Bài giảng Tài chính doanh nghiệp: Chương 4

CHƢƠNG 4: MÔ HÌNH ĐỊNH GIÁ TÀI SẢN VỐN CAPM

Khoa Tài chính – Ngân hàng, Trường ĐH CN Tp.HCM

CHƯƠNG 4: MÔ HÌNH ĐỊNH GIÁ TÀI SẢN VỐN

4.1 Lý thuyết lựa chọn danh mục Markowitz 4.2 Mô hình CAPM 4.3 Mô hình nhân tố và lý thuyết kinh doanh

chênh lệch giá APT

Lý thuyết lựa chọn danh mục Markowitz

• Những giả định về hành vi nhà đầu tư • Xác định tỷ trọng đầu tư vào từng tài sản của danh mục để rủi ro của danh mục là nhỏ nhất.

• Đường biên hiệu quả Markowitz • Đường bàng quan (đường hữu dụng) của nhà

• Quyết định của nhà đầu tư.

đầu tư

Lý thuyết lựa chọn danh mục Markowitz

– Các quyết định đầu tư dựa trên đánh giá lợi

nhuận kz vọng và rủi ro.

– Tất cả các nhà đầu tư đều có cùng thời gian nắm

giữ tài sản.

– Các nhà đầu tư có quan điểm đầu tư thuần nhất – Thông tin minh bạch, miễn phí, sẵn có. – Tài sản tài chính có thể dễ dàng thay thế

• Những giả định về hành vi nhà đầu tư

Lý thuyết lựa chọn danh mục Markowitz

– Trả lời: xét 3 trường hợp sau:

• Xác định tỷ trọng đầu tư vào từng tài sản của danh mục để rủi ro của danh mục là nhỏ nhất. – Câu hỏi: một danh mục có hai chứng khoán A và B, đầu tư bao nhiêu vào A và bao nhiêu vào B để rủi ro của danh mục là nhỏ nhất???

Lý thuyết lựa chọn danh mục Markowitz

•

Lý thuyết lựa chọn danh mục Markowitz

TSSL ĐLC

Ví dụ: tính tỷ trọng đầu tư vào CK A, B để RR của DM là nhỏ nhất ứng với ba trường hợp trên.

CK A 15% 10% CK B 13% 8%

Lý thuyết lựa chọn danh mục Markowitz

– Với một mức RR cho trước thì mức lợi suất kz

vọng là cao nhất

– Với một mức lợi suất kz vọng cho trước thì rủi ro

đi cùng là nhỏ nhất.

• Đường biên hiệu quả Markowitz: Đường biên hiệu quả Markowitz là tập hợp các điểm thỏa mãn hai điều kiện sau:

Lý thuyết lựa chọn danh mục Markowitz

ĐLC

Vẽ đường biên hiệu quả: TSSL

Lý thuyết lựa chọn danh mục Markowitz

Những danh mục đầu tư có cùng giá trị hữu dụng sẽ nằm trên 1 đường cong gọi là đường bàng quan.

• Đường bàng quan U= R – 0,5 A2

Lý thuyết lựa chọn danh mục Markowitz

Được nhà đầu tư yêu thích hơn

TSSL

Dốc ít hơn  thích rủi ro hơn

U1 U2

ĐLC

Lý thuyết lựa chọn danh mục Markowitz • Quyết định của nhà đầu tư DM đầu tư tối ưu là tiếp điểm giữa đường biên hiệu quả và đường cong hữu dụng.

TSSL

U1 U2

ĐLC

4.1- GIỚI THIỆU CHUNG VỀ MÔ HÌNH ĐỊNH GIÁ TÀI SẢN VỐN CAPM :

• Mô hình định giá tài sản vốn (Capital asset

pricing model - CAPM) là mô hình mô tả mối quan hệ giữa rủi ro và tỷ suất sinh lợi mong đợi.

• Mô hình CAPM do ba nhà kinh tế William

Sharpe, John Lintnet và Jack Treynor phát triển từ những năm 1960.

4.1- GIỚI THIỆU CHUNG VỀ MÔ HÌNH ĐỊNH GIÁ TÀI SẢN VỐN CAPM :

• Những giả định của mô hình CAPM: - NĐT nắm giữ danh mục đã đa dạng hóa hoàn toàn, và là nhà đầu tƣ hiệu quả Markowitz

- Thị trƣờng vốn là thị trƣờng hiệu quả - Các NĐT có thể vay nợ hoặc cho vay với lãi suất phi rủi ro và lãi suất này liên tục, không đổi theo thời gian.

- Các NĐT có 2 cơ hội đầu tƣ: đầu tƣ vào chứng

khoán phi rủi ro và danh mục cổ phiếu thị trƣờng.

4.1- GIỚI THIỆU CHUNG VỀ MÔ HÌNH ĐỊNH GIÁ TÀI SẢN VỐN CAPM :

về TSSL mong đợi, phƣơng sai và hiệp phƣơng sai.

• Những giả định của mô hình CAPM: - Tất cả các NĐT đều có mong đợi thuần nhất

thể chia nhỏ danh mục đầu tƣ.

- Đƣợc phép bán khống không giới hạn.

- Thị trƣờng vốn ở trạng thái cần bằng - Tất cả các NĐT là những ngƣời ngại rủi ro - Tất cả các NĐT có cùng thời gian đầu tƣ, có

4.2- NỘI DUNG CỦA MÔ HÌNH CAPM :

4.2.1.1- Rủi ro khi nhà đầu tư nắm giữ danh mục thị

Do tỷ suất sinh lợi hoặc giá của các chứng khoán biến động không cùng chiều với nhau, cho nên có một cơ hội để làm giảm rủi ro cho nhà đầu tƣ bằng cách đa dạng hóa danh mục đầu tƣ. Rủi ro không hệ thống đƣợc loại bỏ bằng cách đa dạng hóa.Nhƣng có một vài rủi ro không thể loại trừ gọi là rủi ro hệ thống hoặc rủi ro thị trường. Rủi ro thị trường của các chứng khoán trong danh mục đƣợc xác định bằng cách đo lƣờng độ nhạy cảm của các chứng khoán đó đối với các biến động thị trƣờng-gọi là Beta.

trường

4.2- NỘI DUNG CỦA MÔ HÌNH CAPM :

• Cách tính beta

4.2- NỘI DUNG CỦA MÔ HÌNH CAPM :

• Giải thích ý nghĩa chỉ số beta: Hệ số beta dƣơng cho thấy TSSL của chứng khoán biến động cùng chiều với TSSL thị trƣờng (tƣơng quan xác định)

chứng khoán compaq biến động cùng chiều và gấp 1,5 lần tỷ suất sinh lợi thị trƣờng. Giải thích câu hỏi 12/137 giáo trình cũ.

VD: Hệ số beta bằng 1,5 cho thấy TSSL của

4.2- NỘI DUNG CỦA MÔ HÌNH CAPM :

(The security characteristic line) : Đƣờng đặc trƣng chứng khoán là đƣờng thẳng mô tả mối quan hệ giữa TSSL của một chứng khoán cá biệt với TSSL của danh mục thị trƣờng.

• 4.2.1.2- Đường đặc trưng của chứng khoán

4.2- NỘI DUNG CỦA MÔ HÌNH CAPM :

4.3.2 - Quan hệ giữa rủi ro và tỷ suất sinh lợi – Đƣờng thị trƣờng chứng khoán SML (The security Market Line)

Tỷ suất sinh lợi mong đợi của một chứng khoán có mối tƣơng quan xác định với rủi ro của chứng khoán đó.

Beta là hệ số dùng để đo lƣờng rủi ro của một chứng khoán. Do đó, tỷ suất sinh lợi mong đợi của một chứng khoán có quan hệ dƣơng với hệ số Beta của nó.

Chứng khoán có Beta càng lớn thì rủi ro càng cao,

4.2- NỘI DUNG CỦA MÔ HÌNH CAPM :

• Từ phƣơng trình 4.1 rút ra nhận xét: - Khi beta =1 thì rj= - Khi beta =0 thì rj=

Phƣơng trình 4.1 đƣợc biểu diễn bởi đƣờng thị trƣờng chứng khoán SML, đƣờng SML mô tả mối quan hệ giữa TSSL và beta của chứng khoán, đƣờng SML có:

- Hệ số chặn là : - Độ dốc là:

4.2- NỘI DUNG CỦA MÔ HÌNH CAPM :

Company Logo

4.2- NỘI DUNG CỦA MÔ HÌNH CAPM :

trƣờng là 15% beta là 1, tín phiếu kho bạc 5% với beta là 0.

• Câu hỏi: Tỷ suất sinh lời kỳ vọng của thị

Cổ phiếu nào bị định giá thấp?

- Cổ phiếu A có TSSL là 15% và beta là 2 - Cổ phiếu B có TSSL là 25% và beta là 1,5 Vẽ đƣờng SML, cổ phiếu nào bị định giá cao?

Vẽ hình

4.2- NỘI DUNG CỦA MÔ HÌNH CAPM :

Cổ phiếu

Beta

Xem xét mô hình CAPM đối với một danh mục đầu tƣ:

Tỷ trọng từng loại cổ phiếu trong danh mục đầu tƣ

A

0,5

20%

B

0,7

25%

C

1,0

10%

D

1,2

30%

E

-0,5

15%

4.2- NỘI DUNG CỦA MÔ HÌNH CAPM :

của danh mục:

Rp =

• Áp dụng công thức học ở chƣơng 3 tính TSSL

Áp dụng mô hình CAPM tính Rp: Rp =

Cách 2: Beta của danh mục đầu tƣ =

4.2- NỘI DUNG CỦA MÔ HÌNH CAPM :

• Qua ví dụ tính toán trên ta nhận thấy rằng mô hình CAPM vẫn có thể áp dụng cho trƣờng hợp tỷ suất sinh lợi mong đợi của chứng khoán riêng lẻ và của cả danh mục đầu tƣ.

4.3- ƯU NHƯỢC ĐIỂM CỦA MÔ HÌNH CAPM

dụng được trên thực tế.

Mô hình CAPM tập trung vào mối quan hệ giữa lợi

nhuận và rủi ro

4.3.1- Ƣu điểm của mô hình CAPM : Mô hình CAPM có ưu điểm là đơn giản và có thể ứng

Mô hình CAPM so với các phƣơng pháp khác có thể

đƣa ra quyết định đầu tƣ tốt hơn.

4.3- ƯU NHƯỢC ĐIỂM CỦA MÔ HÌNH CAPM

cổ phiếu

- Cho rằng lợi nhuận kỳ vọng chỉ phụ thuộc vào yếu

4.3.2- Nhƣợc điểm của mô hình CAPM : - Một số giả định không phù hợp với thực tế - Không thể hiện rõ ràng về lợi suất trung bình của

tố duy nhất là beta.

CHƯƠNG 4: MÔ HÌNH ĐỊNH GIÁ TÀI SẢN VỐN

4.4- LÝ THUYÊT THỊ TRƢỜNG VỐN VÀ MÔ

HÌNH CAPM :

4.5.1- Nền tảng của lý thuyết thị trƣờng vốn : Lý thuyết thị trƣờng vốn đƣợc xây dựng dựa trên lý thuyết danh mục của Markowitz với các giả định sau :

- Nhà đầu tƣ muốn tối đa hóa tỷ suất sinh lợi với

- Những nhà đầu tƣ luôn từ chối rủi ro. - Tất cả những nhà đầu tƣ đều là các nhà đầu tƣ hiệu quả Markowitz, họ mong muốn nắm giữ

một mức độ rủi ro cho phép.

4.4- LÝ THUYÊT THỊ TRƢỜNG VỐN VÀ MÔ HÌNH CAPM :

- Các nhà đầu tƣ có thể đi vay và cho vay ở lãi suất

- Tất cả các nhà đầu tƣ đều có các mong đợi thuần nhất : họ ƣớc lƣợng các phân phối xác xuất tỷ suất sinh lợi trong tƣơng lai giống hệt nhau.

phi rủi ro.

- Các nhà đầu tƣ có một phạm vi thời gian một kỳ

- Tất cả các nhà đầu tƣ có thể mua và bán các tỷ lệ phần trăm của bất kỳ tài sản hay danh mục nào.

nhƣ nhau

4.4- LÝ THUYÊT THỊ TRƢỜNG VỐN VÀ MÔ HÌNH CAPM :

tới việc mua và bán các tài sản.

- Không có lạm phát hay bất kỳ thay đổi nào trong lãi suất, hoặc lạm phát đƣợc phản ánh một cách đầy đủ

- Các thị trƣờng vốn ở trạng thái cân bằng.

- Không có thuế và chi phí giao dịch liên quan

4.4- LÝ THUYÊT THỊ TRƢỜNG VỐN VÀ MÔ HÌNH CAPM :

4.5.2- Nội dung của lý thuyết thị trƣờng vốn 4.5.2.1- Tài sản phi rủi ro : Tài sản phi rủi ro là một tài sản có phƣơng sai bằng không. Tài sản đó sẽ không có tƣơng quan với tất cả các tài sản rủi ro khác và sẽ có một tỷ suất sinh lợi phi rủi ro, Rf.

Tài sản rủi ro là một tài sản có tỷ suất sinh lợi không chắc chắn trong tƣơng lai,đƣợc đo lƣờng bằng phƣơng sai hoặc độ lệch chuẩn của tỷ suất sinh lợi.

4.4- LÝ THUYÊT THỊ TRƢỜNG VỐN VÀ MÔ HÌNH CAPM :

• Hiệp phương sai của tài sản phi rủi ro với bất kỳ tài sản rủi ro hay danh mục tài sản nào sẽ luôn bằng không. .

• Điều gì sẽ xảy ra khi chúng ta đƣa tài sản phi rủi ro vào trong thế giới rủi ro của mô hình danh mục Markowitz. Đó chính là nội dung của lý thuyết thị trƣờng vốn.

4.4- LÝ THUYÊT THỊ TRƢỜNG VỐN VÀ MÔ HÌNH CAPM :

Tài sản phi rủi ro + Danh mục đầu tƣ hiệu quả Markowitz

TSSL và ĐLC???

• 4.5.2.2- Kết hợp một tài sản phi rủi ro với danh mục đầu tư hiệu quả Markowitz – Đường thị trường vốn CML (The Capital Market Line) :

4.4- LÝ THUYÊT THỊ TRƢỜNG VỐN VÀ MÔ HÌNH CAPM :

4.4- LÝ THUYÊT THỊ TRƢỜNG VỐN VÀ MÔ HÌNH CAPM : 4.5.3- Quan hệ giữa lý thuyết thị trƣờng vốn và mô hình định giá tài sản

vốn CAPM :

Phƣơng trình đƣờng thị trƣờng vốn CML : phản ánh mối quan hệ giữa rủi ro và tỷ suất sinh lợi mong đợi của danh

mục đầu tƣ.

Giả sử chúng ta thay danh mục đầu tƣ bằng một chứng khoán cá biệt j, thì

phƣơng trình trên có thể viết thành :

(4.9)

(4.10)

thì

Đặt • Nhƣ thế phƣơng trình (4.10) chính là phƣơng trình biểu diễn đƣờng thị

trƣờng chứng khoán SML.

• Do đó, có thể kết luận rằng mô hình định giá tài sản vốn chỉ là một

trƣờng hợp đặc biệt của lý thuyết thị trƣờng vốn mà thôi.

Mô hình nhân tố và l{ thuyết KDCLG (APT)

– TSSL được mô tả bằng mô hình nhân tố – Không có cơ hội kinh doanh chênh lệch – Có một lượng chứng khoán đủ lớn để xây dựng

DMĐT đa dạng hóa tốt

– Thị trường tài chính không có những bất hoàn hảo

• Các giả định của APT:

Mô hình nhân tố và l{ thuyết KDCLG (APT)

• APT và kinh doanh chênh lệch giá Nếu hai khoản đầu tư giống nhau nhưng lại có TSSL kz vọng khác nhau thì một NĐT có thể kiếm lợi phi rủi ro bằng cách mua một khoản đầu tư có TSSL kz vọng cao hơn và bán khống một khoản đầu tư có TSSL kz vọng thấp hơn  kinh doanh chênh lệch giá

Mô hình nhân tố và l{ thuyết KDCLG (APT)

thuyết APT (SV tự đọc sách)

• Cách ước lượng các nhân tố để áp dụng vào lý