Ý nghĩa tư tưởng Hồ Chí Minh về đổi mới giáo dục - đào tạo với sứ mạng của trường Đại học Sư phạm Hà Nội hiện nay

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong sự nghiệp giáo dục phải phát triển cá nhân có tính độc lập cao, tự hoàn thiện mình và tác động mạnh mẽ đến bước tiến cũng như số phận của cộng đồng và cả nhân loại. Vấn đề đặt ra không chỉ với Đại học Sư phạm Hà Nội mà toàn bộ ngành giáo dục nói chung là cần phải có một chiến lược giáo dục - đào tạo để phát huy nhanh chóng vai trò của cá nhân như một động lực phát triển đất nước và hạn chế mặt tiêu cực của xu thế đó. Bài viết này nêu ra một số quan điểm, ý nghĩa của tư tưởng Hồ Chí Minh về đổi mới giáo dục - đào tạo với sứ mạng của trường Đại học Sư phạm Hà Nội hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ý nghĩa tư tưởng Hồ Chí Minh về đổi mới giáo dục - đào tạo với sứ mạng của trường Đại học Sư phạm Hà Nội hiện nay

Kỷ yếu hội thảo khoa học: "CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH MỘT TẦM NHÌN CHIẾN LƯỢC VỀ GIÁO DỤC VÀ SƯ PHẠM". pp. 171-175 Ý NGHĨA TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐỔI MỚI GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO VỚI SỨ MẠNG CỦA TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI HIỆN NAY Phạm Thị Kiên và Bùi Xuân Dũng Trường Cán Bộ Quản lý giáo dục TP. Hồ Chí Minh Thế kỷ XXI với sự phát triển vượt bậc của khoa học - công nghệ đã làm cho khoảng cách giữa các nước ngày càng lớn, dẫn đến sự phân hoá rõ rệt. Trong khi đó, nước ta thuộc những nước nghèo trên thế giới (là một nước nông nghiệp lạc hậu lại bị ảnh hưởng nặng nề của hai cuộc kháng chiến giành độc lập). Mục tiêu chiến lược của quốc gia là phát triển về kinh tế - xã hội - giáo dục, xây dựng đất nước theo định hướng chủ nghĩa xã hội để sánh vai cùng với các cường quốc năm châu. Trên con đường phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, chúng ta không thể sao chép theo một khuôn mẫu nào cho quá trình phát triển của mình (vì con đường này chưa nước nào trên thế giới trải qua). Vấn đề đặt ra cho chúng ta là phải đi lên bằng nội lực, trí tuệ của bản thân mình. Nhưng để có trí tuệ đó chúng ta phải lấy nhân vật trung tâm là thế hệ trẻ hiện nay, thế hệ trẻ hiện tại là tương lai của nước nhà. Muốn vậy phải đầu tư vào công tác giáo dục - đào tạo. Vì sản phẩm của giáo dục chính là nguồn nhân lực cho đất nước trong mai sau. Trong đó, các nhà giáo dục cần được đầu tư chú trọng hơn cả. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn: nếu không có thầy giáo thì không có giáo dục. Con người là yếu tố quyết định sự phát triển của xã hội, quyết định số phận của dân tộc, nhưng yếu tố con người phải được hiểu trong sự đồng nhất vơí yếu tố trí tuệ. Trí tuệ là cái cốt lõi của khái niệm con người hiện đại. Chiến lược giáo dục với tư cách là một chiến lược nhằm đạt tới những giá trị nhân bản phù hợp với nền văn minh cao nhất, hoàn toàn hướng vào mục tiêu làm cho chủ nghĩa xã hội ngày càng phát triển trong đời sống của mỗi con người. Mục đích cuối cùng của chủ nghĩa xã hội là điều kiện để tăng giá trị nhân cách con người và con người là yếu tố quyết định sự thành công của chủ nghĩa xã hội, như lời Bác dặn: “muốn có chủ nghĩa xã hội trước hết phải có con người xã hội chủ nghĩa” Để giải đáp những vấn đề do thời đại đặt ra, chúng ta có thể tìm trong tư tưởng cuả Bác Hồ về giáo dục với những chỉ dẫn quan trọng. Mẫu nhân cách mà 171
Phạm Thị Kiên và Bùi Xuân Dũng Bác Hồ hướng tới trong xã hội chủ nghĩa là công dân của một nước độc lập, tự do. Đó là những nhân cách được phát triển hết những năng lực, nhân tính cuả con người, những con người có khả năng sáng tạo ra những giá trị mới, những con người hữu ích cho Tổ quốc, làm chủ xã hội, làm chủ tự nhiên và làm chủ bản thân mình. Phương thức để hình thành nên mẫu nhân cách ấy là nhiệm vụ của ngành giáo dục đào tạo. Trong thư gửi học sinh nhân ngày khai trường, Bác Hồ viết: “Ngày nay các em được may mắn hơn cha anh là được hấp thụ một nền giáo dục của một nước độc lập, một nền giáo dục nó sẽ đào tạo các em nên những người công dân hữu ích cho nước Việt Nam, một nền giáo dục làm phát triển hoàn toàn những năng lực sẵn có của các em” [1;31]. Vấn đề chất lượng con người, là giá trị nhân cách do nền giáo dục xã hội tạo ra, đó là những con người phát triển cao về trí tuệ, cường tráng về thể chất, phong phú về tâm hồn và trong sáng về đạo đức, ngang tầm với sự đổi mới của đất nước. Đó là con người sẽ làm chủ và là lực lượng chính của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước nhằm đi lên mục tiêu: “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”. Mẫu nhân cách đó hướng tới thế hệ trẻ của dân tộc, những người chủ tương lai của nước nhà. Tương lai của dân tộc ta sáng lạn hay ảm đạm phụ thuộc rất nhiều vào thế hệ trẻ và chiến lược giáo dục - đào tạo hôm nay. Hơn 50 năm trước Bác Hồ cũng đã nói: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên. Thanh niên muốn làm chủ tương lai cho xứng đáng thì ngay hiện tại phải rèn luyện tinh thần và lực lượng của mình. Phải ra làm việc để chuẩn bị cái tương lai đó” [2;185]. Vấn đề thanh niên và vấn đề của tương lai đất nước không tách rời nhau, bàn về tương lai mà không bàn về thanh niên là không tưởng. Sự phát triển của quốc gia, dân tộc phụ thuộc rất nhiều vào nguồn lực con người. Nguồn lực con người gắn liền với năng lực trí tuệ và tinh thần của thế hệ trẻ. Trong thời đại khoa học công nghệ và tin học con người đưa đất nước tiến lên không chỉ và không thể bằng sức mạnh cơ bắp, mà chủ yếu là sức mạnh tri thức, trí tuệ. Dự cảm điều đó Bác Hồ đã căn dặn thanh thiếu niên, học sinh: “Ngày nay chúng ta phải xây dựng lại cơ đồ mà tổ tiên đã để lại cho chúng ta, làm sao cho chúng ta theo kịp các nước khác trên hoàn cầu. Trong công cuộc kiến thiết đó nước nhà trông mong chờ đợi ở các em rất nhiều. Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em” [3;33]. Với xu thế toàn cầu hoá, quốc tế hoá, giáo dục đào tạo, khoa học công nghệ tỏ ra có ưu thế mạnh trong cạnh tranh và phát triển. Các “con rồng”, “con hổ” châu Á có sự phát triển kinh tế nhảy vọt trong vài thập kỷ gần đây, bởi họ biết đầu tư cho giáo dục - đào tạo, đặc biệt là ngành sư phạm luôn được đầu tư đi trước một bước 172
Ý nghĩa tư tưởng Hồ Chí Minh về đổi mới giáo dục - đào tạo... trong hệ thống giáo dục của cả nước. Ở nước ta hiện nay cần đến nhiều nguồn lực cho sự phát triển, trong đó nguồn lực con người giữ vai trò chủ đạo. Các nguồn lực khác như vốn, tài nguyên, kỹ thuật. . . tuy rất quan trọng nhưng giữ vai trò tiềm năng. Nhận thức rõ điều đó, kế thừa những tư tưởng của Bác Hồ, Đảng ta trong đường lối, cương lĩnh của mình đã có một quyết sách đúng đắn: coi khoa học - công nghệ, giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu để công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Trong đó, trường Đại học Sư phạm Hà Nội là một trong những đầu tàu cho toàn bộ sự nghiệp đổi mới giáo dục của nước nhà. Do đó, cần xây dựng trường Đại học Sư phạm Hà Nội phải đạt chuẩn mực và có chất lượng cao, mà trước hết là đào tạo những giáo viên và những nhà giáo dục nắm vững tri thức chuyên môn, có khả năng hoạt động giáo dục, giảng dạy và học tập suốt đời, có nhân cách và những phẩm chất của người thầy, nhằm cung cấp nguồn nhân lực có trình độ cao cho ngành giáo dục, đáp ứng nhu cầu học tập và giảng dạy ở các tỉnh phía Bắc nói riêng và cả nước nói chung. Bên cạnh đó cũng cần chú ý đến việc nghiên cứu các vấn đề khoa học giáo dục và sư phạm liên quan đến thực tiễn giảng dạy, đến năng lực quản lý và học tập ở các trường sư phạm, phổ thông, mầm non, giáo dục chuyên biệt cũng như thực tiễn giáo dục ở các địa phương, góp phần giải quyết những vấn đề quan trọng của nền giáo dục quốc dân. Cần xây dựng mối quan hệ rộng rãi với các trường sư phạm và đại học trong khu vực và trên thế giới, giữ vai trò nòng cốt và dẫn đầu trong quan hệ với các trường sư phạm, cơ sở đào tạo giáo viên ở miền Bắc; trở thành đầu mối về chuyên môn nghiệp vụ của các sở giáo dục và đào tạo, các trường sư phạm và trường phổ thông trong việc nghiên cứu khoa học sư phạm giáo dục về nâng cao nghiệp vụ, đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy, không ngừng mở rộng quá trình liên kết đào tạo với các trường phía nam nhất là Trường Cán bộ Quản lý giáo dục Thành phố Hố Chí Minh (đây là một trường nắm đầu mối về bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý giáo dục của các tỉnh thành phía Nam); cần đầu tư vào cơ sở vật chất kĩ thuật và trang thiết bị tiên tiến để tạo ra môi trường sư phạm tốt nhất cho giảng dạy nhằm đảm bảo áp dụng được những thành tựu và phương tiện mới vào đào tạo và nghiên cứu, góp phần xây dựng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội thành trung tâm giáo dục có tính chất quốc tế. Về nội dung giáo dục - đào tạo, Bác Hồ cũng đã phác thảo một nội dung phong phú và toàn diện để hình thành nên phẩm chất những con người mới vừa “hồng” vừa “chuyên”. Trong giáo dục và học tập, Đại học Sư phạm Hà Nội cũng cần phải chú trọng tới người giáo viên - thầy của các thầy tốt về các mặt: “Đạo đức cách mạng, giác ngộ xã hội chủ nghĩa, văn hoá kỹ thuật, lao động và sản xuất” [4;190]. Có như vậy, chính những người thầy ấy sẽ làm gương cho các sinh viên - sau này họ sẽ là những thầy cô giáo, lại làm gương cho nhiều thế hệ học sinh trong tương lai 173
Phạm Thị Kiên và Bùi Xuân Dũng những phẩm chất và kiến thức tốt. Giáo dục đạo đức cách mạng, giác ngộ lý tưởng xã hội chủ nghĩa cho thế hệ trẻ hôm nay ngoài lòng trung thành với Tổ quốc, với nhân dân, với Đảng phải đặc biệt chú ý giáo dục ý chí quyết tâm đưa đất nước thoát khỏi nghèo nàn lạc hậu, vươn tới giàu mạnh. Mục tiêu của đất nước trong giai đoạn hiện nay không chỉ là độc lập, tự do mà còn là hạnh phúc của cả dân tộc và mỗi con người. Bác Hồ cũng đã từng nói: “Nếu nước độc lập mà dân không hưởng hạnh phúc tự do, thì độc lập cũng chẳng nghĩa lý gì” [3;56]. Do vậy, hạnh phúc tự do là mục tiêu ta phải phấn đấu. Để cho thế hệ trẻ có động lực, có ý thức vươn lên cần phải giúp họ hiểu được giá trị của truyền thống. Đó là chủ nghĩa yêu nước, ý chí độc lập tự do quyết tâm phấn đấu vì mục tiêu: Dân giàu nuớc mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh. Muốn vậy Đại học Sư phạm Hà Nội phải là một trong những trường đi đầu cả nước trong việc khơi dậy tinh thần tự hào dân tộc, ý chí vươn lên tự lực tự cường của dân tộc. Đồng thời cần làm cho thế hệ trẻ thấy được cái nhục của sự nghèo nàn, của sự mất nước trước đây. Đại học Sư phạm Hà Nội phải chỉ ra được trong sự nghiệp phát triển giáo dục của mình với mục tiêu giáo dục phải đi vào xã hội hiện đại, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, khoa học và công nghệ nhằm phát huy sự sáng tạo của cá nhân trong nhiều lĩnh vực. Nền văn minh công nghiệp ngày nay cần đến con người có trình độ học vấn cao và chuyên môn hoá sâu. Trước đây người không biết đọc, biết viết mới coi là mù chữ. Ngày nay người có bằng đại học mà không biết sử dụng máy vi tính và ngoại ngữ có thể coi là mù chữ. Do đó việc trang bị tri thức khoa học, năng lực công nghệ và tư duy sáng tạo là một yêu cầu cấp bách cho người xây dựng đất nước hiện nay và mai sau. Bác Hồ cũng khẳng định: “Chủ nghĩa xã hội cộng với khoa học chắc chắn sẽ đưa loài người đến hạnh phúc vô tận” [5;31]. Do đó, trong sự nghiệp giáo dục phải phát triển cá nhân có tính độc lập cao, tự hoàn thiện mình và tác động mạnh mẽ đến bước tiến cũng như số phận của cộng đồng và cả nhân loại. Vấn đề đặt ra không chỉ với Đại học Sư phạm Hà Nội mà toàn bộ ngành giáo dục nói chung là cần phải có một chiến lược giáo dục - đào tạo để phát huy nhanh chóng vai trò của cá nhân như một động lực phát triển đất nước và hạn chế mặt tiêu cực của xu thế đó. Giáo dục văn hoá là một vấn đề rất rộng và sâu sắc được Bác Hồ gắn với việc giáo dục đạo đức, giáo dục khoa học - kỹ thuật và lao động. Ở đây chỉ đề cập đến giáo dục văn hoá nhân văn cho các thế hệ hôm nay và mai sau mang một ý nghĩa nhân sinh cao cả. Bởi trước một thực tế sự phát triển của khoa học - công nghệ đã đưa lại những giá trị nhân văn kỹ thuật cho nhân loại, song cũng đặt nhân loại 174
Ý nghĩa tư tưởng Hồ Chí Minh về đổi mới giáo dục - đào tạo... trước những thách thức to lớn làm biến đổi những nhận hướng giá trị xã hội và chuẩn mực đạo đức cộng đồng. Tất cả những vấn đề trên chúng tôi muốn nói lên những cảm nghĩ của mình về một chiến lược giáo dục đào tạo mới đem lại sự phồn vinh, hạnh phúc cho mọi người trong hiện tại và tương lai. Trong nhiệm vụ kiến thiết đó, nhiệm vụ của các nhà giáo dục có ý nghĩa sống còn đối với nền giáo dục của nước nhà. Do đó, sứ mạng của các trường sư phạm có ý nghĩa vô cũng quan trọng. Trong hệ thống các trường sư phạm thì trường Đại học Sư phạm Hà Nội là một trường trọng điểm của quốc gia trong việc đào tạo giáo viên chất lượng cao để đáp ứng nhu cầu cho sự nghiệp giáo dục và phát triển kinh tế - xã hội của cả nước nói chung và quan trọng nhất là toàn miền Bắc nói riêng. Thiết nghĩ, Đại học Sư phạm Hà Nội làm được những điều trên một cách có chất lượng thì Trường sẽ là một tấm gương về giáo dục cho cả nước, và giúp cho nền giáo dục nước nhà sánh vai được với các cường quốc năm châu như Bác hằng mong ước. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995, tập 9. [2] Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995, tập 5. [3] Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995, tập 4. [4] Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995,tập 10. [5] Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995, tập 9. [6] Trường Chinh: Chủ tịch Hồ Chí Minh và cách mạng Việt Nam, Nxb. Thông tin Lý luận, Hà Nội, 1992. [7] Trường Chinh: Đổi mới là đòi hỏi bức thiết của đất nước và thời đại, Nxb. Sự thật, Hà Nội, 1987. [8] Đảng Cộng sản Việt Nam: Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Nxb. Sự thật, Hà Nội, 1991. [9] Đảng cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ương khóa VIII, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1997. [10] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng : Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1998, t.2. 175