Bài giảng Bệnh sốt ve mò

Chia sẻ: Than Kha Tu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:29

Thêm vào BST

Báo xấu

550
lượt xem 136
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đại cương: + Bệnh sốt phát ban cấp tính kèm theo viêm hạch do Rickettsia orientalis ( hay R. tsutsugamushi) gây ra + Bệnh sốt ve mò = sốt mò; sốt do ấu trùng mò; bệnh sốt triền sông Nhật Bản; bệnh sốt phát ban rừng rú; sốt phát ban nhiệt đới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Bệnh sốt ve mò

BEÄNH SOÁT VE MOØ TS. Nguyeãn Duy Phong Boä moân Nhieãm – ÑHYD Tp.HCM
Muïc tieâu hoïc taäp: Sau khi hoïc xong baøi naøy, hoïc vieân coù theå: 1. Neâu ñöôïc caùc ñaëc ñieåm dòch teã cuûa beänh soát ve moø. 2. Moâ taû ñöôïc caùc bieåu hieän laâm saøng theå ñieån hình cuûa beänh. 3. Lyù giaûi ñöôïc caùc keát quaû xeùt nghieäm chaån ñoaùn. 4. Neâu ñöôïc nguyeân taéc ñieàu trò beänh soát ve moø. 5. Trình baøy ñöôïc caùc bieän phaùp phoøng choáng beänh soát ve moø.
DAØN BAØI 1. Ñaïi cöông 2. Taùc nhaân gaây beänh 3. Caùc ñaëc ñieåm dòch teã cuûa beänh soát ve moø 4. Cô cheá sinh beänh 5. Ñaëc ñieåm giaûi phaåu beänh 6. Beänh caûnh laâm saøng 7. Chaån ñoaùn vaø chaån ñoaùn phaân bieät 8. Nguyeân taéc ñieàu trò 9. Phoøng ngöøa beänh soát ve moø
1. Ñaïi cöông: + Beänh soát phaùt ban caáp tính keøm theo vieâm haïch do Rickettsia orientalis ( hay R. tsutsugamushi) gaây ra. + Beänh soát ve moø = soát moø; soát do aáu truøng moø; beänh soát trieàn soâng Nhaät baûn; beänh soát phaùt ban röøng ruù; soát phaùt ban nhieät ñôùi. Tieáng Anh: Tstsugamushi diseases; Scrub typhus; japanese fever; japanese river fever; tropical typhus; chigger-borne rickettsiosis. Tieáng Phaùp: fievre tsutsugamushi; typhus des broussailles; typhus oriental; fievre fluviale du japon.
2. Taùc nhaân gaây beänh(1): + Rickettsia orientalis (R.tsutsugamushi) phaân laäp laàn ñaàu taïi Nhaät baûn vaøo naêm 1891. + Heä thoáng men khoâng hoaøn chænh  soáng kyù sinh trong teá baøo  chæ nuoâi caáy ñöôïc trong tb. + Hình daïng khaùc nhau tuyø thuoäc vaøo ñieàu kieän kyù sinh vaø giai ñoaïn phaùt trieån: hình caàu, hình que ngaén, hình sôïi(xeáp rieâng reõ, töøng ñoâi hoaëc thaønh ñaùm). + Nhuoäm Giemsa: maøu tím xanh, hai ñaàu ñaäm, ôû giöõa nhaït maøu (gioáng vi truøng dòch haïch nhöng nhoû hôn, keùm baét maøu khi nhuoäm gram).
2. Taùc nhaân gaây beänh(2): + Söùc ñeà khaùng yeáu: bò tieâu dieät nhanh döôùi taùc duïng cuûa caùc thuoác saùt truøng thoâng thöôøng, nhieät ñoä cao vaø khoâ. + Trong phaân khoâ cuûa con ve moø (vaät trung gian truyeàn beänh: coân truøng coù 6 chaân ñoát) R.orientalis Thöïc baøo R.tsutsugamushi do TB laù thaønh phuùc maïc coù theå toàn taïi trong nhieàu chuoät thaùng ôû nhieät ñoä thöôøng.
2. Taùc nhaân gaây beänh(3): + Caáu truùc khaùng nguyeân: hai loaïi 1. Ñaëc hieäu: nhieàu typ khaùc nhau tuyø töøng vuøng, khoâng coù mieãn dòch cheùo  khoù khaên trong chaån ñoaùn vaø ñieàu cheá vaccin. 2. Khoâng ñaëc hieäu: polysaccarit gioáng khaùng nguyeân OXK cuûa tröïc khuaån ñöôøng ruoät Proteus vulgaris  öùng duïng trong phaûn öùng huyeát thanh chaån ñoaùn.
3. Caùc ñaëc ñieåm dòch teã cuûa beänh soát ve moø(1): 3.1- Phaân boá: dòch beänh löu haønh taïi nhöõng vuøng coù khí haäu noùng vaø aåm thích hôïp cho ve moø sinh soáng (nhieät ñoä 25-30° C; ñoä aåm 80-85% vaø nhieàu möa): Aán Ñoä, Ñoâng nam AÙ, caùc nöôùc Thaùi Bình Döông… - Taïi Vieät Nam, mieàn Baéc: thaùng 5- thaùng 10; Mieàn Nam: quanh naêm, nhieàu nhaát vaøo muøa möa (thaùng 6 – thaùng 9). Ngöôøi laø kyù chuû tình côø, do lui tôùi oå dòch thieân nhieân: khai hoang, laøm raãy, boä ñoäi, TNXP…
3/27/2009 Phaân boá beänh soát ve moø treân theá giôùi 9
3/27/2009 10
OÅ dòch trong thieân nhieân: ve moø soáng ôû caùc buïi caây, buïi coû aåm… phía treân laø voøm caây cao hoaëc trong hang ñaù. Ngöôøi maéc beänh khi ñi qua nhöõng nôi naøy. 3/27/2009 11
3. Caùc ñaëc ñieåm dòch teã cuûa beänh soát ve moø (2): 3.2- Hai nguoàn beänh: + loaøi gaäm nhaám (chuoät), thoû, chim, gia suùc (choù, heo, gaø…) mang R.orientalis. + Con ve moø (Trombicula hay Leptotrombidium): truyeàn maàm beänh sang theá heä con sau 3 ñôøi. 3.3- Vaät trung gian truyeàn beänh: AÁu truøng ve moø (T.akamushi, T.deliense, T.schiffneri).
3. Caùc ñaëc ñieåm dòch teã (3): + Caùch thöùc laây truyeàn: ve moø ñeû tröùng
+ Caùch thöùc laây truyeàn: ° Qua da - do veát caén, chích cuûa aáu truøng ve moø - R.orientalis vaøo maùu. ° Qua nieâm maïc maét hoaëc do xaây xaùt da coù tieáp xuùc vôùi beänh phaåm trong phoøng thí nghieäm. - Khoâng laây tröïc tieáp töø ngöôøi sang ngöôøi.
3.4- Söùc caûm nhieãm vaø mieãn dòch: + Ngöôøi coù söùc caûm nhieãm cao. Sau khi maéc beänh, mieãn dòch ñöôïc taïo ra. Ngöôøi ñòa phöông thöôøng ít maéc beänh hoaëc theå nheï. Ngöôøi ôû vuøng khaùc ñeán deã maéc beänh theå naëng. + Soát ve moø thöôøng xaûy ra vaøo muøa möa vaø noùng (Mieàn Baéc: Th.5-Th.10, Mieàn Nam: quanh naêm). + Dòch phaùt leû teû, raûi raùc trong töøng khu vöïc
4. Cô cheá sinh beänh: + Töø veát loeùt da R.orientalis xaâm nhaäp vaøo heä baïch huyeát gaây vieâm haïch taïi choå  vieâm haïch toaøn thaân, haïch söng vaø ñau. + Ricketsia sinh saûn trong teá baøo noäi bì caùc maïch maùu nhoû  vieâm maïch maùu vaø laøm cho teá baøo noäi bì bò tröông phình roài huyû hoaïi  thuyeân taét maïch maùu, vôõ vaø hoaïi töû. + Vieâm maïch maùu laøm thay ñoåi tính thaám, thoaùt huyeát töông  coâ ñaëc maùu vaø haï huyeát aùp.. + ÔÛ naõo: noát typhus do tb lympho, BC ña nhaân vaø ñaïi thöïc baøo keát taäp taïi caùc maïch maùu cuûa chaát xaùm. Toån thöông töông töï ôû tim vaø caùc cô quan khaùc.
6. Beänh caûnh laâm saøng (1): 6.1- Thôøi kyø uû beänh: 1-2 tuaàn (coù theå ñeán 3 tuaàn) - Veát chích cuûa aáu truøng ve moø: saån ñoû, giöõa coù moïng nöôùc  moïng nöôùc vôõ  veát loeùt noåi gôø treân maët da coù vieàn ñoû vaø dòch xuaát tieát. - Vieâm haïch gaàn nôi veát loeùt (ôû beïn, naùch xuaát hieän ngay sau khi bò chích). Haïch cöùng, ñau,  = 1-2 cm khoâng noùng, khoâng ñoû. 6.2- Thôøi kyø khôûi phaùt: (trong voøng 1 ngaøy keå töø khi bò chích) - Soát ñoät ngoät, coù theå keøm ôùn laïnh, reùt run. - trieäu chöùng nhieãm ñoäc: nhöùc ñaàu, choùng maët, maët öûng ñoû, maét xung huyeát, moâi khoâ, löôõi dô, maïch nhieät phaân
6. Beänh caûnh laâm saøng (2): Vò trí veát loeùt thöôøng gaëp treân cô theå
6. Beänh caûnh laâm saøng (3):
6. Beänh caûnh laâ4 hoäsaønng chính 6.3- Thôøi kyø toaøn phaùt: m i chöù g (4): 6.3.1- Hoäi chöùng nhieãm truøng, nhieãm ñoäc: soát, nhöùc ñaàu, choùng maët, meät moõi, ñau cô, coù theå tieâu chaûy. 6.3.2- HC loeùt - haïch - ban: daáu hieäu chaån ñoaùn + Loeùt: choã da non, aåm (naùch, beïn, haäu moân, haùng, thaét löng…), thöôøng chæ coù 1 veát loeùt . Hình troøn (baàu duïc)  = 1-20 mm. Vaåy ñen, bong ra ñeå laïi veát loõm, ñoû töôi, khoâng tieát dòch, khoâng ñau, khoâng ngöùa. + Vieâm haïch gaàn nôi veát loeùt keøm soát (sau soát 2-3 ngaøy)  vieâm haïch toaøn thaân