Ảnh hưởng của 2 loại thức ăn có nguồn gốc động vật và thực vật đến kích thước cơ thể ở các pha phát triển và khả năng đẻ trứng của bọ rùa đỏ Micraspis Discolor Fabricius, 1798

31(2): 27-32 T¹p chÝ Sinh häc 6-2009<br /> <br /> <br /> <br /> ¶nh h−ëng cña 2 lo¹i thøc ¨n cã nguån gèc ®éng vËt vµ thùc<br /> vËt ®Õn kÝch th−íc c¬ thÓ ë c¸c pha ph¸t triÓn vµ kh¶ n¨ng<br /> ®Î trøng cña bä rïa ®á Micraspis discolor Fabricius, 1798<br /> <br /> Ph¹m Quúnh Mai<br /> <br /> ViÖn Sinh Th¸i vµ Tµi Nguyªn Sinh VËt<br /> <br /> Dinh d−ìng lµ nh©n tè quan träng cho sù I. ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu<br /> sinh s¶n vµ ph¸t triÓn cña c«n trïng. Tuy nhiªn<br /> ®èi víi tõng nhãm loµi c«n trïng kh¸c nhau §èi t−îng nghiªn cøu lµ bä rïa ®á ë c¸c giai<br /> thµnh phÇn thøc ¨n còng kh¸c nhau. Quan hÖ ®äan ph¸t triÓn. Thøc ¨n cña bä rïa lµ rÖp muéi<br /> sinh häc cña bä rïa chñ yÕu phô thuéc vµo quan (Aphis craccivora) ®−îc nu«i vµ ph¸t triÓn trong<br /> hÖ dinh d−ìng cña chóng trong sinh quÇn. Hä phßng rÊt tèt trªn mÇm ®Ëu ®en. PhÊn hoa ®¬n<br /> Bä rïa (Coccinellidae) ®−îc chia lµm 2 nhãm: buèt (Bidens pilosa) ®−îc sö dông lµm thøc ¨n<br /> bä rïa b¾t måi vµ bä rïa ¨n thùc vËt. Sù ph©n v× vµo th¸ng 2 vµ th¸ng 3, loµi c©y nµy cã hoa<br /> chia nµy dùa theo ®Æc ®iÓm dinh d−ìng vµ sù sím, bä rïa xuÊt hiÖn ë ®ã vµ ¨n phÊn hoa. Lóc<br /> chuyªn ho¸ thøc ¨n cña mçi loµi. Thøc ¨n cña nµy hoa cña cá hßa th¶o ch−a xuÊt hiÖn.<br /> bä rïa ¨n thÞt nãi chung phong phó, phÇn lín bä C¸c dông cô ®−îc dïng trong thùc nghiÖm<br /> rïa ¨n thÞt ¨n rÖp muéi, tuy nhiªn cã loµi ¨n rÖp gåm: nhµ l−íi, lång l−íi, c¸c lo¹i hép nhùa<br /> c¸nh trong, rÖp v¶y, bÐt h¹i thùc vËt, ¨n Êu trïng ®−êng kÝnh 8,5 cm, cao 12 cm vµ 5 cm, cao 8,5<br /> cña mét sè loµi c¸nh cøng, trøng vµ Êu trïng cña cm, ®Üa petri, èng nghiÖm, b«ng thÊm n−íc vµ<br /> nh÷ng c«n trïng h¹i vµ nh÷ng sinh vËt nhá kh¸c mét sè vËt dông kh¸c.<br /> h¹i thùc vËt.<br /> ®iÒu tra trªn ®ång ruéng theo ®Þnh kú 1 tuÇn<br /> Theo tµi liÖu “Sinh th¸i häc bä rïa” [4] phæ mét lÇn, t¹i c¸c c¸nh ®ång lóa, c¸c bê cá d¹i vµ<br /> thøc ¨n cña mét sè loµi bä rïa thuéc nhãm b¾t rau ë Hoµi §øc, Sãc S¬n vµ nh÷ng vïng kh¸c ë<br /> måi kh«ng ¨n chuyªn thøc ¨n cã nguån gèc tõ ngo¹i « Hµ Néi. Quan s¸t, ghi chÐp sù xuÊt hiÖn<br /> ®éng vËt mµ chóng cßn ¨n thªm c¶ thøc ¨n cã cña bä rïa ®á trªn c¸c lo¹i c©y trång kh¸c nhau,<br /> nguån gèc tõ thùc vËt nh− l¸, phÊn hoa vµ mËt qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c©y (giai ®o¹n sinh<br /> hoa cña mét sè lo¹i c©y trång. Thµnh phÇn thøc tr−ëng: ra hoa, ®Ëu qu¶...). X¸c ®Þnh lo¹i thøc ¨n<br /> ¨n cña bä rïa thuéc ph©n hä Coccinellinae, téc cã nguån gèc tõ ®éng vËt hoÆc thùc vËt mµ bä<br /> Coccinellini gåm: 85% lµ rÖp, mét phÇn lµ l¸, rïa ®l sö dông lµm thøc ¨n. Chän thøc ¨n thÝch<br /> trøng hoÆc Êu trïng mét sè loµi cña c¸c hä thuéc hîp ®Ó nu«i bä rïa ®á trong phßng thÝ nghiÖm.<br /> bé c¸nh cøng. Loµi bä rïa ®á (Micraspis<br /> MÉu bä rïa ®á ë tÊt c¶ c¸c pha ph¸t triÓn<br /> discolor) lµ mét loµi thuéc ph©n hä (trøng, Êu trïng, nhéng vµ tr−ëng thµnh) ë ngoµi<br /> Coccinellinae, téc Coccinellini, gièng tù nhiªn ®−îc thu b»ng vît c«n trïng vµ b»ng<br /> Micraspis. §©y lµ loµi cã sù ph©n bè réng vµ tay. MÉu thu ngoµi tù nhiªn, ®−îc gi÷ t¹m thêi<br /> phæ thøc ¨n cña chóng còng t−¬ng ®èi phong trong hép nhùa vµ tiÕp tôc nu«i trong phßng thÝ<br /> phó. Trong khu«n khæ bµi b¸o nµy sÏ tr×nh bµy nghiÖm b»ng 2 lo¹i thøc ¨n (®éng vËt vµ thùc<br /> c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ ¶nh h−ëng cña 2 lo¹i vËt), theo dâi c¸c pha ph¸t triÓn, kh¶ n¨ng ®Î<br /> thøc ¨n cã nguån gèc kh¸c nhau (mét lo¹i thøc trøng, tuæi thä vµ mét sè chØ tiªu sinh häc kh¸c.<br /> ¨n cã nguån gèc tõ ®éng vËt lµ rÖp muéi (Aphis<br /> craccivora) vµ lo¹i thøc ¨n kh¸c cã nguån gèc Víi 2 lo¹i thøc ¨n kh¸c nhau (rÖp vµ phÊn<br /> tõ thùc vËt hoa cóc ®¬n buèt (Bidens pilosa) ®Õn hoa ®¬n buèt) bè trÝ thµnh 2 l« thÝ nghiÖm vµ<br /> qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña bä rïa ®á (Micraspis ®−îc lÆp l¹i 3 lÇn.<br /> discolor). Gi÷ cho hoa ®¬n buèt t−¬i, ®é Èm cho rÖp vµ<br /> 27<br /> bä rïa b»ng c¸ch dïng b«ng thÊm n−íc quÊn chØ cã mÆt trªn c¸c c©y trång cã rÖp mµ cßn cã<br /> quanh cuèng hoa. Hµng ngµy kiÓm tra thøc ¨n mÆt trong thêi gian dµi víi sè l−îng t−¬ng ®èi<br /> trong c¸c èng nghiÖm, thay thøc ¨n, nhá n−íc lín khi c¸c c©y trång nµy kh«ng cã rÖp mµ ë vµo<br /> vµo b«ng, vÖ sinh èng nghiÖm, ghi chÐp thêi thêi ®iÓm c©y ®ang ra hoa. Bä rïa ®á th−êng cã<br /> gian ph¸t triÓn cña mçi pha, sè l−îng thøc ¨n mÆt trªn nh÷ng c©y thuéc hä Hoµ th¶o<br /> (vËt måi) mµ mét bä rïa ®á ®l tiªu thô. Tuæi thä (Poaceae) nh− c©y lóa, ng« vµ mét sè hoa d¹i<br /> cña mçi c¸ thÓ tr−ëng thµnh ®−îc x¸c ®Þnh tõ nh− c©y ®¬n buèt hoÆc c¸c c©y rau mµu kh¸c.<br /> khi nhéng vò hãa ra bä rïa tr−ëng thµnh cho tíi Bä rïa ®á (Micraspis discolor) lµ loµi t¹p<br /> khi tr−ëng thµnh chÕt. Sè l−îng trøng ®Î cña thùc, chóng ¨n c¶ ®éng vËt vµ thùc vËt. Thøc ¨n<br /> mçi bä rïa c¸i lµ tæng sè trøng tÝnh tõ lÇn ®Î lµ ®éng vËt th−êng lµ rÖp vµ nh÷ng loµi c«n<br /> ®Çu tiªn ®Õn lÇn ®Î cuèi cïng. trïng nhá nh− trøng cña Êu trïng tuæi 1 cña<br /> NhÞp ®iÖu ®Î trøng khi nu«i víi 2 lo¹i thøc Lepidoptera, trøng mét sè loµi thuéc bé<br /> ¨n kh¸c nhau ®−îc theo dâi hµng ngµy, ghi chÐp Colepotera.... Cßn thøc ¨n lµ thùc vËt th−êng lµ<br /> víi tõng cÆp bä rïa bè mÑ. phÊn hoa hä hßa th¶o, cóc, c¶i....<br /> TÊt c¶ viÖc nu«i vµ theo dâi ®−îc tiÕn hµnh KÕt qu¶ thÝ nghiÖm nµy tËp trung vµo xem<br /> trong phßng thÝ nghiÖm vµ lång nu«i ®Æt ngoµi xÐt sù ph¸t triÓn cña bä rïa ®èi víi thøc ¨n lµ<br /> tù nhiªn, thuéc phßng Sinh th¸i c«n trïng, ViÖn rÖp ®Ëu ®en (Aphis craccivora) vµ phÊn hoa ®¬n<br /> Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt. buèt (Bidens pilosa). KÕt qu¶ nghiªn cøu ¶nh<br /> Sè l−îng mÉu dïng ®Ó ®o t−¬ng ®èi lín tõ h−ëng cña 2 lo¹i thøc ¨n ®èi víi sù ph¸t triÓn<br /> 13-121 tïy theo ®iÒu kiÖn ®èi víi bä rïa ®ùc cña bä rïa ë c¸c pha nh− sau:<br /> hoÆc c¸i, Êu trïng, trøng, nhéng. Theo dâi ®Î<br /> 1. ¶nh h−ëng cña thøc ¨n ®Õn kÝch th−íc c¬<br /> trøng víi sè l−îng tõ 6- 11 cÆp (®ùc + c¸i)<br /> thÓ bä rïa ®á ë c¸c pha ph¸t triÓn<br /> Sö dông ch−¬ng tr×nh ANOVA trong Excel<br /> ®Ó tÝnh to¸n. Trøng: Trøng bä rïa ®á khi ®−îc nu«i víi<br /> thøc ¨n lµ rÖp, cã chiÒu dµi trung b×nh 1,59 ± 0<br /> II. kÕt qu¶ nghiªn cøu mm vµ réng 1,27 ± 0 mm. KÝch th−íc cña trøng<br /> Theo nghiªn cøu nhiÒu n¨m cña chóng t«i, hÇu nh− kh«ng cã sù sai kh¸c nµo gi÷a c¸c qu¶<br /> loµi bä rïa ®á Micraspis discolor cã sù ph©n bè trøng cïng æ, cña cïng mét mÑ. KÝch th−íc<br /> réng kh¾p ë nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi. Cßn ë ViÖt trøng bä rïa ®á nu«i b»ng phÊn hoa, cã chiÒu<br /> Nam ph©n bè tõ B¾c ®Õn Nam. Chóng cã mÆt dµi trung b×nh 1,35 ± 0 mm, réng trung b×nh<br /> gÇn nh− quanh n¨m, chñ yÕu trªn c¸c c©y trång 1,20 ± 0,01 mm, thÊp h¬n so víi trøng bä rïa<br /> thuéc hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp. Chóng kh«ng nu«i b»ng rÖp ®Ëu (b¶ng 1).<br /> B¶ng 1<br /> KÝch th−íc trøng, Êu trïng bä rïa ®á nu«i b»ng hai lo¹i thøc ¨n<br /> lµ rÖp ®Ëu (Aphis craccivora) vµ phÊn hoa cóc ®¬n buèt<br /> Nu«i b»ng rÖp ®Ëu Nu«i b»ng phÊn hoa ®¬n buèt<br /> Giai ®o¹n<br /> ph¸t triÓn Sè mÉu ®o Dµi th©n Réng th©n Sè mÉu ®o Dµi th©n Réng th©n<br /> (con) (mm) (mm) (con) (mm) (mm)<br /> Trøng 121 1,59 ± 0 1,27 ± 0 36 1,53 ± 0 1,2 ± 0,01<br /> AT T1 55 1,63 ± 0,05 0,49 ± 0 35 1,32 ± 0,01 0,34 ± 0<br /> AT T2 52 2,9 ± 0,07 0,79 ± 0 28 2,08 ± 0,01 0,60 ± 0,01<br /> AT T3 47 4,43 ± 0,05 1,34 ± 0,01 25 4,02 ± 0,06 1,10 ± 0,01<br /> AT T4 45 7,41 ± 0,09 1,66 ± 0,01 25 6,77 ± 0,03 1,42 ± 0,01<br /> Nhéng 46 3,65 ± 0,01 3,37 ± 0,01 28 3,42 ± 0,01 3,20 ± 0,01<br /> TT c¸i 67 3,69 ± 0 3,12 ± 0,01 15 3,49 ± 0,01 2,98 ± 0,02<br /> TT ®ùc 63 3,55 ± 0 3,06 ± 0 13 3,41 ± 0,01 2,91 ± 0,03<br /> Ghi chó: AT T. Êu trïng tuæi; TT. tr−ëng thµnh; P < 0,05.<br /> 28<br />  Êu trïng: bä rïa ®á Micraspis discolor a. Kh¶ n¨ng ®Î trøng<br /> còng gièng víi c¸c loµi kh¸c thuéc hä bä rïa<br /> (Coccinellidae), Êu trïng cña chóng cã 4 tuæi. ë ®iÒu kiÖn phßng thÝ nghiÖm, nhiÖt ®é<br /> Trong phßng thÝ nghiÖm ë ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é trung b×nh trong kho¶ng 18,4 ± 0,52oC, ®é Èm<br /> trung b×nh 18,4 ± 0,52oC, Èm ®é trung b×nh 86,0 trong kho¶ng 86,0 ± 1,14%, tæng sè trøng trung<br /> ± 1,14%, thøc ¨n nu«i bä rïa ®á lµ rÖp Aphis b×nh cña mçi mét bä rïa ®á c¸i nu«i b»ng thøc<br /> craccivora vµ phÊn hoa c©y ®¬n buèt, kÝch ¨n lµ rÖp, trong thêi kú sinh s¶n ®¹t trung b×nh<br /> th−íc cña Êu trïng bä rïa ®á tõ tuæi 1 ®Õn tuæi 4 117,9 ± 5,9 qu¶ trøng. Sè lÇn ®Î trung b×nh c¶<br /> ®−îc tr×nh bµy trong b¶ng 1. ®êi cña mét con c¸i 10,45 ± 0,56 lÇn. Mçi lÇn ®Î<br /> trung b×nh 11,32 ± 1,14 qu¶ trøng/1 æ trøng.<br /> Víi thøc ¨n lµ rÖp: Êu trïng tuæi 1 vµ tuæi 2<br /> Trong sè 11 con c¸i ®Î trøng, con c¸i ®Î Ýt æ<br /> cã kÝch th−íc rÊt nhá. Tuæi 1 chiÒu dµi th©n chØ<br /> trøng nhÊt lµ 8 æ trøng víi 101 qu¶ trøng. Con<br /> ®¹t trung b×nh: 1,63 ± 0,05 mm, chiÒu réng trung<br /> ®Î nhiÒu lÇn nhÊt lµ 14 æ trøng víi tæng sè 154<br /> b×nh: 0,49 ± 0 mm. KÝch th−íc t¨ng dÇn theo c¸c trøng. Cã mét tr−êng hîp, con c¸i ®Î 10 æ trøng<br /> tuæi ph¸t triÓn cña Êu trïng. Êu trïng tuæi 4 cã nh−ng tæng sè trøng cña 10 æ chØ cã 93 qu¶<br /> kÝch th−íc lín nhÊt, trung b×nh dµi th©n ®¹t: 7,41 trøng. Tæng sè trøng cña mçi bä rïa c¸i giao<br /> ± 0,09 mm, réng th©n: 1,66 ± 0,01 mm. ®éng tõ 93 ®Õn 154 trøng (b¶ng 2).<br /> Khi nu«i bä rïa ®á b»ng phÊn hoa ®¬n buèt, Sè l−îng trøng cña bä rïa ®á c¸i nu«i b»ng<br /> kÝch th−íc c¬ thÓ cña tÊt c¶ c¸c pha ph¸t triÓn thøc ¨n lµ rÖp cã ®é dao ®éng lín trong mét lÇn<br /> ®Òu nhá h¬n so víi kÝch th−íc cña c¸c pha ®−îc ®Î, cã lÇn ®Î chØ 1 trøng, cã lÇn ®Î nhiÒu nhÊt 17<br /> nu«i b»ng thøc ¨n lµ rÖp Aphis craccivora. Êu trøng/1 æ trøng.<br /> trïng tuæi 1 vµ tuæi 2 cã kÝch th−íc rÊt nhá.<br /> Khi nu«i b»ng thøc ¨n lµ phÊn hoa, tæng sè<br /> Tuæi 1 chiÒu dµi th©n chØ ®¹t trung b×nh: 1,32 ±<br /> trøng trung b×nh cña mçi mét bä rïa ®á c¸i<br /> 0,01 mm, chiÒu réng trung b×nh: 0,34 ± 0 mm.<br /> trong thêi kú sinh s¶n ®¹t trung b×nh 18,5 ± 4,15<br /> KÝch th−íc t¨ng dÇn theo c¸c tuæi ph¸t triÓn cña<br /> qu¶ trøng. Sè lÇn ®Î trung b×nh cña mét con c¸i<br /> Êu trïng. Êu trïng tuæi 4 cã kÝch th−íc lín nhÊt, 2,16 ± 0,47 lÇn. Mçi lÇn ®Î trung b×nh 8,61 ±<br /> dµi th©n ®¹t trung b×nh: 6,77 ± 0,03 mm, réng 0,70 qu¶ trøng/1 æ trøng. Trong sè 8 cÆp bä rïa<br /> th©n: 1,42 ± 0,01 mm. (®ùc, c¸i) thÝ nghiÖm, cã 3 con c¸i cã hiÖn t−îng<br /> Nhéng: nhéng bä rïa ®á cã kÝch th−íc giao phèi nh−ng kh«ng ®Î æ trøng nµo. 5 con c¸i<br /> trung b×nh nhá. Nhéng nu«i víi thøc ¨n lµ rÖp, cña 5 cÆp cßn l¹i c㠮Πtrøng nh−ng sè lÇn ®Î<br /> chiÒu dµi trung b×nh cña nhéng ®¹t 3,65 ± 0,01 còng rÊt Ýt. Ýt nhÊt cã con chØ ®Î 1 lÇn vµ nhiÒu<br /> mm vµ chiÒu réng trung b×nh 3,37 ± 0,01 mm nhÊt lµ 4 lÇn. Sè l−îng trøng ®Î trong mçi æ<br /> (b¶ng 1). Víi thøc ¨n lµ phÊn hoa cóc ®¬n buèt, trøng còng rÊt thÊp. Sè l−îng trøng thÊp nhÊt<br /> nhéng cã kÝch th−íc trung b×nh nhá, chiÒu dµi cña mét lÇn ®Î lµ 1 qu¶ trøng. Sè l−îng trøng<br /> trung b×nh 3,42 ± 0,01 mm, chiÒu réng trung nhiÒu nhÊt lµ 12 qu¶ trøng cho mét lÇn ®Î. Tæng<br /> b×nh 3,20 ± 0,01 mm. sè trøng cña mçi bä rïa c¸i giao ®éng tõ 7 ®Õn<br /> Tr−ëng thµnh: víi thøc ¨n lµ rÖp muéi, 34 trøng, trung b×nh 18,5 ± 4,15 qu¶ trøng.<br /> tr−ëng thµnh c¸i cã kÝch th−íc lín h¬n so víi Râ rµng khi nu«i b»ng rÖp ®Ëu ®en kh¶ n¨ng<br /> tr−ëng thµnh ®ùc. Tr−ëng thµnh c¸i cã chiÒu dµi sinh s¶n cña bä rïa ®á c¸i cao h¬n tíi 6,5 lÇn so<br /> c¬ thÓ trung b×nh 3,69 ± 0 mm, chiÒu réng trung víi bä rïa c¸i khi nu«i b»ng phÊn hoa c©y ®¬n<br /> b×nh 3,12 ± 0,01 mm. Tr−ëng thµnh ®ùc cã buèt.<br /> chiÒu dµi c¬ thÓ trung b×nh 3,55 ± 0 mm, chiÒu<br /> réng trung b×nh 3,06 ± 0 mm. Tr−ëng thµnh c¸i b. Thêi gian vµ nhÞp ®iÖu ®Î trøng<br /> nu«i b»ng phÊn hoa cóc, cã chiÒu dµi c¬ thÓ Trong sè 11 bä rïa ®á c¸i thÝ nghiÖm víi<br /> trung b×nh 3,49 ± 0,01 mm, chiÒu réng trung thøc ¨n lµ rÖp, kÕt qu¶ thu ®−îc thêi gian ®Î<br /> b×nh 2,98 ± 0,02 mm. Tr−ëng thµnh ®ùc cã trøng ng¾n nhÊt cña bä rïa ®á lµ 23 ngµy vµ dµi<br /> chiÒu dµi c¬ thÓ trung b×nh 3,41 ± 0,01 mm, nhÊt lµ 43 ngµy. Trung b×nh thêi gian ®Î trøng<br /> chiÒu réng trung b×nh 2,91 ± 0,03 mm. cña bä rïa ®á lµ 34,36 ± 1,81 ngµy. PhÇn lín<br /> 2. ¶nh h−ëng cña thøc ¨n ®Õn sù ®Î trøng c¸c con c¸i ®Î trøng sau giao phèi 1 ®Õn 2 ngµy.<br /> cña bä rïa c¸i B»ng thùc nghiÖm ®l x¸c ®Þnh r»ng bä rïa ®á<br /> 29<br /> c¸i ®Î trøng thµnh nhiÒu ®ît kh¸c nhau. §iÒu c¸ch ng¾n nhÊt gi÷a 2 lÇn ®Î trøng lµ 1 ngµy,<br /> nµy ®l ®−îc mét sè t¸c gi¶ x¸c ®Þnh trong ®iÒu kho¶ng c¸ch trung b×nh ng¾n 1,36 ± 0,20 ngµy.<br /> kiÖn miÒn B¾c ViÖt Nam (Hoµng §øc NhuËn, Kho¶ng c¸ch dµi nhÊt gi÷a 2 lÇn ®Î trøng lµ 15<br /> TrÇn ThÞ ¸i Loan, Vò Quang C«n, 1987). Tuy ngµy, kho¶ng c¸ch trung b×nh dµi 8,18 ± 0,77<br /> nhiªn c¸c t¸c gi¶ nµy cho r»ng 1 con c¸i cã thÓ ngµy. Tr−êng hîp, kho¶ng c¸ch gi÷a 2 lÇn ®Î<br /> ®Î ®−îc 2 lÇn. Trong ®iÒu kiÖn thÝ nghiÖm cña trøng c¸ch nhau 15 ngµy chØ x¶y ra ë 1 con c¸i<br /> chóng t«i, tr−ëng thµnh bä rïa ®á c¸i cã thÓ ®Î trong tæng sè 11 bä rïa thÝ nghiÖm (chiÕm tû lÖ<br /> ®−îc 10,5 lÇn khi nu«i b»ng rÖp ®Ëu. Kho¶ng 9%) (b¶ng 3).<br /> B¶ng 2<br /> Kh¶ n¨ng ®Î trøng cña bä rïa c¸i<br /> CÆp bä rïa nu«i b»ng rÖp CÆp bä rïa nu«i b»ng phÊn hoa<br /> Sè cÆp TS trøng Sè cÆp TS trøng<br /> Sè æ trøng/ Sè æ trøng/ Sè trøng<br /> TN Sè trøng TB/æ cña 1 con TN cña 1 con<br /> con c¸i con c¸i TB/æ<br /> (n = 8) c¸i (n = 6) c¸i<br /> 1 14 11,0 ± 1,19 154 1 1 7 7<br /> 2 9 11,44 ± 1,58 103 2 2 6,5 13<br /> 3 10 9,70 ± 1,37 93 3 2 10 20<br /> 4 10 11,3 ± 1,08 113 4 3 8,66 26<br /> 5 8 12,62 ± 1,14 101 5 1 11 11<br /> 6 9 11,55 ± 1,04 104 6 4 8,5 34<br /> 7 12 11,41 ± 1,04 137 - - - -<br /> 8 10 11,40 ± 0,90 114 - - - -<br /> 9 13 11,38 ± 1,06 148 - - - -<br /> 10 11 10,63 ± 1,40 117 - - - -<br /> 11 9 12,11 ± 0,78 109 - - - -<br /> 10,45 ± 2,16 ± 8,61±<br /> TB 11,32 ± 1,14 117,9 ± 5,9 TB 18,5 ± 4,15<br /> 0,56 0,47 0,70<br /> Ghi chó: TN. thÝ nghiÖm; TB. trung b×nh; TS. tæng sè; P < 0,05.<br /> B¶ng 3<br /> Thêi gian ®Î trøng cña mçi bä rïa ®á c¸i ¨n rÖp<br /> Sè thø tù bä rïa c¸i thÝ nghiÖm Trung b×nh<br /> Thêi gian (ngµy)<br /> 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 (ngµy)<br /> Kho¶ng Ng¾n<br /> 1 3 1 2 1 1 2 1 1 1 1 1,36 ± 0,20<br /> c¸ch gi÷a nhÊt<br /> 2 lÇn ®Î Dµi<br /> 5 9 7 15 9 9 8 7 7 7 7 8,18 ± 0,77<br /> trøng nhÊt<br /> Thêi gian ®Î trøng 37 34 29 42 23 39 43 33 37 32 29 34,36 ± 1,81<br /> Bä rïa c¸i cßn sèng<br /> sau khi ®Î æ trøng 23 38 42 17 36 19 37 34 25 36 42 31,72 ± 2,73<br /> cuèi cïng<br /> Ghi chó: P < 0,05.<br /> Sau khi ®Î æ trøng cuèi cïng, bä rïa c¸i cßn ë nh÷ng ngµy ®Çu sè l−îng trøng ®Î Ýt, sau<br /> tiÕp tôc sèng thªm tõ 17 ®Õn 42 ngµy sau míi ®ã sè l−îng trøng t¨ng dÇn vµ ®¹t ®Ønh cao vµo<br /> chÕt. Trong thêi gian nµy, bä rïa c¸i kh«ng ®Î gi÷a thêi gian ®Î trøng. §Õn nöa cuèi cña giai<br /> trøng. Bä rïa ®á kh«ng ®Î trøng hµng ngµy, ®o¹n nµy sè l−îng trøng gi¶m dÇn cho ®Õn kÕt<br /> phÇn lín sè l−îng trøng th−êng ®−îc ®Î tËp thóc ®Î trøng cña chóng (h×nh 1).<br /> trung vµo giai ®o¹n gi÷a cña thêi kú ®Î trøng.<br /> 30<br />  §ît ®Çu cña qu¸ tr×nh ®Î trøng (tõ ngµy ®Î ®Î trung b×nh cña mét con c¸i 10,45 ± 0,56 lÇn,<br /> trøng thø nhÊt ®Õn ngµy thø 7), bä rïa ®á ®Î sè mçi lÇn ®Î trung b×nh 11,32 ± 1,14 qu¶ trøng/1<br /> l−îng trøng ®¹t 7% so víi tæng sè trøng cña c¶ æ trøng. Víi thøc ¨n lµ phÊn hoa cóc ®¬n buèt,<br /> thêi kú ®Î trøng. §ît thø 2 (ngµy thø 8 ®Õn ngµy kh¶ n¨ng ®Î trøng cña bä rïa ®á kÐm h¬n rÊt<br /> thø 15), bä rïa ®á ®Î sè l−îng trøng ®¹t 15%. nhiÒu, tæng sè trøng trung b×nh cña mét bä rïa<br /> §ît thø 3 (ngµy thø 16 ®Õn ngµy thø 25), bä rïa c¸i 18,5 ± 4,15 qu¶. Sè lÇn ®Î trung b×nh cña<br /> ®á ®Î sè l−îng trøng ®¹t 37%. §ît thø 4 (ngµy mét con c¸i 2,16 ± 0,47 lÇn, mçi lÇn ®Î trung<br /> thø 26 ®Õn ngµy thø 37), bä rïa ®á ®Î sè l−îng b×nh 8,61 ± 0,70 qu¶ trøng/1 æ trøng.<br /> trøng ®¹t 25%. §ît thø 5 tõ ngµy 38 ®Õn ngµy<br /> thø 43), bä rïa ®á ®Î sè l−îng trøng ®¹t 16%. víi thøc ¨n rÖp muéi (Aphis craccivora) bä<br /> rïa c¸i sau khi kÕt thóc ®Î trøng cßn cã thÓ sèng<br /> trung b×nh 31,72 ± 2,73 ngµy. Trong khi ®ã bä<br /> rïa ¨n phÊn hoa, sau khi kÕt thóc ®Î trøng chØ<br /> sèng thªm ®−îc tõ 11 ®Õn 27 ngµy.<br /> <br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> <br /> 1. Hå ThÞ Thu Giang, TrÇn §×nh ChiÕn,<br /> 2005: T¹p chÝ B¶o vÖ thùc vËt, 6(204): 25-<br /> 29.<br /> H×nh 1. NhÞp ®iÖu ®Î trøng cña bä rïa ®á c¸i 2. Hagen K. S., 1962: Annual Rev. Ent., 7:<br /> Ghi chó: §. ®ît. 289-326.<br /> 3. Ivo Hodek, 1973: Biology of coccinellidae.<br /> Víi thøc ¨n lµ phÊn hoa ®¬n buèt, kh¶ n¨ng Publishing house of the Czechoslovak<br /> ®Î trøng cña bä rïa c¸i rÊt kÐm, v× vËy kh«ng Academy of Sciences, Prague.<br /> thÓ ®−a ra ®å thÞ vÒ nhÞp ®iÖu ®Î trøng cña 4. I. Hodek and A. Honek, 1996: Ecology of<br /> chóng. Trong sè 6 bä rïa ®á c¸i ®Î trøng, thêi Coccinellidae. Publishers Kluwer Academic.<br /> gian ®Î trøng ng¾n nhÊt lµ 1 ngµy (®Î 1 æ trøng),<br /> dµi nhÊt lµ 8 ngµy (4 æ trøng). NÕu tÝnh trung 5. Mahfuj Ara Begum et al., 2002: Journal of<br /> b×nh, thêi gian ®Î trøng cña bä rïa ®á lµ 4,5 Biological Science, 2(9): 630-632.<br /> ngµy. Sau khi ®Î æ trøng cuèi cïng, bä rïa c¸i 6. Ph¹m Quúnh Mai, 2007: Mét sè dÉn liÖu<br /> cßn sèng thªm tõ 11 ®Õn 27 ngµy sau míi chÕt. vÒ h×nh th¸i c¸c pha ph¸t triÓn cña bä rïa ®á<br /> Trong thêi gian nµy, bä rïa c¸i kh«ng ®Î trøng. Micraspis discolor (Fabricius, 1798): 107-<br /> 110. B¸o c¸o khoa häc héi nghÞ toµn quèc.<br /> III. KÕt luËn Nh÷ng vÊn ®Ò nghiªn cøu c¬ b¶n trong khoa<br /> häc sù sèng. Nxb. Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ<br /> Hai lo¹i thøc ¨n cã nguån gèc kh¸c nhau Néi.<br /> (thùc vËt vµ ®éng vËt), cã ¶nh h−ëng râ rÖt tíi<br /> 7. Hoµng §øc NhuËn, 1982: Bä rïa ViÖt<br /> kÝch th−íc c¸c pha ph¸t triÓn cña bä rïa ®á. Víi<br /> Nam. Nxb. Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi.<br /> thøc ¨n lµ rÖp muéi Aphis craccivora kÝch th−íc<br /> c¬ thÓ bä rïa ë tÊt c¶ c¸c pha ph¸t triÓn tõ trøng, 8. Hoµng §øc NhuËn, 1983: Bä rïa ViÖt<br /> Êu trïng, nhéng, tr−ëng thµnh ®Òu lín h¬n so Nam. Nxb. Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi.<br /> víi kÝch th−íc bä rïa ®á khi ¨n thøc ¨n lµ phÊn 9. Okamoto H., 1978: Mem. Fac. Agric.<br /> hoa ®¬n buèt (Biden pilosa). Kagawa Univ., 32: 1- 94.<br /> víi thøc ¨n lµ rÖp muéi (Aphis craccivora), Lêi c¶m ¬n: C«ng tr×nh ®−îc hoµn thµnh<br /> thêi gian ®Î trøng cña bä rïa ¨n rÖp kÐo dµi h¬n, nhê sù tµi trî cña Ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu c¬<br /> kh¶ n¨ng ®Î trøng cña bä rïa ®á lín h¬n rÊt b¶n cña Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ, Quü ph¸t<br /> nhiÒu so víi thøc ¨n lµ phÊn hoa ®¬n buèt. Mçi triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ Quèc gia vµ mét<br /> bä rïa ®á c¸i, khi nu«i b»ng rÖp, cã kh¶ n¨ng ®Î phÇn kinh phÝ ®−îc hç trî cña ®Ò tµi khoa häc c¬<br /> tæng sè trøng trung b×nh 117,9 ± 5,9 qu¶, sè lÇn së 2008, ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt.<br /> 31<br /> Influence of two foods on size and ovipositional capacity of<br /> Micraspis discolor Fabricius, 1798<br /> <br /> Pham Quynh Mai<br /> <br /> <br /> Summary<br /> <br /> Experiments showed that foods of plant and animal origin differently influenced on the size of stages in<br /> Micraspis discolor life cycle. Fed on Aphis craccivora, adult females laid bigger eggs and larvae, pupae and<br /> emerged adults were larger in size in comparison with those fed pollen of Bidens plant. The fecundity in adult<br /> females fed on Aphis craccivora was also higher than those fed on Bidens plant pollen, viz. averagely 117.9 ±<br /> 5.9 eggs in 10.45 ± 0.56 times versus 18.5 ± 4.15 eggs in 2.16 ± 0.47 times. Longevity after ovipositor in<br /> females fed on Aphis craccivora was on an average 31.72 days.<br /> <br /> Ngµy nhËn bµi: 9-2-2009<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 32<br />