Bài giảng học phần Quản lý rủi ro đầu tư: Bài 1 - TS. Hồ Ngọc Ninh

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM<br /> BỘ MÔN KẾ HOẠCH VÀ ĐẨ TƯ<br /> <br /> CHƯƠNG 1<br /> LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ RỦI RO VÀ<br /> QUẢN LÝ RỦI RO TRONG ĐẦU TƯ<br /> <br /> Hồ Ngọc Ninh<br /> <br /> GIỚI THIỆU CHUNG<br /> Giảng viên:<br /> TS. HỒ NGỌC NINH<br /> Bộ môn Kế hoạch và Đầu tư<br /> Khoa Kinh tế & PTNT<br /> Phone: 0989454296<br /> Email: hongocninh@gmail.com<br /> Website: http://hongocninh.weebly.com<br /> <br /> Nội dung<br /> 1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư<br /> 1.2. Rủi ro và phân loại rủi ro trong dự án đầu tư<br /> 1.3. Khái niệm quản lý rủi ro trong đầu tư<br /> 1.4. Quy trình quản lý rủi ro trong đầu tư<br /> 1.5. Vai trò của quản lý rủi ro trong đầu tư<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư<br /> 1.1.1. Khái niện rủi ro<br />  Rủi ro gắn với khả năng xảy ra một biến cố không thể lường<br /> trước, biến cố mà ta hoàn toàn không biết chắc.<br />  Rủi ro ứng với sai lệch giữa dự kiến và thực tế hoặc là rủi ro<br /> là sự không thể đoán trước được nguyên nhân dẫn đến kết<br /> quả thực tế khác với kết quả dự đoán.<br />  Thông thường, “rủi ro” dùng để chỉ một hay nhiều sự việc<br /> chưa nhưng có khả năng xảy ra trong tương lai có tác động<br /> đến dự án, và khi sự việc đó xảy ra thường sẽ gây ảnh<br /> hưởng xấu, thậm chí là “tai nạn” cho dự án, cản trở dự án<br /> đạt được mục tiêu của mình. Rủi ro thường được nhận biết<br /> dựa vào một số dấu hiệu báo trước, đôi khi dựa vào kinh<br /> nghiệm của các dự án tương tự trước đây.<br /> <br /> 1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư<br /> 1.1.1. Khái niện rủi ro<br /> Rủi ro và Không chắc chắn?<br /> Frank Knight là người đầu tiên phân biệt giữa rủi ro và<br /> không chắc chắn.<br /> - Trong môi trường rủi ro, ta có thể đoán biết trước điều<br /> gì sẽ xảy ra, kết quả và hậu quả và xác suất xảy ra của<br /> nó như thế nào.<br /> - Trong điều kiện môi trường không chắc chắn, chúng<br /> ta không biết được điều gì sẽ xảy ra, kết quả và hậu quả<br /> của nó và xác suất xảy ra các sự kiện như thế nào.<br /> <br /> 1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư<br /> 1.1.1. Khái niện rủi ro<br /> Rủi ro và Không chắc chắn?<br /> Rủi ro và không chắc chắn là những sự kiện bất thường xảy<br /> ra với người sản xuất thường gây những tác động không<br /> mong đợi.<br /> Rủi ro và không chắc chắn có thể được xem như một quá<br /> trình liên tục. Ở một đầu của quá trình là các sự kiện rủi<br /> ro với xác suất xảy ra và hậu quả của nó có thể biết<br /> trước. Ở đầu còn lại của quá trình là các sự kiện không<br /> chắc chắn với xác suất xảy ra và hậu quả của nó không<br /> thể biết trước. Nhiều sự kiện xảy ra ở khoảng giữa rủi ro<br /> và không chắc chắn.<br /> Rủi ro<br /> <br /> Không chắc chắn<br /> <br /> 2<br /> <br /> 1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư<br /> 1.1.2. Một số quan niệm về rủi ro đầu tư<br /> Khi nói đến rủi ro người ta thường có hai quan niệm:<br /> • Rủi ro chỉ liên quan đến các thiệt hại – rủi ro không<br /> đối xứng<br /> Rủi ro là toàn bộ biến cố ngẫu nhiên tiêu cực<br /> tác động lên quá trình đầu tư làm thay đổi kết quả<br /> theo chiều hướng bất lợi, rủi ro là khả năng xảy ra<br /> một sự cố không may hoặc rủi ro là sự kết hợp của<br /> nguy cơ hoặc rủi ro là khả năng xảy ra tổn thất. Vì<br /> vậy, thông thường chúng ta coi rủi ro là sự kiện ngẫu<br /> nhiên, là sự cố gây tổn thất và là sự kiện ngoài mong<br /> muốn.<br /> <br /> 1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư<br /> 1.1.2. Một số quan niệm về rủi ro<br /> • Rủi ro liên quan đến cả thiệt hại và may mắn<br /> – rủi ro đối xứng<br /> Đây là cách nhìn nhận rủi ro một cách khách<br /> quan hơn, theo đó các khái niệm ban đầu về<br /> rủi ro của chúng ta đã thể hiện rõ quan niệm<br /> này và chúng ta coi rủi ro là khả năng sai lệch<br /> xảy ra giữa giá trị thực tế và kỳ vọng kết quả;<br /> sai lệch lớn, rủi ro càng nhiều.<br /> <br /> 1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư<br /> 1.1.3. Đặc trưng của rủi ro<br /> Rủi ro có hai đặc trưng chính:<br /> • Tần số xảy ra (rủi ro có hay xảy ra hay<br /> không?): được thể hiện bằng xác suất hoặc<br /> khả năng xuất hiện của biến cố.<br /> • Biên độ (Mỗi lần xảy ra có lớn hay không?<br /> Lớn bao nhiêu?): được thể hiện bằng giá trị<br /> của các biến cố hoặc tác động của các biến<br /> cố.<br /> <br /> 3<br /> <br /> 1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư<br /> 1.1.3. Khái niệm về rủi ro đầu tư<br /> Thị trường đầu tư có hai loại rủi ro chính: rủi ro hệ<br /> thống và rủi ro cụ thể.<br />  Rủi ro hệ thống. Còn được gọi là rủi ro thị trường. Rủi<br /> ro hệ thống liên quan đến các yếu tố ảnh hưởng đến nền<br /> kinh tế hay đến phân khúc thị trường chứng khoán. Rủi<br /> ro này ảnh hưởng đến tất cả các công ty bất kể tình trạng<br /> tài chính hoặc quản lý của công ty. Tùy thuộc vào phạm<br /> vi đầu tư, nó có thể liên quan đến yếu tố quốc tế cũng<br /> như là các yếu tố nội địa.<br /> Ví dụ, rủi ro hệ thống bao gồm rủi ro lãi suất, rủi ro lạm<br /> phát, rủi ro tiền tệ và rủi ro chính trị xã hội.<br /> <br /> 1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư<br /> 1.1.3. Khái niệm về rủi ro đầu tư<br /> Thị trường đầu tư có hai loại rủi ro chính: rủi ro hệ thống và rủi ro cụ thể.<br /> <br />  Rủi ro hệ thống.<br /> • Rủi ro hệ thống có thể được giảm nhẹ bằng chiến lược gọi là phân<br /> bổ tài sản. Điều này liên quan đến việc tạo ra một danh mục đầu<br /> tư gồm những tài sản không tương quan.<br /> • Trong một danh mục đầu tư gồm những tài sản có sự tương quan,<br /> khi có sự kiện hệ thống xảy ra, tất cả chứng khoán sẽ cùng lúc<br /> tăng hoặc giảm giá. Khi một danh mục đầu tư được phân bổ trên<br /> những tài sản không tương quan, một sự kiện hệ thống có thể làm<br /> một số tài sản mất giá, trong khi những tài sản khác có thể không<br /> bị ảnh hưởng, hoặc thậm chí còn tăng giá.<br /> • Phân bổ tài sản giúp giảm rủi ro và dàn trải trên toàn danh mục<br /> của bạn.<br /> <br /> 1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư<br /> 1.1.3. Khái niệm về rủi ro đầu tư<br /> Thị trường đầu tư có hai loại rủi ro chính: rủi ro hệ<br /> thống và rủi ro cụ thể.<br />  Rủi ro cụ thể. Cũng được gọi là rủi ro phi hệ thống, rủi ro<br /> cụ thể làm ảnh hưởng đến ít số lượng công ty hoặc đầu tư<br /> hơn. Nhìn chung, rủi ro cụ thể liên quan đến khoản đầu tư<br /> vào một sản phẩm, công ty hay ngành công nghiệp đặc thù.<br /> Ví dụ rủi ro cụ thể bao gồm rủi ro quản lý, rủi ro pháp lý,<br /> rủi ro của bên thứ ba và rủi ro tín dụng.<br /> <br /> 4<br /> <br /> 1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư<br /> 1.1.3. Khái niệm về rủi ro đầu tư<br /> Rủi ro lạm phát là gì?<br /> • Rủi ro lạm phát là rủi ro khi sự tăng giá hàng hóa và dịch<br /> vụ mà sẽ dẫn đến mất khả năng mua sắm. Khi nói đến lạm<br /> phát, ai cũng bị ảnh hưởng.<br /> • Ví dụ, nếu bạn là người hoàn toàn sợ rủi ro, thay vì đi đầu<br /> tư, bạn giấu tiền dưới gối nằm, bạn vẫn bị rủi ro lạm phát.<br /> Giá của những gì bạn mua sẽ đắt lên. Chúng ta không thể<br /> chạy trốn, nhưng chúng ta có thể thực hiện các biện pháp<br /> để giảm ảnh hưởng của lạm phát.<br /> <br /> 1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư<br /> 1.1.4. Phân loại rủi ro đầu tư<br /> 1.1.4.1. Theo các giai đoạn của quyết định đầu tư:<br /> • Rủi ro trước khi ra quyết định (rủi ro thông tin): đây là<br /> loại rủi ro xảy ra khi thu thập các thông tin không đầy đủ,<br /> không chính xác dẫn đến nhận diện sai về bản chất của<br /> các yếu tố liên quan đến phương án đầu tư, điều này<br /> dẫn tới ra các quyết định đầu tư sai.<br /> • Rủi ro khi ra quyết định (rủi ro cơ hội): rủi ro này xảy<br /> ra khi chúng ta lựa chọn các phương án không tối ưu<br /> • Rủi ro sau quyết định: là loại rủi ro thể hiện ở sự sai<br /> lệch giữa dự kiến và thực tế.<br /> <br /> 1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư<br /> 1.1.4. Phân loại rủi ro đầu tư<br /> 1.1.4.2. Theo phạm vi:<br /> • Rủi ro theo ngành dọc (rủi ro cá biệt): là rủi ro ảnh<br /> hưởng đến từng khâu, từng bộ phận riêng biệt trong<br /> hoạt động đầu tư.<br /> • Rủi ro chung: là rủi ro ảnh hưởng đến tất cả các khâu,<br /> các bộ phận trong hoạt động đầu tư.<br /> <br /> 5<br /> <br />