Bài giảng Quan hệ kinh tế quốc tế: Chương 1 - Phan Minh Hòa

Chia sẻ: Dsczx Dsczx | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

121
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung trình bày của chương 1 Tổng quan về quan hệ kinh tế quốc tế nằm trong bài giảng quan hệ kinh tế quốc tế nhằm nêu một số khái niệm, quan điểm về các vấn đề quan hệ kinh tế quốc tế, phương pháp nghiên cứu quan hệ kinh tế quốc tế.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Quan hệ kinh tế quốc tế: Chương 1 - Phan Minh Hòa

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG Gi¸o viªn: KHOA KINH TẾ NGOẠI THƯƠNG Phan Minh Hßa FTU Khoa Kinh tÕ Ngo¹i th−¬ng - 04 834 5801 Email: phanminhhoa@gmail.com M«n häc Quan hÖ Kinh tÕ Quèc tÕ: Quan hÖ kinh tÕ thuéc kiÕn thøc c¬ së ngµnh quèc tÕ Thêi l−îng cña m«n häc: Thi hÕt m«n: H×nh thøc thi: QUAN HÖ KINH TÕ QUèC TÕ Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Tæng quan vÒ Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ Th−¬ng m¹i quèc tÕ - KÕt hîp gi÷a lý thuyÕt vµ thùc tiÔn - KÕt hîp víi nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ kinh tÕ chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i quèc tÕ häc, lÞch sö häc thuyÕt kinh tÕ, kinh tÕ chÝnh Th−¬ng m¹i dÞch vô trÞ häc... §Çu t− quèc tÕ - CËp nhËt th«ng tin thêi sù kinh tÕ thÕ giíi. Di chuyÓn quèc tÕ vÒ hμng ho¸ Søc Lao ®éng - Liªn hÖ víi hoµn c¶nh thùc tiÔn, ¸p dông t¹i Quan hÖ quèc tÕ vÒ Khoa häc vμ C«ng nghÖ ViÖt Nam - Häc kÕt hîp víi nghiªn cøu Khoa häc Liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ vμ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ Tμi liÖu tham kh¶o Internet S¸ch: - Quan hÖ Kinh tÕ Quèc tÕ - Lý thuyÕt vµ thùc tiÔn; Trang tin cña ChÝnh phñ VN www.chinhphu.vn PGS,TS Vò ChÝ Léc Bé Th−¬ng m¹i www.mot.gov.vn - Quan hÖ Kinh tÕ quèc tÕ; GS,TS Vâ Thanh Thu UBQG vÒ hîp t¸c KTQT www.nciec.gov.vn - Tµi liÖu vÒ c¸c tæ chøc quèc tÕ M¹ng QG vÒ Héi nhËp www.dei.gov.vn - Kinh tÕ Quèc tÕ (NXB ChÝnh trÞ QG 1996) VB ph¸p luËt www.vietlaw.gov.vn - Kinh tÕ häc Quèc tÕ (S¸ch dÞch, TLTK cña tr−êng §HNT, Thêi b¸o KT ViÖt nam www.vneconomy.com.vn Peter Lindert) Thêi b¸o Kinh tÕ SG www.saigontimes.com.vn/tbktsg Bé KÕ ho¹ch & ĐÇu t− www.mpi.gov.vn T¹p chÝ, B¸o: - T¹p chÝ Kinh tÕ ®èi ngo¹i; Tr−êng §¹i häc Ngo¹i th−¬ng Tæng côc Thèng kª www.gso.gov.vn - T¹p chÝ Nh÷ng VÊn ®Ò Kinh tÕ thÕ giíi; ViÖn Kinh tÕ vµ ChÝnh trÞ TG Bé Ngo¹i giao www.mofa.gov.vn - T¹p chÝ Th−¬ng m¹i, Bé th−¬ng m¹i Tæng côc Hải quan www.customs.gov.vn - B¸o §Çu t− Bé Tµi chÝnh www.mof.gov.vn - Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam, Thêi b¸o Kinh tÕ Sµi Gßn Th−¬ng vô VN t¹i Hoa Kú www.vietnam-ustrade.org - Nghiªn cøu kinh tÕ, … Phßng Th−¬ng m¹i vµ CN www.vcci.com.vn Ng©n hµng thÕ giíi www.worldbank.org Th«ng tin thÞ tr−êng VN www vitranet com vn 1
Tr−êng ®¹i häc ngo¹i th−¬ng ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ Khoa kinh tÕ ngo¹i th−¬ng ¸p dông ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ liªn tôc: TiÓu luËn - TiÓu luËn: tû lÖ trong kÕt qu¶ cuèi cïng lµ 20% M«n häc: Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ - Bµi kiÓm tra gi÷a kú: 10% - Bµi kiÓm tra cuèi häc kú: 70% Tªn ®Ò tµi: §iÓm khuyÕn khÝch - TÝch cùc tham gia ph¸t biÓu, th¶o luËn - Tinh thÇn lµm viÖc nhãm, chia sÎ kinh nghiÖm vµ Ng−êi thùc hiÖn: 1. 2. tµi liÖu nghiªn cøu cho líp Gi¸o viªn h−íng dÉn: Hμ néi, 2005 Néi dung tiÓu luËn Ch−¬ng 1: Më ®Çu Tæng quan vÒ C¬ së lý luËn liªn quan tíi ®Ò tµi CÇn ph¶i tr×nh bµy c¸c néi dung: CÇn tr×nh bµy c¸c vÊn ®Ò sau: • TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi (nªu ý kiÕn tæng qu¸t ®Ó dÉn nhËp, giíi thiÖu vÒ vÊn ®Ò sÏ tr×nh bµy) Mét sè kh¸i niÖm, quan ®iÓm vÒ vÊn ®Ò chÝnh • Môc ®Ých nghiªn cøu cã liªn quan tíi ®Ò tµi • §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu (ph¹m vi vÒ thêi gian, Tr×nh bµy c¸c néi dung chÝnh lµm c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ vÒ kh«ng gian) thùc tr¹ng liªn quan tíi ®Ò tµi • Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu • KÕt cÊu cña ®Ò tµi Ch−¬ng 2: Ph©n tÝch thùc tr¹ng vµ nhËn ®Þnh, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng Hình thức: CÇn lµm râ: Thứ tự trình bày Ph©n tÝch râ thùc tr¹ng Bìa §¸nh gi¸ nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc, nh÷ng yÕu kÐm vµ Mục lục chØ râ nguyªn nh©n Mở đầu Các Chương Ch−¬ng 3: Kết luận §Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn, c¶i tiÕn hay kiÕn nghÞ Tài liệu tham khảo gi¶i quyÕt nh÷ng mÆt tån t¹i (Sách, Tạp chí, báo, Internet, tài liệu các loại,…) KÕt luËn: Tãm t¾t t×nh h×nh, kh¼ng ®Þnh nh÷ng ®ãng gãp míi 2
§Ò tµi: Ch−¬ng 1 - Kinh tÕ thÕ giíi: toµn cÇu ho¸ kinh tÕ, Tæng quan vÒ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ - Th−¬ng m¹i quèc tÕ: §Æc ®iÓm, xu h−íng ph¸t triÓn cña TMQT, kinh nghiÖm x©y dùng I. Mét sè kh¸i niÖm, ®èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p cstm cña c¸c n−íc,… nghiªn cøu cña m«n häc: - §Çu t− quèc tÕ 1. Mét sè kh¸i niÖm - Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam 1.1.Quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i Yªu cÇu c¬ b¶n vÒ viÕt: Lµ tæng thÓ nh÷ng mèi quan hÖ vÒ kinh tÕ, th−¬ng m¹i, - TÝnh khoa häc (néi dung, ý t−ëng râ rµng; c©u v¨n khoa häc vµ c«ng nghÖ cña mét nÒn kinh tÕ víi bªn ng¾n gän; sè liÖu cÇn ph¶i cËp nhËt, chÝnh x¸c, cã nguån ngoµi. trÝch dÉn cô thÓ; …) 1.2. Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ - TÝnh logic vµ hÖ thèng Lµ tæng thÓ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña c¸c - TÝnh thùc tiÔn nÒn kinh tÕ xÐt trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. 2. §èi t−îng nghiªn cøu cña m«n häc: 2.1. Chñ thÓ cña QHKTQT: - Chñ thÓ cÊp Nhµ n−íc: C¸c quèc gia, c¸c vïng l·nh thæ, c¸c nÒn kinh tÕ - Cao h¬n cÊp nhµ n−íc: c¸c liªn kÕt vµ tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ + liªn kÕt kinh tÕ khu vùc, liªn khu vùc, toµn cÇu + c¸c tæ chøc tµi chÝnh tiÒn tÖ + c¸c tæ chøc thuéc LHQ - Chñ thÓ thÊp h¬n cÊp Nhµ n−íc: c¸c c«ng ty, tËp ®oµn, xÝ nghiÖp 3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cña m«n häc: 2.2. Kh¸ch thÓ cña QHKTQT a. Th−¬ng m¹i quèc tÕ - KÕt hîp gi÷a lý thuyÕt vµ thùc tiÔn TM hμng hãa vμ TM dÞch vô? - KÕt hîp víi nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ kinh tÕ b. §Çu t− quèc tÕ häc, lÞch sö häc thuyÕt kinh tÕ, kinh tÕ chÝnh trÞ häc... c. Di chuyÓn quèc tÕ vÒ hàng hãa søc lao ®éng - CËp nhËt th«ng tin thêi sù kinh tÕ thÕ giíi. d. Quan hÖ quèc tÕ trong lÜnh vùc khoa häc c«ng nghÖ - Liªn hÖ víi hoµn c¶nh thùc tiÔn, ¸p dông t¹i VD? ViÖt Nam e. Quan hÖ quèc tÕ vÒ tiÒn tÖ: - Häc kÕt hîp víi nghiªn cøu khoa häc 3
II. Nh÷ng chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi 1.1. ChiÕn l−îc ®ãng cöa nÒn kinh tÕ ngo¹i cña c¸c n−íc trªn thÕ giíi: - Bèi c¶nh ¸p dông -Néi dung: 1.Hai lo¹i h×nh chiÕn l−îc 1.1. ChiÕn l−îc ®ãng cöa nÒn kinh tÕ C¸c quèc gia h¹n chÕ më réng c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i víi bªn ngoµi, ph¸t triÓn kinh tÕ 1.2. ChiÕn l−îc më cöa nÒn kinh tÕ b»ng néi lùc lµ chÝnh, thùc hiÖn viÖc tù cung, tù cÊp b»ng nh÷ng nguån lùc trong n−íc. Cô thÓ? + XK + NK + §Çu t− n−íc ngoµi - ¦u ®iÓm: - Nh−îc ®iÓm: + X©y dùng mét nÒn kinh tÕ tù chñ lµ nÒn t¶ng b¶o + Tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ æn ®Þnh nh−ng chËm ®¶m cho sù ®éc lËp vÒ chÝnh trÞ + NÒn kinh tÕ bÞ tôt hËu so víi bªn ngoµi + C¸c nguån lùc trong n−íc ®−îc khai th¸c tèi ®a ®Ó tháa m·n nhu cÇu trong n−íc + C¸c nguån lùc trong n−íc ®−îc khai th¸c tèi ®a nh−ng kh«ng hiÖu qu¶, kh«ng tranh thñ ®−îc c¸c + Tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ æn ®Þnh. NÒn kinh tÕ Ýt bÞ nguån lùc tõ bªn ngoµi ¶nh h−ëng bëi nh÷ng biÕn ®éng xÊu cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. + G©y thiÖt h¹i cho x· héi vµ ng−êi tiªu dïng + ThiÕu hôt c¸n c©n th−¬ng m¹i, khan hiÕm ngo¹i tÖ 1.2. ChiÕn l−îc më cöa nÒn kinh tÕ: * Néi dung: C¸c n−íc thùc hiÖn viÖc më réng c¸c quan hÖ kinh tÕ - Bèi c¶nh ¸p dông: ®èi ngo¹i víi bªn ngoµi, träng t©m lµ ho¹t ®éng ngo¹i th−¬ng, trong ®ã chó träng lµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, t¨ng c−êng thu hót vµ sö dông vèn, c«ng nghÖ bªn ngoµi ®Ó Nước Đóng cửa (ISI) Mở cửa (EOI) khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc trong n−íc. Singapore 1961 1965 Indonesia 1967 1982 Cô thÓ: + XK Malaysia 1958 1968 + NK Thailand 1962 1972 + §Çu t− Philippines 1946 1970 + C¸c h×nh thøc KT§N kh¸c 4
* Nh−îc ®iÓm: * ¦u ®iÓm: + Tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao nh−ng kh«ng æn + Tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao do cã thÓ kÕt hîp sö dông cã ®Þnh. hiÖu qu¶ c¸c yÕu tè bªn trong vµ bªn ngoµi phôc vô cho qu¸ + NÒn kinh tÕ phô thuéc vµ chÞu t¸c ®éng gi¸n tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ tiÕp hoÆc trùc tiÕp cña nh÷ng biÕn ®éng xÊu mµ + T¹o ra m«i tr−êng c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp, kÝch nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã thÓ ®−a l¹i. thÝch ®−îc s¶n xuÊt ph¸t triÓn VD? Khñng ho¶ng TC-TT ch©u ¸ + ThÞ tr−êng réng më, hµng ho¸ ®a d¹ng, phong phó, cã + Møc ®é b¶o hé gi¶m lµm cho nhiÒu ngµnh chÊt l−îng vµ ng−êi tiªu dïng cã thÓ tho¶ m·n nhu cÇu cña s¶n xuÊt néi ®Þa kh«ng tån t¹i ®−îc. m×nh mét c¸ch tèt nhÊt + NÒn kinh tÕ dÔ r¬i vµo t×nh tr¹ng ph¸t triÓn + Ph¸t triÓn s¶n xuÊt, n©ng cao thu nhËp quèc d©n, gi¶i mÊt c©n ®èi quyÕt viÖc lµm §¸nh gi¸ cña Ng©n hµng thÕ giíi 2000(%) 2001(%) T¨ng tr−ëng cña kinh tÕ thÕ giíi 3.8 1.3 Mét th−íc ®o thÓ hiÖn møc ®é héi nhËp KTQT cña QG: T¨ng tr−ëng kinh tÕ c¸c n−íc PT 3.7 0,9 lµ tû lÖ th−¬ng m¹i/GDP, vµ vèn §TNN trong tæng vèn T¨ng tr−ëng kinh tÕ c¸c n−íc §PT 5,5 2,9 ®Çu t− T¨ng tr−ëng kinh tÕ Mü 4,1 1,1 ViÖt Nam? T¨ng tr−ëng kinh tÕ EU 3,5 1,5 N¨m 1996 tû lÖ XK/GDP = 30%; n¨m 2005 = 60% T¨ng tr−ëng kinh tÕ NhËt B¶n 1,5 -0,8 Tû träng NK/GDP n¨m 2005: 69%. T¨ng tr−ëng kinh tÕ Ch©u Á 7,4 3,9 Tû lÖ vèn §TNN/tæng vèn ®Çu t− toµn x· héi n¨m 2005: T¨ng tr−ëng kinh tÕ §«ng Nam Á 7,0 1,7 26%. T¨ng tr−ëng kinh tÕ NIEs 8,0 1,0 T¨ng tr−ëng kinh tÕ Singapore 9,9 -2,3 T¨ng tr−ëng cña th−¬ng m¹i thÕ giíi 13,0 2,0 1.3. ViÖc lùa chän chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi Index of Openness* Some trade extensively, ngo¹i cña c¸c n−íc trªn thÕ giíi hiÖn nay: others very little. 1980 2000 China 6 26 How can this activity be Low-income country 20 26 understood and - §èi víi c¸c n−íc trªn thÕ giíi average explained? Turkey 5 24 Middle-income country 27 39 Më cöa nÒn kinh tÕ lµ sù lùa chän tÊt yÕu cña average c¸c n−íc trªn thÕ giíi hiÖn nay nÕu muèn tån t¹i USA 10 11 Japan 14 10 & ph¸t triÓn, kh«ng bÞ tôt hËu vÒ kinh tÕ so víi Germany n/a 33 c¸c n−íc kh¸c. Ireland 48 88 Sweden 29 47 Finland 33 42 Singapore 215 180 * Ratio of exports to GDP High-income country 39 49 multiplied by 100 average International Economics Hannele Wallenius 5
- §èi víi ViÖt Nam: T¹i sao? ViÖt Nam thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i ®éc lËp, VÒ mÆt lý luËn? tù chñ vµ réng më, ®a ph−¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ c¸c mèi - Phï hîp xu thÕ Toµn cÇu hãa quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, víi tinh thÇn: ViÖt Nam s½n sµng lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n−íc trong céng ®ång thÕ - Khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn m¹nh giíi, phÊn ®Êu v× hoµ b×nh, ®éc lËp vµ ph¸t triÓn, trªn c¸c - Ph©n bè kh«ng ®Òu c¸c yÕu tè s¶n xuÊt nguyªn t¾c: - M«i tr−êng kinh tÕ x· héi cã sù thay ®æi c¬ b¶n + T«n träng ®éc lËp chñ quyÒn, toµn vÑn l·nh thæ cña nhau, kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau VÒ mÆt thùc tiÔn? + B×nh ®¼ng cïng cã lîi Më cöa lµ lùa chän ®óng ®Ó ®¹t ®−îc tèc ®é t¨ng tr−ëng + Gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp gi÷a c¸c quèc gia b»ng con kinh tÕ cao ®−êng th−¬ng l−îng. Mét sè thµnh tùu ViÖt Nam ®¹t ®−îc: III. Bèi c¶nh quèc tÕ cña c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ - Quan hÖ th−¬ng m¹i: §Æc ®iÓm 1: 1990: 50 n−íc vµ vïng l·nh thæ 1995: 100 n−íc vµ vïng l·nh thæ Sau khi ChiÕn tranh L¹nh kÕt thóc, xu thÕ chung cña thÕ giíi hiÖn nay lµ xu thÕ hoµ ho·n, hoµ dÞu, chuyÓn tõ Nay: trªn 170 n−íc vµ vïng l·nh thæ ®èi ®Çu sang ®èi tho¹i. Ký HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i song ph−¬ng: 87 - ChiÕn tranh l¹nh - Quan hÖ ®Çu t− : trªn 75 n−íc vµ vïng l·nh thæ - Tham gia: ASEAN, APEC, ASEM, WTO - Côc diÖn thÕ giíi hiÖn nay §¬n cùc / §a cùc? - T¨ng tr−ëng kinh tÕ cao 6
§Æc ®iÓm 2: - Nguyªn nh©n: NÕu viÖc trËt tù thÕ giíi cò mÊt ®i lµm gi¶m nguy c¬ Biªn giíi, l·nh thæ, chiÕn tranh huû diÖt ë quy m« toµn thÕ giíi th× Lîi Ých tµi nguyªn, nh÷ng xung ®ét quèc tÕ vÉn cßn gia t¨ng vµ ¶nh T«n gi¸o d©n téc, h−ëng lín ®Õn tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÕ §¶ng ph¸i chÝnh trÞ, giíi Sù can thiÖp vÒ nh©n quyÒn. §Æc ®iÓm thø 3 - Kinh tÕ N«ng nghiÖp C¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ ngµy cµng ph¸t triÓn, - Kinh tÕ C«ng nghiÖp víi néi dung réng lín t¸c ®éng trùc tiÕp tíi mäi mÆt ®êi sèng kinh tÕ x· héi ë tÊt c¶ c¸c n−íc -Kinh tÕ tri thøc? Kinh tÕ tri thøc lµ nÒn kinh tÕ x©y dùng trªn c¬ së Kinh tÕ thÕ giíi cã xu h−íng chuyÓn dÞch tõ kinh tÕ vËt khai th¸c vµ sö dông tri thøc vµ th«ng tin chÊt sang kinh tÕ tri thøc “economies which are directly based on the production, distribution and use of knowledge and information” (OECD, 1996) §Æc ®iÓm 5: §Æc ®iÓm 4: Loµi ng−êi ®ang ®øng tr−íc nhiÒu vÊn ®Ò nan gi¶i ®ßi 4. Trong nhiÒu thËp kû gÇn ®©y, khu vùc kinh tÕ hái cÇn ph¶i cã sù hîp t¸c gi÷a c¸c n−íc ®Ó cïng nhau Ch©u ¸- Th¸i B×nh D−¬ng ®· næi lªn, trë thµnh khu gi¶i quyÕt: vùc cã tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ nhanh nhÊt, n¨ng ®éng nhÊt vµ trë thµnh trung t©m kinh tÕ lín cña thÕ giíi. - VÊn ®Ò m«i tr−êng - Thµnh c«ng vÒ hîp t¸c - C¸c c¨n bÖnh thÕ kû - T¨ng tr−ëng kinh tÕ - Sù bïng næ d©n sè, thÊt nghiÖp gia t¨ng, nghÌo ®ãi.... - T¨ng tr−ëng vÒ th−¬ng m¹i - Thu hót ®Çu t− n−íc ngoµi 7