting thdi ky phat sot, sdi moc va sdi bay, tti do phan biet 3 nguyen t i c dieu tri: giai cd thau bieu, thanh nhiet giai doc va dU5ng am hoa nhiet. 1. Giai cd thau bieu Benh sdi d thdi ky phat sot, benh con d bieu co xu the day benh ra ngoai thi nen nhan do ma dung thuoc thau dat giup 103
cho cd the day doc khi ra, lam cho sdi co the moc thau suot ra ngoai da thit, do la qua trinh chua thuan theo tu nhien. Tuy nhien c^n can than khi dung thuoc han ltfdng. vi thuoc han ltfdng de lam cho khi cd bi ngan trd, vi the nhiet ta dong lai d trong ma sdi khong moc dtfdc. Sdi la dtfdng ta, theo nguyen tac dung thuoic tan ltfdng d§ thau dat ra ngoai, nen dung mot trong cac bai sau: Bai 1: Thfing ma cat can thang Thang ma 4g Xich thtfdc 6g Cat can 12g Cam thao 3g Ntfdc 1,5 bat, sac con 1/2 bat chia 3 lan uong. Bai 2: Tha'u ta tien Quy than 4g Kinh gidi 4g Xich thtfdc 4g Phong phong 4g Chi'ch thao 3g T h in g ma 8g i 3: Tuyen doc phat bieu thang Thang ma 3g Chi xac 4g Cat can 12g Kinh gidi 3g Lien kieu 6g Tien ho 4g Ngtfu bang 8g Cat canh 4g Phong phong 3g Dam true diep 6g Bac ha 2g Moc thong 4g Cam thao 3g Ntfdc 1,5 bat, sac con 1/2 bat, chia uoing 3 lAn. 104
Bai 4: Cat can giai cd thang Cat can 12g Lien kieu 8g Xich thtfdc 6g Boi mAu 6g Thuyen thoai 3g Tang bi 8g Ngtfu bang 6g Tien ho 6g Dang tam 2g Moc thong 4g Kinh gi6i 4g Cam thao 2g Nude 1,5 bat, s ic con 1/2 bat, uong 3 lan. - Neu co suyen thd thi gia them: ma hoang 4g, hanh nhan 8g- - Neu kem theo non mtia thi gia them true nhtf 8g. - Neu chay mau cam thi gia: mao c&n 12g, hoang lien 4g, hoang cim 8g. - Neu ia chay hoSc tieu do it thi gia: xich linh 12g, trach ta 8g- - Neu tieu tien khong thong thi gia xa tien tii 8g. Bai 5: Ngan kieu tan Ngan hoa 40g Bac ha 24g Lien kieu 24g Dau si 20g Cat canh 24g Kinh gidi tue 16g True diep 16g Ngtfu bang 24g Cam thao 20g Cac vi tan nho, ngay uong 3 lan, moi lan uong 20g; nUdc m&ng lau ttfdi lam thang, khi nau th&'y mui thdm boc ra la dtfdc, khong nau lau qua. 105
Cach gia giam: - Neu khat nhieu thi gia hoa phan 12g. - Neu co hong dau thi gia huyen sam 8g. - Neu chay mau cam thi gia: mao can 20g, chi tu 8g. - Neu co ho thi gia hanh nhan 8g. - Neu sdi mdi moc ma nong nhieu thi gia: sinh dia 12g, mach mon 8g hoac tri m iu 8g, chi tu 8g, hoang cam 8g. (Neu gia them cac thuoc thi uong 1 lan 16g) B^i 6: Sai quy lim Sai ho 6g Bach thUdc 6g Quy than 4g Kinh gidi 4g Cam thao 4g De lam cho da thong ldi, ta'u ly md rong cho ddc sdi d i ra khong dupe xem nhu thudng han ma sU dung thuoc han ha Dung han btfa thi nhidt se tang them ma thanh cac chtfnj chay mau mui, ho ra huyet, Id mieng, hong dau, mat do sung phien nong, vat va khat nUdc, dai tieu tien khong thong. Hi btia bai thi hu d trong ma sinh ta ly. Khi Ung dung cu the nhu mdi cam han ta, tre sd ret, khoni mo hoi, mach phu, ludi trang co the cham chudc dung mi hoang. Khi d trong nong da manh thi phai thanh nhiet. TrUdng hdp mdi phat sot, trong khi con nghi ngd mac sc thi khong nen voi sii dung thuoc, neu co chUng khac nhau cun ddi den 5 ngay ma thay trudc ma co ban sdi mdi co the su dim thuoc thang bieu. Neu benh nhan ho nhieu, hat hdi luon, chay ntfdc mi trong hoac an giam, thich uong mat thi chi nen d ilu ly a uong, kieng an thU kho tieu. 106
Benh sdi khi mdi mac thay xuat hien ho ttfng cdn dai, khi suyen cap, mat va vanh mat stfng, do la hoa doc chtfng dot d trong, la phoi kho, nen sii dung bai Bach ho thang gia ngtfu bang, bac ha. Khi hat sdi da moc ra, ho, mieng kho, tam phien, thi do la doe cdn d lai tam phe chtfa ra het, dung bai Ta bach tan gia giam Dia cot bi 4g Cam thao 4g Tang bi 6g Hoang lien 4g Nganh m l 1 nam Lien kieu 6g Luc sdi muon moc ma chtfa moc thi nen phat tan sdm de giai doc; neu khong giai doc cho ra het di thi doe se cha't dong lai d trong cd khi lam ra sot cao, kho hao, co khi thanh kinh gian, ta ly, ho ra huyet, suyln thd hoac thanh bpnh cam sai. Neu sdi khong moc het co the dung la me, hat mui n&u len ma xong, tam rOta de giup cho sdi moc. 2. Thanh nhiet giai doc Sdi bat dau moc la benh da tCf trong chuyen ra ngoai, nhiet doc da co dtfdng bai tiet, nguyen tac dieu tri la thanh nhiet giai doc, tuy nhien can nam vting cd che cua benh ma xii ly cho thich dang. - Neu sdi moc khong ro het, minh nong khong co mo hoi, sac sdi hong nhat ma toi la do phong han be tac lai, v ln nen dung Thang ma cat can thang Thang ma 4g Xich thtfdc 6g Cat can 12g Cam thao 3g Ntfdc 1,5 bat, sac con 1/2 bat, chia 3 lan uong. 107
Gia them: to diep. xuyen khung, ngtfu bang. - Neu sdi mdi moc ma minh sot cao, do la nhiet doc manh lam be tac lai, dung Hoa doc thanh bieu thang Tien ho 4g Lien kieu 12g Tri mau 8g Ngtfu bang 8g Dia cot bi 8g Cat can 12g Hoang c&m 6g Huyen sam 8g Hoang lien 4g Phong phong 4g Chi tii 4g Hoa ph£n 8g Cat canh 6g Moc thong 8g Bac ha 2g Dang tam 2g Cam thao 4g True di§p 8g Ntf6c 2 bat, s&c con 1/2 bat, chia 3 l&n uong. Cach gia giam: + Neu sot nhe thi bo: hoang lien, chi tii , bac ha. + Neu nhiet nhieu thi gia them: sinh dia 12g, te giac lg. + Neu khat ntfdc thi gia them: mach dong 6g, sinh thach cao 12g. + Neu khong khat ntfdc thi bo: tri m&u, hoa ph&'n. + Neu dai tien tao thi gia: ma nhan 12g, chi xac 4g. + Neu dai tien khong thong thi gia dai ho&ng 4g. + Neu tieu tien do it thi gia: xa tien tii 8g, trach ta 12g. + Neu not sdi ti'm tham, moi ltfdi do b&m thi bo: bac h i, phong phong; gia them: tii thao ckn 12g, hong hoa 2g, dan bi 8g- 108
+ Neu hong dau thi gia: sdn dau can 8g, xa can 4g, mach mon 8g. + Neu ddm nhieu thi gia: bot ngtfu hoang 0,5g, boi miku 8g hoa thuoc uong. - Neu moi khi sdi moc ra keo dai 3-4 ngay khong lan thi do la dtfdng doc nhieu qua, nen sii dung bai Dai thanh thang Thach cao 12g Huyen sam 4g Kinh gidi 8g Thanh dai 8g Moc thong 8g Tri m&u 4g Dia cot bi 4g Sinh dia 4g Cam thao 3g - Neu k6o dai khong moc ma cti sot la phong han bo d ngoai, da bi dong kin thi sut dung bai Kinh phong bai doc tan. - Phat set qua 7 ngay ma mun sdi khong hien ra, do t&'t nhien la do da day ctfng, tau ly dong kin hoac phong han xam vao hoac da tting tho ta de doc co the an phuc thi c&n sii dung thuoc thac ly, tan bieu nhtf Ma hoang thang bo hanh nhan; gia: thuyen thoai, thang ma; ben ngoai dung rtfdu hat mui ma xat. - Neu suot may ngay khong di dai tien, do la co doc nhieu &n phuc d trong ma khong ra dtfdc thi sii dung bai Ltfdng cach tan gia ngtfu bang tii Hoang cam 4g True diep 6g Lien kieu 4g Chi tvt 6g M Bac h& 3g Cat canh 6g Dai hoang 2g Mang tieu 2g Cam thao 3g 109
- Sdi chi sd khong moc ra dtfdc. con neu moc ra het thi doc se giai. cho nen dieu tri sdi ma khi con phat sot thi nen xet khi trdi mat hay nong de cham chtfdc ma dieu tri nhu khi trdi rat lanh thi svi dung Que chi cat can thang Que chi 4g Thang ma 8g Cat can 8g Xich thtfdc 4g Cam thao 4g Phong phong 6g + Khi trdi nong btic nhieu thi stf dung bai Thang ma cat can thang hdp Nhan sam bach ho thang cho phat. + Khong lanh, khong nong thi sii dung bai Kinh phong bai doc tan. + Neu kiem co khi dich le thi dung bai Nhan sam bai doc tan. Ngoai sii dung rtfdu hat mtfi va lay rau day d im vdi rtfdu vo khap minh lam cho sdi moc ra het. Neu lam 3-4 lan ma sdi khong phat, bung trtfdng len ma dau, khi suyen, tho suyen, m£ sang do la chiing chet. - Neu con phat sot, phien ttfc, non miia hoac tiet ta thi do la doc ta ung dong lan at chtfa ra het. + Neu co phien nong thi sii dung Hoang lien giai doc thang. + Neu non miia, tiet ta thi dung bai Sai ho quat bi thang Sai ho 8g Ban ha 8g Quat bi 4g Bach linh 12g Trtfdng hdp sdi moc, sot cao, kho thd, do la nhiet tich d phe vi thi can dung Ma hanh thach cam thang Ma hoang 4g Thach cao 20g Hanh nhan 6g Cam thao 3g x$ * Ntfdc 1,5 bat, sac con 1/2 b6t, chia 2 lin uong. 110
- TrUdng hdp not sdi mau do, ti'm sAm, tre, minh nong. noi nham, phien khat la bieu hien nhiet doc qua manh. lam be tac ben trong thi nen dung Hoa ban thang Huyen sam 12g Nganh m l 12g Tri mau 8g Cam thao 4g Ntfdc 1,5 bat, sSc con 1/2 bat, chia 2 l&n uong kem te giac lg (tan nho, sac rieng pha vao thuoc uong) - Trtfdng hdp doc sdi xong len, hong stfng dau thi dung bai Ltfdng cach tieu doc am Lien kieu 8g Hoang c£m 4g Ngtfu bang 4g Chi tii 4g Mang tieu 4g Bac h& 2g Phong phong 4g Kinh gidi tu$ 4g Cam thao 4g Dai ho&ng 3g Ntfdc 1,5 bat, sac con 1/2 bat, chia 2 l&n uong. - Trtfdng hdp not sdi ti'm sam, sot cao, hon me, reu ltfdi kho bam, noi gai la ta nhiet cua doc sdi xam pham phan dinh huyet thi dung ngay Te giac dia hoang thang Sinh dia 20g Dan bi 8g Xich thtfdc 6g Ntfdc 1,5 bat, s&c con 1/2 bat, uong 2 l&n. Te giac lg (mai ntfdc, hoa vdi ntfdc thuoc s&c uong). - Trtfdng hdp nhiet doc xam pham tam bao co bieu hien: sot cao, hon me, co giat thi dung Chi' bao ddn Te giac Hung hoang Ngan bac Chu sa 111
Kim bac Ngtfu hoang Doi moi Bang phien Xa htfdng Ho phach An ttfc htfdng Tan nho, luyen vdi mat lam vien bang hat ngo dong, tre 2 tuoi uong 0,5-1 vien/lan. Co the dung bai An cung ngtfu hoang hoan Ngtfu hoang Hoang lien Hung hoang Sdn chi Chu sa Mai phien Te giac Ua't kim Xa htfdng Hoang dim Chan chau Tri mSu Vang thep lam ao vien 4g, chia 1 vien lam 4 - 5 lin uong, dung ngan hoa 4g, bac ha lg, sac lay ntfdc lam thang. - Trtfdng hdp nhiet ta chuyen sang dai trang gay ia long, dung Thanh nhiet dao tre thang Hoang lien sao rtfdu 3g Thanh bi 2g Hoang cam sao rtfdu 3g Lien kieu 3g Chi xac sao vdi th^n khuc 3g Dtfdng quy 4g Hau phac sao giing 4g Binh lang 4g Ngtfu bang 2g Bach thupc 4g Dang tam 50 spi Cam thao 2g Sdn tra nh\ic 8g 112
Ntfdc 1,5 bat, sac con 1/2 bat, chia 2 lan uong. + Neu kem dai tien ra mau thi gia: hong hoa lg, dia du 3g, dao nhan (sao rtfdu) 3g. + Neu co mot ran thi gia dai hoang sao rtfdu 3g. - Trtfdng hdp khi huyet htf nhtfdc, tinh than met moi, not sdi trang khong do, sac mat trang bech, chan lanh buot thi can hoi dtfdng thuic doc, dung bai Bao nguyen thang Nhan sam 6g Sinh ky 12g Cam thao 4g Ntfdc 1,5 bat, s ic con 1/2 bat, chia 2 lin uong. 3. Dtfdng am thanh nhiet Nguyen tic dieu tri: dung dtfdng am la chu yeu, hoa nhiet la thtf yeu. Sdi la dtfdng ta, nhiet doc, trong qua trinh phat benh, trai qua phat sot nhieu ngay, nhiet doc hun dot lam ton thtfdng phan am, huyet dich bi hao ton thi nguyen khi cung htf, vi the trong thdi ky sdi bay phan nhieu tre gay roc, moi ltfdi kho khan, can dtfdng am sinh tan dich. - Trong trtfdng hdp nhiet doc chtfa het thi can them thanh nhiet, co the chon mot trong cac bai sau: Bai 1: Ngan ho mach dong tan Ngan sai ho 8g Thai tii sam 6g Long ddm thao 4g Sa sam 8g D&ng tam 2g Huyen sam 12g Cam thao 4g Mach dong 6g Ntfdc 1,5 bat, s ic con 1/2 bat, uong 2 lin luc am. T8-CK...NK 113
Cach gia giam: + Neu nhiet ta het thi bo: long ddm, ngan ho. + Neu ho, ddm vang thi gia them: thien true hoang 8g, xuyen boi m lu 8g, tang bach bi 12g. + Neu &n kem thi gia: coc nha 12g, mach nha I2g. + Neu cd the htf nhtfdc thi bo long ddm; gia: hoai sdn 12g, bach linh 12g. - Neu nhiet ta chtfa het, k6m theo ia chay thi gia: ngan hoa 8g, b^ch d iu ong 8g, hoang ba 8g, hoang lien 4g. Bai 2: Ttf fim giai doc thang Sinh dia 12g Mach dong 6g Bach thtfdc 8g Coc nha I2g Dtfdng quy 4g Dam true diep 4g Huydn sfim 12g Cam thao 4g Moc thdng 6g Ntfdc 2 bat, sac con 1/2 bat, chia 2 lan uong a'm. Cach gia giam: + Neu nong giam song nong cdn chtfa het thi gia: tang bach bi 12g, dia cot bi 12g, hoang elm 4g, thach cao 4g. + Neu ho chtfa giam thi bo dtfdng quy; gia: ty ba diep 12g, boi mau 8g, hanh nhan 12g. + Neu co bieu hien khi xong ngtfdc len thi gia: tii uyen 8g, bach tien 6g, khoan dong lOg. + Neu khi xoc len, ddm nhieu thi gia: tang bach bi 12g, ma dau linh 6g. + Neu kdm tai chay mu thi bo dtfdng quy; gia: kim ngan hoa 6g, lien kieu 6g, dan bi 4g. 114
- Neu mat do, dau nhtic thi gia: tang diep 6g, cuc hoa 4g. chi tti 4g. + Neu hong do, sUng dau thi bo dtfdng quy; gia them: sdn d&u can 8g, ctfdng tam 4g, ban lam can 12g, ngtfu bang 8g. + Neu mieng ltfdi sinh Id loet thi bo dtfdng quy; gia: chi tti 4g, lien kieu 4g. + Neu ia chay thi bo: sinh dia, mach dong, huyen sam; gia bien dau sao 8g, hoai sdn 6g, trach ta 4g. - Neu dai tien mot ran, kem ra mau mui thi gia: xuyen lien 6g, dan bi 2g, binh lang 3g, chi xac 2g, sdn tra than 4g. Tom lai: tren day la quy trinh dieu tri sdi noi chung. Nhtfng trong qua trinh benh scli co the xuat hien cac bien chting thi c in can cti cac chting trang khac mk xti ly. Bien chting thtfdng la viem phe quan, nhiet ta tich dong d phe vi, c6 the tuy chting ma dting bai Ma hanh thach cam thang Ma hoang 4g Thach cao 20g Cam thao 4g Hanh nhan 6g Ntfdc 1,5 bat, sac con 1/2 bat, chia 2 lin uong. Hoac dung bai Ta bach tdn Tang bach bi 12g Thai tti sam 6g Dia cot bi I2g Hoang elm 6g Tri m lu 8g Phuc linh 12g Gao te 1 nam Cam thao 4g Ntfdc 1,5 bat sac con 1/2 bat, chia 2 lin uong a'm. Neu sdi bat d iu moc, kem theo co viem phoi thi bo thai tti sam va gao te; gia: dinh lich tti lg, la bac tti 2g, boi m lu 4g, trie ba diep 10 la ttfdi. 115