Bài giảng "Kinh doanh quốc tế - Chương 1: Toàn cầu hóa và kinh doanh quốc tế" cung cấp cho người học các kiến thức: Khái niệm và đặc điểm của kinh doanh quốc tế, vai trò của hoạt động kinh doanh quốc tế, các nhân tố ảnh hưởng tới kinh doanh quốc tế,... Mời các bạn cùng tham khảo.
1
PGS.TS. Hà Văn Hội
2
1 Khái niệm và đặc điểm của kinh doanh quốc tế 2 Vai trò của hoạt động kinh doanh quốc tế 3 Các nhân tố ảnh hưởng tới Các nhân tố ảnh hưởng tới kinh doanh quốc tế 4 4 Các hình thức hoạt động kinh doanh quốc tế
3
I Phần
4
1
5
1
6
(cid:153) Kinh doanh quốc tế là gì?
Là những giao dịch kinh doanh giữa các chủ thể thuộc hai hay nhiều quốc gia nhằm đạt được những mục tiêu của mình (cid:153) Những giao dịch nào?
licencing, Là những giao dịch thương mại như xuất khẩu, nhập khẩu, BOT, franchising và đầu tư cho những hoạt động ở nước ngoài những hoạt động ở nước ngoài (cid:153) Ai thực hiện?
Hầu hết do những công ty đa quốc gia (MNCs) – USA, CND, JP, EU
7
I
ể
ế
Nguyên nhân: + Thay đổi kinh tế, chính trị ở Đông Âu và Nga + Sự phát triển kinh tế của các khu vực + Sự hình thành các công ty đa quốc gia + Tác động của xu hướng toàn cầu hoá
PGS.TS. Hà Văn Hội
8
(cid:131) Sự chi phối của các cường quốc (cid:131) Chiều hướng mậu dịch, đầu tư giữa các cường
quốc và các nước đang phát triển gia tăng
(cid:131) Sự lớn mạnh của MNCs (cid:131) Sự dịch chuyển từ quốc tế hoá sang toàn cầu
hoá hoá
(cid:131) Giá hàng tăng cao (cid:131) Chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch ngày càng gay gắt (cid:131) Hợp tác buôn bán song phương tăng lên (cid:131) Cạnh tranh có xu thế gia tăng
9
1.20
World
1.00
USA
0.80
EU15
0.60
Japan
0.40 0 40
China
0.20
4 majors
0.00
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
10
Sự chi phối của các cường quốc kinh tế (tiếp)
1400.00 1200.00
World FDI outflows
USA FDI outflows
EU15 FDI outflows
Japan FDI outflows Japan FDI outflows
1000.00 800.00 600.00 400.00
3 majors FDI outflows
200.00 0.00
0 8 9 1
3 8 9 1
6 8 9 1
9 8 9 1
2 9 9 1
5 9 9 1
8 9 9 1
1 0 0 2
4 0 0 2
11
b. Chiều hướng đầu tư giữa các phát triển và các nước đang phát triển
1.200
1.000
0.800
FDI inflow
0.600
y Developed country
p
Developing country
0.400
0.200
0.000
1980
1983
1995
1998
1986
1989
1992
2001
2004
12
(cid:131)Chiều hướng đầu tư giữa các cường quốc và các nước đang phát triển (tiếp)
ể
13
Chiều hướng đầu tư giữa các cường quốc và các nước đang phát triển (tiếp)
166.43, 27%
441.86, 73%
233, 38%
380, 62%
Các nước đã phát triển Các nước đang phát triển
14
Chiều hướng mậu dịch giữa các cường quốc và các nước đang phát triển (tiếp)
7000
6,439.2
5,879.3
6000
5000
4000 4000
2,974.8
3000
2000
1,513.6
1,188.8
948.4
1000
675.1 828.0 899.9
451.3
223.4
0
1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Xuất Nhập Tổng kim ngạch (triệu USD)
Việt Nam – Hoa Kỳ
15
(cid:41) Các MNCs hướng sang các nước đang phát triển và Đông Âu, mở rộng thị trường hoạt động
(cid:41) Xu thế liên doanh, sáp nhập và mua lại giữa các MNC tăng lên mạnh mẽ: General Motors và Toyota, Motorola và Toshiba, Ford và Volswagen
(cid:41) Các MNC tăng cả về số lượng lẫn ảnh hưởng đối với nền kinh tế thế giới đối ới ề ki h tế thế iới
(cid:41) Ngày càng nhiều các MNC thuộc các nước đang phát triển xuất hiện và lớn mạnh
(cid:41) Ngày càng nhiều MNCs vừa và nhỏ phát triển mạnh.
16
(cid:153)Theo nghĩa rộng: các mối quan hệ quốc tế làm tăng sự tuỳ thuộc lẫn nhau trên nhiều mặt của đời sống xã hội.
(cid:153) Theo nghĩa hẹp một khái niệm kinh tế chỉ quá trình (cid:153) Theo nghĩa hẹp, một khái niệm kinh tế chỉ quá trình hình thành thị trường toàn cầu làm tăng sự tương tác và phụ thuộc lẫn nhau giữa các nền kinh tế.
(cid:153) TCH là quá trình chuyển dịch hướng tới một nền kinh tế toàn cầu hội nhập hơn và phụ thuộc lẫn nhau nhiều hơn.
17
1. Thời kỳ tiền tư bản chủ nghĩa: Các cuộc chiến tranh nổ ra thời cổ đại => tranh giành ưu thế trong buôn bán quốc tế ♦Các cuộc chinh phục các thuộc địa của các nước châu Âu đánh dấu một bước phát triển của thương mại quốc tế. ♦Các nước thuộc địa bán nguyên liệu, kim loại quý và ngũ cốc đổi lấy trà, hàng công nghiệp và hàng hoá khác ổ ấ ố
♦Các nước đế quốc phong kiến châu Âu thiết lập hệ thống ngân hàng, giao thông, thương mại và chi nhánh công ty trên các nước thuộc địa để phục vụ cho các hoạt động mua bán và khai thác tài nguyên tại chỗ Chưa đủ điều kiện để tạo nên xu thế toàn cầu hoá
18
2. Thời kỳ CNTB ra đời đến hết chiến tranh thế giới lần II Cuộc cách mạng công nghiệp lần I vào thế kỷ XVIII ở Anh bắt đầu một giai đoạn mới cho sự phát triển của kinh doanh quốc tế
ấ ầ Những phát minh trong thế kỷ XIX tiếp tục làm thay đổi mạnh mẽ sản xuất, thông tin và vận tải, góp phần thúc đẩy mậu dịch quốc tế và đầu tư nước ngoài tăng nhanh
Năm 1944, Hội nghị Bretton Woods đề xuất thành lập Tổ chức Thương mại Quốc tế (ITO) với mục đích thiết lập các quy tắc và luật lệ cho thương mại giữa các nước
19
(cid:131)Hiệp định chung về Thuế quan và Thương mại (GATT) ra đời sau Đại chiến Thế giới lần thứ II nhằm điều tiết các hoạt động hợp tác kinh tế quốc tế hợp tác kinh tế quốc tế
(cid:131) Hiến chương thành lập ITO được thoả thuận tại Hội nghị Liên Hiệp Quốc về thương mại và việc làm ở Havana từ 11/1947 đến 24/3/1948
20
4. Thời kỳ 1960–1980: giai đoạn phục hồi của châu Âu và Nhật: Các doanh nghiệp Mỹ để mất lợi thế cạnh tranh vì hoạt động lâu ngày trong một môi trường ít cạnh tranh. Cuộc khủng hoảng dầu lửa năm 1970 ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của Mỹ
(cid:131) Các doanh nghiệp Nhật bản và Tây Âu chiếm dần thị Các doanh nghiệp Nhật bản và Tây Âu chiếm dần thị phần của các doanh nghiệp Mỹ ngay tại nước Mỹ và thị trường thế giới
Xu thế toàn cầu hoá bắt đầu phát triển
21
5.Thời kỳ 1980 đến nay: Các doanh nghiệp Mỹ nhận thức môi trường và vị thế kinh doanh của mình đã thay đổi nên bắt đầu điều chỉnh phương thức quản lý của mình.
(cid:131) Các doanh nghiệp Tây Âu và Nhật tiếp tục đầu tư vào Mỹ nhằm thực hiện chiến lược toàn cầu của mình.
(cid:131) Một thị trường cạnh tranh toàn cầu đã được định hình (cid:131) Một thị trường cạnh tranh toàn cầu đã được định hình với 3 trung tâm sản xuất và tiêu thụ chính là Bắc Mỹ, Tây Âu và Nhật Bản
Nhiều ngành sản xuất và dịch vụ đã mang bản chất toàn cầu
22
Case 5.“Sushi và toàn cầu hóa”
Case 6.Tommy Hilfiger mở rộng mạng lưới kinh doanh toàn cầu
TCH thị trường là sự hợp nhất các thị trường quốc gia riêng biệt thành một thị trường rộng lớn toàn cầu
- Rào cản thương mại toàn cầu dần được xoá bỏ, - Nhiều khối kinh tế được thiết lập ập ợ - Tiêu chuẩn hoá sản phẩm, đóng gói, marketing - Đồng nhất thị hiếu và xu hướng tiêu dùng.
24
Toàn cầu hoá sản xuất là gì? TCH sản xuất là việc sử dụng các nguồn hàng hoá và dịch vụ từ nhiều nơi khác nhau trên thế giới để khai thác những lợi thế có được do những khác biệt giữa các quốc gia về chi phí và chất lượng của các yếu tố sản xuất như lao động, năng lượng, đất đai và vốn. Biểu hiện của toàn cầu hoá sản xuất là gì? Sự xuất hiện hệ thống sản xuất tích hợp toàn cầu
- Chế tạo các chi tiết trên phạm vi toàn cầu - Phân bố dây chuyền lắp ráp ở nhiều nơi - Bán hàng trên phạm vi toàn cầu.
25
(cid:134) Tiếp cận nguồn nguyên liệu rẻ tiền
(cid:134) Khác biệt hoá sản phẩm cho các thị trường khác nhau
(cid:134) Tiếp cận và sử dụng công nghệ mới
(cid:134) Thực hiện lợi thế của sự hợp tác (cid:134) Thực hiện lợi thế của sự hợp tác
(cid:134) Chia nhỏ các thành phần của xích giá trị và tái phân bố
26
(cid:134) Do yêu cầu thâm dụng kỹ thuật (cid:134) Tiếp cận các nguồn lực khan hiếm (cid:134) Áp lực của việc giảm phí tổn
(cid:134) Tầm quan trọng của khách hàng ở các quốc gia khác nhau (cid:134) Áp lực của các đối thủ cạnh tranh toàn cầu (cid:134) Lợi thế của việc phân bố địa lý.
27
Ý nghĩa thực tiễn (cid:134) Việc kiểm soát các hoạt động kinh tế chuyển dịch từ quốc gia sang các MNC
(cid:134) Nền kinh tế của các quốc gia liên kết lại thông qua mậu dịch và đầu tư
(cid:134) Tạo sự đồng nhất về văn hoá.
28
t ở tă T (cid:131) Mở rộng sản xuất dẫn đến hiệu quả kinh tế theo quy mô (cid:131) Tiếp cận và khai thác các nguồn lực (cid:131) Tạo khả năng hạ thấp giá cả (cid:131) Tạo sự tăng trưởng kinh tế ki h tế (cid:131) Tạo công ăn việc làm
29
é á
(cid:131) Tạo nên thất nghiệp ở các nước phát triển (cid:131) Giảm tiền lương thực tế của lao động không có kỹ năng (cid:131) Sự không an toàn trong lao động (cid:131) Né tránh sự kiểm soát của chính phủ p ủ sự ể soá của c (cid:131) Tình trạng mất tự chủ quốc gia (cid:131) Tàn phá môi trường (cid:131) Sự bất công, bất bình đẳng giữa các quốc gia (cid:131) Sự khủng hoảng toàn cầu, vấn đề đạo đức.
30
(cid:41) Khác biệt về văn hoá (cid:41) Khác biệt về điều kiện kinh tế (cid:41) Khác biệt về trình độ phát triển sản xuất (cid:41) Rào cản về mậu dịch và đầu tư (cid:41) S bất ổn ề chính trị (cid:41) Sự bất ổn về chính trị (cid:41) Sự khác biệt về chiến lược của các công ty (cid:41) Sự khác biệt về nhu cầu, hành vi tiêu dùng (cid:41) Cơ chế quản lý nhà nước.
31
(cid:41) Khác biệt về văn hoá (cid:41) Khác biệt về điều kiện kinh tế (cid:41) Khác biệt về trình độ phát triển sản xuất (cid:41) Rào cản về mậu dịch và đầu tư (cid:41) S bất ổn ề chính trị (cid:41) Sự bất ổn về chính trị (cid:41) Sự khác biệt về chiến lược của các công ty (cid:41) Sự khác biệt về nhu cầu, hành vi tiêu dùng (cid:41) Cơ chế quản lý nhà nước.
32
- Thoả mãn nhu cầu và lợi ích về trao đổi sản phẩm, vốn đầu tư, công nghệ tiên tiến. - Giúp các quốc gia tham gia liên kết kinh tế, phân công lao động, hội nhập vào thị trường toàn cầu. - Giúp các doanh nghiệp khai thác triệt để các lợi thế so sánh của mỗi quốc gia. - Tăng cường hợp tác kinh tế, khoa học và chuyển giao công nghệ nghệ. - Tiếp thu kiến thức quản trị, mở rộng thị trường quốc tế, tăng tính cạnh tranh sản phẩm. - Cung cấp cho thị trường nội địa các yếu tố của quá trình sản xuất, từ đó nâng cao năng lực sản xuất.
33
Case No. 7
PGS.TS. Hà Văn Hội
34
=
•Tăng doanh số bán hàng Khi một DN phải đối mặt với hai vấn đề: cần tăng doanh số bán hàng và năng lực sản xuất dư thừa. - Do thị trường trong nước bão hoà hoặc nền kinh tế trong nước suy thoái. - Mức thu nhập của các doanh nghiệp bấp bênh. - Xu hướng thừa tương đối vốn việc tìm kiếm thị trường - Xu hướng thừa tương đối vốn, việc tìm kiếm thị trường nước ngoài để đầu tư, giúp các doanh nghiệp tăng tỷ suất lợi nhuận.
PGS.TS. Hà Văn Hội
35
•Tiếp cận các nguồn lực nước ngoài
- Đối với mỗi quốc gia, các nguồn tiềm năng chỉ có
giới hạn..
- Các công ty tham gia kinh doanh quốc tế nhằm tiếp cận các nguồn lực mà trong nước không có sẵn hoặc đắt đỏ hơn.
- Các thị trường lao động thúc đẩy các công ty tham
ẩ
gia vào kinh doanh quốc tế.
PGS.TS. Hà Văn Hội
36
•Mở rộng và đa dạng hoá hoạt động kinh doanh • Đa dạng hoá hình thức và phạm vi kinh doanh sẽ giúp doanh nghiệp khắc phục được tình trạng khan hiếm nguồn nhân lực. • Đa dạng hoá các hoạt động thương mại và đầu tư nước ngoài cho phép doanh nghiệp phân tán rủi ro nước ngoài cho phép doanh nghiệp phân tán rủi ro, • Cho phép khai thác hiệu quả các lợi thế so sánh trong kinh doanh nhằm tối đa hoá lợi nhuận.
PGS.TS. Hà Văn Hội
37
(cid:153) Xuất nhập khẩu hàng hóa (cid:153) Xuất nhập khẩu dịch vụ (cid:153) Đầu tư quốc tế (cid:153) Kinh doanh tài chính tiền tệ quốc tế
38
t độ
ài
ớ
ô
i
39
(cid:153) Xuất khẩu là gì?
Là hàng hoá và dịch vụ được sản xuất ở một công ty trong một đất nước và đưa sang nước khác (cid:153) Nhập khẩu là gì?
Là hàng hoá và dịch vụ được sản xuất ở một nước và được mua vào một nước khác nước và được mua vào một nước khác
2/4/2012
40
hí h iễ thô
bả hiể
dị h
dị h
ậ
41
h dị h
th l
hằ
PGS.TS. Hà Văn Hội
42
(cid:153) Đầu tư gián tiếp nước ngoài là gì?
Là loại hình di chuyển vốn giữa các quốc gia, trong đó người chủ sở hữu vốn không trực tiếp quản lý và điều hành các hoạt động sử dụng vốn (cid:153) Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là gì?
p q g g ý Là loại hình di chuyển vốn quốc tế, trong đó người chủ sở hữu vốn đồng thời là người trực tiếp quản lý và điều hành các hoạt động sử dụng vốn (cid:153) Những hình thức đầu tư FDI? Liên doanh hay doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài.
2/4/2012
43
(cid:153) BOT là gì?
Thực hiện chuyển giao toàn bộ mọi chi tiết vật tư kỹ thuật của một dự án cho nước khác sau khi đã hoàn tất thiết kế, xây dựng và vận hành thử, kể cả việc huấn luyện nhân viên vận hành
(cid:153)Licencing: Cấp giấy phép nhượng quyền kinh doanh Một doanh nghiệp trao cho một doanh nghiệp khác Một doanh nghiệp trao cho một doanh nghiệp khác quyền sử dụng các tài sản vô hình để đổi lấy một khoản tiền bản quyền (cid:153) Franchising: Cấp giấy phép đặc quyền kinh doanh
Một dạng đặc biệt của licencing, không chỉ bán tài sản vô hình mà còn yêu cầu bên được cấp phép phải tuân thủ những quy tắc trong quá trình kinh doanh.
2/4/2012
44
á đị h hế tài hí h à th
ố tế
ủ
PGS.TS. Hà Văn Hội
45
