Bài giảng Lý thuyết tài chính tiền tệ: Chương 4 và 5 - ThS.Đặng Thị Quỳnh Anh

Bài giảng LTTCTT<br /> <br /> TÀI LIỆU ĐỌC THÊM<br /> 1. Nguyễn Xuân Thành và Đỗ Thiên Anh Tuấn (2017), Bắt mạch<br /> <br /> CHÖÔNG 4 & CHÖÔNG 5<br /> TÀI CHÍNH CÔNG VÀ<br /> CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA<br /> <br /> nợ công Việt Nam, chương trình giảng dạy kinh tế Fubright.<br /> 2. Mai Hoàng Chương (2013), Ngân sách cân bằng và tài trợ<br /> thâm hụt ngân sách, chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright.<br /> 3. Đỗ Thiên Anh Tuấn (2014), Nợ công và quản lý nợ công,<br /> chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright.<br /> 4. Phạm Xuân Hoan, Hoàng Quốc Tùng (2012), Thu chi ngân<br /> <br /> ThS. Đặng Thị Quỳnh Anh<br /> <br /> sách nhà nước Việt Nam: phân tích quy mô và khuyến nghị đối<br /> với khuôn khổ pháp lý, Tạp chí Nghiên cứu kinh tế số 415,<br /> tháng 12/2012.<br /> <br /> NỘI DUNG<br /> 1.<br /> 2.<br /> 3.<br /> 4.<br /> <br /> Tổng quan về tài chính công<br /> Ngân sách nhà nước<br /> Kho bạc nhà nước<br /> Chính sách tài khóa<br /> <br /> 1. Tổng quan về tài chính công<br /> <br /> <br /> <br /> Khái niệm tài chính công<br /> <br /> <br /> <br /> Đặc điểm của tài chính công<br /> <br /> <br /> <br /> Vai trò của tài chính công<br /> <br /> Khái niệm tài chính công<br /> <br /> Đặc điểm tài chính công<br /> <br /> Taøi chính coâng laø heä thoáng caùc quan heä kinh teá döôùi<br /> hình thaùi giaù trò giöõa nhaø nöôùc vaø caùc chuû theå trong<br /> xaõ hoäi, phaùt sinh trong quaù trình nhaø nöôùc taïo taäp vaø<br /> söû duïng caùc nguoàn taøi chính quoác gia nhaèm thöïc hieän<br /> caùc chöùc naêng quaûn lyù kinh teá xaõ hoäi cuûa nhaø nöôùc.<br /> <br />  Hoạt động tài chính công gắn chặt với sở hữu nhà<br /> <br /> Tài chính công gồm: ngân sách nhà nước, các quỹ ngoài ngân<br /> sách (quỹ bảo hiểm xã hội, quỹ hỗ trợ tài chính...), tài chính các<br /> đơn vị quản lý hành chính, tài chính các đơn vị sự nghiệp<br /> <br /> nước, phục vụ cho lợi ích chung.<br />  Hoạt động tài chính công gắn chặt với quyền lực<br /> kinh tế chính trị của nhà nước, được tiến hành theo<br /> luật định.<br />  Hoạt động tài chính công là hoạt động phân phối các<br /> nguồn tài chính, trong đó các khoản thu mang tính<br /> bắt buộc, các khoản chi mang tính cấp phát<br /> <br /> Th.S Đặng Thị Quỳnh Anh<br /> <br /> 1<br /> <br /> Bài giảng LTTCTT<br /> <br /> Vai trò của tài chính công<br /> 2. Ngân sách nhà nước<br />  Huy động nguồn tài chính đảm bảo nhu cầu chi tiêu<br /> của nhà nước<br />  Thúc đẩy sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đảm bảo<br /> kinh tế tăng trưởng ổn định và bền vững.<br /> <br /> 2.1 Khái niệm NSNN<br /> 2.2 Thu NSNN<br /> 2.3 Chi NSNN<br /> 2.4 Cân bằng thu chi<br /> <br />  Công cụ điều tiết thị trường, bình ổn giá cả hàng hóa<br /> và kiềm chế lạm phát.<br />  Thực hiện công bằng xã hội thông qua phân phối lại<br /> thu nhập giữa các tầng lớp dân cư<br /> <br /> Khaùi nieäm NSNN<br /> <br /> NSNN laø toaøn boä caùc khoaûn thu chi<br /> cuûa nhaø nöôùc trong döï toaùn, ñaõ ñöôïc<br /> cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn<br /> quyeát ñònh vaø ñöôïc thöïc hieän trong<br /> moät naêm ñeå ñaûm baûo vieäc thöïc hieän<br /> caùc chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa nhaø nöôùc<br /> <br /> KHAÙI NIEÄM<br /> Thu NSNN là một phần nguồn tài chính quốc gia được tập<br /> trung để hình thành quỹ tiền tệ của nhà nước nhằm đáp ứng<br /> cho nhu cầu chi tiêu xác định phục vụ cho mục tiêu chung.<br /> <br /> 2.2 THU NSNN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ÑAËC ÑIEÅM<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Thu NSNN là hệ thống các mối quan hệ kinh tế giữa nhà<br /> nước và các chủ thể trong nền kinh tế, phát sinh trong quá<br /> trình nhà nước huy động nguồn tài chính để hình thành quỹ<br /> tiền tệ đáp ứng các nhu cầu chi tiêu.<br /> <br /> Th.S Đặng Thị Quỳnh Anh<br /> <br /> Khaùi nieäm<br /> Ñaëc ñieåm<br /> Noäi dung kinh teá caùc khoaûn thu NSNN<br /> Các nhân tố ảnh hưởng đến thu NSNN<br /> <br /> <br /> <br /> Thu NSNN ñöôïc hình thaønh töø nhieàu nguoàn khaùc nhau<br /> nhöng ñeàu baét nguoàn töø neàn kinh teá gaén vôùi keát quaû<br /> hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh.<br /> Mang tính phaùp luaät cao<br /> Ñoäng vieân moïi nguoàn löïc taøi chính moät caùch hôïp lyù.<br /> Khoâng mang tính hoaøn traû tröïc tieáp nhaèm muïc ñích<br /> phaân phoái laïi thu nhaäp quoác daân.<br /> <br /> 2<br /> <br /> Bài giảng LTTCTT<br /> <br /> THUEÁ<br /> Thuế<br /> <br /> Thuế và các khoản thu<br /> mang tính chất thuế<br /> <br /> Nguồn<br /> thu<br /> NSNN<br /> <br /> Phí, lệ phí<br /> <br /> Thueá laø moät khoaûn ñoùng goùp baét<br /> buoäc cho nhaø nöôùc do phaùp luaät quy<br /> ñònh ñoái vôùi caùc phaùp nhaân vaø theå<br /> nhaân nhaèm ñaùp öùng nhu caàu chi tieâu<br /> cuûa nhaø nöôùc.<br /> <br /> Khaùi<br /> nieäm<br /> <br /> Thu từ hoạt động kinh tế của<br /> nhà nước<br /> <br /> Các khoản thu không<br /> mang tính chất thuế<br /> <br /> Thu từ cho thuê, bán tài<br /> nguyên thiên nhiên<br /> Thu hồi tiền cho vay của nhà<br /> nước<br /> Vay hỗ trợ phát triển chính<br /> thức – ODA<br /> <br /> Các khoản vay<br /> <br /> Ñaëc<br /> ñieåm<br /> <br /> Khoâng<br /> <br /> mang tính chaát hoaøn traû tröïc tieáp<br /> Ñöôïc thieát laäp treân nguyeân taéc luaät ñònh<br />  Laø moät hình thöùc phaân phoái laïi thu nhaäp.<br /> <br /> <br /> Vay ưu đãi<br /> Vay thương mại<br /> <br /> THUEÁ T R ỰC THU<br /> <br /> THUEÁ<br /> Căn cứ vào<br /> phương thức<br /> thu thuế<br /> <br /> Thuế<br /> <br /> Thuế trực thu<br /> Thuế gián thu<br /> Thuế hàng hóa<br /> dịch vụ<br /> <br /> Căn cứ vào<br /> đối tượng<br /> đánh thuế<br /> <br /> Là loại thueá nhà nươc thu trưc tieáp vaøo caùc<br /> ́<br /> ̣<br /> theå nhaân vaø phaùp nhaân khi coù thu nhaäp<br /> hoaëc taøi saûn ñöôïc quy ñònh noäp thueá.<br /> <br /> Khaùi<br /> nieäm<br /> <br /> Thuế thu nhập<br /> <br /> Ñaëc<br /> ñieåm<br /> <br /> Taùc<br /> duïng<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Ngöôøi noäp thueá ñoàng thôøi laø ngöôøi chòu thueá<br /> Ñoái töôïng chòu thueá: thu nhaäp, taøi saûn<br /> <br />  Ñieàu tieát thu nhaäp cuûa ngöôøi chòu thueá<br /> vaøo luùc phaùt sinh<br /> <br /> Thuế tài sản<br /> <br /> THUEÁ GIAÙN THU<br /> Khaùi<br /> nieäm<br /> <br /> Là loại thueá ñaùnh vaøo vieäc tieâu duøng<br /> haøng hoùa, dòch vuï treân thò tröôøng vaø ñöôïc<br /> aán ñònh trong giaù caû haøng hoùa vaø cöôùc<br /> phí dòch vuï.<br /> Ngöôøi noäp thueá laø ngöôøi saûn xuaát, kinh<br /> doanh haøng hoùa dòch vuï.<br />  Ngöôøi chòu thueá: ngöôøi tieâu duøng<br />  Ñoái töôïng chòu thueá: haøng hoùa, dòch vuï<br /> <br /> <br /> Ñaëc<br /> ñieåm<br /> <br /> Taùc<br /> duïng<br /> <br /> <br /> <br /> Ñieàu tieát thu nhaäp cuûa ngöôøi chòu thueá<br /> khi tieâu duøng haøng hoùa, dòch vuï<br /> <br /> Th.S Đặng Thị Quỳnh Anh<br /> <br /> Thuế thu<br /> nhập<br /> <br /> Là thuế trực thu đánh vào thu nhập<br /> của cá nhân và pháp nhân<br /> <br /> Thuế tài<br /> sản<br /> <br />  Là<br /> <br /> Thuế hàng<br /> hóa, dịch vụ<br /> <br /> thuế trực thu đánh vào quyền sở<br /> hữu, quyền sử dụng tài sản<br /> <br /> Thuế xuất nhập khẩu<br /> Thuế GTGT<br />  Thuế tiêu thụ đặc biệt<br /> <br /> <br /> <br /> 3<br /> <br /> Bài giảng LTTCTT<br /> <br /> MOÄT SOÁ LOAÏI THUEÁ<br /> <br /> PHÍ VAØ LEÄ PHÍ<br /> Phí laø khoaûn thu mang tính chaát buø ñaép moät phaàn chi<br /> phí thöôøng xuyeân vaø baát thöôøng veà caùc dòch vuï coâng<br /> coäng hoaëc duy trì, tu boå caùc coâng trình keát caáu haï taàng<br /> KTXH phuïc vuï cho ngöôøi noäp phí<br /> <br /> Thueá giaù trò gia taêng<br /> Thueá tieâu thuï ñaëc bieät<br />  Thueá thu nhaäp doanh nghieäp<br />  Thueá xuaát, nhaäp khaåu<br />  Thueá thu nhaäp caù nhaân<br /> <br /> <br /> <br /> CÁC KHOẢN THU KHÔNG MANG TÍNH CHẤT THUẾ<br />  Thu<br /> <br /> töø baùn taøi saûn thuoäc sôû höõu nhaø nöôùc trong<br /> quaù trình coå phaàn hoùa.<br /> <br />  Thu<br /> <br /> töø baùn caùc cô sôû kinh teá cuûa nhaø nöôùc cho<br /> caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc<br /> <br />  Thu<br /> <br /> töø cho thueâ hoaëc baùn taøi nguyeân thieân<br /> nhieân<br /> <br />  Thu<br /> <br /> Leä phí laø khoaûn thu baét buoäc ñoái vôùi phaùp nhaân vaø<br /> theå nhaân khi nhaø nöôùc cung caáp lôïi ích hoaëc dòch vuï<br /> chuyeân duøng naøo ñoù, mang tính chaát hoaøn traû tröïc<br /> tieáp.<br /> <br /> CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN THU NSNN<br />  GDP<br /> <br /> bình quân đầu người<br /> <br /> <br /> <br /> Tỷ suất lợi nhuận bình quân của nền kinh tế<br /> <br /> <br /> <br /> Tiềm năng về tài nguyên quốc gia<br /> <br /> <br /> <br /> Tổ chức bộ máy thu ngân sách<br /> <br /> <br /> <br /> Các chính sách của nhà nước<br /> <br /> hồi tiền cho vay của nhà nước<br /> <br /> CÁC BIỆN PHÁP TĂNG THU NSNN<br /> Tăng cường tổ chức bộ máy thu nộp thuế: chuyển giá của các<br /> công ty có vốn ĐTNN, trốn thuế, gian lận thuế, nợ thuế..<br /> Giải pháp vĩ mô thúc đẩy kinh tế tăng trưởng<br /> Tìm kiếm khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên mới<br /> Tăng thu từ hoạt động kinh tế của nhà nước<br /> <br /> Th.S Đặng Thị Quỳnh Anh<br /> <br /> 2.3 CHI NGAÂN SAÙCH NHAØ NÖÔÙC<br /> Khaùi nieäm<br /> Noäi dung kinh teá caùc khoaûn chi NSNN<br /> - Chi thöôøng xuyeân<br /> - Chi ñaàu tö phaùt trieån<br /> - Chi traû nôï vay<br /> <br /> 4<br /> <br /> Bài giảng LTTCTT<br /> <br /> KHAÙI NIEÄM<br /> <br /> NỘI DUNG KINH TẾ CÁC KHOẢN CHI NSNN<br /> Chi sự nghiệp<br /> <br /> Chi NSNN theå hieän quan heä tieàn teä<br /> hình thaønh trong quaù trình phaân<br /> phoái vaø söû duïng quyõ NSNN trang<br /> traûi cho caùc chi phí hoaït ñoäng cuûa<br /> boä maùy nhaø nöôùc vaø thöïc hieän caùc<br /> chöùc naêng KTXH maø nhaø nöôùc<br /> ñaûm nhaän.<br /> <br /> Chi thường xuyên<br /> <br /> Chi quản lý nhà nước<br /> Quốc phòng, an ninh<br /> Xây dựng công trình kết cấu<br /> hạ tầng KTXH<br /> <br /> Chi đầu tư phát<br /> triển<br /> <br /> Hỗ trợ vốn và đầu tư các<br /> DNNN<br /> Chi dự trữ quốc gia<br /> <br /> Chi trả nợ<br /> <br /> Chi trả nợ gốc và lãi do<br /> chính phủ vay<br /> <br /> Mục đích các khoản chi NSNN:<br />  Chi thường xuyên: các khoản chi nhằm duy trì hoạt<br /> động thường xuyên của nhà nước.<br />  Chi đầu tư phát triển: các khoản chi dài hạn nhằm làm<br /> tăng cơ sở vật chất của đất nước và thúc đẩy tăng<br /> trưởng kinh tế.<br />  Chi trả nợ và viện trợ: các khoản chi để nhà nước<br /> thực hiện nghĩa vụ trả nợ các khoản đã vay trong<br /> nước, vay nước ngoài khi đến hạn và các khoản chi<br /> làm nghĩa vụ quốc tế.<br />  Chi dự trữ là những khoản chi ngân sách nhà nước để<br /> bổ sung quỹ dự trữ nhà nước và quỹ dự trữ tài chính.<br /> <br /> CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHI NSNN<br /> <br /> 2.4. TRẠNG THÁI CỦA NSNN<br /> <br /> 2.4. TRẠNG THÁI CỦA NSNN<br /> <br />  Sự<br /> <br /> phát triển của lực lượng sản xuất<br /> <br />  Chế<br /> <br /> độ xã hội<br /> <br />  Khả<br /> <br /> năng tích lũy của nền kinh tế<br /> <br />  Bộ<br /> <br /> máy quản lý nhà nước<br /> <br />  Nhiệm<br /> <br /> vụ kinh tế xã hội của nhà nước trong<br /> từng thời kỳ.<br /> <br />  Trạng thái của NSNN<br /> <br />  Trạng thái của NSNN: cân bằng, thặng dư, thâm hụt<br /> <br />  Nguyên tắc cân đối NSNN<br /> <br />  Nguyên tắc cân đối NSNN<br /> <br />  Thâm hụt NSSN và giải pháp<br /> <br />  Thâm hụt NSNN<br /> <br /> Th.S Đặng Thị Quỳnh Anh<br /> <br /> 5<br /> <br />