Bài giảng Bài 1: Khái niệm về NCKH và các bước viết một đề cương nghiên cứu - PGS.TS. Lưu Ngọc Hoạt

Chia sẻ: Sung Sung | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:19

Thêm vào BST

Báo xấu

231
lượt xem 33
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Bài 1: Khái niệm về NCKH và các bước viết một đề cương nghiên cứu của PGS.TS. Lưu Ngọc Hoạt bao gồm những nội dung về nguyên nhân phải nghiên cứu khoa học; những loại hình trong nghiên cứu khoa học; cách để làm một nghiên cứu khoa học cùng một số nội dung khác. Mời các bạn tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Bài 1: Khái niệm về NCKH và các bước viết một đề cương nghiên cứu - PGS.TS. Lưu Ngọc Hoạt

Bài 1: Khái niệm về NCKH và các bước viết một đề cương nghiên cứu PGS.TS. Lưu Ngọc Hoạt Viện YHDP và YTCC Trường ĐH Y Hà Nội 1. Tại sao CBYT phải học và làm NCKH? 1.  Khoa học trong quốc phòng và trong y học luôn được các nước phát triển ưu tiên đầu tư 2.  Hiện nay hầu hết học viên SĐH và cả sinh viên đều phải làm luận văn, luận án dựa trên các đề tài NCKH, 3.  CBGD của trường Y còn phải hướng dẫn SV, HV làm NCKH (cho luận văn, luận án), phải ngồi các hội đồng bảo vệ đề cương, luận văn, đề tài. 1
2. Tại sao CBYT phải học và làm NCKH? 4.  Ngày càng có nhiều kiến thức, phương pháp NCKH mới cần được cập nhật cho CBYT è hội nhập quốc tế. 5.  Khái niệm y học dựa vào bằng chứng đang rất thịnh hành, trong đó NCKH có vai trò rất quan trọng trong việc cung cấp các bằng chứng tốt. 6.  Trong khi đó, y học là môn khoa học phải dựa vào bằng chứng. Ấn phẩm của VN trên TG (1966-‐2011) ! 2
Ấn phẩm của VN tại ASEAN (1966-‐2011) 3
Tỷ trọng một số lĩnh vực NC của VN (%) 4
3. Nghiên cứu khoa học có những loại hình gì? Các loại hình nghiên cứu Theo loại Theo bản Theo loại hình NC chất NC thiết kế NC KH Định cơ bản tính NC ứng Định dụng lượng NC hành động 5
Hai phương pháp tiếp cận thường gặp trong nghiên cứu • Phương pháp suy diễn, ngoại suy (deductive) • Phương pháp quy nạp (inductive) So sánh một số tên đề tài dưới đây 1.  Thực trạng và một số yếu tố ảnh hưởng đến tình trạng dinh dưỡng của trẻ em dưới 5 tuổi tại huyện A năm 2009. 2.  Nạo phá thai của trẻ em vị thành niên: thực trạng, nguyên nhân và giải pháp. 3.  Đánh giá hiệu quả của một phác đồ điều trị lao mới trên bệnh nhân mắc lao. 4.  Đánh giá tình trạng ô nhiễm môi trường tại khu vực dân cư xung quanh nhà máy X. 6
Phương pháp ngoại suy (chủ nghĩa thực chứng -‐ positivistic) • Vấn đề NC là hiện hữu (có thật) • Mục đích của NC là quan sát và đo lường tầm cỡ của vấn đề NC, • NC thường bắt đầu bằng việc hình thành giả thuyết sau đó chứng minh giả thuyết bằng các test TK thích hợp. • Tất cả những gì không thể quan sát và đo lường trực tiếp (như sự xúc cảm) là không thích hợp với phương pháp nghiên cứu này. è Nghiên cứu định lượng Phương pháp quy nạp (chủ nghĩa tự nhiên -‐ naturalistic) • Sự hiện hữu của vấn đề NC chỉ là tương đối. • Mỗi người có thể có cách nhìn nhận khác nhau về sự tồn tại và độ lớn của vấn đề này. • Mục đích của NC là phát hiện những nhận thức khác nhau này và lý giải tại sao có sự khác biệt đó. • Hình thành kết luận, giả thuyết từ các phát hiện này è Nghiên cứu định tính 7
Khác nhau về chọn mẫu Định lượng Định tính (Bao nhiêu? Bằng nào?) Cái gì? Như thế nào? Tại sao? Quần thể Quần thể Ngoại suy ra Kết luận về Lựa chọn quần thể NC Lựa chọn quần thể thông qua các có chủ qua ý thông ngẫu nhiên tham số mẫU đích kiến của đối tượng NC Mẫu Mẫu QUẦN THỂ ĐÍCH Thống kê suy luận Lựa chọn Kết luận ngoại suy Quần thể Tham số quần thể Mẫu xác suất nghiên cứu Ước lượng (µ, σ, P...) ü Ngẫu nhiên đơn •  Điểm ü Ngẫu nhiên hệ thống Suy luận •  Khoảng ü Mẫu phân tầng thống Chọn kê(chỉ áp ü Mẫu chùm mẫu dụng cho ü Mẫu nhiều bậc mẫu xác Kiểm định Mẫu không xác suất suất với giả thuyết ü Mẫu kinh nghiệm cỡ mẫu đủ ü Mẫu thuận tiện Mẫu lớn) Gía trị p ü Mẫu chỉ tiêu Tham số mẫu ü Mẫu có mục đích. Biến số ( , s, p...) Các test thống kê Thống kê Mô tả các tham số mẫu mô tả (trình bày kết quả nghiên cứu) 8
Mẫu trong nghiên cứu định tính Quần thể Mẫu 1 Tại sao? Mẫu 4 Vấn đề Kiểm tra chéo để hiểu sâu sắc về vấn đề và ý kiến của Mẫu 2 Mẫu 3 các đối tượng NC Phương pháp kiểm tra chéo thông tin Quần thể Phỏng Vẽ bản đồ vấn Tại sao? Vấn đề Kiểm tra tính trung thực của thông tin Quan sát Thảo luận 9
Mối liên quan giữa NC Định tính và nghiên cứu định l-‐ượng Nghiên cứu Nghiên cứu Định lượng Định tính Thực chứng Phân tích Phê phán Bằng chứng Giải thích Nhận xét Phân biệt TLN trọng tâm và PV nhóm ? ? 10
Nghiên cứu định lượng và định tính Nghiên cứu định lượng Nghiên cứu định tính Định -  Đo lường kích thước, độ -  Xác định, thăm dò một số yếu số giúp nghĩa lớn, sự phân bố, kết hợp ta hiểu sâu sắc về bản chất, nguyên của các biến số nhân, các yếu tố ảnh hưởng của vấn đề Câu hỏi -  Bao nhiêu? Bằng nào? -  Cái gì? Tại sao? Như thế nào? Ưu -  Độ chính xác có thể cao -  Thường áp dụng cho các nghiên cứu, điểm hơn do có các công cụ đánh giá có sự tham gia của cộng đo lường chuẩn xác đồng, do vậy nghiên cứu thường sát thực tế hơn. -  Có các phương pháp phân tích chuẩn, do đó -  Thường là bước thăm dò cho nghiên có vẻ thuyết phục hơn cứu định lượng, hoặc kết hợp với nghiên cứu định lượng. Nhược -  Phức tạp cần phải chọn -  Chọn mẫu và cỡ mẫu không quan trọng điểm mẫu ngẫu nhiên, cỡ mẫu lắm nếu là NC thăm dò, tuy nhiên phải đại diện chọn đúng đối tượng. Nghiên cứu định lượng và định tính Nghiên cứu định lượng Nghiên cứu định tính Loại kỹ -  Đo lường, thăm khám, -  Phỏng vấn sâu, thảo luận nhóm, thuật thu xét nghiệm, số liệu có vẽ bản đồ, quan sát, chụp ảnh, thập SL sẵn, dùng bộ câu hỏi... ghi nhật ký... Công cụ -  Phương tiện kỹ thuật, -  Phiếu hỏi, bảng hướng dẫn thảo cần thiết Bệnh án, bộ câu hỏi... luận, máy ảnh, máy ghi âm..... -  Được thiết kế chuẩn, -  Chỉ thiết kế ý chính, người thu thường có cấu trúc thập số liệu dựa vào đó để khai sẵn thác số liệu Người -  Có thể sử dụng người -  Phải là người có kinh nghiệm thu thu thập ít có kinh nghiệm thập số liệu định tính do phải có số liệu nghiên cứu sau đó tập khả năng điều hành thảo luận, huấn và giám sát tốt. phỏng vấn và khai thác thông tin. 11
Các loại hình nghiên cứu Theo loại Theo bản Theo loại hình NC chất NC thiết kế NC KH Định Dọc Ngang cơ bản tính Quan sát Can thiệp NC ứng Định dụng lượng Mô Phân Lâm Cộng tả tích sàng đồng NC hành động Thuần Bệnh Giá trị test tập chứng chẩn đoán Giá trị của các thiết kế NCKH Phân tích gộp Sử dụng (Meta-Analysis) số liệu từ Internet Tổng quan có hệ thống (Systematic Review) Thử nghiệm lâm sàng ngẫu Nghiên nhiên có đối chứng (RCT) cứu ban đầu Nghiên cứu thuần tập Nghiên cứu bệnh chứng Nghiên cứu cắt ngang Nghiên cứu loạt bệnh phổ biến Nghiên cứu tương quan, ca bệnh, chùm bệnh hiếm, Nghiên cứu thực nghiệm trên động vật 12
Làm thế nào để làm được NCKH? Tham khảo tài liệu (trên mạng) Cách Cách viết viết đđề ề Cách phân tích số cương cương nnghiên ghiên Thu thập liệu và viết báo cứu cứu khoa khoa hhọc ọc số liệu cáo nghiên cứu Vấn đề đạo đức trong NCKH Cách viết bài báo NCKH để đăng tải các tạp chí trong và ngoài nước Đề cương nghiên cứu là gì? • Đề cương NCKH là một bản kế hoạch chi tiết mô tả: –  Mục đích, tầm quan trọng của nghiên cứu (đặt vấn đề) –  Các câu hỏi, mục tiêu, giả thuyết nghiên cứu –  Quy trình triển khai nghiên cứu (phương pháp, công cụ, kế hoạch triển khai, phân tích, trình bày số liệu) –  Tính khả thi của nghiên cứu 13
Tại sao phải viết đề cương nghiên cứu? • Để trình bày tư duy của người nghiên cứu 1 cách logic, có khoa học, dễ thuyết phục • Có cơ sở để hội đồng khoa học phê duyệt và xin kinh phí • Tham khảo và xin ý kiến đóng góp của đồng nghiệp, chuyên gia • Chọn được đề tài, cỡ mẫu, loại thiết kế NC thích hợp • Dự trù được các nguồn lực cần thiết, lường trước các tình huống có thể xảy ra, • Dễ triển khai NC do có kế hoạch và khung thời gian và sự phân bổ của các nguồn lực 1. Chọn 2. Tham 3. Đề xuất chủ đề NC khảo tài mục tiêu liệu NC Các bước viết 8. Dự kiến kết 4. Đối tượng, một đề cương luận, kiến nghị phương pháp nghiên cứu 7. Dự kiến 6. Dù trù các 5. Kế hoạch kết quả NC nguồn lực triển khai NC 14
Dự kiến 10 câu hỏi sẽ cần thảo luận (1) 1.  Các câu hỏi nào cần phải đặt ra khi phát triển một đề cương nghiên cứu khoa học? 2.  Nguyên tắc nào cần lưu ý khi xác định tên đề tài và mục tiêu nghiên cứu 3.  Làm thế nào để có thể xác định được các biến số cần và đủ cho một nghiên cứu 4.  Làm thế nào để chọn một thiết kế thích hợp cho một nghiên cứu? 5.  Khi nào một đề tài cần phải tính cỡ mẫu? và nếu phải tính cỡ mẫu thì nên áp dụng công thức nào? Dự kiến 10 câu hỏi sẽ cần thảo luận (2) 6.  Làm thế nào để có cách chọn mẫu thích hợp cho một đề tài nghiên cứu? 7.  Phần dự kiến trình bày kết quả nghiên cứu nên theo nguyên tắc nào? 8.  Khi trình bày bản đề cương nghiên cứu khoa học cần nhấn mạnh những điểm gì? 9.  Làm thế nào để biết đề tài có vi phạm vấn đề đạo đức nghiên cứu hay không? Nếu có thì làm thế nào để khắc phục các vi phạm này? 10.  Đề tài hiện có của bạn cần sửa đổi, bổ sung gì? 15
Câu hỏi cần đặt ra khi chọn đề tài NC (1) 1.  Triển khai nghiên cứu này để làm gì? –  Đóng góp những hiểu biết mới cho nhân loại –  Nghiên cứu, ứng dụng, chuẩn hoá những kỹ thuật, công nghệ mới để chuyển giao hoặc đề nghị cá nhân, đơn vị khác ứng dụng; –  Nghiên cứu, ứng dụng, chuẩn hoá những kỹ thuật, công nghệ mới vào công việc hàng ngày của người nghiên cứu; –  NC để tăng số lượng và chất lượng dịch vụ –  Nghiên cứu cung cấp bằng chứng cho việc điều hành, quản lý đơn vị, ra các quyết định mới. Câu hỏi cần đặt ra khi chọn đề tài NC (2) 2.  Nghiên cứu này có nhất thiết phải làm không? –  Liệu đã có NC nào tương tự để ta có thể áp dụng mà không cần phải làm nghiên cứu mới? –  Nghiên cứu này có cần phải ưu tiên triển khai gấp hay không? 4.  Nghiên cứu này dễ triển khai không? (5M) –  Số lượng và năng lực đội ngũ cán bộ tham gia NC –  Phương tiện, trang thiết bị phục vụ nghiên cứu –  Kinh phí và thời gian dành cho NC có đủ không? –  Phương pháp triển khai có mới và khả thi không? 16
Các bước xây dựng đề cương NC Các bước Câu hỏi? Sản phẩm Lựa chọn •  Vấn đề nghiên cứu •  Vấn đề nghiên cứu chủ đề NC là gì? •  Tên đề tài •  Tại sao? •  Đặt vấn đề Tham khảo •  Đã có những thông •  Tổng quan tài liệu tài liệu tin gì về vấn đề NC? •  Thông tin nào cần bổ sung? Hình thành •  Kết quả mong đợi •  Câu hỏi NC mục tiêu từ NC là gì? •  Mục tiêu NC nghiên cứu •  Giả thuyết NC Các bước xây dựng đề cương NC Các bước Câu hỏi? Sản phẩm Xây dựng •  Loại NC nào? •  Thiết kế nghiên cứu phương •  Cần thu thập •  Đối tượng nghiên pháp những thông tin gì? cứu nghiên •  Bằng phương pháp •  Địa điểm nghiên cứu cứu nào? •  Mẫu và cách chọn •  Trên đối tượng mẫu nào? •  Biến số, chỉ số •  Bao nhiêu? •  Kỹ thuật và công cụ •  Ở đâu? •  Khống chế sai số NC •  Khi nào? •  Vấn đề đạo đức NC 17
Các bước xây dựng đề cương NC Các bước Câu hỏi? Sản phẩm Xây dựng kế Cần nguồn lực gì? Ai làm? •  Lập kế hoạch về hoạch nghiên Ở đâu? Khi nào? nhân lực, thời cứu Kinh phí là bao nhiêu? Phân gian, tổ chức và bổ? Lấy từ đâu? dự trù kinh phí Xây dựng dự Mong đợi kết quả nghiên •  Các bảng trống, kiến kết quả cứu được trình bày như biểu đồ nghiên cứu thế nào? •  Các test TK Xây dựng dự Những phát hiện chính từ •  Dự kiến bàn luận kiến bàn luận, nghiên cứu? Giải thích? •  Dự kiến kết luận kết luận và Kết luận như thế nào? •  Dự kiến kiến nghị kiến nghị? Kiến nghị như thế nào? Thành phần cơ bản của đề cương NC 1.  Tên đề tài 2.  Đặt vấn đề 3.  Mục tiêu nghiên cứu 4.  Tổng quan tài liệu 5.  Phương pháp nghiên cứu: –  Thiết kế và qui trình nghiên cứu –  Đối tượng nghiên cứu –  Địa điểm nghiên cứu –  Mẫu và cách chọn mẫu –  Biến số, chỉ số –  Kỹ thuật và công cụ –  Quản lý và phân tích số liệu, khống chế sai số NC –  Vấn đề đạo đức NC 18
Thành phần cơ bản của đề cương NC 6.  Dự kiến kết quả 7.  Dự kiến bàn luận 8.  Dự kiến kết luận 9.  Dự kiến khuyến nghị 10.  Kế hoạch nghiên cứu ( nhân lực, vật lực, thời gian và dự toán kinh phí) 11.  Danh mục tài liệu tham khảo 12.  Phụ lục (nếu có) So sánh đề cương và báo cáo NCKH Các phần giống nhau: Tên đề tài; Đặt vấn đề; Mục tiêu chung, cụ thể; Tổng quan (Báo cáo chi tiết, đầy đủ hơn) Phần khác nhau Đề cương Báo cáo Đối tượng và Viết ở thì tương Viết ở thì quá khứ và điều phương pháp lai chỉnh, bổ sung (nếu có) Kết quả nghiên cứu Dự kiến các bảng, Bảng, biểu cụ thể, chi tiết, biểu, đồ thị trống đầy đủ thông tin Bàn luận Dự kiến các phần So sánh và khái quát hóa kết sẽ bàn luận quả NC Kết luận Dự kiến kết luận Kết luận theo mục tiêu theo mục tiêu Kiến nghị Chưa có Kiến nghị dựa trên KQ NC Tài liệu tham khảo Chưa đầy đủ Đầy đủ và chuẩn theo mẫu Phần khác Phụ lục nếu có Lời cám ơn, phụ lục chi tiết 19