Bài giảng chăn nuôi khuyến nông

Chia sẻ: Nguyễn Nhật Anh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

51
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bò cày kéo tốt có thân hình hơi dài (trường mình) trước cao hơn sau, vạm vỡ, 4 chân đều nhau và cao. Đầu to, miệng rộng, mặt gân guốc. Ngực và vai nở nang, bụng tròn phát triển cân đối. Tính nết hiền lành khi luyện tập và chăn dắt, nhanh nhẹn khi làm việc. Thường chọn nhóm lai Sind hoặc lai Ongole.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng chăn nuôi khuyến nông

Download» http://Agriviet.Com GIÔÙI THIEÄU VEÀ TAØI LIEÄU Tài liệu bạn đang xem được download từ website WWW.AGRIVIET.COM WWW.MAUTHOIGIAN.ORG »Agriviet.com là website chuyên đề về nông nghiệp nơi liên kết mọi thành viên hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, chúng tôi thường xuyên tổng hợp tài liệu về tất cả các lĩnh vực có liên quan đến nông nghiệp để chia sẽ cùng tất cả mọi người. Nếu tài liệu bạn cần không tìm thấy trong website xin vui lòng gửi yêu cầu về ban biên tập website để chúng tôi cố gắng bổ sung trong thời gian sớm nhất. »Chúng tôi xin chân thành cám ơn các bạn thành viên đã gửi tài liệu về cho chúng tôi. Thay lời cám ơn đến tác giả bằng cách chia sẽ lại những tài liệu mà bạn đang có cùng mọi người. Bạn có thể trực tiếp gửi tài liệu của bạn lên website hoặc gửi về cho chúng tôi theo địa chỉ email Webmaster@Agriviet.Com Lưu ý: Mọi tài liệu, hình ảnh bạn download từ website đều thuộc bản quyền của tác giả, do đó chúng tôi không chịu trách nhiệm về bất kỳ khía cạnh nào có liên quan đến nội dung của tập tài liệu này. Xin vui lòng ghi rỏ nguồn gốc “Agriviet.Com” nếu bạn phát hành lại thông tin từ website để tránh những rắc rối về sau. Một số tài liệu do thành viên gửi về cho chúng tôi không ghi rỏ nguồn gốc tác giả, một số tài liệu có thể có nội dung không chính xác so với bản tài liệu gốc, vì vậy nếu bạn là tác giả của tập tài liệu này hãy liên hệ ngay với chúng tôi nếu có một trong các yêu cầu sau : • Xóa bỏ tất cả tài liệu của bạn tại website Agriviet.com. • Thêm thông tin về tác giả vào tài liệu • Cập nhật mới nội dung tài liệu www.agriviet.com
Download» http://Agriviet.Com PHAÀN 1 :COÂNG TAÙC GIOÁNG BO Ø I.MOÄT SOÁ PHÖÔNG PHAÙP CHOÏN GIOÁNG. 1- Choïn boø caøy keùo : Boø caøy keùo toát coù thaân hình hôi daøi (tröôøng mình) tröôùc cao hôn sau, vaïm vôõ, 4 chaân ñeàu nhau vaø cao. Ñaàu to, mieäng roäng, maët gaân guoác. Ngöïc vaø vai nôû nang, buïng troøn phaùt trieån caân ñoái. Tính neát hieàn laønh khi luyeän taäp vaø chaên daét, nhanh nheïn khi laøm vieäc. Thöôøng choïn nhoùm lai Sind hoaëc lai Ongole. 2- Choïn boø nuoâi thòt Boø nuoâi thòt cô theå phaûi nôû nang "vai u thòt baép", nhìn chung coù daïng hình chöõ nhaät, ngöïc saâu roäng, moâng ñuøi nôû nang, chaân thaáp. Yeâu caàu ñoái vôùi boø thòt laø phaûi coù khaû naêng taêng troïng cao trong thôøi gian voã beùo, ñaït khoái löôïng xuaát chuoàng cao vaø tæ leä thòt cao. 3- Choïn gioáng boø sinh saûn : a) Choïn boø caùi : Boø caùi sinh saûn toát, nhìn chung laø nhöõng con coù söùc khoeû toát, caùc boä phaän thaân mình caân ñoái, ñaëc bieät laø phaàn moâng, khung chaäu to vaø vuù ñeàu phaùt trieån toát. Cuï theå laø: ñaàu vaø coå phaûi thanh nheï caân ñoái, ngöïc saâu roäng vaø nôû nang, löng thaúng daøi vaø roäng, buïng to troøn, raêng ñeàu ñaën traéng boùng. Moâng nôû nang roäng vaø daøi, khoaûng caùch giöõa hai xöông chaäu roäng. Baàu vuù 1
Download» http://Agriviet.Com phaùt trieån, 4 nuùm vuù phaân boá ñeàu ñaën. Boán chaân vöõng chaéc khoâng voøng kieàn. Veà taàm voùc yeâu caàu phaûi to, vì thöôøng meï to ñeû con. Boø meï trong thôøi gian mang thai ñöôïc chaêm soùc toát, phaùt trieån bình thöôøng thì troïng löôïng beâ sô sinh trung bình baèng 6 – 7% troïng löôïng boø meï. Khi cho phoái vôùi boø ñöïc Sind, choïn boø caùi coù troïng löôïng töø 180kg trôû leân; tröôøng hôïp cho lai vôùi caùc gioáng boø thòt hoaëc boø söõa cao saûn, choïn boø caùi coù troïng löôïng töø 220kg trôû leân. b) Choïn boø ñöïc gioáng. Ñöïc gioáng toát coù taùc duïng raát lôùn trong vieäc caùi taïo ñaøn boø. Tuøy theo phöông thöùc phoái gioáng, moät boø ñöïc gioáng coù theå phuï traùch töø 30 ñeán 3.000 boø caùi. Do ñoù chæ caàn moät ít boø ñöïc gioáng toát, trong moät thôøi gian ngaén laø coù taùc ñoäng maïnh ñeán chaát löôïng vaø naêng suaát cuûa ñaøn boø. Ñöïc gioáng toát phaûi coù ngoaïi hình caân ñoái, taàm voùc vaø troïng löôïng lôùn. Nhìn chung phaûi khoûe maïnh, vaïm vôõ, tính chaát nhanh nheïn haêng haùi. Ñaàu coå to raén chaéc, ngöïc nôû, vai roäng, buïng thon, moâng daøi, löng thaún. Boán chaân khoûe, thaúng vaø moùng chaân khít. Ñoái vôùi boø ñöïc gioáng caàn xem kyõ dòch hoaøn veà kích thöôùc, ñoä co giaõn vaø söï phaùt trieån caân ñoái cuûa hai hoøn caø laø caàn thieát. Dòch hoaøn töông ñoái ñeàu vaø meàm maïi nhöng khoâng quaù sa xuoáng, vì dòch hoaøn sa xuoáng laø do daây chaèn dòch hoaøn yeáu chöùng toû con vaät coù söùc khoûe yeáu. Ñeå choïn boø ñöïc vaø caùi laøm gioáng, neân choïn löïa töø luùc beâ 10 – 12 thaùng tuoåi qua caùc chæ tieâu veà phaùt trieån vaø kieåm tra caùc chæ tieâu veà phaùt duïc qua caùc giai ñoaïn ñeán 20 thaùng tuoåi. 4- Choïn boø nuoâi söõa. a) Choïn theo nguoàn goác : Kieåm tra mguoàn goác laø caùch xem xeùt thaønh tích cuûa ñôøi tröôùc (cha, meï, oâng, baø...) ñeå ñaùnh giaù baûn thaân con boø söõa. Ñaây laø moät caên cöù khoâng theå thieáu ñöôïc trong choïn boø söõa. Thoâng thöôøng neáu choïn boø ñöïc gioáng phaûi kieåm tra nguoàn goác töø ba ñeán naêm ñôøi. b) Choïn theo ngoaïi hình theå chaát vaø naêng suaát söõa : Boø söõa coù loaïi hình thanh, ñaàu coå caân ñoái, ngöïc nôû, buïng phaùt trieån, troøn; ñaëc bieät vuù to caùc nuùm ñeàu tænh maïch vuù noåi roõ, chaân vöõng chaéc. Nhìn chung boø söõa coù daïng hình tam giaùc, phía ñaàu nhoû phía sau to. Thöôøng giaùm ñònh boø söõa vaøo caùc löùa tuoåi: sô sinh, 6 thaùng, 12 thaùng, 24 thaùng, löùa ñeû 1, löùa ñeû 3. 2
Download» http://Agriviet.Com Caùc gioáng boø söõa khaùc nhau vaø caùc löùa tuoåi khaùc nhau thì theå troïng cuõng khaùc nhau. Kieåm tra ñònh kyø vaø so saùnh vôùi baûng tieâu chuaån kieåm tra theå troïng cuûa töøng gioáng Naêng suaát cuûa boø thay ñoåi theo chu kyø cho söõa (löùa ñeû) cao nhaát laø ôû chu kyø 3. Trong moãi chu kyø saûn löôïng söõa cuûa caùc thaùng cuõng khaùc nhau, cao nhaát laø thaùng thöù 2, thöù 3 sau ñoù giaûm daàn, döïa theo tieâu chuaån xeáp caáp veà naêng suaát söõa ñeå ñaùnh giaù. II. GIAÙM ÑÒNH TUOÅI VAØ KHOÁI LÖÔÏNG BOØ. 1- Caùch giaùm ñònh tuoåi qua raêng. Coù nhieàu phöông caùch giaùm ñònh tuoåi boø, giaùm ñònh tuoåi qua raêng laø töông ñoái chính xaùc. Raêng boø loù 2 loaïi : Raêng söõa vaø raêng vænh vieån. Boø töø 2 ñeán 5 tuoåi caên cöù vaøo vieäc thay raêng ñeå ñoaùn tuoåi, sau ñoù caên cöù vaøo ñoä moøn cuûa raêng (hình 1 ). Hình 1. Raêng boø theo caùc löùa tuoåi 3
Download» http://Agriviet.Com Thoâng thöôøng ngöôøi chaên nuoâi phaân chia raêng boø thaønh caùc caëp sau (hình 2): Boø 2 naêm tuoåi thay 2 raêng (thay caëp raêng giöõa ) Boø 3 naêm tuoåi thay 4 raêng (thay tieáp caëp aùp giöõa ) Boø 4 naêm tuoåi thay 6 raêng (thay tieáp caëp aùp goùc ) Boø 5 naêm tuoåi thay 8 raêng (thay luoân caëp raêng goùc ). Hình 2. Boán caëp raêng cöûa cuûa boø. 2- Caùch xaùc ñònh khoái löôïng boø. Coù theå duøng coâng thöùc ñôn giaûn sau ñeå tính theå troïng cuûa boø töø 2 tuoåi trôû leân. Khoái löôïng (kg) = VN2 x DTC x 90 ± 5% Trong ñoù : VN : laø chieàu ño voøng ngöïc, ño baèng thöôùc daây, tính baèng m. DTC : laø chieàu daøi thaân cheùo, ño baèng thöôùc daây töø ñieåm tröôùc cuûa xöông baû vai ñeán ñieåm cuoái xöông ngoài (hình ). Ñoái vôùi boø maäp maïp thì coäng theâm 5% treân soá Kg tính ñöôïc. Ñoái vôùi boø gaày oám thì tröø bôùt 5% treân soá Kg tính ñöôïc. 4
Download» http://Agriviet.Com III. GIÔÙI THIEÄU MOÄT SOÁ GIOÁNG BO Ø: A. BOØ BAÛN XÖÙ: Boø Vieät Nam coøn goïi laø boø ta vaøng, boø coû hay boø coùc coù moät soá ñaëc ñieåm chung : _ Tai nhoû, u yeám keùm phaùt trieån. _ Loâng coù maøu vaøng, vaït nhaït hoaëc vaøng ñaäm. _ Chòu ñöïng kham khoå, ít beänh. _ Nhu caàu dinh döôõng thaáp, maén ñeû. _ Khoái löôïng trung bình con caùi töø 180 - 220kg, con ñöïc töø 220 - 350kg _ Söõa chæ ñuû cho con buù. Boø Vieät nam chöa coù gioáng thuaàn ñöôïc ñaët teân rieâng maø goïi theo ñòa danh cuûa moät soá tænh coù boø toát nhö : Boø Thanh Hoùa, boø Ngheä An, boø Cao Baèng, boø Phuù Yeân, boø Baø Ròa, boø Chaâu Ñoác, boø Vuøng Cao Nguyeân ... Boø ta vaøng coù moät soá öu ñieåm vaø thích nghi vôùi ñieàu kieän chaên nuoâi ôû Vieät nam, nhöng xeùt veà maët naêng suaát saûn xuaát chöa cao : _ Söùc caøy keùo yeáu. _ Tyû leä thòt xeû töø 42 - 45%. _ Troïng löôïng thaáp. _ Saûn löôïng söõa thaáp. Do ñoù muoán chaên nuoâi boø ñaït hieäu quaû kinh teá phaûi cho lai taïo vôùi moät soá gioáng boø ngoaïi phuø hôïp vôùi muïc ñích vaø ñieàu kieän chaên nuoâi. 5
Download» http://Agriviet.Com B.MOÄT SOÁ GIOÁNG BOØ NGOAÏI . 1. Gioáng boø chuyeân söõa . 1.1- Boø Haø Lan (Holstein Friesian): Boø coù nguoàn goác töø Haø Lan, maøu loâng ñen vaù traéng hoaëc traéng vaù ñen, coù saûn löôïng söõa cao nhaát trong caùc gioáng boø söõa hieän nay. Khoái löôïng con ñöïc töø 800 - 1000kg, con caùi 550 - 750kg. Löôïng söõa trung bình 6000 - 8000kg/chu kyø (305 ngaøy),tyû leä chaát beùo 3,5 – 4% . ÔÛ Vieät nam hieän nay ña soá baø con chaên nuoâi boø söõa ñeàu choïn gioáng naày. Tuy xuaát phaùt töø Haø Lan nhöng ñeán nay nhieàu nöôùc ñaõ nhaân thuaàn gioáng naøy thaønh boø rieâng cuûa nöôùc mình nhö : Boø Haø Lan Phaùp, Boø Haø Lan Canada ... 1.2- Boø naâu Thuïy Só. (Brown Swiss) Boø coù nguoàn goác töø Thuïy Só, saéc loâng maøu naâu coù ñoám ñen, muõi maøu ñen. Gioáng naày cho thòt cao hôn caùc gioáng khaùc, beâ con taêng tröôûng nhanh. Khoái löôïng con ñöïc 750kg -1000kg, con caùi 650kg - 750kg. Saûn löôïng söõa trung bình 5000kg/chu kyø. 1.3-Boø Jersey: Ñaây laø gioáng boø söõa coù nguoàn goác töø Anh quoác, coù taàm voùc töông ñoái nhoû nhöng ngoaïi hình raát ñeïp vaø hieäu suaát cho söõa khaù cao. Boø coù saéc loâng maøu naâu nhaït ñoám ñen. Boø coù khaû naêng gaëm coû toát, tuy coù nguoàn goác töø xöù oân ñôùi nhöng coù khaû naêng chòu ñöôïc khí haäu cuûa nhieät ñôùi. Khoái löôïng con ñöïc töø 500-700Kg, con caùi töø 350-500Kg. Saûn löôïng söõa trung bình 3000-5000kg/chu kyø, tyû leää chaát beùo 5,4%. Boø naày coù söï tröôûng thaønh sinh duïc sôùm, con caùi töø 12-14 thaùng tuoåi ñaõ cho phoái laàn ñaàu. 1.3-Boø AFS.(Australian Friesian Sahiwal) Ñaây laø gioáng boø söõa ñöôïc nöôùc UÙùc lai töø gioáng boø Haø Lan vôùi boø Sahiwal taïo ra gioáng boø söõa cho xöù nhieät ñôùi. Maøu saéc loâng raát ña daïng: maøu ñen, maøu naâu, maøu lan traéng ñen, maøu lan traéng naâu....Ñaëc ñieåm boø naày laø coù khaû naêng thích nghi vôùi ñieàu kieän nhieät ñôùi. 2) Gioáng boø thòt . 2.1- Boø Charolais : Goác ôû Phaùp ñaây laø gioáng boø thòt noåi tieáng treân theá giôùi, thöôøng ñöôïc duøng lai taïo caùc nhoùm boø ñòa phöông ñeå nuoâi thòt. Saéc loâng maøu kem, con ñöïc naëng trung bình 1200 - 1400kg con caùi 800kg. Beâ nuoâi thòt 12 thaùng coù 6
Download» http://Agriviet.Com theå ñaït 500kg - 550kg (taêng trong moãi ngaøy 1,200 -1,500kg). Tyû leää thòt xeû ñaït 65%. 2.2- Boø Hereford : Nguoàn goác ôû Anh ñöôïc nuoâi nhieàu ôû caùc nöôùc oân ñôùi. Saéc loâng maøu ñoû coù ñoám traéng ôû ñaàu maët, buïng, 4 chaân vaø ñuoâi. Khoái löôïng trung bình con ñöïc tröôûng thaønh 900 - 1000kg, con caùi 600 - 700kg. Beâ thieán nuoâi thòt 15 - 18 thaùng ñaït 450kg, tyû leää thòt xeû 70%. 2.3- Boø Shorthorn : Nguoàn goác töø Anh laø gioáng boø thòt naêng suaát cao vaø laâu ñôøi nhaát treân theá giôùi. Boø coù söøng ngaén hoaëc khoâng söøng, loâng maøu ñoû tuyeàn hoaëc traéng xaùm. Khoái löôïng con ñöïc tröôûng thaønh 900 - 1200kg, con caùi 700 - 800kg, tyû leä thòt xeû ñaït 60% (boø naày cuõng coù doøng cho söõa nhöng ít phoå bieán hôn). 2.4- Boø Brahman : Coù nguoàn goác töø AÁn Ñoä ñöôïc Myõ lai taïo thaønh gioáng boø thòt cho caùc xöù nhieät ñôùi, u yeám raát phaùt trieån. Coù 2 doøng : Brahman ñoû coù saéc loâng maøu vaøng ñeán maøu ñoû, Brahman traéng coù saéc loâng töø maøu traéng xaùm ñeán ñen nhaït ôû ñaàu muùt cô theå. Tai to cuïp xuoáng. Khoái löôïng ñöïc tröôûng thaønh 600 - 1000kg, con caùi 400 - 500kg, tyû leää xeû thòt 55%. 2.5- Boø Santa - Gertrudis : Do Myõ lai taïo, coù saéc loâng maøu ñoû thaåm, u nhoû, yeám khaù phaùt trieån. Thaân hình coù daïng hình chöõ nhaät. Khoái löôïng boø ñöïc tröôûng thaønh 800 - 1000kg, boø caùi 600 - 700kg, tyû leää xeû thòt ñaït 63 - 70%. 3. Gioáng boø kieâm duïng : 3.1- Boø Sind : Coù nguoàn goác töø Pakistan, saéc loâng töø maøu vaøng chaùy ñeán maøu naâu ñoû, phaàn ñaàu muùt cô theå saéc loâng saâm laïi. U cao, yeám roäng con caùi aâm hoä coù nhieàu neáp nhaên, khoái löôïng con ñöïc 400-450kg, con caùi trung bình 350kg, naêng suaát söõa trung bình 2000kg/chu kyø. Khaû naêng caøy keùo toát, ôû noâng thoân goïi laø boø boâ baàu, thöôøng ñöôïc duøng lai vôùi boø ta taïo boø lai Sind, tyû leää thòt xeû 50%. 3.2- Boø Ongole : Coù nguoàn goác töø Pakistan AÁn Ñoä, coù saéc loâng maøu xaùm traéng, chaân cao, u yeám khaù phaùt trieån. Khoái löôïng boø ñöïc tröoûng thaønh 450-550kg, boø caùi 400kg, boø naøy ôû noâng thoân goïi laø boø boâ saøo. Naêng suaát söõa khoaûng 1700 7
Download» http://Agriviet.Com - 2000kg/chu kyø. Khaû naêng caøy caáy keùm hôn boø Sind, khoâng ñöôïc öa chuoäng nhieàu ôû Vieät nam,hieän nay nhoùm naày coøn raát ít. 3.3- Boø Sahiwal : Höôùng söõa thòt caøy keùo, coù nguoàn goác töø Pakistan AÁn Ñoä, saéc loâng maøu naâu saäm, u & yeám raát phaùt trieån, khoái löôïng con ñöïc tröôûng thaønh 500kg, con caùi 400kg. Naêng suaát söõa 2200 - 2400kg/chu kyø, tyû leää thòt xeû 50%. C. CAÙC NHOÙM BOØ LAI. Theo caùc soá lieäu ñieàu tra (töø naêm 1978 ñeán nay) ôû caùc Tænh mieàn Ñoâng Nam boä löôïng boø lai chieám töø 70 - 80% treân toång ñaøn, nhoùm lai chuû yeáu laø boø lai Sind keá laø boø lai Ongole vaø boø söõa. 1) Boø lai Sind. Ñaây laø nhoùm boø lai chieám tyû leää cao nhaát trong toång ñaøn boø cuûa caùc tænh mieàn ñoâng, boø naøy ñöôïc lai giöõa boø Sind vôùi boø ñòa phöông hoaëc vôùi caùc nhoùm boø lai khaùc, möùc ñoä maùu lai coù khaùc nhau neân troïng löôïng vaø maøu saéc cuõng raát bieán ñoäng, maøu töông ñoái gioáng boø Sind, khoái löôïng con ñöïc tröôûng thaønh 350 - 450kg, con caùi 270-300Kg. Löôïng söõa khoaûng 1000kg/chu kyø, tyû leää thòt xeû 50%. 2) Boø lai Ongole : Soá löôïng boø naày coøn raát ít do khoâng ñöôïc öa chuoäng, coù saéc loâng maøu traéng pha vaøng, löôïng con ñöïc tröôûng thaønh 380 - 430kg, con caùi 250kg, löôïng söõa keùm hôn boø lai Sind. 3) Boø lai Holstein Friesian. Laø nhoùm boø lai giöõa boø ñöïc Haø Lan vaø boø caùi lai Sind hoaëc lai Ongole ôû caùc möùc ñoä lai khaùc nhau, lai ñôøi thöù nhaát coù 50% maùu boø Haø lan, ngöôøi chaên nuoâi thöôøng goïi laø boø söõa F1, coù saéc loâng maøu naâu ñen, saûn löôïng söõa töø 2000-3000Kg/chu kyø; lai giöõa boø ñöïc Haø Lan vaø con caùi F1 goïi laø boø F2, v.v...coù saûn löôïng söûa cao hôn boø F1. 4) Caùc nhoùm boø lai khaùc. Ngoaøi ra coøn caùc nhoùm lai khaùc vôùi soá löôïng ít hôn nhö boø lai naâu Thuïy Só, boø lai Jersey, boø lai Sahiwal, boø lai Herefore, boø lai Charolais cuõng coù maët taïi moät soá Tænh cuûa Vieät Nam. Khoái löôïng vaø naêng suaát cuûa boø lai naày tuøy thuoäc vaøo phaåm gioáng cuûa con meï vaø phöông thöùc nuoâi döôõng. 8
Download» http://Agriviet.Com PHAÀN 2 : DINH DÖÔÕNG VAØ THÖÙC AÊN CUÛA BO Ø I. ÑAËC ÑIEÅM TIEÂU HOÙA CUÛA BOØ. Boø thuoäc loaøi nhai laïi, daï daøy coù 4 tuùi (hình), aên chuû yeáu laø thöùc aên thoâ nhö : coû, rôm, daây ñaäu ... Khaû naêng tieâu hoùa chaát xô cuûa boø raát cao töø 70 - 80% (ôû heo gaø tyû leää naøy thaáp) nhôø heä vi sinh vaät trong daï coû. Thöùc aên qua mieäng vaøo daï coû, nhöng sau ñoù nhöõng thöùc aên thoâ to ñöôïc thuù ôï leân nhai laïi roài nuoát xuoáng daï coû, nhöõng thöùc aên nhoû ñöôïc ñöa vaøo daï toå ong, daï laù saùch vaø daï muoái kheá. Taïi daï muoái kheá thöùc aên ñöôïc caùc men tieâu hoùa taùc ñoäng vaø sau ñoù thöùc aên vaøo ruoät ñeå tieáp tuïc tieâu hoùa vaø haáp thu chaát dinh döôõng nhö ôû thuù daï daøy ñôn. II. NHÖÕNG CHAÁT CAÀN THIEÁT TRONG THÖÙC AÊN BOØ. 1/ Chaát cung naêng löôïng : Nhu caàu naêng löôïng laø nhu caàu thieát yeáu haøng ñaàu cuûa con vaät, moïi hoaït ñoäng cuûa boø töø duy trì , taêng tröôûng ñeán saûn xuaát ñeàu caàn. Trong thöùc aên cho boø thöùc aên cung naêng löôïng goàm chaát boät, ñöôøng, chaát beùo vaø chaát xô coù trong coû, taám, caùm, khoai ... Nhu caàu naêng löôïng coù theå ñöôïc tính baèng naêng löôïng trao ñoåi, töùc laø phaàn naêng löôïng thöùc aên ñöôïc gia suùc bieán ñoåi thaønh naêng löôïng höõu duïng cuûa cô theå. Naêng löông trao ñoåi ñoái vôùi boø cuõng thay ñoåi theo töøng loaïi thöùc aên vaø theo loaïi thuù: Cuøng loaïi thöùc aên, löôïng trao ñoåi ôû boø söõa cao hôn ñoái vôùi boø thòt, noùi moät caùch khaùc laø khaû naêng söû duïng thöùc aên cuûa boø söõa toát hôn. Trong caùc baûng phaân tích thöïc lieäu vaø nhu caàu dinh döôõng cuûa boø ôû nöôùc ta coøn duøng “ñôn vò thöùc aên” ñeå tính giaù trò naêng löôïng baèng caùch laáy toång soá giaù trò naêng löôïng trao ñoåi cuûa thöïc lieäu chia 2500 ta seõ ñöôïc giaù trò ñôn vò cuûa loaïi thöùc aên ñoù. Thí duï 1kg luùa coù 2500Kcal naêng löôïng trao ñoåi baèng 1 ñôn vò thöùc aên, 7kg coû voi baèng 1 ñôn vò thöùc aên. 2/ Chaát ñaïm : Chaát ñaïm laø thaønh phaàn chính cuûa teá baøo, noù giöõ vai troø quan troïng trong vieäc caáu taïo caùc teá baøo cuûa thòt, da, loâng, ñeå taïo söõa, maùu, thai... Chaát ñaïm coù nhieàu trong caùc loaïi khoâ daàu, chaát ñaïm coù trong coû caùm vaø trong vi sinh vaät soáng trong daï coû. Neáu tính veà troïng löôïng thì moãi kg caân naäng cuûa beâ caàn 1,5 deán 2gam chaát ñaïm tieâu hoùa trong 1 ngaøy; boø tô voå beùo caàn 1gam chaát ñaïm tieâu hoùa, boø lôùn caàn 0,70 chaát ñaïm tieâu hoùa ñeå duy trì trong 1 ngaøy. Ñeå saûn xuaát 9
Download» http://Agriviet.Com 1kg söõa caàn 60 - 70g ñaïm. Boø coù thai 3 thaùng cuoái caàn theâm 120g chaát ñaïm trong 1 ngaøy. Ñoái vôùi boø caøy keùo hoaëc nhöõng boø cho thòt, söõa naêng suaát khoâng cao, ñöôïc aên coû ñaày ñuû, caân ñoái thì khoâng thieáu chaát ñaïm. 3/ Chaát khoaùng: Raát caàn thieát cho boø ñeå caáu taïo xöông ñeå taêng tröôûng vaø ñeå saûn xuaát. Theo soá löôïng nhu caàu ngöôøi ta phaân laøm 2 loaïi : Khoaùng ña löôïng : * Chaát voâi ( Calci) vaø chaát laân (phospho) laø thaønh phaàn chính vaø quan troïng cuûa xöông vaø raát caàn cho nhieàu hoaït ñoäng khaùc cuûa cô theå thuù. Nhu caàu chaát voâi trung bình töø 10 - 20g/100kg theå troïng boø. Tyû leää chaát voâi/chaát laân cuõng raát quan troïng, thay ñoåi trong khoaûng 1,2 - 2. Chaát voâi coù trong voâi cheát boät voû soø, chaát laân coù trong boät xöông. Thöôøng boå sung caùc chaát khoaùng baèng ñaù lieám cho boø. * Chaát Natri (Na) coù aûnh höôûng ñeán quaù trình vaän chuyeån chaát dinh döôõng. Nguoàn cung Natri chuû yeáu laø muoái aên, thöôøng cung theâm töø 5 - 10g muoái aên/100kg theå troïng/ngaøy. Khoaùng vi löôïng. Moät soá khoaùng vi löôïng boø vaø beâ caàn duøng nhö : saét (Fe) Ñoàng (Cu), keûm (Zn), Iod (I), Coban (Co) ... Thöôøng caùc loaïi khoaùng naøy coù trong coû vaø ñaát, tröôøng hôïp trong ñaát ñoàng coû thieáu phaûi boå xung theâm vaøo thöùc aên cho boø. 4/ Caùc sinh toá : Coù raát nhieàu sinh toá caàn thieát cho cô theå boø, nhöng thöôøng caàn boå sung nhaát laø sinh toá A vaø D. Caùc sinh toá C vaø sinh toá nhoùm B boø coù theå töï toång hôïp ñöôïc nhôø vi sinh vaät trong daï coû. Sinh toá A : Baûo veä cho caùc teá baøo beà maët beân ngoaøi vaø beân trong cô theå raát caàn thieát cho thuù sinh saûn vaø boø söõa. Trong coû töôi coù nhieàu tieàn sinh toá A coù khaû naêng chuyeån thaønh sinh toá A. Ñoái vôùi boø söõa coù naêng suaát cao vaø vôùi boø söû duïng haïn cheá coû xanh töôi thöôøng bò thieáu sinh toá A caàn phaûi boå sung. Sinh toá D : Raát caàn thieát trong vieäc haáp thuï Calci vaø phospho cuûa thuù. Thuù chaên thaû khi phôi döôùi aùnh naéng, tieàn sinh toá D döôùi da seõ bieán thaønh sinh toá 10
Download» http://Agriviet.Com D neân ít thieáu sinh toá naày. Nhöng ñoái vôùi boø cao saûn, nuoâi nhoát laâu deã bò thieáu sinh toá D. Sinh toá D vaø sinh toá A boå sung cho boø thöôøng qua daïng chích hoån hôïp sinh toá A vaø D. 5/ Nöôùc . Chieám töø 70 - 80% troïng löôïng cô theå boø. Noù coù taùc duïng hoøa tan chaát dinh döôõng trong thöùc aên giuùp haáp thu caùc chaát dinh döôõng vaøo cô theå vaø loaïi thaûi nhöõng chaát caën baû vaø nhöõng chaát khoâng caàn thieát ra ngoaøi cô theå. Khi thieáu nöôùc naêng suaát boø söõa boø thòt ñeàu giaûm. Boø caàn moãi ngaøy trung bình 30 - 50 lít nöôùc. Trong muøa naéng caàn nhieàu nöôùc hôn. Vôùi thuù cho söõa nhu caàu nöôùc cuõng taêng hôn, cöù saûn xuaát 1 lít söõa caàn 3 - 5 lít nöôùc. Nöôùc boø uoáng phaûi trong saïch, khoâng maën, khoâng pheøn, ñeå nöôùc nôi thuaän tieän khi caàn boø coù theå uoáng ñöôïc, boø thích uoáing nöôùc maùt hôn. III/ MOÄT SOÁ LOAÏI THÖÙC AÊN CHO BOØ. 1/ Thöùc aên thoâ. Laø thöùc aên coù chöùa nhieàu chaát xô ( treân 18% chaát xô) nhö : Coû, rôm, daây ñaäu, thaân caây baép ... ñaây laø thaønh phaàn caên baûn trong thöùc aên cuûa boø, thöôøng cung caáp töø 60 - 100% nhu caàu dinh döôõng cuûa boø. Ñoái vôùi boø naêng suaát thaáp, thöùc aên thoâ coù theå cung caáp ñaày ñuû chaát dinh döôõng cho boø khoâng caàn phaûi coù theâm thöùc aên khaùc. Löôïng coû tieâu thuï trung bình baèng 8 - 10% theå troïng cuûa boø. 2/ Thöùc aên cuû quaû : Cuõng coù chöùa ñaày ñuû caùc thaønh phaàn dinh döôõng nhöng haømlöôïng thaáp vaø tyû leää nöôùc thì cao. Cuû quaû ôû nöôùc ta thöôøng söû duïng cho boø laø khoai lang vaø caø roát. Tröôùc khi cho boø aên phaûi loaïi boû caùc cuû quaû hö thoái. Loaïi thöùc aên naày thöôøng chieám khoaûng 10% nhu caàu dinh döôõng. 3/ Thöùc aên hoån hôïp : Laø thöùc aên ñöôïc toång hôïp töø nhieàu loaïi thöïc lieäu giaøu chaát dinh döôõng (töông töï thöùc aên cuûa heo vaø gaø coâng nghieäp), goàm coù caùm, baép, taám, baùnh daàu caùc loaïi... Ñoái vôùi boø thòt vaø boø söõa cao saûn caàn phaûi cung theâm thöùc aên hoån hôïp môùi ñuû chaát dinh döôõng ñeå saûn xuaát ra saûn phaåm. 11
Download» http://Agriviet.Com 4/ Thöùc aên laø phuï phaåm coâng nghieäp cheá bieán : Ñaây laø loaïi thöùc aên coù giaù trò dinh döôõng vöøa phaûi, töông ñoái nhöng reû tieàn coù theå taän thu duøng cho boø ñöôïc nhö : _ Caùc loaïi baõ boät (mì, dong, rieàng, baép...) _ Heøm bia giaøu chaát ñaïm nhöng ngheøo chaát khoaùng. _ Ræ maät ñöôøng, baõ mía. _ Baõ hoa quaû eùp : baõ thôm (döùa) baû cam... 5/ Thöùc aên boå sung : Thöùc aên boå sung thöôøng laø caùc chaát khoaùng hoaëc chaát ñaïm khoâng phaûi laø protein (nhö ure ...). Thöôøng chaát khoaùng coù theå ñöôïc boå sung vaøo thöùc aên hoån hôïp hoaëc cho vaøo ñaù lieám ñeå boø söû duïng töï do. IV. BIEÄN PHAÙP GIAÛI QUYEÁT THÖÙC AÊN CHO BOØ. Tuøy theo vuøng vaø phöông thöùc chaên nuoâi, coù theå aùp duïng moät soá bieän phaùp sau ñaây : 1/ Söû duïng hôïp lyù ñoàng coû töï nhieân : Ñoái vôùi ñoàng coû thieân nhieân caàn tieán haønh caûi taïo sô boä vaø neáu ñöôïc, aùp duïng phöông thöùc chaên thaû luaân phieân. * Caûi taïo sô boä : _ Loaïi boû caây, buïi, luøm vaø nhöõng coû boø khoâng aên ñöôïc (moãi maãu coù theå nuoâi ñöôïc 2 boø). _ Troàng boå sung baèng coû hoøa thaûo hoaëc coû hoï ñaäu. _ Boùn phaân ñaïm, phaân laân, phaân kali vaø phaân chuoàng. _ Troàng moät soá caây taïo boùng maùt vaø giöõ nöôùc cho ñoàng coû. * Chia loâ ñeå chaên thaû luaân phieân : Chia laøm 10 - 12 loâ. Kích thöôùc moãi oâ tuøy vaøo ñòa hình, moãi loâ chaên thaû töø 4 ñeán 6 ngaøy, löôït quay laïi thaû loâ ñaàu. Tröôùc ñaây chaên nuoâi boø gia ñình hình thöùc chaên thaû laø chuû yeáu, coù hieäu quaû kinh teá khaù. Nhöng cho ñeán nay ñoàng caùc caùc vuøng ñoàng baèng thu heïp daàn vaø neáu caûi taïo gioáng boø thì phöông thöùc chaên nuoâi phaûi thay ñoåi: Coù theå böôùc ñaàu vöøa chaên thaû vöøa troàng moät soá loaïi coû cho boø. 2/ Taäân thu phuï pheá phaåm: ÔÛ nöôùc ta caùc coù raát nhieàu loaïi phuï pheá phaåm coù theå duøng ñeå chaên nuoâi boø. Tuøy theo vò trí vaø ñaëc ñieåm cuûa töøng vuøng vieäc taän thu phuï 12
Download» http://Agriviet.Com phaåm cuûa noâng nghieäp vaø coâng nghieäp cheá bieán mang laïi lôïi ích kinh teá cao cho chaên nuoâi boø vì caùc loaïi phuï phaåm thöôøng reû tieàn nhö : rôm, daây ñaäu, cuøi baép, baùnh daàu caùc loaïi, heøm bia, baõ caùc loaïi boät ... Nhöõng thöïc lieäu naày ñeåu coù theå duøng ñeå nuoâi boø caøy keùo, boø thòt hoaëc boø söõa. 3/ Troàng moät soá loaïi coû cho boø : Ngoaøi vieäc söû duïng hôïp lyù ñoàng coû töï nhieân, taän duïng phuï pheá phaåm, caùc gia ñình chaên nuoâi muoán chuû ñoäng trong vieäc cung caáp thöùc aên xanh cho boø phaûi troàng moät soá coû coù naêng xuaát cao nhö : 3.1-Coû voi (Pinnisetum Purpureum) Coû naày hieän nay ñöôïc troàng ñeå caét cho boø aên ôû nhieàu traïi chaên nuoâi quoác doanh vaø gia ñình. Coû raát deã troàng öa ñaát nhieàu maøu töôi xoáp chòu ñöôïc haïn khoâng chuïi ngaäp uùng. Thaân coû coù theå cao ñeán 3m gioáng nhö caây mía lau. Coû voi raát deã troàng coù theå troàng baèng hoâm (nhö mía) baèng nhaùnh hay baèng haït (ít troàng). Caùch troàng: Sau khi laøm ñaát kyõ, boùn loùt töø 10- 20 taán phaân höõu cô, laøm haøng caùch nhau töø 50 - 60cm vaø buïi caùch buïi töø 30- 40cm. Sau khi troàng 60 - 90 ngaøy laø caét löùa ñaàu, neáu phaân ñaày ñuû cöù 40 ngaøy sau caét laïi moät laàn. Moãi laàn caét 1 ha cho töø 30 - 40 taán. Moät naêm coù theå caét töø 8 - 9 laàn. 3.2-Coû loâng taây (Bracharia mutica) Hay coû para laø gioáng coû moïc töông ñoái maïnh, thích hôïp nôi aåm öôùt nhieàu aùnh saùng. Thaân coû boø lan treân maët ñaát ñaâm reå vaø noïc nhieàu nhaùnh. Coû raát deã troàng coù theå troàng baèng nhaùnh hay baèng hoät. Thöôøng troàng baèng nhaùnh. Ñaát caøy böøa kyõ boùn loùt 10 taán phaân chuoàng raïch haøng caùch haøng 40cm, ñaët hom gioáng saép xuoâi theo haøng raïch, hoaëc chaët coû thaønh töøng khuùc töø 10 - 20 phaân raûi thöa xuoáng maët ñaát coù nöoâùc thaám 60 ngaøy sau thaân boø lan roäng che kín ñaát. Luùc coû vöøa ñôm boâng thì thu hoaïch. Naêng suaát trung bình 70 - 100 taán/ha/naêm. 3.3-Coû saû (Panicum Maximum) Ñaây laø loaïi coû tröôøng nieân coù theå troàng ñeå chaên thaû boø hoaëc caét cho boø aên,coû xaû chòu ñöôïc khí haäu khoâ haïn vì coù boä reå phaùt trieån khaù saâu. Caùch troàng: Laøm ñaát kyõ, boùn loùt 10-15 taán phaân chuoàng, thöôøng troàng coû baèng teùp hoaëc baèng hoät, troàng daày 30cm x 40cm. Caùc nhaø chaên nuoâi troàng coû xaû laù nhoû ñeå chaên thaû, troàng coû xaû laù lôùn ñeå caét. Naêng suaát trung bình töø 80- 100 taán/ha/naêm. 13
Download» http://Agriviet.Com 3.4-Coû Stylo (Stylosanthus) Coù hai loaïi: * S.Guianesis caây cao buïi to thích moïc nôi thaáp nhieàu maàu mô.û • S.Gracillis caây nhoû, laù nhoû thaáp hôn, chòu ñaát xaáu, khoâ hôn. Ñaây laø loaïi coû hoï ñaäu deãå troàng coù khaû naêng chòu haïn, naêng suaát 50 ñeán 70taán/ha/naêm. Ñaëc bieät laø moät naêm coù theå coá ñònh ñaïm cho ñaát töø 80 - 100kg ñaïm/ha. 4/ Cheá bieán vaø döï tröû thöùc aên cho boø ; 4.1- Rôm Rôm laø phuï phaåm coù soá öôïng cao neáu ñöôïc döï tröû cheá bieán toát seõ laø nguoàn thöùc aên doài daøo cho boø. Tuøy theo gioáng luùa moãi ha coù theå thu ñöôïc töø 1 - 2 taán rôm/vuï. * Döï tröû rôm : Khi ñaäp hoaëc tuoát luùa xong caàn tranh thuû phôi ngay (khoaûng 2 - 3 naéng) sau ñoù chaát thaønh ñoùng troøn quanh moät coät cao (baèng tre hay caây thaúng) cho ngoïn vaøo taâm vaø goác ra phía ngoaøi, leân cao khoaûng 2-3m taïo thaønh hình thaùp ñeå nöôùc möa khoâng thaám vaøo ñoáng rôm, Khi ruùt rôm boø aên ruùt töø döôùi vaø ruùt ñeàu xung quanh goác. *Kieàm hoùa rôm : Giuùp taêng tyû leä tieâu hoùa chaát sô cuûa rôm. Laáy 1kg voâi soáng pha vaøo 100 lít nöôùc ñöôïc nöôùc voâi 1% cho rôm baêm nhoû (5 - 10cm) vaøo beå xi maêng hoaëc lu cöù 1kg rôm khoâ töôùi 6kg nöôùc voâi 1% troän ñeàu trong 3 ngaøy (moãi ngaøy ñaûo 2 -3 laàn). Sau ñoù vôùt rôm cho leân giaù nghieâng ñeå chaûy heát nöôùc voâi, duøng nöôùc saïch röûa laïi heát nöôùc voâi, coù theå ñem cho boø aên ngay hoaëc phôi khoâ cho boø aên daàn. Moãi ngaøy boø coù theå aên 5 - 10kg. * UÛ rôm vôùi ureâ : Muïc ñích laøm taêng ñoä tieâu hoùa vaø taêng giaù trò dinh döôõng cuûa rôm cho boø. Hoá uû : Coù theå duøng hoá nöûa noåi nöûa chìm xaây baèng gaïch hoaëc hoá uû baèng ñaát loùt ñaùy vaø thaønh hoá baèng nilon hoaëc uû thaønh caây rôm xung quanh coù nilon bao kín. Laáy 400g ureâ pha ñeàu vaøo 10 lít nöôùc, caân 10kg rôm moãi laàn raûi ñeàu moät lôùp daày 20 - 30cm vaøo hoá uû. Duøng bình töôùi rau töôùi nöôùc 4% ureâ vaøo rôm, cöù 10kg thì töôùi 10kg nöôùc pha ureâ, neáu rôm öôùt thì cho nöôùc ít hôn (khoaûng 7 lít) nhöng vaãån ñuû 400g ureâ. Duøng chaân daäm chaët rôm, sau ñoù raûi tieáp 10kg rôm vaø laäp laïi caùc ñoäng taùc nhö treân cho ñeán khi ñuû soá löôïng boø aên trong 7 ngaøy. Cuoái cuøng phuû nylon kín ñeàu maët treân. Sau 7 ngaøy uû 14
Download» http://Agriviet.Com baét ñaàu laáy cho boø aên vaø uû tieáp vaøo hoá uû thöù 2. Moät boø moãi ngaøy coù theå aên töø 5 - 7kg rôm uû. Chuù yù : Khoâng cho nöôùc möa vaø gioù loït vaøo, khi cho boø aên rôm uû ureâ phaûi cho boø uoáng nöôùc ñaày ñuû. Tuyeät ñoái khoâng cho boø aên tröïc tieáp ureâ. 4.2- UÛ thöùc aên xanh (coøn goïi laø thöùc aên uû chua). Thöùc aên uû xanh laø phöông phaùp döï tröõ thöùc aên cho boø töông ñoái toát vaø ñöôïc xöû duïng phoå bieán ôû nhieàu traïi chaên nuoâi boø ôû Vieät nam cuõng nhö caùc nöôùc khaùc nhaát laø nhöõng khu vöïc khoâng coù thöùc aên xanh ñeàu hoøa trong caû naêm. Thöùc aên uû xanh giöõ ñöôïc phaàn lôùn chaát dinh döôõng cuûa nguyeân lieäu, boø aên ngon mieäng vaø kích thích söï tieâu hoùa. Thöùc aên uû xanh deå laøm vaø deå baûo quaûn. Nguyeân lieäu uû coù nhieàu loaïi, trong chaên nuoâi gia ñình neân uû choû, thaân baép gieo daày hoaëc uû caû 2 thöù vôùi 20 - 25% coû hoï ñaäu hoaëc daây ñaäu phoäng. Thöùc aên ñöôïc caét ngaén khoaûn 10cm cho vaøo hoá uû baèng xi maêng hoaëc baèng ñaát. Hoá uû phaûi saïch kín khoâng ñeå khoâng khí vaø nöôùc möa loït vaøo. Khi uû neân loùt moät lôùp rôm hay coû khoâ daày 10 - 20cm ôû ñaùy. Cho vaøo hoá töøng lôùp daøy 30 - 40cm roài neùn thaät chaët. Laäp laïi cho ñeán khi coû cao hôn thaønh hoá 30cm, phuû moät lôùp rôm hoaëc nylon roài ñaép ñaát phuû lôùp treân cuøng. Tuyeät ñoái khoâng ñöôïc ñeå nöôùc thaám vaøo hoá uû coû. Sau khi uû 50 - 60 ngaøy laø coù theå laáy cho boø aên ñöôïc. Thöùc aên uû xanh ñaït yeâu caàu laø coøn maøu xanh, coù muøi thôm vaø hôi chua do leân men taïo acid lactic. Laáy thöùc aên cho boø laàn löôït töø ñaàu naày sang ñaàu kia hoaëc töø treân xuoáng döôùi. Khoâng môû roäng mieäng hoá, khoâng khí vaøo seõ laøm thaâm maøu coû, laáy coû xong ñaäy ngay nylon che hoá uû laïi. Thöùc aên uû xanh toát coù theå döï tröû laâu haøng naêm. Moãi ngaøy 1 boø coù theå aên töø 10 - 15kg coû uû. 4.3- Saûn xuaát ñaù lieám : Ñaù lieám hay coøn goïi laø baùnh ureâ ræ maät. Qua nhieàu thí nghieäm cho thaáy laøm taêng saûn löôïng söõa ôû boø taêng möùc taêng troïng vaø giaûm giaù thaønh cho moät ñôn vò saûn phaåm. MOÄT SOÁ COÂNG THÖÙC ÑAÙ LIEÁM ÔÛ VIEÄT NAM. 15
Download» http://Agriviet.Com THAØNH PHAÀN 1 2 3 4 Ræ maät 40 35 35 35 Ureâ 5 10 10 10 Caùm 10 - 39 29 Muoái NaCl 5 5 5 5 Voâi 10 9 10 10 Vi khoaùng 1 1 1 1 Boät khoai mì 24 - - - Boät xöông 5 - - 10 Voû ñaäu phoäng 30 Bentonite 10 Theo Ngoâ vaên Maän - Buøi xuaân An ÑHNL (1990) Tuøy theo khoái löôïng ñaù lieám caàn coù theå ñoå thaønh khoái vuoâng 5 - 10kg hoaëc cho vaøo xoâ nhoâm ñoå thaønh khoái cho vaøo maùng aên cuûa boø (hình) PHAÀN 3 :KYÕ THUAÄT CHAÊN NUOÂI BOØ I.CHUOÀNG TRAÏI 1.Nguyeân taéc chung : Chuoàng boø phaûi laøm nôi cao raùo deå thoaùt nöôùc, thoaùng maùt deã daøng ñi laïi trong vieäc chaêm soùc. Tuøy theo vuøng cuï theå vaø tuøy theo vò trí ñaát coù ñöôïc maø boá trí höôùng chuoàng cho thích hôïp. Neáu coù ñieàu kieän neân laøm chuoàng boø theo höôùng Nam hoaëc höôùng Ñoâng Nam, nhö vaäy coù theå traùnh ñöôïc möa taït theo gioù Taây Nam vaøo muøa möa vaø chaén ñöôïc gioù laïnh Ñoâng Baéc vaøo muøa khoâ. Maùng aên & maùng uoáng: Trong chuoàng maùng aên, maùng uoáng laøm baèng xi maêng, thöôøng ñaët doïc theo ñöôøng phaân phoái thöùc aên giöõa chuoàng. Ñoái vôùi boø söõa, moãi con coù moät maùng aên vaø maùng uoáng rieâng. Boø thòt maùng aên, maùng uoáng boá trí chung cho caû nhoùm. Chuoàng boø caùi sinh saûn: Thöôøng cöù hai ngaên cho boø meï chen vaøo giöõaq moät ngaên nuoâi beâ ñeán 6 thaùng tuoåi Chuoàng nuoâi boø söõa: 16
Download» http://Agriviet.Com Nuoâi boø söõa caàn nôi yeân tænh, xa truïc loä giao thoâng, khu cô khí. Neáu nuoâi boø nhieàu thì chuoàng coù theå laøm thaønh moät hoaëc hai daõy, moãi boø coù choã ñöùng rieâng, ñaàu höôùng veà maøng aaên, maùng uoáng vaø loái ñi giöõa chuoàng. Boø söõa neân coù ngaên rieâng ñeå vaét söõa boø vaø coù ngaên ñeå nuoâi beâ sô sinh. Chuoàng nuoâi boø thòt: Cuõng laøm chuoàng thaønh daõy nhöng moãi ngaên chuoàng coù theå nhoùt nhieàu con cuøng löùa tuoåi. 2.Yeâu caàu kyõ thuaät xaây döïng chuoàng Chuoàng boø yeâu caàu raát ñôn giaûn chuû yeáu laø traùnh möa taït gioù luøa, tuy nhieân cuõng caàn löu yù moät yeâu caàu sau : _ Neàn chuoàng : Phaûi cao hôn maët ñaát beân ngoaøi ñeå nöôùc möa khoâng traøn vaøo chuoàng ñöôïc, neàn chuoàng boø coù theå laøm baèng ñaát neän chaët hoaëc baèng xi maêng nhöng khoâng ñöôïc laøm quaù trôn. Ñoä doác chuoàng phía tröôùc ra sau 1,5 - 2%. Chuoàng boø söõa neân laøm baèng xi maêng, raõnh thoaùt phaân, nöôùc tieåu ñeå vieäc doïn veä sinh ñöôïc saïch seõ. _ Vaùch : Ñuû ñeå choáng möa taït gioù luøa, coù theå xaây baèng gaïch hoaëc baèng vaùch ñaát seùt hay che baèng pheân lieáp. _ Cöûa: Cöûa ra vaøo phaûi ñuû roäng ñeå boø ñi laïi deã daøng, cöûa phaûi vöõng chaéc. _ Maùi chuoàng : Lôïp baèng ngoùi, tranh, nöùa, laù, tole ... kieåu maùi chuoàng cuõng raát ña daïng, kieåu 1 maùi, kieåu 2 maùi, kieåu noác ñoâi... _ Hoá phaân : Chuoàng nuoâi boø gia ñình neân coù hoá phaân gaàn phía sau chuoàng ñeå uû phaân tröôùc khi söû duïng cho caây troàng. _ Saân chôi: Trong ñieàu kieän nuoâi nhoát, khoâng coù ñoàng coû chaên thaû neân coù saân chôi cho boø vaän ñoäng töï do. Tieâu chuaån chuoàng traïi cho moät soá loaïi boø. Loaïi gia suùc Dieän tích Dieän tích xaây döïng m2/con saân chôi m2/con Boø sinh saûn : Boø caùi chöûa 3,0 m2 3 m2 Boø caùi tô 2,0m2 3 m2 Boø caùi lôõ 1,5m2 2 m2 17
Download» http://Agriviet.Com Boø ñeû 7,0m2 Beâ con 0 - 6 thaùng tuoåi 1,0m2 2 m2 Ñöïc gioáng boø söõa ngoaïi vaø lai 12 m2 18 m2 Ñöïc gioáng boø sinh saûn 05 m2 08 m2 II. KYÕ THUAÄT NUOÂI BOØ ÑÖÏC GIOÁNG: 1.AÛnh höôûng cuûa boø ñöïc gioáng Chaên nuoâi ñöïc gioáng raát quan troïng vì aûnh höôûng ñeán phaåm chaát cuûa ñaøn boø sau naøy. Khaû naêng truyeàn gioáng cuûa boø ñöïc raát lôùn, tuøy theo phöông phaùp phoái gioáng moãi naêm moät con ñöïc coù theå ñaûm nhaän soá boø caùi nhö sau: -Phoái tröïc tieáp: 1 ñöïc: töø 30-50 boø caùi. -Gieo tinh nhaân taïo: -Tinh loûng 1 ñöïc: töø 300 - 500 boø caùi. -Tinh vieân 1 ñöïc : töø 3000 - 6000boøcaùi AÛnh höôûng cuûa boø ñöïc raát roäng raûi vaø laâu daøi. Do ñoù vieäc choïn löïa ñöïc gioáng caàn raát nhieàu tieâu chuaån. Tuøy theo ñòa baøn, tuøy theo höôùng söû duïng vieäc choïn löïa boø ñöïc gioáng phaûi ñaùp öùng caùc yeâu caàu naày. 2. Moät soá ñieåm caàn löu yù khi choïn ñöïc gioáng: 1.1. Gioáng : Coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán höôùng saûn xuaát vaø taùc ñoäng ñeán phaåm chaát gioáng cuûa vuøng. Neân tröôùc khi choïn ñöïc gioáng tuøy theo vuøng seõ choïn gioáng naøo cho phuø hôïp, tyû leää maùu laø bao nhieâu. 2.2. Lyù lòch : Ñoái vôùi ñöïc gioáng gia phaû raát quan troïng, thöôøng döïa vaøo gia phaû ñoaùn ñöôïc naêng suaát cuûa ñôøi con, do ñoù gia phaû ghi raát chi tieát vaø kyõ ñeå traùnh söï ñoàng huyeát. Trong vieäc choïn boø ñöïc gioáng cha meï cuûa ñöïc gioáng ñöôïc choïn cuõng phaûi coù naêng suaát cao hôn naêng suaát bình quaân trong ñaøn toái thieåu 10%. Boø ñöïc gioáng khoâng phaûi laø con ñaàu loøng hoaëc con cuoái neân choïn vaøo löùa thöù 3 vì giai ñoaïn naày con con sinh ra laø toát nhaát. Rieâng ñoái vôùi boø thòt chuùng ta caàn löu yù theâm anh chò em cuûa boø ñöïc gioáng veà toác ñoä sinh tröôûng, chæ soá bieán chuyeån thöùc aên, phaåm chaát quaày thòt vaø tyû leää caùc phaàn thòt. 3/ Tuoåi thaønh thuïc vaø thôøi gian söû duïng: Beâ ñöïc töø luùc 36 tuaàn tuoåi ñaõ coù tinh truøng. 18
Download» http://Agriviet.Com Luùc 40 tuaàn : coù söï haêng tính duïc vaø coù theå xuaát tinh. Vieäc thaønh thuïc tính duïc cuûa boø ñöïc thay ñoåi töø 6 - 12 thaùng tuoåi tuøy gioáng, söï nuoâi döôõng chaêm soùc. Ngaøy nay ôû caùc nöôùc ngöôøi ta ñöa boø ñöôïc vaøo söû duïng sôùm vaø loaïi thaûi sôùm. Thöôøng baét ñaàu söû duïng töø 18 thaùng tuoåi → 24 thaùng tuoåi luùc ñoù boø ñaït 60 - 70% troïng löôïng boø tröôûng thaønh. Thôøi gian xöû duïng boø ñöïc thöôøng töø 5 - 8 naêm (boø ñöïc gioáng ôû noâng thoân Vieät Nam söû duïng töø 2-4 naêm). Coù nhöõng con cao saûn coù theå xöû duïng ñeán 30 tuoåi (chæ ôû nhöõng boø ñöïc duøng trong gieo tinh nhaân taïo). 4/ Nuoâi döôõng vaø söû duïng: 4.1 Ñònh khaåu phaàn : Ñoái vôiù boø ñöïc gioáng khi ñeán tuoåi cho phoái thì caên cöù vaøo troïng löôïng cô theå vaø möùc phoái gioáng maø boå sung thöùc aên. Trong thöùc aên ta cuõng caàn löu yù caân ñoái caùc löôïng vitamin vaø khoaùng. Thöôøng vitamin A hay thieáu vaøo muøa khoâ. Cuõng caàn löu yù laø khaåu phaàn cuûa boø ñöïc gioáng khoâng neân thay ñoåi thöôøng xuyeân, neáu coù thì thay ñoåi töø tö ø(trong voøng 21 ngaøy). 4.2. Chaêm soùc vaø quaûn lyù : Boø ñöïc raát nhaïy caûm vôùi khoâng khí beân ngoaøi cho neân vieäc chaêm soùc vaø quaûn lyù coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán phaåm chaát con ñöïc caàn löu yù caùc vaán ñeâ sau: *Veà chuoàng traïi : _ Phaûi saïch thoaùng maùt vaø ñaày ñuû aùnh saùng chuoàng phaûi coù saân chôi, 1 con 1 oâ rieâng. _ Neàn phaûi coù ñoä doác nhaát ñònh ñeå chaát röûa chuoàng ñöôïc toáng ra deã daøng. _ Löu yù chuoàng boø ñöôïc khoâng neân ñeå gaàn chuoàng boø caùi vì nhö vaäy deå laøm boø ñöïc kích thích. _ Chuoàng xaây töôøng phaûi cao 1,4 - 1,5m. * Veà chaêm soùc : Ñoái vôùi boø ñöïc moãi ngaøy cho vaän ñoäng ít nhaát 2 giôø ñeà traùnh maäp, haøng ngaøy phaûi taém chaûi baèng baøn chaûi. * Veà quaûn lyù : Thaùi ñoä ngöôøi nuoâi boø ñöïc gioáng phaûi oân hoøa, bình tænh, khoâng neân ñaùnh ñaäp laøm thuù trôû neân hung döõ. Töø 6 - 8 thaùng tuoåi thì xoû muõi. 4.3.Cheá ñoä laáy tinh hoaëc phoái gioáng: 19