Bài giảng môn Sốt rét - Kí sinh trùng và côn trùng: Giun móc, giun lươn - TS. Nguyễn Ngọc San (Học viện quân y)

Chia sẻ: 10 10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:49

Thêm vào BST

Báo xấu

123
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nhằm cung cấp cho các bạn sinh viên những kiến thức về đặc điểm sinh học và vai trò y học của giun móc/mỏ, giun lươn; các biện pháp phòng chống bệnh giun móc, giun lươn; mời các bạn cùng tham khảo Bài giảng môn Sốt rét - Kí sinh trùng và côn trùng: Giun móc, giun lươn sau đây để nắm bắt nội dung cụ thể hơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng môn Sốt rét - Kí sinh trùng và côn trùng: Giun móc, giun lươn - TS. Nguyễn Ngọc San (Học viện quân y)

Häc viÖn qu©n y Bé m«n Sèt rÐt - KÝ sinh trïng - C«n trïng Giun mãc (Ancylostoma duodenale ) Giun l¬n (Strongyloides stercoralis ) Ts NguyÔn Ngäc San
môc tiªu • N¾m ch¾c ®îc ®Æc ®iÓm sinh häc vµ vai trß y häc cña giun mãc/má, giun l¬n. • N¾m ®îc c¸c biÖn ph¸p phßng chèng.
giun mãc/ giun má ( Ancylostoma duodenale/ necator americanus )
Giíi thiÖu h×nh thÓ Giun trưởng thanh: Mµu tr¾ng s÷a hoÆc hång, kÝch thíc giun ®ùc 7- 10  0,5 mm, giun c¸i 10 -15  0,6 mm.
H×nh thÓ trøng: Khã ph©n biÖt trøng giun A. duodenale vµ N.americanus, KÝch thíc trøng N.americanus kho¶ng 70m, trøng giun A.duodenale kho¶ng 60m.
1. ®Æc ®iÓm sinh häc
1.1. vÞ trÝ kÝ sinh • Giun mãc kÝ sinh ë t¸ trµng. • Giun mãc ngo¹m vµo niªm m¹c ruét ®Ó chiÕm thøc ¨n vµ chèng l¹i nhu ®éng ruét. • C¶ giun ®ùc vµ giun c¸i trëng thµnh ®Òu sèng kÝ sinh.
1.2. Dinh dìng cña giun mãc • Giun mãc ¨n m¸u, ¨n hång cÇu, huyÕt s¾c tè, ¨n s¾t trong hång cÇu vµ c¶ s¾t huyÕt thanh, axit folic, protein huyÕt thanh... • Nh÷ng chÊt dinh dìng giun mãc chiÕm cña vËt chñ lµ nh÷ng chÊt ®· ®ång ho¸. • Giun mãc ngo¹m vµo niªm m¹c ruét hót m¸u vµ th¶i m¸u ra hËu m«n giun sau 1- 4 phót.
1.3.vßng ®êi cña giun mãc/má A.duodenale vµ N.americanus kh«ng hoµn toµn gièng nhau, cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt: • Giun Necator thêng chØ l©y qua ®êng da. • Giun Ancylostoma l©y nhiÔm c¶ qua ®êng tiªu ho¸ c¶ qua ®êng da, nhng nhiÔm qua ®êng tiªu ho¸ lµ chñ yÕu.
Vßng ®êi sinh häc cña giun mãc/má.
1.3.vßng ®êi cña giun mãc/má Sau khi giao phèi, giun c¸i ®Î trøng ë ruét non. Trøng theo ph©n ra ngoµi chÞu ¶nh hëng cña c¸c yÕu tè nhiÖt ®é, ®é Èm, ¸nh s¸ng... cña ngo¹i c¶nh, ph¸t triÓn thµnh Êu trïng. Êu trïng giai ®o¹n I (KT: 0,2 - 0,3  0,017 m) sèng trong ®Êt, lín nhanh, ¨n c¸c chÊt h÷u c¬ ë ®Êt.
1.3.vßng ®êi cña giun mãc/má Êu trïng giai ®o¹n II: ph¸t triÓn chõng 5 ngµy , thùc qu¶n chuyÓn thµnh h×nh trô mÊt ô ph×nh, lét x¸c lÇn thø 2 ®Ó chuyÓn thµnh ATG§ III. Êu trïng giai ®o¹n III: cã kh¶ n¨ng chui qua da vËt chñ vµo c¬ thÓ, cã thÓ sèng tíi 6 tuÇn ë ®Êt, ATG§ III kh«ng ¨n uèng g×, di chuyÓn b»ng n¨ng lîng dù tr÷, Êu trïng a n¬i ®Êt c¸t, nhiÖt ®é thÝch hîp 28 - 32C.
1.3.vßng ®êi cña giun mãc/má Êu trïng chui qua da x©m nhËp vµo c¬ thÓ vËt chñ, theo ®êng tÜnh m¹ch tíi tim ph¶i råi tíi phæi, chäc thñng mao m¹ch vµo phÕ nang, theo khÝ qu¶n lªn häng, ®Õn thùc qu¶n, xuèng d¹ dµy, ruét ph¸t triÓn thµnh giun trëng thµnh, kÝ sinh ë t¸ trµng hoÆc ruét non. Tõ ATG§ III ph¸t triÓn thµnh giun trëng thµnh ph¶i tr¶i qua 2 lÇn lét vá thµnh ATG§ IV (cÇn 3 - 7 ngµy), thµnh ATG§ V (cÇn kho¶ng 13 ngµy), ATG§ V cÇn 3 - 4 tuÇn míi ph¸t triÓn thµnh giun trëng thµnh.
1.3.vßng ®êi cña giun mãc/má Nh vËy giai ®o¹n ph¸t triÓn ë ngo¹i c¶nh vµ giai ®o¹n kÝ sinh, Êu trïng qua 5 lÇn lét vá. Thêi gian hoµn thµnh vßng ®êi cÇn 5 - 7 tuÇn, cã giai ®o¹n Êu trïng chu du trong c¬ thÓ nh giun ®òa. trong vßng ®êi sinh häc cña giun mãc Ancylostoma l©y nhiÔm qua ®êng da, Êu trïng cã giai ®o¹n ngñ (thêi k× n»m yªn) ë tæ chøc cña vËt chñ.
1.3.vßng ®êi cña giun mãc/má Vßng ®êi cña giun mãc l©y qua ®êng tiªu ho¸: Vßng ®êi cña giun mãc l©y qua ®êng tiªu ho¸ cã nhiÒu ®iÓm kh¸c biÖt quan träng so víi vßng ®êi giun mãc l©y qua ®êng da, Êu trïng giun mãc Ancylostoma cã thÓ theo thùc phÈm t¬i sèng, rau qu¶... nhiÔm qua ®êng ¨n uèng. Khi nhiÔm qua ®êng nµy, Êu trïng kh«ng cã giai ®o¹n chu du trong c¬ thÓ. Êu trïng xuèng th¼ng ruét non chui vµo niªm m¹c ruét, ph¸t triÓn ë ®ã råi chui ra lßng ruét, ph¸t triÓn thµnh giun trëng thµnh.
2. Vai trß y häc
2.1.bÖnh cña Êu trïng 2.1.1. Giai ®o¹n Êu trïng qua da: Êu trïng g©y ra nh÷ng nèt mÈn ®á, ngøa ng¸y rÊt khã chÞu ®ã lµ biÓu hiÖn viªm da. Cßn gäi lµ ngøa do ®Êt, ngøa rÊt nhiÒu, cã ban ®á, phï nÒ, vÒ sau thµnh nèt mäng níc. Thêng diÔn biÕn 3 - 5 ngµy råi tù hÕt
2.1.bÖnh cña Êu trïng 2.1.2. Giai ®o¹n Êu trïng qua phæi: Khi Êu trïng giun mãc qua phæi còng g©y biÓu hiÖn bÖnh lÝ gièng Êu trïng giun ®òa. Êu trïng giun mãc ë phæi sÏ kÝch thÝch phæi g©y ho, cã thÓ ®êm cã lÉn m¸u, cã thÓ sèt thÊt thêng, khã thë nh hen, chôp phæi cã thÓ thÊy th©m nhiÔm nhÑ gièng lao. C¸c triÖu chøng chØ tån t¹i vµi ngµy råi tù hÕt (héi chøng Loeffler).
2.2.bÖnh cña giun trëng thµnh Giun mãc trëng thµnh dïng r¨ng ngo¹m vµo thµnh ruét ®Ó hót m¸u. G©y nªn nh÷ng biÓu hiÖn LS toµn th©n, RLTH, RL vÒ m¸u vµ tuÇn hoµn, RL thÇn kinh... + MÊt s¾c tè ë da + Rèi lo¹n tiªu ho¸ + Rèi lo¹n vÒ m¸u vµ tuÇn hoµn: - ThiÕu m¸u do giun mãc - T×nh tr¹ng thiÓu n¨ng albumin m¸u
2.2.bÖnh cña giun trëng thµnh + C¸c biÓu hiÖn bÖnh lÝ kh¸c: - ë trÎ em: chËm lín, cßi cäc, chËm ph¸t triÓn vÒ trÝ tuÖ, tinh thÇn. - ë phô n÷: cã thÓ bÞ ¶nh hëng ®Õn kinh nguyÖt. - ë ngêi lín: cã c¸c biÓu hiÖn rèi lo¹n thÇn kinh nh gi¶m trong lùc c¬, nhøc ®Çu, kÐm trÝ nhí, suy sôp tinh thÇn. Trêng hîp nÆng kÐo dµi, cã thÓ gi¶m hoÆc mÊt ph¶n x¹, tª liÖt, còng cã thÓ bÞ gi¶m thÞ lùc.