Yếu tố ảnh hưởng tới năng suất nghề nuôi cá lồng bè tại vùng biển Nam Du, tỉnh Kiên Giang

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> <br /> Số 2/2013<br /> <br /> KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU ÑAØO TAÏO SAU ÑAÏI HOÏC<br /> <br /> YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI NĂNG SUẤT NGHỀ NUÔI CÁ LỒNG BÈ<br /> TẠI VÙNG BIỂN NAM DU, TỈNH KIÊN GIANG<br /> FACTORS AFFECT THE PRODUCTIVITY OF CAGE FISH FARMING<br /> IN THE NAM DU COASTAL, KIEN GIANG PROVINCE<br /> Ong Nhất Oanh1, Phạm Hồng Mạnh2<br /> Ngày nhận bài: 24/10/2012; Ngày phản biện thông qua: 20/12/2012; Ngày duyệt đăng: 15/5/2013<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Bài viết này nhằm phân tích các yếu tố ảnh hưởng tới năng suất nghề nuôi cá lồng bè tại vùng biển Nam Du, tỉnh<br /> Kiên Giang thông qua việc sử dụng hàm sản xuất Cobb - Douglas để xây dựng mô hình nhằm lượng hóa mức độ ảnh hưởng<br /> của các yếu tố nghiên cứu tới năng suất nuôi của các hộ nuôi cá lồng bè tại vùng biển Nam Du. Kết quả phân tích cho thấy<br /> mật độ thả giống, chi phí thức ăn, chi phí lao động, tỉ lệ sống, khoảng cách đặt lồng nuôi, kinh nghiệm và rủi ro là những<br /> yếu tố ảnh hưởng tới năng suất nuôi của hộ, có ý nghĩa thống kê ở mức 1%, 5% và 10%. Trong khi đó, thời gian nuôi, vốn<br /> đầu tư, tập huấn, đối tượng nuôi và tiếp cận tín dụng không ảnh hưởng tới năng suất nuôi.<br /> Từ khóa: hiệu quả nghề nuôi, nghề nuôi cá biển, hàm sản xuất<br /> <br /> ABSTRACT<br /> This study aims to analyze the factors affecting productivity fish farming in sea cages Nam Du, Kien Giang through<br /> the use of production function Cobb-Douglas to build a model to quantify the impact of these factors to study yield of cage<br /> fish farmers in the Nam Du. Analysis results showed that stocking density, feed costs, labor costs, survival rate, distance<br /> put cages, experiences and risk factors significantly affect the yield of the household and statistical significance at 1%, 5%<br /> and 10%. Meanwhile, the culture period, investment capital, training, objects and access to credit does not significantly<br /> affect the yield. On this basis, the study also proposes a number of policies and measures to improve the efficiency of fish<br /> farming cages in Nam Du, Kien Giang.<br /> Keywords: efficient farming, fish farming, production function<br /> <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Kiên Giang là tỉnh, thuộc vùng đồng bằng sông<br /> Cửu Long với bờ biển dài trên 200 km, Kiên Giang<br /> có tiềm năng rất phong phú để phát triển kinh tế<br /> biển, trong đó vùng ven bờ có độ sâu 20 - 50m và có<br /> hơn 100 đảo lớn nhỏ là tỉnh có nhiều tiềm năng phát<br /> triển kinh tế biển tại Đồng bằng Sông Cửu Long [8].<br /> Nghề nuôi cá lồng bè trên biển ở Kiên Giang<br /> gần đây phát triển nhanh, đặc biệt là ở đảo Hòn<br /> Mấu, Hòn Ngang (xã Nam Du), Hòn Củ Tron (xã<br /> An Sơn), Hòn Tre (xã Hòn Tre) huyện Kiên Hải;<br /> quần đảo Hải Tặc thuộc xã Tiên Hải, thị xã Hà Tiên<br /> hay quần đảo Bà Lụa, thuộc xã Sơn Hải, huyện<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> Kiên Lương... Theo Chi cục Nuôi trồng thủy sản<br /> Kiên Giang [2] trong năm 2005, toàn tỉnh chỉ có<br /> 131 lồng bè trên biển nuôi cá mú, cá bớp, với sản<br /> lượng khoảng 90 tấn/năm, thì đến năm 2008, số<br /> lồng bè nuôi cá đã tăng lên 546 lồng, với sản lượng<br /> 693 tấn/năm và hiện nay lên đến 925 lồng, sản lượng<br /> hơn 1.200 tấn/năm. Chỉ tính trong 5 năm (2005 - 2009),<br /> số lồng bè nuôi cá trên biển ở Kiên Giang đã tăng<br /> hơn 7 lần và sản lượng thủy sản thu hoạch tăng hơn<br /> 13,3 lần. Kết quả này chứng tỏ, nghề nuôi cá lồng<br /> bè trên biển đang phát triển đúng hướng [2].<br /> Kiên Hải là một trong những huyện có hoạt<br /> động nuôi cá lồng bè trên biển phát triển mạnh của<br /> <br /> Ong Nhất Oanh: Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư tỉnh Kiên Giang<br /> TS. Phạm Hồng Mạnh: Khoa Kinh Tế - Trường Đại học Nha Trang<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 135<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> tỉnh Kiên Giang [3]. Tuy nhiên, nuôi cá lồng bè ở<br /> khu vực này đã và đang gây ra nhiều vấn đề cho<br /> các hộ nuôi tại khu vực này, như: hoạt động nuôi<br /> còn mang tính tự phát, các yêu cầu về kỹ thuật nuôi<br /> chưa được thông tin đầy đủ, số lồng bè thủy sản<br /> tăng quá nhanh dẫn đến chất lượng nguồn nước<br /> suy giảm,... Điều này đã dẫn đến năng suất nuôi của<br /> các hộ tại khu vực này bị giảm sút [6]. Việc đánh giá<br /> năng suất nghề nuôi cũng như xác định các yếu tố<br /> ảnh hưởng tới năng suất của nghề nuôi cá lồng bè<br /> trên địa bàn là rất cần thiết nhằm xác định những<br /> vấn đề cần quan tâm nhằm cải thiện năng suất và<br /> hiệu quả nghề nuôi tại khu cực này góp phần thúc<br /> đẩy hoạt động nghề nuôi cá lồng bè phát triển ổn<br /> định và lâu dài.<br /> II. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> 1. Cơ sở lý thuyết<br /> Nuôi trồng thuỷ sản là quá trình hoạt động liên<br /> quan đến các vấn đề sinh học. Quá trình sản xuất<br /> liên quan đến việc sử dụng các nguồn lợi ở nước,<br /> lao động, và quản lý để tạo ra các sản phẩm thuỷ<br /> sản đáp ứng cho nhu cầu của con người và xã hội.<br /> Trong quá trình sản xuất, các nhà khoa học [1], [4],<br /> [6], [7] thường quan tâm đến sản lượng khi các yếu<br /> tố đầu vào như thức ăn, con giống, quản lý chất<br /> lượng nước,… Trong khi đó, các nhà kinh tế quan<br /> tâm đến cả hai sản lượng và năng suất.<br /> Hàm số sản xuất là mối quan hệ kỹ thuật giữa<br /> các yếu tố đầu vào và sản phẩm làm ra tại một thời<br /> điểm nhất định với một công nghệ nhất định. Sản<br /> phẩm nuôi trồng thủy sản thường đa dạng và là kết<br /> quả của hàng loạt các yếu tố đầu vào. Chất lượng<br /> và năng suất của sản phẩm làm ra được quy định<br /> bởi việc sử dụng mỗi yếu tố đầu vào cũng như mối<br /> quan hệ tương tác giữa chúng. Hàm số sản xuất<br /> thủy sản được biểu diễn dưới dạng [3]:<br /> Y = f(X1, X2, X3, ..., Xn)<br /> Trong đó: Y - Sản lượng thủy sản<br /> X1 - Lượng thức ăn<br /> X2 - Kích cỡ thả<br /> X3 - Tỷ lệ sống<br /> X4 - Mật độ thả<br /> Xn - Các biến số liên quan đến tăng trưởng của cá<br /> 2. Mô hình nghiên cứu<br /> Xuất phát từ cơ sở lý thuyết [3] và tổng quan<br /> các công trình nghiên cứu thực nghiệm liên quan<br /> [1], [4]. Mô hình nghiên cứu đề xuất được đề nghị<br /> như sau:<br /> Để thấy được sự ảnh hưởng của các nhân tố<br /> <br /> 136 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG<br /> <br /> Số 2/2013<br /> đến năng suất nuôi cá lồng bè, nghiên cứu đã sử<br /> dụng hàm sản xuất Cobb – Douglas để ước lượng.<br /> Hàm sản xuất Cobb – Douglas có dạng:<br /> W = A. MATDOα1 .THOIGIα2 .TH_ANα3 .VON_DTα4<br /> .LADOα5 .TILSOα6 .KCAHα7 .KNGα8 TAPHUANα9<br /> .RUIROα10 .TDUNGα11 .DTGNUIα12<br /> Các biến trong mô hình bao gồm:<br /> Trong đó:<br /> W: năng suất cá lồng bè nuôi thương phẩm của<br /> hộ nuôi (triệu đồng/m3 lồng nuôi)<br /> Mật độ thả giống (MATDO): Mật độ thả giống<br /> của hộ nuôi (con/m3). Mật độ thả giống là số lượng<br /> giống hoặc trọng lượng giống được thả trên một<br /> đơn vị diện tích mặt nước hay lồng bè nuôi. Để xác<br /> định mật độ thả thích hợp cho diện tích nuôi hay<br /> lồng nuôi và từng phương thức nuôi, các yếu tố<br /> cần quan tâm là diện tích mặt nước, nguồn thức<br /> ăn, năng lực của người nuôi… Nhiều thí nghiệm<br /> trên thế giới đã kết luận rằng năng suất nuôi tỷ lệ<br /> thuận với mật độ giống thả, tới một điểm cực đại thì<br /> năng suất bắt đầu giảm [9]. Vì vậy, với các yếu tố và<br /> nguồn lực sẵn có của người nuôi thì nhân tố này sẽ<br /> có một mối quan hệ dương (+) với năng suất nghề<br /> nuôi cá lồng bè.<br /> Thời gian nuôi (THOIGI): Thời gian nuôi/vụ<br /> của hộ nuôi tính bằng tháng. Vì chu kỳ sinh trưởng<br /> của cá tương đối dài và do nhu cầu của thị trường<br /> về trọng lượng cá thu hoạch phải đạt từ 0,8 kg<br /> trở lên, do vậy, đối với cá mú và cá bóp phải đạt<br /> từ 7kg trở lên nên để đảm bảo cá thu hoạch đạt<br /> được trọng lượng theo yêu cầu nên các hộ nuôi<br /> phải nuôi với thời gian từ 10 tháng đến 12 tháng.<br /> Việc nuôi đạt thời gian nói trên hoặc dài hơn<br /> không những đáp ứng được nhu cầu thị trường<br /> mà còn tăng sản lượng, tăng năng suất trên cùng<br /> một diện tích. Vì vậy, nghiên cứu kỳ vọng rằng<br /> tăng thời gian nuôi/vụ sẽ làm tăng thêm năng suất<br /> nuôi của hộ.<br /> Chi phí thức ăn (TH_AN): Là biến thể hiện chi<br /> phí thức ăn/vụ nuôi, tính bằng triệu đồng/m3 lồng<br /> nuôi. Thức ăn là nhân tố không kém phần quan<br /> trọng trong hoạt động nuôi. Thức ăn cá tạp tươi<br /> hay thức ăn công nghiệp có chất lượng sẽ thúc đẩy<br /> nhanh quá trình tăng trưởng, phát triển của cá giúp<br /> cho người nuôi rút ngắn thời gian nuôi, giảm chi<br /> phí. Do vậy nghiên cứu kỳ vọng rằng biến này sẽ có<br /> quan hệ đồng biến với sản lượng nuôi.<br /> Vốn đầu tư (VON_DT): Là lượng vốn mà hộ<br /> nuôi bỏ ra để đầu tư cho hoạt động nuôi, tính bằng<br /> triệu đồng/m3 lồng nuôi. Vốn là một yếu tố được trực<br /> tiếp sử dụng vào quá trình sản xuất; việc đầu tư bài<br /> bản, đúng, đủ nguồn thức ăn, bảo dưỡng lồng bè<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> định kỳ sẽ mang lại kết quả cao. Do vậy, nghiên cứu<br /> kỳ vọng quy mô vốn đầu tư sẽ làm tăng năng suất<br /> nuôi cá lồng bè của hộ.<br /> Chi phí lao động (LADO): Chi phí lao động trên 1<br /> đơn vị diện tích nuôi (triệu đồng/m3 lồng nuôi/vụ nuôi).<br /> Tỉ lệ sống (TILSO): Tỉ lệ sống của giống thả/m3<br /> lồng nuôi.<br /> Khoảng cách (KCAH): Là biến thể hiện khoảng<br /> cách đặt lồng nuôi so với bờ của hộ nuôi, tính bằng<br /> mét (m). Đây là yếu tố mang tính kỹ thuật, có tác<br /> động rất quan trọng đối với lợi nhuận của nghề<br /> nuôi cá lồng bè ở quần đảo Nam Du. Hoạt động<br /> nuôi trồng thủy sản phụ thuộc lớn vào điều kiện môi<br /> trường nước. Do vậy, những hộ càng nuôi xa bờ thì<br /> càng có điều kiện đảm bảo cho môi trường nước<br /> không bị ô nhiễm. Trên thực tế, nơi đây ngư dân đặt<br /> lồng bè đan xen với khu vực neo đậu tàu thuyền,<br /> nên sẽ bị ảnh hưởng do các chất thải ra từ tàu đánh<br /> cá và giảm sản lượng nuôi. Vì thế, nghiên cứu kỳ<br /> vọng khoảng cách đặt lồng có tác động tích cực tới<br /> hiệu quả nghề nuôi.<br /> Kinh nghiệm (KNG): Là biến thể hiện số năm<br /> hoạt động nghề nuôi cá lồng bè, kỳ vọng mang dấu<br /> (+). Kinh nghiệm được tích lũy qua nhiều năm từ<br /> những vụ nuôi, học hỏi kinh nghiệm của bạn bè,<br /> càng trải qua nhiều vụ nuôi thì người dân sẽ càng<br /> hiểu rõ được đối tượng nuôi của mình. Những kinh<br /> nghiệm đó sẽ giúp cho người nuôi nắm bắt kịp thời<br /> và xử lý một cách có hiệu quả trong vụ nuôi, biết<br /> được mùa vụ thích hợp, thời điểm thả giống, cách<br /> cho ăn và quản lý chăm sóc lồng nuôi,…<br /> Tập huấn (TAPHUAN): là biến dummy, nhận giá trị<br /> 1 nếu chủ hộ nuôi được tập huấn và nhận giá trị 0 cho<br /> trường hợp ngược lại. Vấn đề tập huấn kỹ thuật nuôi có<br /> vai trò rất quan trọng vì nuôi cá lồng bè mới là phương<br /> pháp mới cần áp dụng khoa học kỹ thuật để thực hiện<br /> vụ nuôi nhằm đạt hiệu quả cao. Việc hiểu được tầm<br /> quan trọng khi thả nuôi đúng thời vụ, xây dựng lồng bè,<br /> chọn con giống, cho ăn hợp lý... đều là những bước<br /> quyết định đến kết quả sản xuất sau cùng. Do vậy,<br /> nghiên cứu kỳ vọng rằng những hộ được tập huấn kỹ<br /> thuật sẽ có tác động tích cực đến hiệu quả nghề nuôi.<br /> Rủi ro (RUIRO): Là biến dummy, thể hiện thiệt<br /> hại từ quá trình nuôi, nhận giá trị 0 nếu hộ không<br /> gặp thiệt hại, nhận giá trị 1 nếu hộ gặp phải rủi ro.<br /> Trong nghiên cứu, kỳ vọng của biến này ảnh hưởng<br /> xấu (-) đến năng suất nuôi của hộ.<br /> Tín dụng (TDUNG): là biến dummy, thể hiện<br /> khả năng tiếp cận tín dụng của hộ, nhận giá trị 1<br /> nếu hộ tiếp cận được các nguồn vốn tín dụng chính<br /> thức, giá trị 0 cho các trường hợp khác. Trong<br /> nghiên cứu, kỳ vọng của biến số này mang dấu (+).<br /> <br /> Số 2/2013<br /> Đối tượng nuôi (DTGNUI): là biếm dummy,<br /> nhận giá trị 1 nếu hộ nuôi cá mú, và giá trị 0 nếu<br /> hộ nuôi cá bớp. Trong các đối tượng nuôi, nuôi cá<br /> bớp có mức độ rủi ro thấp hơn cá mú. Yếu tố này có<br /> tác động xấu (-) đến năng suất nuôi của hộ. Do vậy,<br /> nghiên cứu giả định rằng những hộ nuôi cá mú năng<br /> suất nuôi sẽ giảm so với nuôi cá bớp.<br /> 3. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu<br /> Đối tượng nghiên cứu là những hộ nuôi cá lồng<br /> bè tại vùng biển Nam Du, Kiên Giang với hai đối<br /> tượng nuôi chủ yếu là bá bớp và cá mú trong thời<br /> gian từ tháng 7 năm 2010 đến tháng 12 năm 2011.<br /> Nghiên cứu sử dụng nhiều phương pháp khác<br /> nhau, như: phương pháp điều tra thực địa, phương<br /> pháp thống kê và phân tích kinh tế lượng.<br /> III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN<br /> 1. Khái quát về mẫu nghiên cứu<br /> Điều tra 150 hộ nuôi cá lồng bè tại vùng biển<br /> đảo Nam Du, số mẫu thu về đạt chất lượng nghiên<br /> cứu là 128 mẫu. Trong 128 chủ hộ nuôi thì nữ giới<br /> chỉ chiếm tỉ lệ 15,6%, số chủ hộ nuôi là nam giới<br /> chiếm tỉ lệ 84,4%. Tuổi của chủ hộ nuôi cũng rất đa<br /> dạng, nhưng tập trung chủ yếu trong độ tuổi từ 30<br /> đến dưới 50, chiếm tỉ lệ 77,4%, số chủ hộ có độ tuổi<br /> dưới 30 và trên 50 chỉ chiếm tỉ lệ nhỏ dưới 30%.<br /> Tuổi chủ hộ nhỏ nhất là 27, lớn nhất là 57 và trung<br /> bình là 41,5 tuổi. Đối tượng nuôi của chủ hộ chủ yếu<br /> là cá bớp, với tỉ lệ chiếm trên 70% tổng số hộ nuôi.<br /> Số hộ nuôi cá mú chiếm 20,3% và số hộ nuôi cả hai<br /> loại cá này chỉ chiếm 8,6%.<br /> Hoạt động nuôi trồng thủy sản nói chung và nuôi<br /> cá biiển nói riêng phụ thuộc khá nhiều vào các yếu<br /> tố về con giống, mật độ thả giống… Qua khảo sát<br /> tại các hộ nuôi này cho thấy mật độ thả cá mú trung<br /> bình là 6,23 con/m3 thể tích lồng, trong khi đó mật độ<br /> thả cá bớp trung bình là 2,47 con/m3 thể tích lồng.<br /> Tỉ lệ sống của cá mú trung bình là 83.67%, trong khi<br /> tỉ lệ sống của cá bớp cao hơn nhiều, trung bình là<br /> 97,11%. Số lần cho ăn đối với các đôi tượng nuôi<br /> này ít nhất là 1 lần/ngày và nhiều nhất là 2 lần/ngày.<br /> Trung bình mỗi hộ nuôi cho cá ăn đạt 1.96 lần/ngày.<br /> Thời gian nuôi của cả hai đối tượng tương đối dài,<br /> thời gian nuôi ngắn nhất là 240 ngày và dài nhất<br /> là 360 ngày, trung bình thời gian nuôi của các đối<br /> tượng này là 285 ngày/vụ nuôi.<br /> Khoảng cách từ địa điểm đặt lồng nuôi tới bờ<br /> đối với các hộ này cũng rất khác nhau. Khoảng cách<br /> lồng nuôi tới bờ ngắn nhất là 50m, dài nhất là 400m<br /> và trung bình là 168,75m. Một số chỉ tiêu kỹ thuật về<br /> hoạt động nuôi được thể hiện trong bảng 1.<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 137<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> <br /> Số 2/2013<br /> <br /> Bảng 1. Một số chỉ tiêu kỹ thuật về hoạt động nuôi cá lồng bè tại vùng biển Nam Du, Kiên Giang<br /> ĐVT<br /> <br /> Nhỏ nhất<br /> <br /> Lớn nhất<br /> <br /> Trung bình<br /> <br /> 2.00<br /> <br /> 20.00<br /> <br /> 6.23<br /> <br /> Mật độ thả mú<br /> <br /> Con/m<br /> <br /> 3<br /> <br /> Mật độ thả bớp<br /> <br /> Con/m<br /> <br /> 3<br /> <br /> 1.00<br /> <br /> 6.00<br /> <br /> 2.47<br /> <br /> Tỉ lệ sống cá mú<br /> <br /> %<br /> <br /> 15.00<br /> <br /> 97.00<br /> <br /> 83.67<br /> <br /> Tỉ lệ sống cá bớp<br /> <br /> %<br /> <br /> 90.00<br /> <br /> 100.00<br /> <br /> 97.11<br /> <br /> Lần/ngày<br /> <br /> 1.00<br /> <br /> 2.00<br /> <br /> 1.96<br /> <br /> Số lần cho ăn<br /> Khối lượng 1 lần cho ăn<br /> Thời gian nuôi<br /> Khoảng cách lồng nuôi tới bờ<br /> <br /> Kg<br /> <br /> 16.00<br /> <br /> 800.00<br /> <br /> 151,34<br /> <br /> Ngày<br /> <br /> 240<br /> <br /> 360<br /> <br /> 285<br /> <br /> m<br /> <br /> 50<br /> <br /> 400<br /> <br /> 168,75<br /> <br /> Nguồn: Tính toán từ dữ liệu điều tra<br /> <br /> 2. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng tới năng suất<br /> của nghề nuôi cá lồng bè tại vùng biển Nam Du,<br /> Kiên Giang<br /> Để phân tích các yếu tố ảnh hưởng tới năng<br /> suất nghề nuôi cá lồng bè tại vùng biển Nam Du,<br /> tỉnh Kiên Giang, tác giả đã sử dụng biến số năng<br /> suất (tính theo giá trị) làm biến đo lường. Biến số<br /> này được xem xét trong mối quan hệ giữa các biến<br /> số nghiên cứu thông qua kiểm định tương quan và<br /> <br /> phân tích mô hình kinh tế lượng. Kết quả phân tích<br /> cho thấy, hầu hết các yếu tố của mô hình hồi qui có<br /> dấu như dự đoán và có ý nghĩa thống kê ở mức ý<br /> nghĩa 1%, 5% và 10%, ngoại trừ 5 yếu tố không có<br /> ảnh hưởng rõ ràng tới năng suất nuôi, bao gồm:<br /> thời gian nuôi, vốn đầu tư, tập huấn, đối tượng nuôi<br /> và tiếp cận tín dụng. Kết quả phân tích ban đầu mô<br /> hình về yếu tố ảnh hưởng tới năng suất của hộ nuôi<br /> được thể hiện trong bảng 2.<br /> <br /> Bảng 2. Kết quả phân tích hồi qui yếu tố ảnh hưởng tới năng suất nuôi cá lồng bè<br /> tại vùng biển Nam Du, Kiên Giang<br /> Tên biến<br /> <br /> Hệ số hồi qui chưa<br /> chuẩn hóa<br /> <br /> Giá trị thống kê<br /> <br /> Hệ số hồi qui chuẩn<br /> hóa<br /> <br /> t<br /> <br /> Sig.<br /> <br /> 2,523<br /> <br /> 0,013<br /> <br /> 0,200<br /> <br /> 3,226<br /> <br /> 0,002<br /> <br /> -0,218<br /> <br /> -0,031<br /> <br /> -,555<br /> <br /> 0,580<br /> <br /> Chi phí thức ăn<br /> <br /> 0,456<br /> <br /> 0,557<br /> <br /> 9,513<br /> <br /> 0,000<br /> <br /> Vốn đầu tư<br /> <br /> 0,039<br /> <br /> 0,068<br /> <br /> ,892<br /> <br /> 0,374<br /> <br /> Chi phí lao động<br /> <br /> -0,242<br /> <br /> -0,231<br /> <br /> -2,347<br /> <br /> 0,021<br /> <br /> Tỉ lệ sống<br /> <br /> 0,435<br /> <br /> 0,433<br /> <br /> 3,964<br /> <br /> 0,000<br /> <br /> Khoảng cách<br /> <br /> 0,369<br /> <br /> 0,227<br /> <br /> 4,172<br /> <br /> 0,000<br /> <br /> Kinh nghiệm<br /> <br /> 0,356<br /> <br /> 0,240<br /> <br /> 2,544<br /> <br /> 0,012<br /> <br /> Tập huấn<br /> <br /> 0,044<br /> <br /> 0,032<br /> <br /> ,589<br /> <br /> 0,557<br /> <br /> Rủi ro<br /> <br /> -0,364<br /> <br /> -0,233<br /> <br /> -2,364<br /> <br /> 0,020<br /> <br /> Tín dụng<br /> <br /> 0,023<br /> <br /> 0,015<br /> <br /> 0,141<br /> <br /> 0,888<br /> <br /> Đối tượng nuôi<br /> <br /> 0,077<br /> <br /> 0,045<br /> <br /> 0,407<br /> <br /> 0,685<br /> <br /> (Constant)<br /> <br /> 2,489<br /> <br /> Mật độ thả giống<br /> <br /> 0,310<br /> <br /> Thời gian nuôi<br /> <br /> R2 Adjust<br /> F- Statistic<br /> Durbin-Watson<br /> <br /> 0,663<br /> 21,791 (sig.= 0,000)<br /> 2,289<br /> <br /> Nguồn: Tính toán từ dữ liệu điều tra<br /> <br /> Từ kết quả phân tích cho thấy, mô hình nghiên<br /> cứu đã giải thích sự ảnh hưởng của các yếu tố tới<br /> năng suất nuôi cá lồng bè là 67,10%, các giả thuyết<br /> <br /> 138 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG<br /> <br /> hồi qui đều không bị vi phạm. Trong các yếu tố<br /> nghiên cứu thì chi phí thức ăn và tỉ lệ sống có ảnh<br /> hưởng lớn nhất tới năng suất nuôi. Mật độ giống thả<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> và rủi ro là những yếu tố có ảnh hưởng thấp nhất tới<br /> năng suất nuôi tại khu vực này.<br /> Mật độ thả giống: Yếu tố này có tác động thuận<br /> chiều tới năng suất nuôi của hộ và có ý nghĩa thống<br /> kê ở mức ý nghĩa 1%. Trong hoạt động nuôi trồng<br /> nói chung và nuôi biển nói riêng thì mật độ thả giống<br /> có ý nghĩa rất quan trọng, nó phản ánh số lượng<br /> con giống trên 1 đơn vị diện tích. Tùy vào đối tượng<br /> nuôi, đặc điểm của môi trường mà có mật độ giống<br /> thả khác nhau. Đối với hoạt động nuôi biển tại khu<br /> vực đảo Nam Du do mới phát triển gần đây nên điều<br /> kiện môi trường biển có thể còn thích hợp cho đối<br /> tượng nuôi này phát triển, do vậy hộ nuôi có điều<br /> kiện để tăng năng suất từ hoạt động nuôi của mình.<br /> Thời gian nuôi: Biến số này có tác động ngược<br /> chiều tới năng suất nuôi của hộ. Thời gian nuôi là<br /> yếu tố đảm bảo cho đối tượng nuôi phát triển theo<br /> chu kỳ sinh học. Tăng thời gian nuôi ở thời kỳ đầu<br /> của chu kỳ sinh học thì trọng lượng cá nuôi càng<br /> tăng nhanh. Tuy nhiên, nếu thời gian quá dài thì<br /> trọng lượng nuôi lại không tăng, thậm chí còn giảm.<br /> Điều này hoàn toàn phù hợp với chu kỳ sinh học của<br /> đối tượng thủy sản. Tuy nhiên, biến số này trong<br /> nghiên cứu không có ý nghĩa thống kê ở mức 10%.<br /> Chi phí thức ăn: Yếu tố này có tác động thuận<br /> chiều với năng suất nuôi của hộ và có ý nghĩa thống<br /> kê ở mức 1%. Thức ăn là yếu tố quan trọng hàng<br /> đầu trong hoạt động nuôi trồng thủy sản, số lượng<br /> thức ăn được cung cấp đầy đủ thì cá nuôi sẽ phát<br /> triển tốt và trọng lượng nuôi sẽ tăng nhanh, ngược<br /> lại cá nuôi sẽ kém phát triển, ảnh hưởng tới sản<br /> lượng thu hoạch của hộ nuôi. Điều này cũng được<br /> thể hiện trong chi phí nuôi của hộ. Trong các khoản<br /> chi phí thì chi phí cho thức ăn của hộ chiếm rất lớn,<br /> gần 50% so với tất cả các khoản chi phí khác.<br /> Chi phí lao động: có tác động thuận chiều đến<br /> năng suất nuôi. Lao động là 1 trong các yếu tố<br /> cơ bản đảm bảo cho hoạt động sản xuất. Khi lao<br /> động của hộ nuôi được đảm bảo thì các công đoạn<br /> trong hoạt động nuôi được thực hiện nhanh chóng<br /> từ khâu chuẩn bị giống, kỹ thuật nuôi đến các hoạt<br /> động khác. Điều này đã làm cho năng suất nuôi<br /> tăng. Tuy nhiên, xét trên khía cạnh kinh tế, khi số<br /> lao động nuôi tăng thêm sẽ làm cho năng suất biên<br /> giảm dần theo qui luật vốn có của lao động. Trong<br /> nghiên cứu cho thấy trong điều kiện nuôi hiện tại,<br /> yếu tố lao động có lại có ảnh hưởng xấu đến năng<br /> suất nuôi của hộ và biến số này có ý nghĩa thống kê<br /> <br /> Số 2/2013<br /> ở mức ý nghĩa 5%.<br /> Tỉ lệ sống: Tỉ lệ sống của giống thả nuôi có ý<br /> nghĩa rất quan trọng đảm bảo cho hộ nuôi nâng cao<br /> năng suất của mình. Tỉ lệ giống thả sống tùy thuộc<br /> vào khá nhiều yếu tố, từ chất lượng con giống, điều<br /> kiện môi trường sống và chăm sóc… Trong hai đối<br /> tượng nuôi thì tỉ lệ sống của cá bớp là cao, trong khi<br /> đó tỉ lệ sống của cá mú là thấp hơn nhiều. Kết quả<br /> phân tích mô hình cho thấy, tỉ lệ sống của giống thả<br /> có tác động lớn nhất và có ý nghĩa thống kê ở mức<br /> ý nghĩa 5%.<br /> Khoảng cách: kết quả nghiên cứu, biến khoảng<br /> cách có dấu như kỳ vọng. Khoảng cách từ lồng<br /> nuôi tới bờ có tác động thuận chiều với năng suất<br /> nuôi. Xét về mặt lý thuyết, khoảng cách càng xa<br /> bờ thì điều kiện môi trường nuôi biển ít bị ô nhiễm,<br /> sự thay đổi thường xuyên các dòng hải lưu là điều<br /> kiện thuận lợi để cho cá nuôi phát triển và vì vậy sẽ<br /> tạo điều kiện cho gia tăng năng suất nuôi. Điều này<br /> hoàn toàn phù hợp với kết quả nghiên cứu của mô<br /> hình. Yếu tố này không có ý nghĩa thống kê ở mức<br /> ý nghĩa 1%.<br /> Kinh nghiệm: Kinh nghiệm nuôi có tác động<br /> thuận chiều tới năng suất nuôi của hộ. Đối với nghề<br /> cá ở Việt Nam nói chung và hoạt động nuôi nói riêng<br /> thì hoạt động sản xuất này phụ thuộc khá lớn vào<br /> kinh nghiệm thực tiễn của hộ. Những hộ càng có<br /> kinh nghiệm nuôi lâu năm thì càng rút ra được nhiều<br /> bài học thực tiễn từ quá trình nuôi cá lồng bè và khả<br /> năng làm cho năng suất nuôi của hộ gia tăng. Điều<br /> này hoàn toàn phù hợp với kết quả của mô hình<br /> nghiên cứu đó là kinh nghiệm nuôi của hộ có tác<br /> động tích cực tới năng suất nuôi và có ý nghĩa thống<br /> kê ở mức 10%.<br /> Rủi ro: Trong kết quả phân tích cho thấy, yếu tố<br /> rủi ro có tác động xấu tới năng suất nuôi của hộ và<br /> có ý nghĩa thống kê ở mức ý nghĩa 5%. Phần lớn<br /> những hộ nuôi cá mú có mức độ thiệt hại từ hoạt<br /> động nuôi khá cao, trong khi đó tỉ lệ thiệt hại do nuôi<br /> cá bớp lại thấp hơn nhiều. Chính điều này đã làm<br /> ảnh hưởng tới năng suất nuôi của hộ.<br /> Tập huấn: Trong mô hình nghiên cứu yếu tố<br /> này có tác động dương tới năng suất nuôi của hộ.<br /> Những hộ có điều kiện được tập huấn về kỹ thuật<br /> nuôi từ các cơ quan chuyên trách ngành thủy sản<br /> sẽ có điều kiện để nâng cao kiến thức, và do vậy có<br /> điều kiện để áp dụng các tiến bộ kỹ thuật vào hoạt<br /> động nuôi của mình. Tuy nhiên, trong mẫu điều tra<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 139<br /> <br />