Bài giảng Đặc điểm dịch tễ học bệnh sốt rét ở Việt Nam

Chia sẻ: Bui Ngoc Ngu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:18

Thêm vào BST

Báo xấu

440
lượt xem 46
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Đặc điểm dịch tễ học bệnh sốt rét ở Việt Nam giúp sinh viên: Phân tích được đặc điểm địa hình, thời tiết, khí hậu, loại Plasmodium, loại muỗi truyền bệnh trong dịch tễ sốt rét ở Việt nam, trình bày được các yếu tố nguy cơ về tập quán đối với dịch tễ sốt rét, nêu được các yếu tố nguy cơ về kinh tế - xã hội đối với DTSR, trình bày được phân vùng DTSR ở Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Đặc điểm dịch tễ học bệnh sốt rét ở Việt Nam

ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ HỌC BỆNH SỐT RÉT Ở VIỆTNAM 1
I. MỤC TIÊU MỤC 1. Phân tích được đặc điểm địa hình, thời tiết, khí hậu, loại Plasmodium, loại muỗi truyền bệnh trong dịch tễ sốt rét ở Việt nam 2. Trình bày được các yếu tố nguy cơ về tập quán đối với dịch tễ sốt rét( DTSR ) 3. Nêu được các yếu tố nguy cơ về kinh tế -xã hội đối với DTSR 4. Trình bày được phân vùng DTSR ở Việt nam 2
II. NỘI DUNG 1. Đặc điểm địa hình trong DTSR ở VN Nước ta có địa hình phức tạp, nhiều vùng xen kẽ nhau như, núi rừng, cao nguyên, trung du, đồng bằng, ven biển, đảo... Mặt khác thì hệ thống chứa nước ở VN rất phong phú. Có nhiều sông suối, ao hồ, kênh rạch, mương rãnh tạo điều kiện thuận lợi cho muỗi phát triển, làm cho bệnh sốt rét xuất hiện nhiều, dịch sốt rét dễ phát sinh 3
2. Đặc điểm thời tiết, khí hậu ảnh hưởng tới DTSR 2.1. Yếu tố mưa: Mưa là điều kiện thuận lợi cho muỗi phát triển vì muỗi chỉ đẻ ở những nơi có nước - Mùa mưa ở Miền Bắc: Tháng 5 – 10 - Mùa mưa ở Miền trung: Tháng 7 – 12 - Mùa mưa ở Nam Bộ: Tháng 5 – 10 Mật độ muỗi cao vào đầu và cuối mùa mưa nên dịch sốt rét thường xảy ra vào mùa mưa 4
2. Đặc điểm thời tiết, khí hậu ảnh hưởng tới DTSR 2.2. Nhiệt độ tự nhiên: Nhiệt độ ảnh rất lớn tới DTSR vì nhiệt độ càng cao thì thời gian hoàn thành chu kỳ của KSTSR trong cơ thể muỗi càng nhanh, nhiệt độ cũng chi phối sự hoạt động của muỗi - Miền Bắc: Mùa hè nhiệt độ cao, lại là mùa mưa nên muỗi sinh sản nhiều thuận lợi cho bệnh sốt rét phát triển, mùa đông sự lan truyền bệnh sốt rét giảm - Miền Nam: Nhiệt độ cao quanh năm, nhiệt độ trung bình hàng năm trên 20 độ( trừ Đà Lạt ) nên rất thuận lợi cho bệnh sốt rét phát triển 5
3. Đặc điểm của loại Plasmodium trong DTSR ở VN Loại KSTSR là yếu tố quyết định tính chất dịch sốt rét - Dịch do P.falciparum xẩy ra đột ngột, diễn biến nặng, tử vong cao, thời gian tồn tại vụ dịch ngắn - Dịch do P.vivax xẩy ra chậm hơn, diễn biến nhẹ, không hoặc ít tử vong, nhưng thời gian tồn tại vụ dịch dài hơn 6
4. Đặc điểm của muỗi truyền bệnh sốt rét Muỗi truyền bệnh sôt rét giữ vai trò quan trọnh trong các vụ dịch.Vùng nào có nhiều muỗi truyền bệnh thì vùng đó dịch lan rất nhanh. *An. Minius:Muỗi truyền bệnh SR chủ yếu phân bố ở vùng rừng núi (ven rừng nhiều suối khe) khắp cả nước.Muỗi hút máu về tối và đêm chủ yếu ở trong nhà, đẻ trứng ở suối nước rong chảy chậm, 2 bên bờ có cỏ, lòng suối có cát, có ánh sáng. 7
Muỗi truyền bệnh sốt rét 8
4. Đặc điểm của muỗi truyền bệnh sốt rét • *An.dirus :Muỗi truyền bệnh SR chủ yếu, phân bố ở rừng rậm và bìa rừng từ bắc Sông Chu (Thanh Hoá) trở vào Nam.Muỗi phát triển mạnh vào mùa mưa(tháng 8,9và 10).Muỗi sống ngoài nhà, ưa hút máu lúc sẩm tối, đẻ trứng ở các vùng nước đọng trong bóng dâm • *An. Sundaicus:Phân bố ở đồng bằng ven biển nước lợ (Nam Bộ).muỗi xuất hiện suốt mùa mưa, đỉnh cao tháng 5,6 và 7.Muỗi sống trong nhà hút máu cả ngày lẫn đêm, đẻ trứng ở ao, hồ,ruộng lúa 9
5.Các yếu tố nguy cơ về tập quán đối với DTSR Nước ta có nhiều dân tộc ít người,Người dân tộc thường sống du canh,du cư hoặc sống lẻ tẻ từng bản nhỏ, từng cụm,nhà lá đơn sơ ở lưng chừng đồi rậmhoặc gần khe suối có nhiều bụi dậm... Tạo điều kiện thuận lợi cho SR phát triển. Hiện nay vấn đề di biến động dân số, xây dựng kinh tế mới, tìm vàng, đá quý,thuỷ điện,công trường... Đang là một trong những nguyên nhân ảnh hưởng dịch tễ học sốt rét 10
Nhà lá đơn sơ 11
6.Các yếu tố nguy cơ về kinh tế-xã tế- hội đối với DTSR -Xã hội:Điều kiện xã hội ảnh hưởng rất lớn đến DTHSR. Điều kiện xã hội gồm có: Kinh tế, văn hoá, tinh thần, mức độ phát triển y tế. -Chiến tranh:Chiến tranh làm đảo lộn mọi sinh hoạt bình thường,tạo điều kiện thuận lợi dịch SR bùng nổ. -Giao thông đi lại:Phương tiện giao thông,trao đổi kinh tế,văn hoá,du lịch,thương mại... Giữa các nước ngày càng phát triển,nên dễ xảy ra những vụ dịch do giao lưu. 12
Các yếu tố nguy cơ về kinh tế-xã tế- hội đối với DTSR 13
7.Phân vùng DTSR ở Việt Nam Trong giai đoạn hịên nay,SR Việt Nam được phân làm 7 vùng: -Vùng 1:Vùng đồng bằng và đô thị.Không có sốt rét lưu hành,nhưng có sốt rét tản phát là do giao lưu. -Vùng 2:Vùng nước chảy đồi thấp(Trung du):Sốt rét lưu hành nhẹ. -Vùng 3:Vùng nước chảy núi đồi,rừng thưa,núi nhô ra biển, hải đảo:Sốt rét lưu hành vừa. -Vùng 4:Vùng nước chảy núi rừng,rừng miền Đông Nam bộ,Tây Nguyên:Sốt rét lưu hành nặng.Vùng này chia làm 3 á vùng: + Á vùng 4a: Nước chảy núi rừng miền Bắc:Vector chính là An.minimus. + Á vùng 4b: Nước chảy núi rừng miền Trung và Tây Nguyên:Vector chình là:Anminius và An.dius. + Á vùng 4c: Rừng miền Đông Nam Bộ:vector chính là An.minius và An.dius nhưng mật độ thấp hơn 14
7.Phân vùng DTSR ở Việt Nam - Vùng 5: Vùng cao nguyên miền Bắc: Sốt rét lưu hành nhẹ, cũng có thể xảy ra dịch. - Vùng 6: Vùng núi cao trên 800m ở miền Bắc và vùng núi cao trên 1200-1500m ở miền Nam: Không có SR lưu hành, nhưng có sốt rét tản phát là do giao lưu. - Vùng 7: Vùng ven biển nước lợ: Sốt rét lưu hành ở mức độ khác nhau và không ổn định. Vùng 7 chia làm 2 á vùng. + Á vùng 7a: Từ Phan Thiết trở ra: Không có An. sundaicus. + Á vùng 7b: Từ Phan Thiết trở vào: Nhiều An. sundaicus. 15
8. Tình hình bệnh sốt rét trên TG và ở VN Hàng năm trên TG có tới hàng trăm triệu người bị mắc bệnh sôt rét và hàng triệu người bị tử vong do sốt rét do đó tổ chức y tế thế giới rất quan tâm tới công tác phòng chống SR. Đã ba lần tổ chức TG họp và đưa ra chương trình PCSR với các tên gọi khác nhau – Năm 1956- 1966:Chương trình tiêu diệt SR trên toàn cầu – Năm 1969- 1979 đổi tên là chương trình PCSR không có hạn định về thời gian – Từ năm1979 đến nay đổi tên là chương trình PCSR dựa trên nội dung của công tác “Chăm sóc sức khoẻ ban đầu “ 16
Tình hình bệnh sốt rét trên TG và ở VN Ở Việt Nam cũng có ba chương trình PCSR với các tên gọi khác nhau: - 1958 – 1975: Chương trình tiêu diệt SR - 1976 – 1990: Chương trình thanh toán bệnh SR - 1990 đến nay: Chương trình PCSR dựa trên nội dung của công tác “CSSKBĐ” 17
Tình hình bệnh sốt rét trên TG và ở VN Những thành tựu của công tác PCSR: Theo thống kê của bộ y tế thì - Năm 1997 số người bị nhiễm KSTSR ở VN là 445.200 người và số người bị chết do bệnh SR là 150 người - Năm 2001 số người bị nhiễm KSTSR ở VN giảm xuống gần một nửa, chỉ còn 229.555 người và số người bị chết do bệnh SR là 850 18