Bạo lực học đường ở Việt Nam hiện nay - Thông tin qua các trang báo điện tử

B o l c h c ư ng Vi t Nam hi n nay: Thông tin qua các trang báo i n t Bùi Th H ng(*) Tóm t t: “B o l c h c ư ng (BLH ) là thu t ng dùng ch nh ng hành vi b o l c trong môi trư ng h c ư ng, ho c nh ng hành vi b o l c c a l a tu i h c ư ng. Bao g m trong thu t ng này là hàng lo t các hành vi b o l c v i các m c khác nhau, t không l i n có l i, t hành ng ơn gi n n nh ng hành ng thù ch, gây h n, phá phách, gây t n thương th m chí t n h i n ngư i khác” (Phan Mai Hương, 2009). Bài vi t t ng h p, h th ng hóa các k t qu nghiên c u, các nh n nh và ý ki n óng góp c a các chuyên gia, các nhà nghiên c u liên quan n v n BLH Vi t Nam. Ngu n thông tin trong bài vi t ư c t ng h p t vi c kh o c u các tin bài ã ư c ăng t i trên các trang báo i n t trong vòng 5 năm tr l i ây. T khóa: B o l c h c ư ng, B o l c gi i, B o hành tr em, Báo i n t (*) B o l c h c ư ng là m t hi n tư ng xã h i ư c c p nhi u trên các phương ti n thông tin i chúng Vi t Nam và trên th gi i trong th i gian g n ây. T i M , theo k t qu nghiên c u ư c công b trên T p chí Journal of Developmental and Behavioural Pediatrics, có g n 90% h c sinh t l p 3 n l p 6 t ng ít nh t m t l n b b n h c b t n t, c hi p. Ngoài ra, 59% h c sinh th a nh n ã t ng có hành ng b t n t nh ng em khác (Theo: Tu n Minh, 2015). Vi t Nam, theo s li u th ng kê u năm 2015 c a B Giáo d c và ào t o, trong m t năm h c, toàn qu c x y ra kho ng 1.600 v h c sinh ánh nhau c trong và ngoài ph m vi nhà trư ng, tương ương kho ng 5 v (*) ThS., Vi n Thông buihongxhh@gmail.com tin KHXH; Email: ánh nhau m t ngày (B o Anh, 2015). Câu h i t ra là li u chúng ta có th ki m soát ư c t t c hành vi BLH hay không, và làm th nào gi m thi u các v BLH trong th i gian t i? Hi n ã có r t nhi u t ch c, cơ quan ch c năng, ban, ngành nghiên c u, tìm hi u v v n này các lĩnh v c xã h i h c, pháp lu t, tâm lý h c, giáo d c… Nh m góp ph n làm rõ hơn th c tr ng BLH Vi t Nam hi n nay, chúng tôi ã t ng h p m t s v n n i c m liên quan n v n n n BLH qua các trang báo i n t . 1. B o l c h c ư ng gia tăng v s lư ng và m r ng v ph m vi Vi t Nam nh ng năm g n ây, BLH ngày càng gia tăng và lan r ng trong các trư ng h c. Hàng ngày, hàng gi , các trang báo i n t u c p nh t B¹o lùc häc ®−êng ë ViÖt Nam… 35 nh ng thông tin, v vi c liên quan n v n này. Tác gi Lam Ng c trong bài “B o l c h c ư ng ám nh h c sinh” ăng trên Báo i n t Thanh Niên tháng 1/2016 ã chia s k t qu nghiên c u v b o l c gi i (kỳ th gi i tính) trong trư ng h c. Nghiên c u ư c Vi n nghiên c u Y h c - Xã h i h c ph i h p v i t ch c t thi n Plan Vi t Nam th c hi n t tháng 3 n tháng 9/2014 v i 3.000 h c sinh c a 30 trư ng trung h c cơ s (THCS), trung h c ph thông (THPT) Hà N i. Theo ó, có kho ng 80% h c sinh cho bi t t trư c n nay ã b b o l c gi i trong trư ng h c ít nh t m t l n, 71% b b o l c trong vòng 6 tháng qua. Trong ó, b o l c tinh th n (m ng ch i, e d a, b t ph t, t i u, s nh c…) chi m t l cao nh t là 73%, b o l c th ch t (tát, á, xô y, kéo tóc, b t tai, ánh p…) chi m 41%; và b o l c tình d c (tin nh n v i n i dung tình d c, s , hôn, hi p dâm, yêu c u ch m vào b ph n sinh d c, lan truy n tin n tình d c…) chi m 19% (Lam Ng c, 2016). Trong bài “M x nguyên nhân khi n b o l c h c ư ng tràn lan” ăng trên trang i n t S ng kh e.vn ngày 18/3/2015, tác gi H ng Nam c pt i s m r ng nhanh chóng ph m vi c a v n n n BLH hi n nay. Tác gi nh n nh: “Chưa bao gi v n n n BLH l i tr nên nh c nh i như hi n nay. S vi c n sinh l p 7 t i t nh Trà Vinh b b n cùng l p ánh p b ng gh hay n sinh Phú Th b các b n ánh h i ng vì nh ng hi u l m trên Facebook d n t i b ch n thương tâm lý, không th nói ư c ã m t l n n a cho th y, tình tr ng BLH xu t hi n tràn lan và m c ngày càng nguy hi m” (H ng Nam, 2015). Nhi u tác gi coi BLH như m t lo i virus có t c lan truy n n chóng m t. Theo tác gi Minh Th : “Nh ng hành vi BLH th i gian g n ây di n ra tri n miên trên ph m vi c nư c. Như m t th virus lây lan nhanh chóng và ang làm cho c xã h i b c xúc. Gây s c m i ngư i b ng nh ng hình nh côn , mang tính ch t dã man, phi o c” (Minh Th , 2011). Bài vi t “Hơn 50% h c sinh có v n v b o l c h c ư ng” c a tác gi Vĩnh Hà ăng trên trang i n t B c Giang ngày 26/3/2015 ưa ra k t qu nghiên c u v th c tr ng BLH c a PGS.TS. Ph m Minh M c, Trung tâm Nghiên c u tâm lý h c ư ng và Giáo d c h c (Vi n Khoa h c Giáo d c Vi t Nam). K t qu kh o sát cho th y, tình tr ng h c sinh b m ng ch i, lăng m , xúc ph m danh d , nhân ph m t b n h c chi m t l nhi u nh t (38,49%), ti p n là trư ng h p hai h c sinh ánh nhau (35,32%), và cu i cùng là hai nhóm h c sinh ánh nhau (22,22%). Ngoài ra, tác gi còn ưa ra các bi u hi n BLH khác như tr n l t tài s n c a b n h c, thuê ngư i ánh b n, h c sinh ánh giáo viên,… (Vĩnh Hà, 2015). Còn r t nhi u v BLH khác ư c ph n ánh qua các trang m ng gây nh c nh i trong dư lu n xã h i. Ch ng h n các tin bài “C n ngăn ch n b o l c h c ư ng” c a tác gi Lan Hương ăng trên trang Tuyên Quang online ngày 14/11/2015, “Gia tăng b o l c h c ư ng: B nh ã n ng, thu c chưa có” c a tác gi M Lương ăng trên Báo i n t Dân Vi t ngày 17/01/2016, “B o l c h c ư ng S.O.S” c a tác gi Huy n Nga ăng trên Báo i n t Nhân dân ngày 20/09/2013,… T t c u khi n dư lu n lo ng i, ph i chăng BLH gi ây như m t căn b nh tr m kha không thu c ch a. Dù ã có r t nhi u bi n pháp ngăn ch n ư c th c thi nhưng tình tr ng BLH v n gia tăng v i m c ngày càng nguy hi m. 36 2. Tính ch t b o l c h c ư ng ngày càng nguy hi m Các v BLH hi n nay ngày càng mang tính ch t côn , nguy hi m, th o n, tàn c và tinh vi hơn. Nhi u clip b o l c ư c ăng t i g n ây cho th y, nhi u v b o l c ư c t ch c công phu, có s lư ng ngư i tham gia ông v i các lo i hung khí như dao, côn, ng, ki m, súng, g y g c,… Tác gi Hoài Thư trong bài “ au lòng nh ng v b o l c h c ư ng gây xôn xao th i gian qua” ăng trên trang i n t Dân trí ngày 11/3/2015 ã t ng h p l i các v b o l c c a h c sinh di n ra trong th i gian g n ây v i vi c s d ng các lo i hung khí nguy hi m gây thương tích n ng, th m chí t vong. Ch ng h n như trư ng h p n sinh H i Dương .T.L (15 tu i) b b n h c dùng gu c ánh t i ch t ch vì mâu thu n nh , trư ng h p em trư ng THCS huy n Krông P k (t nh ăk Lăk) vì cãi vã nhau trong gi h c nên b b n h c c m dao âm nhi u nhát d n t i t vong, hay trư ng h p m t nhóm n sinh trư ng THCS Lý T Tr ng (Trà Vinh) ánh h i ng m t n sinh trong l p r t tàn b o. Không ch dùng n m m, nh ng h c sinh này còn l y gh nh a ném và phang liên ti p vào u n n nhân. Trư c s hung b o ó, n sinh ch còn bi t khóc van xin nhưng không có hi u qu . Các b n khác ch ng nhìn và không có ph n ng can ngăn hay giúp … (Hoài Thư, 2015). Bên c nh ó, trong bài vi t “B o l c h c ư ng” ăng trên trang i n t S c kh e và i s ng ngày 12/07/2015, tác gi Minh Thư nêu lên tình tr ng báo ng c a v n n n b o l c trong trư ng h c. Tác gi nh n m nh: “Tình tr ng BLH không ph i g n ây m i áng báo ng, trư c kia nh ng v BLH xu t hi n cũng không ít nhưng khi ó Internet và các trang m ng xã h i chưa ph bi n nên chưa Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 5.2016 th c s t o dư lu n nh c nh i i v i xã h i như hi n nay. S ki n gây xôn xao dư lu n u tiên là video clip h c sinh trư ng THPT Tr n Nhân Tông ánh nhau b ưa lên m ng cu i năm 2010. V vi c như phát súng u tiên, khi clip này b tung lên m ng ã khi n dư lu n ch n ng. Các cơ quan ch c năng ã vào cu c, sau khi ki m tra ã phát hi n, thu gi nhi u hung khí như côn, dao trong c p, ba lô c a h c sinh. Nhi u trư ng h p h c sinh gi u vũ khí ngoài trư ng ho c g i trong c p các b n n sinh và khi có s ki n thì n l y ra ánh nhau” (Minh Thư, 2015). Có th th y, nh ng thông tin v tình tr ng BLH có tính ch t nguy hi m hi n nay ã tr nên quá quen thu c v i xã h i. Chúng xu t hi n dày c trên các phương ti n truy n thông i chúng, khi n dư lu n xã h i vô cùng nh c nh i, t o tâm lý hoang mang cho nhi u h c sinh, các b c ph huynh có con em trong tu i n trư ng và làm au u nhi u nhà qu n lý giáo d c. 3. Gia tăng s v b o l c c a giáo viên m m non v i h c sinh Vi t Nam, hi n tr ng b o hành tr em nói chung, b o hành tr em trong nhà trư ng nói riêng ngày càng di n bi n ph c t p và có xu hư ng gia tăng. Theo các s li u th ng kê ư c báo cáo t i H i ngh châu Á - Thái Bình Dương l n th 2 v phòng, ch ng tai n n thương tích di n ra t i Hà N i t ngày 4-6/11/2008, trong 3 năm t 2005-2007, trung bình m i năm nư c ta có 114 trư ng h p tr em t vong do b o hành (Duy Ti n, 2008). Nh ng v b o hành tr em x y ra liên ti p các cơ s m m non tư th c ư c phát hi n và ưa lên m ng xã h i th i gian g n ây ã khi n dư lu n bàng hoàng, au xót. Tuy nhiên, theo nhi u ph huynh thì ây ch là ph n n i c a “t ng băng chìm” khi mà chính m t s ngư i làm công tác B¹o lùc häc ®−êng ë ViÖt Nam… giáo d c m m non cũng cho r ng, vi c d a n t, m ng tr ưa vào k lu t là chuy n bình thư ng. ây th c s là ti ng chuông báo ng v th c tr ng o c giáo viên lĩnh v c này. Ngày 5/10/2015, x y ra v bé trai 15 tháng tu i Qu ng Bình b hai cô giáo ghì xu ng sàn, trói chân, tay và nhét khăn vào mi ng. L ng Sơn, m t bé khác b cô giáo ph t u i ra kh i l p, gào khóc, b i th c ăn trong thùng rác, r i b d a th xu ng b nư c… Sau hàng lo t nh ng v b o hành h c sinh m m non x y ra t i nhi u t nh, thành trong c nư c, dư lu n xã h i ã t ra câu h i: Giáo d c m m non là lĩnh v c giáo d c c thù, v y t i sao nhi u v b o hành m t nhân tính l i x y ra t p trung i tư ng này? N i dung bài vi t “Giáo viên b o hành tr m m non: Do qu n lý y u kém…” c a tác gi Chi Nam ăng trên Báo Ph n online ngày 8/10/2015 cho th y, t năm 2008 n nay, năm nào cũng n i c m nh ng v giáo viên m m non b o hành h c sinh. i u ó cho th y o c giáo viên, c bi t là giáo viên m m non ang ngày càng xu ng c p tr m tr ng. M t khác, ph n l n các v b o hành tr em u x y ra t i trư ng tư, ch ng t c p cơ s qu n lý y u kém, không ki m tra nghiêm ch t lư ng giáo viên (Chi Nam, 2015). Báo i n t VietnamNet ngày 23/1/2014 có ăng bài “Giáo viên m m non r t d b o l c v i tr ” c a tác gi Ki u Oanh. Theo bài vi t này, v i ngư i gi tr hoàn toàn theo kinh nghi m b n thân, không qua ào t o, tính tình nóng n y thì r t d có nh ng hành vi b o l c v i tr . Vì e d a, tr ng ph t, b o l c thư ng ư c h xem là con ư ng nhanh nh t ngăn h n d i c a tr . T t c nh ng hành vi b o l c trên u không ch p nh n ư c vì nó mang b n năng thú tính làm t n h i n s phát tri n c a tr . Giáo viên 37 m m non ph i có tình yêu tr , vì công vi c c a h r t v t v , không gi ng như giáo viên các b c h c khác. Giáo viên m m non ph i làm vi c qu n qu t t sáng s m cho n bu i chi u mu n trong môi trư ng n ào v i nh ng a tr hay qu y khóc, nũng n u nên r t d b stress, m t ki m soát hành ng c a mình (Ki u Oanh, 2014). Tr m m non r t d b ám nh, t rõ s s s t khi b cô giáo b o hành. Bài vi t “B o hành ám nh tr m m non” c a tác gi Y n Anh ăng trên trang Ngư i lao ng ngày 13/10/2015 ã d n l i c a TS. Nguy n Tùng Tâm, Ch t ch H i Tâm lý giáo d c h c Hà N i: “Tr b b o hành s d phát sinh c m xúc tiêu c c như b c b i, cáu g t vô c , m t bình tĩnh, lo l ng quá nhi u v nh ng i u nh nh t, thi u t tin, d chán n n, bu n bã và m t m i h ng thú, th y khó ch u ngay c v i i u bình thư ng. Chính vì i u này mà m i quan h c a tr v i ngư i xung quanh tr nên khó khăn” (Y n Anh, 2015). Như v y, b o l c i v i tr em trong nhà trư ng, nh t là tr l a tu i m m non, dù dư i b t kỳ hình th c nào cũng không th ch p nh n ư c và c n ph i có bi n pháp x lý nghiêm minh. h n ch nh ng v b o l c x y ra i v i tr , không ch òi h i nh ng b o m u ph i có o c và lương tâm mà c n hơn n a là s tăng cư ng ph i h p gi a ngành giáo d c v i chính quy n a phương trong vi c rà soát, ki m tra các sơ s giáo d c m m non ngoài công l p. 4. B o l c x y ra nhi u n sinh nh ng năm g n ây Nh ng năm g n ây, dư lu n xã h i lên ti ng khá nhi u v s a d ng c a các lo i BLH cũng như m c nguy hi m c a nó. T b o l c c a giáo viên i v i h c sinh, và b o l c ngư c (h c sinh ánh, ch i th y, cô giáo), n b o l c gi a h c sinh v i nhau. Trong b c tranh BLH 38 nhìn t góc gi i, có hành vi b o l c c a n sinh. D nh n th y r ng, hi n tư ng n sinh ánh nhau trong trư ng h c di n ra ngày càng ph bi n và thu hút s quan tâm c a dư lu n xã h i. c bi t các v n sinh ánh h i ng, l t qu n, xé áo b n h c, hay r rê các b n nam cùng ánh và quay video clip tung lên m ng ã không còn là chuy n hi m th y. Trong m t cu c nghiên c u v hành vi b o l c trong n sinh trung h c v i m u kh o sát 200 phi u t i 2 trư ng THPT thu c qu n ng a (Hà N i) và ph ng v n sâu 5 h c sinh, k t qu cho th y: Có n 96,7% s h c sinh ư c h i cho r ng trư ng các em có x y ra hi n tư ng n sinh ánh nhau. M c b o l c trong n sinh là: 44,7% r t thư ng xuyên, 38% thư ng xuyên, và 17,3% không thư ng xuyên. Không ch d ng l i ó, có t i 64% các em n th a nh n là ã t ng có hành vi ánh nhau v i các b n khác. áng chú ý, h u h t nh ng v ánh nhau l n u tiên u di n ra trong khuôn viên trư ng h c (Ông Th Mai Thương, 2008). Trên các trang m ng xã h i tràn ng p video clip quay c nh n sinh ánh nhau cũng như các bài vi t bàn v ch này. Tác gi Nguy n Phương trong bài “Nhóm n sinh l p 7 ánh b n t i t p trư c phòng h c” ăng trên trang Trí th c và Công lu n ngày 1/1/2016 ã chia s clip dài g n 3 phút ghi l i c nh ba n sinh Hu uy hi p, xúc ph m và ánh b n h c n “b m d p”. C ba n sinh này luôn tay, luôn mi ng nh c m và ánh h i ng n n nhân không thương ti c. Khi n n nhân run r y, khóc lóc, ba n sinh v n chưa ch u d ng l i mà còn ánh quy t li t hơn. Sau khi ư c ăng t i, o n clip trên ã thu hút s chú ý c bi t c a c ng ng m ng. H u h t m i ngư i u t ra ph n n trư c l i hành x h t s c dã man và côn c a các em n sinh i v i b n h c c a mình (Nguy n Phương, 2016). Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 5.2016 Khác v i nam gi i khi th c hi n hành vi b o l c thư ng s d ng dao, mã t u, ôi khi c súng ng, n gi i khi ánh nhau thư ng dùng dép, gu c, g y g c, g ch á, dao lam, ng tuýp nư c,… Nh ng phương ti n tùy m c u có th gây thương tích, th m chí làm tàn ph ho c cư p i m ng s ng c a b n h c. Bài vi t “N sinh ánh nhau vì mâu thu n trên m ng” c a tác gi Di u Hi n ăng trên Báo i n t Thanh niên ngày 13/11/2015 ã l t t s nguy h i c a vi c n sinh ánh nhau trong trư ng h c. Vì mâu thu n trên Facebook mà d n n hi n tư ng m t b n n sinh à N ng ã b các b n cùng trư ng ánh dã man b ng tuýp s t. Ch khi clip ư c quay l i tung lên m ng thì ph huynh c a n n nhân m i bi t và n cơ quan công an trình báo s vi c. i u ó cho th y tính ch t nguy hi m c a BLH x y ra n sinh hi n nay. Nó như h i chuông c nh t nh i v i các b c ph huynh v vi c m b o s an toàn cho con em mình. Xu t phát t o n clip v i tiêu “Ph n n n sinh Trà Vinh b b n l y gh ánh liên ti p vào u vì ch nh” ăng trên trang Kenh14.vn ngày 10/3/2015, v n BLH l i m t l n n a n i lên, gây nh c nh i và ph n n hơn bao gi h t. Tác gi Lê Nguy n, Duy H u, trong bài “V n sinh ánh nhau: Sau t ch c, ình ch là gì?” ăng trên Báo i n t VietnamNet ngày 18/3/2015, ã ưa ra con s th ng kê c a m t t báo v nh ng v n sinh ánh nhau x y ra trong hai năm 2013-2014. Th t áng bu n là ch trong vòng 2 năm ã liên ti p x y ra 5 v n sinh ánh nhau t Thái Bình n Vũng Tàu, t c p hai n c p ba. ó m i ch là nh ng v vi c ư c công khai trên m ng, có th còn r t nhi u nh ng v vi c khác b che gi u, không ư c bi t n (Lê Nguy n, Duy H u, 2015).