Bài giảng Phát hiện sớm, quản lý và điều trị các bệnh tâm thần thường gặp - Ths. Bs. Nguyễn Tấn Đạt

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PPTX | Số trang:32

Thêm vào BST

Báo xấu

40
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Phát hiện sớm, quản lý và điều trị các bệnh tâm thần thường gặp do Ths. Bs. Nguyễn Tấn Đạt biên soạn trình bày các nội dung chính sau: Nguyên nhân và các bệnh tâm thần thường gặp; Các dấu hiệu phát hiện sớm các bệnh tâm thần thường gặp; Nội dung và hình thức chăm sóc sức khỏe tâm thần tại cộng đồng; Nhiệm vụ của các thành viên trong cộng đồng đối với bệnh nhân tâm thần. Mời các bạn cùng tham khảo để nắm nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Phát hiện sớm, quản lý và điều trị các bệnh tâm thần thường gặp - Ths. Bs. Nguyễn Tấn Đạt

PHÁT HIỆN SỚM, QUẢN LÝ VÀ ĐIỀU TRỊ CÁC BỆNH TÂM THẦN THƯỜNG GẶP Ths. Bs. Nguyễn Tấn Đạt
Mục tiêu học tập 1. Trình bày được nguyên nhân và các bệnh tâm thần thường gặp. 2. Trình bày được các dấu hiệu phát hiện sớm các bệnh tâm thần thường gặp 3. Trình bày được các nội dung và hình thức chăm sóc sức khoẻ tâm thần tại cộng đồng. 4. Trình bày được nhiệm vụ của các thành viên trong cộng đồng đối với bệnh nhân
1. Khái niệm về sức khỏe tâm thần • SKTT không chỉ là một trạng thái không có rối loạn hay dị tật về TT, mà còn là một trạng thái TT hoàn toàn thoải mái. • Muốn có một trạng thái TT hoàn toàn thoải mái thì cần phải có chất lượng nuôi sống tốt, có được sự cân bằng và hoà hợp giữa các cá nhân, môi trường xung quanh và môi trường XH.
1. Khái niệm về sức khỏe tâm thần Như vậy, thực chất SKSS ở CĐ là: 1. Một cuộc sống thật sự thoải mái. 2. Đạt được niềm tin vào giá trị bản thân, vào phẩm chất và giá trị của người khác. 3. Có khả năng ứng xử bằng cảm xúc, hành vi hợp lý trước mọi tình huống. 4. Có khả năng tạo dựng, duy trì và phát triển thoả đáng các mối quan hệ. 5. Có khả năng tự hàn gắn để duy trì cân
2. Nguyên nhân và các BTT thường gặp 2.1. Nguyên nhân • Thực thể: tổn thương trực tiếp tổ chức não hay ngoài não gây trở ngại hoạt động của não • Tâm lý: loạn thần phản ứng (sau stress…) căng thẳng tâm lý, rối loạn hành vi ở thanh TN, rối loạn ám ảnh, lo âu • Cấu tạo thể chất bất thường và phát triển tâm lý gây ra: tật bẩm sinh, thiếu sót về hình thành nhân cách • Các nguyên nhân chưa rõ ràng • Các nhân tố thuận lợi cho bệnh tâm thần phát
2.2 Các bệnh tâm thần thường gặp • Bệnh tâm thần phân liệt • Bệnh động kinh • Bệnh hoang tưởng • Bệnh trầm cảm • Các bệnh tâm thần trẻ em • Chậm phát triển tâm thần
3. Phát hiện sớm các rối loạn tâm thần • Người bệnh tâm thần thường được đưa đến các cơ sở y tế khi đã quá muộn. 3 lý do: – Nhiều rối loạn tâm thần xuất hiện rất chậm và từ từ. Như trầm cảm và tâm thần phân liệt mất nhiều tuần mới phát hiện, do vậy không có cảm giác rõ ràng là sức khỏe đột nhiên xấu đi. – Một số người cảm thấy xấu hổ khi có bệnh tâm thần và cố gắng giấu không cho ai biết về người bị bệnh. – Một số gia đình đưa người thân bị bệnh tâm thần tới gặp thầy cúng hoặc thầy lang vì họ cho rằng bệnh này do bị nguyền rủa hoặc ma làm.
Các dấu hiệu sớm của bệnh tâm thần gồm: – Có hành vi bất thường hoặc khác lạ, chẳng hạn như nói một mình, hoặc cười mà chẳng có ly do gì; – Thay đổi đột ngột về tính khí đến nỗi người đó trở nên vui vẻ thái quá, quá nhiều năng lượng hay tiêu quá nhiều tiền; – Cho rằng mình bị ám bởi các linh hồn đen tối; – Đe dọa tự tử; – Trẻ học hoặc làm việc kém; – Uống rượu bia quá nhiều.
Rối loạn tâm thần giai đoạn sớm có các biểu hiện: • Rối loạn giấc nhủ • Thay đổi tính cách • Thay đổi trong nề nếp sinh hoạt hàng ngày • Thay đổi trong cách suy nghĩ • Thay đổi trong cách nói • Có những hành vi kỳ lạ, không phù hợp với hoàn cảnh hoặc không thể giải thích được
4. Nguyên tắc dùng thuốc cho bệnh nhân tâm thần 4.1. Quy định chung về sử dụng thuốc cho bệnh nhân tâm thần • Sử dụng thuốc cho người bệnh phải bảo đảm an toàn, hợp lý, hiệu quả và kinh tế. • Thuốc phải được bảo đảm đến cơ thể người bệnh. • Phải thực hiện đúng các quy định về bảo quản, cấp phát, sử dụng và thanh toán tài chính.
4.2.1 Tác dụng của các thuốc an thần kinh • Tác dụng chống loạn thần Các thuốc an thần kinh có tác dụng làm mất hoang tưởng, ảo giác và các rối loạn tư duy kiểu phân liệt. • Tác dụng an dịu Các thuốc an thần kinh có tác dụng chống kích động và các rối loạn hành vi, đồng thời cũng làm giảm sự căng thẳng tâm thần và gây ngủ.
Tác dụng của các thuốc chống trầm cảm • Các thuốc chống trầm cảm có tác dụng làm tăng khí sắc, hoạt hóa tâm thần, kích thích thức tỉnh. Vì vậy, dùng để điều trị cho những bệnh nhân trầm cảm do những nguyên nhân khác nhau. • Phần lớn các thuốc chống trầm cảm đều có tác dụng điều trị sau 10 - 15 ngày kể từ khi bắt đầu dùng thuốc. • Các thuốc chống trầm cảm ngoài tác dụng làm tăng khí sắc, gây hoạt hóa, còn có tác
Tác dụng của các thuốc điều chỉnh khí sắc • Các thuốc điều chỉnh khí sắc là những thuốc có tác dụng làm tình trạng cảm xúc của bệnh nhân trở nên ổn định, vừa có tác dụng điều trị trạng thái hưng cảm, đồng thời cũng có tác dụng điều trị trạng thái trầm cảm. • Thuốc điều chỉnh khí sắc thường dược dùng để điều trị dự phòng loạn thần cảm xúc. • Thuốc điều chỉnh khí sắc có phạm vi an
Nguyên tắc chung dùng thuốc cho bệnh nhân tâm thần • Giải thích cho người nhà bệnh nhân biết, dặn người nhà BN cho bệnh nhân uống thuốc đều đặn mỗi ngày • Nói rõ cho người nhà bệnh nhân biết các biến chứng và các tác dụng phụ của thuốc an thần kinh • Dặn dò BN và người nhà phải đưa BN đến khám bệnh đầy đủ, đều đặn theo định kỳ • Thực hiện đầy đủ và chính xác các y lệnh của bác sĩ. • Dùng đúng thuốc, đủ liều lượng và đúng thời gian. • Trước khi cho người bệnh dùng thuốc phải thực hiện: – 3 kiểm tra (tên bn, tên thuốc, liều thuốc), 5 đối chiếu (số giường/phòng, nhãn thuốc, chất lượng thuốc, đường tiêm thuốc, thời hạn thuốc) – Tuân thủ tuyệt đối các quy chế sử dụng thuốc độc. – Đảm bảo nguyên tắc vô khuẩn tuyệt đối khi thực hiện các kỹ thuật CS.
Tiêm thuốc cho bệnh nhân tâm thần • Tiêm thuốc: giai đoạn cấp tính. • Trước khi tiêm cần phải giải thích, động viên để BN yên tâm, trong trường hợp bệnh nhân không hợp tác, chống đối kích động thì phải chờ đông người giữ BN để tiêm. • Khi tiêm phải đặt BN ở tư thế thuận lợi, thoải mái, dễ tiêm. Đề phòng tình trạng bệnh nhân kích động, giãy giụa làm gãy kim hoặc vỡ bơm tiêm. • Vị trí tiêm: thường tiêm ở mông hoặc mặt trước ngoài đùi, là nơi có nhiều cơ nên thuốc dễ tan. • Khi tiêm xong phải để BN nằm tại giường, đề phòng tình trạng tụt huyết áp khi thay đổi tư thế. • Tiêm xong phải theo dõi mạch, nhiệt độ, huyết áp và toàn trạng của BN, phát hiện kịp thời các biến chứng để báo cáo cho bác sĩ xử trí. • Thuốc tiêm cho BN TT thường là số lượng nhiều, nếu thuốc lâu tan sờ vào chỗ tiêm thấy cứng thì phải chườm nóng vào chỗ tiêm cho BN, lần tiêm tiếp theo nên thay đổi vị trí tiêm cho phù hợp.
Cho bệnh nhân tâm thần uống thuốc • Phần lớn BN TT ngại uống thuốc, thường giấu thuốc một cách rất tinh vi như ở kẽ ngón tay, dưới lưỡi, khe lợi, ống tay áo, túi áo… cho nên phải có biện pháp kiểm tra BN có uống thuốc thật sự không, đảm bảo nguyên tắc thuốc phải đủ liều và đến tận dạ dày của BN. • Thời gian quy định cho BN uống thuốc thường là sau bữa ăn sáng, trưa và tối (lúc 19 giờ 30 phút). Thông thường BN uống thuốc ngày 2 lần (buổi sáng và buổi tối). • Khi cho BN uống thuốc phải cho từng BN uống một, không phát thuốc đồng loạt cho BN uống cùng một lúc sẽ không kiểm tra được. BN uống thuốc xong phải kiểm tra miệng BN (dưới lưỡi, khe lợi…) nếu thấy không còn thuốc thì mới cho BN khác uống tiếp. • Nếu BN không tự uống được, phải hòa thuốc vào nước cho BN uống. • Khi BN uống thuốc xong, dặn BN nằm nghỉ tại giường, không nên đi lại nhiều và theo dõi các diễn biến bất thường của BN.
Hướng dẫn sử dụng thuốc cho bệnh nhân tâm thần điều Sau khi ra viện, BN cần phải được điều trị ngoại trú tại trịliều ngoại thấp hơn trú • nhà, thông thường ở bệnh viện. • Khi BN ra viện, phải dặn người nhà quản lý thuốc chặt chẽ và hàng ngày cho BN uống thuốc đều đặn theo chỉ định của bác sĩ. • Hướng dẫn cho người nhà BN biết các tác dụng phụ của thuốc hoặc các biến chứng có thể xảy ra để có biện pháp theo dõi và báo cáo bác sĩ xử trí kịp thời. • Hướng dẫn cho người nhà BN biết cách phát hiện và kiểm tra được BN giấu thuốc hoặc vứt bỏ để có biện pháp đề phòng.
4.4. Các biến chứng có thể xảy ra khi sử dụng thuốc hướng thần 4.4.1. Xuất hiện tác dụng không mong muốn • củamạch Xuất hiện thuốc nhanh, huyết áp hạ, rối loạn thần kinh thực vật, bồn chồn bất an, táo bón, run tay chân, khó nuốt, tăng tiết nước bọt, tăng trương lực cơ. • Biểu hiện dị ứng thuốc như mẩn đỏ, ngứa, mề đay. • Có thể ngộ độc cấp hoặc xuất hiện hội chứng an thần kinh ác tính. • Nếu sử dụng các thuốc an thần kinh kéo dài, có thể xuất hiện loạn động muộn.
Khi đã phát hiện được các biến chứng do dùng thuốc • Phải kịp thời báo cáo cho bác sĩ biết để xử trí, có thể giảm thuốc hoặc cắt toàn bộ thuốc an thần đang sử dụng, có thể phải cho thêm các thuốc làm giảm tác dụng phụ.
Phòng các tai biến có thể xảy ra • Dặn bệnh nhân nên nằm nghỉ tại giường sau khi dùng thuốc và uống thuốc sau khi ăn. • Cần kiểm tra mạch, nhiệt độ, huyết áp thường xuyên. Nếu phát hiện bất thường phải báo cáo kịp thời cho bác sĩ xử trí.