Bài giảng Kinh tế tài nguyên nước 1 (dùng cho các lớp cao học) - PGS. TS Ngô Thị Thanh Vân

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦY LỢI<br /> Khoa Kinh tế và Quản lý<br /> PGS. TS Ngô Thị Thanh Vân<br /> <br /> BÀI GIẢNG<br /> <br /> KINH TẾ<br /> TÀI NGUYÊN NƯỚC 1<br /> (Dùng cho các lớp Cao học)<br /> <br /> HÀ NỘI – 6/2011<br /> <br /> i<br /> <br /> Môc lôc<br /> Chương 1 QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN NƯỚC<br /> 1.1 Đặt vấn đề<br /> 1.2 Nhu cầu dùng nước và sử dụng nước<br /> 1. 3 Quy hoạch tài nguyên nước<br /> 1.3.1 Các phương pháp lập quy hoạch<br /> 1.3.2 Quy hoạch tài nguyên nước ở Việt Nam<br /> 1.4 Pháp chế<br /> 1.4.1 Giới thiệu chung<br /> 1.4.2 Luật tài nguyên nước và pháp chế sau luật<br /> 1.5 Những chính sách liên quan đến quản lý tài nguyên nước<br /> 1.6 Cấp quản lý<br /> 1.7 Các nhóm dùng nước<br /> 1.7.1 Khái niệm chung<br /> 1.7.2 Các nhóm dùng nước<br /> 1.8 Đồng bằng Mê Kông và lưu vực sông Mê Kông<br /> 1.9 Xu thế quản lý tài nguyên nước quốc gia<br /> Tài liệu tham khảo chương 1<br /> CHƯƠNG 2 Kinh tế cấp nước công cộng<br /> 2.1<br /> Tổng quan<br /> 2.2<br /> <br /> Các thành phần chi phí<br /> <br /> 2.2.1 Sự cần thiết xác định giá nước<br /> 2.2.2 Các thành phần chi phí của nước<br /> 2.3<br /> Phân tích kinh tế và tài chính<br /> 2.3.1 Thặng dư xã hội<br /> 2.3.2 Phân tích tài chính và kinh tế<br /> 2.4<br /> Cân bằng cung cấp nước và nhu cầu dùng nước<br /> 2.5<br /> Đánh giá giá trị của nước<br /> 2.5.1 Đặt vấn đề<br /> 2.5.2 Thảo luận các phương pháp đánh giá<br /> 2.6<br /> Phí, thuế và trợ cấp<br /> 2.7<br /> <br /> Thảo luận<br /> <br /> Tài liệu tham khảo chương 2<br /> <br /> ii<br /> Chương 3 Kinh tế năng lượng thuỷ điện<br /> 3.1 Tổng quan về thuỷ điển ở Việt Nam<br /> 3.2 Phân tích chi phí và lợi ích<br /> 3.2.1 Các bước tiến hành của phương pháp phân tích chi phí lợi ích mở rộng<br /> 3.2.2 Xác định các tác động tiềm năng<br /> 3.2.3 Đánh giá kinh tế các tác động và phương pháp đánh giá thích hợp<br /> 3.3 Tiêu chí đánh giá dự án<br /> 3.3.1 Giá trị hiện tại và tỉ lệ chiết khấu<br /> 3.3.2 Các chỉ tiêu để đánh giá dự án<br /> 3.4 Các bước phân tích độ nhạy<br /> 3.4.1 Xác định các biến quan trọng<br /> 3.4.2. Tính toán kết quả của những thay đổi trong những biến số chính<br /> 3.4.3 Kết luận từ sự phân tích độ nhạy<br /> 3.5 Đưa ra phương án tốt nhất<br /> 3.6 Tổng giá trị kinh tế, đánh giá hệ sinh thái<br /> 3.7 Kinh tế sử dụng nước đa mục tiêu<br /> 3.7.1 Một thách thức để cân bằng lợi ích – chi phí để cho sự cần thiết<br /> 3.7.2 Khó khăn trong việc cân bằng “Chi phí – lợi ích” và “Nhu cầu”<br /> 3.7.3 Bảo vệ môi trường và chi phí đền bù đối với công trình thuỷ điện Yali<br /> 3.8 Thảo luận: Phương pháp, áp dụng và các hạn chế của chúng<br /> Tài liệu tham khảo chương 3<br /> CHƯƠNG 4 NHỮNG VẤN ĐỀ ÁP DỤNG TRONG QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN<br /> NUỚC CÔNG CỘNG<br /> 4.1 Tổng quan<br /> 4.2<br /> <br /> Cơ hội và thách thức<br /> <br /> 4.3 Sự quản trị tốt<br /> 4.4 Thu nhập chi phí và hoàn trả lại chi phí<br /> 4.5 Thuế và trợ cấp<br /> 4.5.1 Thuế<br /> 4.5.2 Trợ cấp<br /> 4.6<br /> <br /> Những thách thức quốc tế đối với Việt Nam<br /> <br /> 4.7 Các chỉ số giám sát<br /> 4.8 Ví dụ áp dụng quản lý cho một dự án<br /> Tài liệu tham khảo chương 4<br /> <br /> iii<br /> Lời nói đầu<br /> Kinh tế Tài nguyên nước 1 là môn học được giảng dạy cho cao học thạc sỹ cho<br /> các học viên thuộc chuyên ngành Kinh tế tài nguyên và môi trường, Khoa Kinh tế và<br /> Quản lý, Trường Đại học Thủy lợi.<br /> Môn học nhằm cung cấp cho các học viên các khả năng chính chắc chắn về Kinh tế<br /> Tài nguyên nước, bao hàm toàn bộ các khái niệm quan trọng và các phương pháp, mà<br /> chúng sẽ được giải thích trong ngữ cảnh của các áp dựng được lựa chọn:<br /> •<br /> Kinh tế cấp nước công cộng<br /> •<br /> Kinh tế năng lượng thuỷ điện<br /> Hơn nữa các học viên sẽ được đưa ra để ứng dụng kinh tế đối với các vấn đề liên quan<br /> đến quản lý tài nguyên nước công cộng và đối với chiến lược phát triển quôc gia.<br /> Sau khi học xong môn học này, các học viên sẽ:<br /> •<br /> Hiểu được về các khái niệm và phương pháp quan trọng về phân tích kinh tế trong<br /> quản lý tài nguyên nước, hiểu được các áp dụng và giới hạn điển hình của chúng;<br /> •<br /> Hiểu được làm thế nào để áp dụng số liệu và phương pháp đối với phân tích thực<br /> tế;<br /> •<br /> Hiểu được làm thế nào áp dụng số liệu và phương pháp trong một cách tới hạn; và<br /> •<br /> Có thể viết báo cáo rõ ràng mạch lạc, trong khi giải thích các tính không chắc<br /> chắn và các giả định.<br /> Bài giảng bao gồm 4 chương, do PGS. TS. Ngô Thị Thanh Vân biên soạn.<br /> Bài giảng được soạn mới nên không tránh khỏi thiếu sót, tác giả mong nhận được<br /> sự góp ý của bạn đọc để lần xuất bản sau được tốt hơn. Mọi đóng góp xin gửi về địa chỉ<br /> email: vanngo@wru.vn<br /> Tác giả<br /> <br /> 1<br /> <br /> Chương 1 QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN NƯỚC<br /> 1.1 Đặt vấn đề<br /> Quản lý tài nguyên nước là tập hợp các hoạt động mang tính kỹ thuật, thể chế, quản<br /> lý, luật pháp và vận hành nhằm đáp ứng yêu cầu quy hoạch, phát triển và quản lý tài<br /> nguyên nước một cách bền vững.<br /> Quản lý tài nguyên nước còn có thể coi là một quá trình bao gồm toàn bộ các hoạt động<br /> quy hoạch, thiết kế, xây dựng và vận hành hệ thống công trình thuỷ lợi.<br /> <br /> Hình1.1: Quản lý bền vững tài nguyên nước<br /> Hình 1.1 cho thấy biểu đồ khái niệm quản lý tài nguyên nước vì sự phát triển bền vững.<br /> Điểm trọng tâm của quản lý tài nguyên nước bền vững là sự cân bằng giữa cung và cầu<br /> về nước liên quan tới hàng hoá và dịch vụ. Hệ thống thuỷ lợi (WRS), bao gồm cơ sở hạ<br /> tầng công trình thuỷ lợi (tự nhiên và nhân tạo) và nền tảng thể chế, chính sách, pháp<br /> luật (khuôn khổ thể chế), sẽ cung cấp hàng hoá và dịch vụ cho đối tượng sử dụng nước<br /> (WU). Đây là các hoạt động sử dụng nước trong cộng đồng. WRS chỉ cung cấp nước<br /> cho các hộ dùng nước (WU) trên cơ sở nhu cầu thực tế, thường được biểu hiện dưới<br /> mức sẵn sàng trả chi phí nước, chứ không phải là trên cơ sở dự đoán mơ hồ. Mức quan<br /> tâm thực tế của WU là điều kiện cần có để đảm bảo sự bền vững của cung cả về số<br /> lượng lẫn chất lượng.<br /> Các hoạt động phát triển tài nguyên nước diễn ra trong mối tương quan giữa WRS và<br /> WU. Các hoạt động này ảnh hưởng đến cả thực trạng của cơ sở nguồn lực môi trường<br /> <br />