BÁO CÁO " ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ Ô NHIỄM NƯỚC MẶT TẠI CÁC TRANG TRẠI CHĂN NUÔI LỢN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HƯNG YÊN "

Chia sẻ: Vồng Cầu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

112
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu này được tiến hành nhằm đánh giá thực trạng ô nhiễm nước mặt tại các trang trại chăn nuôi lợn ở hai huyện Văn Giang và Khoái Châu (tỉnh Hưng Yên). Quá trình lấy mẫu được tiến hành 5 lần với khoảng thời gian 2 tháng/lần từ tháng 02 – 12/2010. Hầu hết nước mặt tại các trang trại đều đã bị ô nhiễm khá nghiêm trọng khi hàm lượng DO trung bình đều rất thấp, còn nồng độ trung bình của COD, NH4+, PO43- đều vượt quá quy chuẩn Việt Nam (QCVN08) nhiều lần. Mức độ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: BÁO CÁO " ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ Ô NHIỄM NƯỚC MẶT TẠI CÁC TRANG TRẠI CHĂN NUÔI LỢN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HƯNG YÊN "

Tạp chí Khoa học và Phát triển 2011: Tập 9, số 3: 393 - 401 TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI §¸NH GI¸ MøC §é ¤ NHIÔM N¦íC MÆT T¹I C¸C TRANG TR¹I CH¡N NU¤I LîN TR£N §ÞA BμN TØNH H¦NG Y£N Surface Water Pollution Assessment at Difference Pig-farms in Hung Yen Province Cao Trường Sơn1, Lương Đức Anh1, Vũ Đình Tôn2, Hồ Thị Lam Trà3 1 Khoa Tài nguyên và Môi trường, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội 2 Khoa Chăn nuôi & Nuôi trồng thuỷ sản, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội, 3 Công đoàn giáo dục Việt Nam Địa chỉ email tác giả liên lạc: caotruongson_nn@yahoo.com Ngày gửi đăng: 14.03.2011; Ngày chấp nhận: 20.05.2011 TÓM TẮT Nghiên cứu này được tiến hành nhằm đánh giá thực trạng ô nhiễm nước mặt tại các trang trại chăn nuôi lợn ở hai huyện Văn Giang và Khoái Châu (tỉnh Hưng Yên). Quá trình lấy mẫu được tiến hành 5 lần với khoảng thời gian 2 tháng/lần từ tháng 02 – 12/2010. Hầu hết nước mặt tại các trang trại đều đã bị ô nhiễm khá nghiêm trọng khi hàm lượng DO trung bình đều rất thấp, còn nồng độ trung bình của COD, NH4+, PO43- đều vượt quá quy chuẩn Việt Nam (QCVN08) nhiều lần. Mức độ ô nhiễm nước mặt tại các trang trại chăn nuôi lợn là khác nhau: Tại các trang trại CV + C mức độ ô nhiễm là cao nhất, mức độ ô nhiễm thấp hơn ở các trang trại VAC và nhẹ nhất là tại trang trại CA. Sự khác biệt về mật độ lợn nuôi và các hợp phần trong các mô hình trang trại lợn là nguyên nhân chính dẫn tới các mức độ ô nhiễm nước mặt nặng nhẹ khác nhau. Từ khóa: Hưng Yên, mức độ ô nhiễm, nước mặt, trang trại lợn. SUMMARY This study was carried out to assess the levels of surface water pollution at different pig-farms in Van Giang and Khoai Chau district, Hung Yen province. Surface water samples were collected five times from February to December 2010 with a two-month interval. The results show that all surface- water samples at these pig-farms were serious contamination such as the average concentrations of COD, NH4+ and PO43- was higher than the National technical regulation on surface-water quality of Vietnam, and the average concentrations of DO were very low. Levels of surface-water pollution depend on typology of these farms. The highest surface water pollution was in the farms livestock- garden + pig raising (CV + C), lower than in the farm integrated Garden-pond-pig raising (VAC) and poorest in the farms with Pig-raising – garden (CA). The difference levels of surface-water pollution due to pig raising densities and components of these pig-farms. Key words: Hung Yen province, level of pollution, pig-farm, surface-water. 1. §ÆT VÊN §Ò ch¨n nu«i theo h×nh thøc hé gia ®×nh ®· cã Ch¨n nu«i lμ mét trong hai ngμnh quan tõ l©u ®êi. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, h×nh träng cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. ë n−íc ta thøc ch¨n nu«i theo c¸c trang tr¹i tËp trung 393
Đánh giá mức độ ô nhiễm nước mặt tại các trang trại chăn nuôi lợn trên địa bàn tỉnh Hưng Yên ®· ®−îc h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn nhanh 2.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu chãng, ®Æc biÖt tõ khi cã NghÞ quyÕt 2.2.1. Ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu 03/2000/NQ-CP ngμy 02/2/2000 cña ChÝnh phñ vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. §©y lμ C¸c sè liÖu cã liªn quan tíi nghiªn cøu xu thÕ phæ biÕn trªn toμn thÕ giíi vμ lμ ®−îc thu thËp chñ yÕu tõ c¸c c¬ quan chøc h−íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ quan träng n¨ng nh−: Côc Ch¨n nu«i, Uû ban Nh©n d©n trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë n−íc ta. huyÖn V¨n Giang, huyÖn Kho¸i Ch©u… Trong c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i cña n−íc 2.2.2. Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra b»ng b¶ng hái ta th× sè l−îng c¸c trang tr¹i lîn lμ lín nhÊt Nghiªn cøu nμy ®· thiÕt kÕ phiÕu ®iÒu víi 7.475 trang tr¹i chiÕm 42,2% tæng sè trang tr¹i ch¨n nu«i (Côc Ch¨n nu«i, 2007). tra vμ tiÕn hμnh ®iÒu tra ngÉu nhiªn t¹i 46 ViÖc ph¸t triÓn c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i lîn trang tr¹i ch¨n nu«i lîn trªn ®Þa bμn hai tËp trung ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, huyÖn V¨n Giang vμ huyÖn Kho¸i Ch©u gãp phÇn c¶i thiÖn thu nhËp cho ng−êi n«ng (H−ng Yªn) nh»m thu thËp c¸c th«ng tin vÒ d©n. Tuy nhiªn do viÖc tËp trung mét l−îng sè l−îng lîn nu«i, diÖn tÝch, kiÓu trang tr¹i… lín lîn nu«i trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch, céng cña c¸c trang tr¹i lîn nh»m ®−a ra c¸c th«ng víi tr×nh ®é qu¶n lý s¶n xuÊt ®Æc biÖt lμ qu¶n tin chung vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn trang tr¹i lý chÊt th¶i ch¨n nu«i lîn cña ng−êi d©n cßn lîn vμ lμm c¬ së ®Ó lùa chän c¸c ®Þa ®iÓm lÊy thÊp nªn ®· g©y ra ¸p lùc lín cho m«i tr−êng, mÉu n−íc mÆt. nhÊt lμ m«i tr−êng n−íc mÆt trong vμ xung 2.2.3. Ph−¬ng ph¸p lÊy mÉu quanh c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i lîn. H−ng Yªn lμ mét tØnh thuéc khu vùc C¨n cø vμo kÕt qu¶ ®iÒu tra t¹i 46 trang trung t©m cña ®ång b»ng ch©u thæ s«ng tr¹i, nghiªn cøu ®· lùa chän 10 trang tr¹i Hång, n¬i cã tèc ®é ph¸t triÓn c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i ®iÓn h×nh, thuéc c¸c lo¹i h×nh ch¨n nu«i lîn tËp trung kh¸ nhanh trong trang tr¹i kh¸c nhau: 3 trang tr¹i V−ên – Ao nh÷ng n¨m võa qua. MËt ®é lîn nu«i trong – Chuång (VAC), 3 trang tr¹i Chuång – Ao c¸c trang tr¹i ë ®©y kh¸ lín vμ ngμy cμng gia (CA), 2 trang tr¹i Chuång – V−ên (CV) vμ 2 t¨ng ®· ¶nh h−ëng nghiªm träng ®Õn chÊt trang tr¹i Chuång (C). l−îng n−íc mÆt trong vμ xung quanh c¸c - C¸c mÉu n−íc mÆt ®−îc lÊy t¹i ®é s©u trang tr¹i ch¨n nu«i lîn. Nghiªn cøu nμy 20 cm, theo ph−¬ng ph¸p lÊy mÉu hçn hîp ®−îc thùc hiÖn nh»m chØ ra hiÖn tr¹ng ph¸t (lÊy tõ 3 - 5 ®iÓm xung quanh ao sau ®ã chén triÓn cña c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i lîn trªn l¹i ®Ó ®−îc mét mÉu ®¹i diÖn) b»ng dông cô ®Þa bμn tØnh H−ng Yªn; ®¸nh gi¸ møc ®é « lÊy mÉu n−íc mÆt chuyªn dông. nhiÔm n−íc mÆt trong c¸c trang tr¹i ch¨n + C¸c mÉu n−íc mÆt ®−îc lÊy t¹i c¸c ao nu«i lîn vμ ®Ò xuÊt c¸c ph−¬ng ¸n c¶i thiÖn, nu«i c¸ ®èi víi hai lo¹i h×nh trang tr¹i VAC lùa chän c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i ch¨n nu«i vμ AC do trong c¸c trang tr¹i nμy c¸c chñ lîn phï hîp. trang tr¹i th−êng xuyªn x¶ trùc tiÕp ph©n th¶i vμ n−íc th¶i chuång tr¹i xuèng ao ®Ó 2. §ÞA §IÓM Vμ PH¦¥NG PH¸P lμm thøc ¨n nu«i c¸. NGHI£N CøU + §èi víi c¸c trang tr¹i CV vμ C do kh«ng cã thμnh phÇn ao nu«i c¸, nªn ph©n 2.1. §Þa ®iÓm nghiªn cøu th¶i vμ n−íc th¶i chuång tr¹i ®−îc ®æ th¶i Nghiªn cøu nμy ®−îc thùc hiÖn trªn ®Þa trùc tiÕp vμo c¸c ao, hå tù nhiªn xung quanh bμn hai huyÖn V¨n Giang vμ Kho¸i Ch©u, c¸c trang tr¹i (kho¶ng c¸ch c¸c ao tíi c¸c n¬i tËp trung hÇu hÕt c¸c trang tr¹i ch¨n trang tr¹i dao ®éng tõ 2 - 10 m). Do ®ã, nu«i lîn cña tØnh H−ng Yªn. nghiªn cøu còng lÊy c¸c mÉu n−íc mÆt t¹i 394
Cao Trường Sơn, Lương Đức Anh, Vũ Đình Tôn, Hồ Thị Lam Trà c¸c ao, hå nμy ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é ¶nh Standard methods, 1976). h−ëng cña c¸c lo¹i trang tr¹i trªn g©y ra. V× 2.2.5. Ph−¬ng ph¸p xö lý sè liÖu c¸c mÉu n−íc tõ hai m« h×nh CV vμ C ®Òu C¸c sè liÖu thu thËp vμ ph©n tÝch ®−îc ®−îc lÊy trªn c¸c ao, hå tù nhiªn (®Æc ®iÓm xö lý trªn phÇn mÒm Excel 2003. gièng nhau) nªn ®−îc gép chung thμnh mét nhãm ký hiÖu lμ CV + C. Qu¸ tr×nh lÊy mÉu n−íc mÆt ®−îc tiÕn 3. KÕT QU¶ Vμ TH¶O LUËN hμnh 5 lÇn tõ th¸ng 2/2010 ®Õn th¸ng 3.1. T×nh h×nh ph¸t triÓn cña c¸c trang 12/2010 (th¸ng 2, 4, 6, 8 vμ th¸ng 12/2010). tr¹i ch¨n nu«i lîn 2.2.4. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch 3.1.1. C¸c m« h×nh trang tr¹i ch¨n nu«i lîn - Th«ng sè pH vμ DO ®−îc ®o ngay t¹i KÕt qu¶ ®iÒu tra t¹i 46 trang tr¹i ch¨n hiÖn tr−êng trong qu¸ tr×nh lÊy mÉu b»ng nu«i lîn trªn ®Þa bμn hai huyÖn V¨n Giang vμ m¸y ®o pH/DO Metter ®iÖn cùc thñy tinh Kho¸i Ch©u cho thÊy, c¸c trang tr¹i ch¨n nh·n hiÖu Horiba. nu«i lîn ë ®©y ®−îc ph¸t triÓn theo 4 lo¹i - C¸c th«ng sè COD, NH4+ , NO3- vμ h×nh trang tr¹i: V−ên – Ao – Chuång (VAC), 3- PO4 ®−îc ph©n tÝch t¹i Phßng ThÝ nghiÖm Chuång - Ao (CA), Chuång – V−ên vμ m«i tr−êng, Khoa Tμi nguyªn & M«i tr−êng, Chuång ®¬n (C). Trong ®ã c¸c trang tr¹i ch¨n Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hμ Néi. COD nu«i lîn theo lo¹i h×nh VAC chiÕm tû lÖ cao ®−îc ph©n tÝch theo ph−¬ng ph¸p chuÈn ®é nhÊt 48%, tiÕp ®ã lμ lo¹i h×nh C 20%, CA 17% l−îng d− K2Cr2O7 b»ng dung dÞch muèi vμ CV 15% (H×nh 1). Mhorn; NH4+ ph©n tÝch theo ph−¬ng ph¸p Tuy nhiªn, kh¶o s¸t thùc tÕ t¹i c¸c trang indofenol so mμu t¹i b−íc sãng 667 nm, tr¹i cho thÊy, diÖn tÝch cña c¸c v−ên c©y NO3- ph©n tÝch theo ph−¬ng ph¸p Catadol so trong c¸c trang tr¹i VAC vμ CV lμ t−¬ng ®èi mμu t¹i b−íc sãng 410 nm, PO43- ®−îc ph©n nhá. C¸c tr¹i chñ yÕu dμnh diÖn tÝch ®Êt ®Ó tÝch theo ph−¬ng ph¸p Oniani so mμu t¹i ph¸t triÓn chuång tr¹i vμ c¸c ao nu«i c¸, do b−íc sãng 660 nm sö dông m¸y so mμu ®ã sù tham gia cña hîp phÇn v−ên c©y trong UV/VIS (American public health association, c¸c trang tr¹i lμ t−¬ng ®èi nhá........................ 20% 48% 15% 17% VAC CA CV C H×nh 1. Tû lÖ c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i lîn trªn ®Þa bμn hai huyÖn V¨n Giang vμ Kho¸i Ch©u (H−ng Yªn) 395
Đánh giá mức độ ô nhiễm nước mặt tại các trang trại chăn nuôi lợn trên địa bàn tỉnh Hưng Yên B¶ng 1. Quy m« cña c¸c lo¹i trang tr¹i ch¨n nu«i lîn Số lợn nuôi (con) Diện tích Mật độ Loại trang trại Giá trị 2 2 Nái Thịt Tổng số (m ) (con/m ) Lớn nhất 70 1.000 1.052 43.200 0,525 V-A-C Nhỏ nhất 0 110 126 1.200 0,011 (n = 22) Trung bình 19,27 455 474,27 9.104 0,102 Lớn nhất 180 1.500 1.500 108.000 0,16 C-A Nhỏ nhất 0 240 525 4.000 0,004 (n = 8) Trung bình 33,25 623,75 657,00 25.160 0,059 Lớn nhất 180 2.000 2.180 12.600 0,525 C-V Nhỏ nhất 0 0 50 668 0,013 (n = 7) Trung bình 49,43 636,57 686,00 3.712 0,251 Lớn nhất 120 5.000 5.070 7.200 5,633 C Nhỏ nhất 0 80 94 300 0,261 (n = 9) Trung bình 34,89 1.197,78 1.232,67 1.515 1,239 Nguồn:Tổng hợp từ số liệu các phiếu điều tra 2/2010 3.1.2. Quy m« cña c¸c trang tr¹i ch¨n tr−êng nãi chung vμ m«i tr−êng n−íc mÆt nu«i lîn nãi riªng. B¶ng 1 cho thÊy, mËt ®é lîn nu«i §Ó t×m hiÓu quy m« cña c¸c trang tr¹i cña lo¹i h×nh trang tr¹i (C) lμ lín nhÊt ®¹t ch¨n nu«i lîn trªn ®Þa bμn nghiªn cøu, c¸c sè trung b×nh 1,239 con/m2, tiÕp ®ã lμ CV ®¹t liÖu liªn quan ®Õn diÖn tÝch trang tr¹i, sè trung b×nh 0,251 con/m2, VAC ®¹t trung l−îng lîn nu«i trong tõng lo¹i h×nh trang tr¹i b×nh 0,102 con/m2, lo¹i h×nh trang tr¹i cã cô thÓ ®· ®−îc ®iÒu tra, thu thËp (B¶ng 1). mËt ®é lîn nu«i nhá nhÊt lμ CA víi mËt ®é trung b×nh chØ ®¹t 0,059 con/m2. Theo sè liÖu ®iÒu tra, diÖn tÝch cña c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i lîn theo CA lμ lín nhÊt 3.1.3. T×nh h×nh qu¶n lý chÊt th¶i ch¨n nu«i ®¹t trung b×nh 25.160 m2/trang tr¹i, tiÕp ®ã t¹i c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i lîn lμ VAC víi diÖn tÝch trung b×nh lμ 9.104 Qu¶n lý chÊt th¶i ch¨n nu«i lμ mét vÊn m2/trang tr¹i, trang tr¹i CV ®¹t trung b×nh ®Ò quan träng ®Ó ®¶m b¶o vÊn ®Ò m«i tr−êng 3.712 m2/trang tr¹i, diÖn tÝnh nhá nhÊt lμ ë trong c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i. Ph©n th¶i vμ c¸c trang tr¹i chuång ®¬n víi diÖn tÝch trung n−íc th¶i tõ c¸c chuång nu«i lîn lμ mét b×nh chØ ®¹t 1.515 m2/trang tr¹i. Tuy nhiªn, trong nh÷ng nguån g©y « nhiÔm n−íc mÆt tr¸i ng−îc víi diÖn tÝch trang tr¹i th× sè mét c¸ch nhanh chãng bëi trong ph©n lîn cã l−îng lîn nu«i trong lo¹i h×nh chuång ®¬n chøa kho¶ng 0,3% N; 0,2% P vμ 0,5% K2O5 (C) l¹i cao nhÊt víi trung b×nh 1.232,67 (Pahl vμ Schaenborn, 2003). Trong khi ®ã con/trang tr¹i, sè l−îng lîn nu«i gi¶m dÇn n−íc th¶i tõ c¸c chuång tr¹i nu«i lîn còng t¹i c¸c trang tr¹i CV 686 con/trang tr¹i, CA chøa mét l−îng lín ph©n th¶i, r¸c, bïn ®Êt, 657 con/trang tr¹i vμ Ýt nhÊt lμ ë VAC víi thøc ¨n thõa, c¸c hîp chÊt cña nit¬ vμ trung b×nh 474,27 con/trang tr¹i. photpho tho¸t ra tõ chÊt th¶i r¾n khi gÆp Sè l−îng lín lîn nu«i trong mét diÖn tÝch n−íc. Nång ®é c¸c t¹p chÊt trong n−íc th¶i nhá hÑp sÏ g©y ra mét søc Ðp lín ®Õn m«i c¸c chuång tr¹i cao h¬n tõ 50 – 150 lÇn so tr−êng, ®Æc biÖt lμ m«i tr−êng n−íc mÆt cña víi n−íc th¶i ®« thÞ, nång ®é nit¬ (tæng nit¬ c¸c trang tr¹i. Do ®ã, mËt ®é lîn/m2 diÖn tÝch Kjendhal) n»m trong kho¶ng 1500 – 15200 lμ chØ sè c¬ b¶n ®Ó nãi lªn ¸p lùc cña c¸c lo¹i mgN/l, cña photpho lμ tõ 70 - 1750 mgP/l h×nh ch¨n nu«i lîn ®Õn chÊt l−îng m«i (Mulder, 2003). 396
Cao Trường Sơn, Lương Đức Anh, Vũ Đình Tôn, Hồ Thị Lam Trà HiÖn nay, t¹i c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i ph©n th¶i th−êng bÞ hßa lÉn víi n−íc röa lîn ë H−ng Yªn th× h×nh thøc xö lý ph©n chuång vμ n−íc tiÓu cña lîn t¹o thμnh chÊt th¶i tõ c¸c chuång tr¹i chñ yÕu lμ sö dông bÓ th¶i láng vμ kh«ng thÓ thu gom ®−îc. ChÝnh biogas ®Ó t¹o khÝ sinh häc cung cÊp cho nhu v× lý do trªn mμ tû lÖ ph©n lîn ®−îc thu gom cÇu ®un nÊu vμ ph¸t ®iÖn cña chÝnh c¸c vμ ®ãng bao ®Ó b¸n th−êng rÊt Ýt vμ kh«ng trang tr¹i. Trong sè 46 trang tr¹i ch¨n nu«i phæ biÕn. lîn, cã 26 trang tr¹i sö dông hÇm biogas ®Ó ë c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i VAC vμ CV, xö lý ph©n th¶i chiÕm tû lÖ 56,52%. Tuy ®iÒu tra còng cho thÊy mét phÇn l−îng ph©n nhiªn, tû lÖ c¸c trang tr¹i sö dông hÇm lîn còng ®−îc ng−êi d©n sö dông ®Ó bãn c©y biogas t¹i c¸c trang tr¹i kh¸c nhau lμ kh«ng trong v−ên, tuy nhiªn l−îng ph©n nμy kh«ng ®ång ®Òu (H×nh 2). Tû lÖ nμy cao nhÊt ë c¸c ®¸ng kÓ do diÖn tÝch v−ên c©y cña c¸c trang trang tr¹i lîn VAC (59,09%), tiÕp ®ã m« h×nh tr¹i th−êng nhá nªn nhu cÇu sö dông ph©n CV (57,14%), Chuång ®¬n (56,52%) vμ thÊp bãn kh«ng cao. nhÊt ë c¸c trang tr¹i AC (37,50%). MÆc dï tû Dï ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau lÖ sö dông hÇm biogas ë c¸c trang tr¹i kh¸ ®−îc sö dông, song l−îng ph©n th¶i tõ c¸c cao, song hÇu hÕt dung tÝch cña c¸c hÇm chuång lîn cña c¸c trang tr¹i vÉn cßn rÊt biogas nμy kh«ng thÓ ®¸p øng næi l−îng lín. Do ®ã c¸c chñ trang tr¹i th−êng ®æ ph©n ph©n vμ n−íc th¶i qu¸ lín hμng ngμy. th¶i ra c¸c ao, hå vμ m−¬ng n−íc xung Bªn c¹nh h×nh thøc xö lý ph©n th¶i quanh c¸c trang tr¹i (CV vμ C). §èi víi c¸c b»ng hÇm biogas, mét sè trang tr¹i tiÕn trang tr¹i VAC vμ CA, l−îng ph©n th¶i d− hμnh thu gom ph©n r¾n, sau ®ã ®ãng bao vμ thõa th−êng ®−îc ®æ trùc tiÕp xuèng ao ®Ó ®em b¸n cho c¸c khu trång trät xung quanh. lμm thøc ¨n cho c¸. §©y lμ mét c¸ch xö lý BiÖn ph¸p nμy kh«ng nh÷ng gãp phÇn lμm t−¬ng ®èi cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, võa kÕt gi¶m bít l−îng ph©n th¶i ra ngoμi m«i hîp gi¶i quyÕt vÊn ®Ò m«i tr−êng võa tËn tr−êng mμ cßn ®em l¹i nguån thu cho c¸c dông ®−îc nguån thøc ¨n miÔn phÝ cho c¸. chñ trang tr¹i. Tuy nhiªn, viÖc thu gom ph©n Tuy nhiªn mét l−îng ph©n lín ®−îc th¶i bá gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n do ®ßi hái kh¸ nhiÒu liªn tôc xuèng ao c¸ còng cã thÓ dÉn tíi t×nh c«ng lao ®éng cña ng−êi ch¨n nu«i, mÆt kh¸c tr¹ng « nhiÔm n−íc do c¸ kh«ng sö dông hÕt do thiÕt kÕ chuång tr¹i thiÕu khoa häc nªn nguån thøc ¨n nμy. % 100 80 40.91 42.86 43.48 62.5 60 40 59.09 57.14 56.52 20 37.5 0 VAC AC CV C Có Biogas Không Biogas 397
Đánh giá mức độ ô nhiễm nước mặt tại các trang trại chăn nuôi lợn trên địa bàn tỉnh Hưng Yên H×nh 2. Tû lÖ sö dông hÇm biogas trong c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i lîn t¹i c¸c m« h×nh kh¸c nhau 3.2. Møc ®é « nhiÔm n−íc mÆt t¹i c¸c Mèi t−¬ng quan cña mËt ®é lîn nu«i trang tr¹i ch¨n nu«i lîn trung b×nh víi nång ®é trung b×nh cña tõng 3.2.1. KÕt qu¶ quan tr¾c chÊt l−îng n−íc mÆt chÊt « nhiÔm trong n−íc mÆt cña c¸c trang t¹i c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i lîn tr¹i còng ®−îc kiÓm tra (B¶ng 3). MËt ®é lîn nu«i trung b×nh cã mèi t−¬ng quan chÆt C¸c ao, m−¬ng trong c¸c trang tr¹i CV víi nång ®é trung b×nh cña PO43- (R2 = vμ C chÞu ¶nh h−ëng trùc tiÕp tõ nguån ph©n 0,9921); NH4+ (R2 = 0,9961) vμ COD (R2 = th¶i ra tõ c¸c trang tr¹i lîn. C¸c mÉu n−íc 0,999), mèi t−¬ng quan cña mËt ®é lîn nu«i trong c¸c trang tr¹i VAC vμ AC ®−îc lÊy tõ víi hμm l−îng DO ë møc thÊp h¬n (R2 = c¸c ao nu«i c¸ cña trang tr¹i. C¸c gi¸ trÞ lín 0,8807), trong khi hÇu nh− kh«ng cã mèi nhÊt, nhá nhÊt cña c¸c th«ng sè chÊt l−îng t−¬ng quan gi÷a mËt ®é lîn nu«i víi hμm n−íc mÆt t¹i c¸c trang tr¹i trong suèt qu¸ l−îng NO3- trung b×nh trong n−íc mÆt cña tr×nh quan tr¾c ®−îc tr×nh bμy ë b¶ng 2. c¸c m« h×nh. Tuy nhiªn ®Ó kh¼ng ®Þnh râ Qua sè liÖu cña b¶ng 2, cã thÓ thÊy gi¸ c¸c mèi t−¬ng quan nμy cÇn thiÕt ph¶i cã trÞ trung b×nh cña pH, DO, COD, NH4+, nh÷ng nghiªn cøu s©u h¬n, ®èi víi sè l−îng NO3- vμ PO43- t−¬ng øng lμ: 7,29 - 7,63; 1,41 trang tr¹i nhiÒu h¬n trong t−¬ng lai. - 4,52; 17 -236; 1,33 - 8,57; 0,12 - 6,91 vμ 0,28 - 3,20 mg/l trong c¸c trang tr¹i VAC, tõ 3.2.2. §¸nh gi¸ møc ®é « nhiÔm n−íc mÆt t¹i 7,04 - 7,98; 2,18 - 4,84; 21 - 150; 1,32 - 9,05; c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i lîn 0,13 - 1,82 vμ 0,02 - 9,17 mg/l trong c¸c Theo Quy chuÈn chÊt l−îng n−íc mÆt trang tr¹i CA vμ tõ 7,18 - 7,75; 0,83 - 1,80; 08 cét A2 (QCVN08/A2) – ChÊt l−îng n−íc 120 - 1.030; 9,13 - 36,04; 0,08 - 2,43 vμ 0,51 mÆt b¶o ®¶m ®êi sèng cña sinh vËt thñy - 16,25 mg/l trong c¸c trang tr¹i CV + C. sinh th× ng−ìng cho phÐp ®èi víi gi¸ trÞ pH KÕt qu¶ nμy chØ ra trong n−íc mÆt cña c¸c lμ tõ 6,0 – 8,5; víi DO lμ ≥ 5mg/l; víi NO3- lμ trang tr¹i ch¨n nu«i ®Òu cã ®é pH ë tr¹ng < 5mg/l; víi NH4+ lμ
Cao Trường Sơn, Lương Đức Anh, Vũ Đình Tôn, Hồ Thị Lam Trà PO43- ®Òu kh«ng tháa m·n QCVN08/B2. ë l−îng DO trung b×nh lμ tháa m·n, 3 th«ng m« h×nh VAC vμ CA, chØ duy nhÊt hμm sè cßn l¹i còng kh«ng tháa m·n. B¶ng 2. KÕt qu¶ quan tr¾c chÊt l−îng n−íc mÆt t¹i c¸c trang tr¹i lîn Thông số Loại trang trại Giá trị T2/2010 T4/2010 T6/2010 T8/2010 T10/2010 T12/2010 Trung bình Max 7,41 7,81 7,50 7,43 7,68 7,56 7,57 VAC (n=3) Min 7,11 7,45 7,19 7,21 7,05 6,84 7,14 Aver 7,30 7,63 7,37 7,35 7,42 7,29 7,39 Max 8,23 7,64 7,81 7,81 8,02 7,92 7,91 pH CA (n=3) Min 7,73 7,03 7,37 7,64 7,50 7,55 7,47 Aver 7,98 7,40 7,73 7,78 7,77 7,78 7,74 Max 7,57 8,35 7,27 7,45 7,69 7,82 7,62 CV+ C (n=4) Min 6,95 7,20 7,06 7,02 6,92 6,92 7,15 Aver 7,19 7,75 7,17 7,18 7,25 7,31 7,31 Max 5,54 3,11 3,65 4,23 3,54 1,99 3,68 VAC (n=3) Min 3,50 2,55 1,56 1,12 2,16 1,06 1,99 Aver 4,52 2,83 2,49 2,16 2,93 1,41 2,72 Max 5,57 5,26 5,53 4,44 4,62 2,45 4,65 DO CA (n=3) Min 2,53 2,46 3,53 3,65 1,64 1,41 2,54 (mg/l) Aver 4,06 3,40 4,84 3,94 2,83 2,18 3,54 Max 4,80 2,86 2,49 3,04 2,04 2,19 2,24 CV+ C (n=4) Min 0,30 0,60 0,54 0,36 0,35 0,23 0,53 Aver 1,80 1,67 1,79 1,80 1,06 0,83 1,49 Max 240 60 200 80 188 20 131 VAC Min 120 44 120 40 80 16 70 (n=3) Aver 160 236 160 53 120 17 124 Max 220 24 160 80 52 24 93 COD CA (n=3) Min 60 20 120 80 36 12 55 (mg/l) Aver 130 21 150 90 48 26 78 Max 1680 1120 120 1200 1440 1840 1136 CV+ C (n=4) Min 120 520 120 40 124 28 159 Aver 1030 730 120 835 941 827 871 Max 4,64 2,20 11,71 15,00 4,14 8,05 7,62 VAC Min 1,36 0,50 2,69 2,13 1,13 5,63 2,24 (n=3) Aver 3,00 1,33 8,15 8,57 2,24 7,24 5,09 + Max 1,81 3,38 2,98 3,00 5,76 28,80 7,62 NH4 CA (n=3) Min 0,66 0,33 2,20 2,50 1,21 3,38 1,71 (mg/l) Aver 1,32 1,58 4,37 9,71 7,06 9,05 5,21 Max 23,98 52,00 20,10 55,88 73,31 27,28 27,25 CV+ C (n=4) Min 6,41 5,04 2,79 6,13 1,98 4,25 8,05 Aver 13,14 24,51 9,13 22,85 36,04 18,79 20,74 Max 2,88 9,17 0,21 0,15 2,45 1,63 2,75 VAC (n=3) Min 1,16 4,17 0,08 0,10 0,04 0,46 1,00 Aver 2,20 6,91 0,12 0,13 0,87 0,89 1,85 - Max 3,67 4,95 0,31 0,14 0,33 0,64 1,67 NO3 CA (n=3) Min 0,04 0,78 0,13 0,08 0,04 0,35 0,24 (mg/l) Aver 1,82 1,76 0,18 0,17 0,13 0,44 0,75 Max 3,03 4,37 0,11 0,23 0,28 1,33 1,42 CV+ C (n=4) Min 0,12 0,77 0,06 0,12 0,06 0,56 0,28 Aver 1,72 2,43 0,08 0,18 0,15 1,09 0,94 3- PO4 Max 4,87 1,89 0,33 3,05 5,14 1,27 2,76 (mg/l) VAC (n=3) Min 1,90 1,68 0,20 2,64 0,46 0,56 1,24 Aver 3,20 1,81 0,28 2,91 2,03 0,91 1,86 Max 0,03 0,03 0,30 0,41 11,77 1,25 2,30 CA (n=3) Min 0,02 0,02 0,20 0,26 1,76 0,09 0,39 Aver 0,02 0,16 0,26 0,89 9,17 1,18 2,05 399
Đánh giá mức độ ô nhiễm nước mặt tại các trang trại chăn nuôi lợn trên địa bàn tỉnh Hưng Yên Max 22,50 10,00 1,23 6,86 21,88 12,25 12,45 CV+ C (n=4) Min 6,55 0,81 0,19 2,80 1,64 1,72 2,40 Aver 16,25 4,55 0,51 4,43 8,06 8,04 6,97 B¶ng 3. Ph−¬ng tr×nh t−¬ng quan cña mËt ®é lîn nu«i trung b×nh víi hμm l−îng trung b×nh cña c¸c chÊt « nhiÔm trong n−íc mÆt 2 Thông số ô nhiễm Phương trình tương quan R Hàm lượng oxy hòa tan (DO) - mg/l MĐ = - 2,52*[DO] + 3,3444 0,8807 3- 3- Hàm lượng photphat (PO4 ) - mg/l MĐ = 7,5096*[PO4 ] + 1,3588 0,9921 - - Hàm lượng nitrat (NO ) - mg/l 3 MĐ = - 0,46*[NO ] + 1,3189 3 0,0904 + + Hàm lượng amoni (NH4 ) - mg/l MĐ = 23,379*[NH ] + 3,2862 4 0,9961 Nhu cầu oxy hóa học (COD) - mg/l MĐ = 1158,5*[COD] + 7,8035 0,9990 2 Ghi chú: MĐ – Mật độ lợn nuôi trung bình (con/m ), [M] – Hàm lượng (nồng độ) trung bình chất ô nhiễm M (mg/l) Nh×n chung, chÊt l−îng n−íc mÆt cña cao nhÊt. Nguyªn nh©n thø hai dÉn ®Õn sù tÊt c¶ c¸c trang tr¹i lîn ®Òu ®ang bÞ « nhiÔm kh¸c biÖt vÒ møc ®é « nhiÔm ë c¸c lo¹i trang kh¸ nghiªm träng. Tuy nhiªn møc ®é « tr¹i: ®èi víi trang tr¹i CA vμ VAC, n−íc mÆt nhiÔm ë lo¹i h×nh trang tr¹i CV + C lμ trong c¸c ao, hå ®−îc sö dông ®Ó nu«i c¸, nghiªm träng nhÊt khi tÊt c¶ c¸c gi¸ trÞ l−îng chÊt th¶i tõ c¸c chuång nu«i lîn th¶i trung b×nh cña c¸c th«ng sè « nhiÔm t×m vμo n−íc mÆt ®−îc c¸c lo¹i c¸ tiªu thô mét thÊy ®Òu ë møc rÊt cao. Trong khi ®ã ë c¸c l−îng ®¸ng kÓ nhê ®ã gi¶m bít nång ®é cña trang tr¹i VAC vμ CA tuy còng bÞ « nhiÔm c¸c chÊt « nhiÔm trong n−íc mÆt. Trong khi nh−ng nång ®é trung b×nh cña c¸c chÊt « ®ã, ë c¸c trang tr¹i CV vμ C kh«ng cã bé nhiÔm l¹i thÊp h¬n h¼n. §Æc biÖt lμ ë c¸c phËn ao nu«i c¸, l−îng ph©n th¶i kh«ng ®−îc trang tr¹i CA hÇu hÕt gi¸ trÞ trung b×nh cña sö dông ®Ó lμm thøc ¨n nu«i c¸ mμ th¶i bá c¸c chÊt « nhiÔm ®Òu ë møc thÊp h¬n so víi trùc tiÕp vμo c¸c ao, m−¬ng tù nhiªn xung c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i kh¸c. Sù kh¸c biÖt vÒ quanh dÉn ®Õn nång ®é c¸c chÊt « nhiÔm bÞ møc ®é « nhiÔm n−íc mÆt ë c¸c lo¹i h×nh tÝch lòy ë møc ®é cao vμ ngμy cμng trë nªn trang tr¹i lîn cã thÓ lμ do nhiÒu nguyªn nghiªm träng h¬n. nh©n, tuy nhiªn trong cïng ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ch¨n nu«i nh− ë nghiªn cøu nμy, cã thÓ 4. KÕT LUËN Vμ KIÕN NGHÞ cã hai nguyªn nh©n chÝnh. Nguyªn nh©n thø nhÊt lμ do sù kh¸c biÖt vÒ diÖn tÝch trang 4.1. KÕt luËn tr¹i còng nh− sè l−îng lîn nu«i trong c¸c T×nh h×nh ch¨n nu«i lîn theo quy m« lo¹i h×nh trang tr¹i. MËt ®é lîn nu«i trong trang tr¹i ë tØnh H−ng Yªn chñ yÕu ph¸t c¸c trang tr¹i chÝnh lμ yÕu tè c¬ b¶n dÉn ®Õn triÓn theo bèn lo¹i h×nh chÝnh: VAC, CA, CV ¸p lùc g©y ra « nhiÔm nÆng hay nhÑ cho m«i vμ C, trong ®ã c¸c trang tr¹i VAC phæ biÕn tr−êng n−íc mÆt cña c¸c trang tr¹i. Theo nhÊt víi tû lÖ 48%. DiÖn tÝch c¸c trang tr¹i b¶ng 1 th× c¸c trang tr¹i CA cã mËt ®é lîn vμ sè l−îng lîn nu«i trong c¸c lo¹i h×nh nu«i trung b×nh nhá nhÊt 0,059 con/m2 vμ trang tr¹i còng kh«ng ®ång nhÊt. còng cã chÊt l−îng n−íc mÆt « nhiÔm ë møc HÇu hÕt c¸c trang tr¹i lîn ®Òu ®· ¸p nhÑ nhÊt. Ng−îc l¹i, c¸c trang tr¹i CV vμ C dông biÖn ph¸p x©y hÇm biogas ®Ó xö lý cã mËt ®é lîn nu«i cao h¬n c¶, mËt ®é trung ph©n th¶i (chiÕm tû lÖ 56,52%), tuy nhiªn b×nh cña 2 lo¹i h×nh nμy lμ 0,745 con/m2 vμ l−îng ph©n th¶i tõ ch¨n nu«i lîn ë tÊt c¶ c¸c còng cã nång ®é c¸c chÊt « nhiÔm ë møc ®é trang tr¹i ®Òu ch−a ®−îc qu¶n lý vμ xö lý 400
Cao Trường Sơn, Lương Đức Anh, Vũ Đình Tôn, Hồ Thị Lam Trà mét c¸ch triÖt ®Ó. L−îng ph©n d− thõa chñ yÕu vÉn ®−îc ®æ th¼ng xuèng ao, hå lμm thøc ¨n cho c¸ (ë lo¹i h×nh VAC vμ CA) vμ th¶i ra m«i tr−êng n−íc tù nhiªn (lo¹i h×nh CV vμ C) g©y ¶nh h−ëng nghiªm träng ®Õn m«i tr−êng n−íc mÆt. ChÊt l−îng n−íc mÆt ë tÊt c¶ c¸c trang lý chÊt th¶i chuång nu«i ®Ó ®¹t ®−îc hiÖu tr¹i ®Òu ®ang bÞ « nhiÔm nghiªm träng khi qu¶ cao nhÊt. hμm l−îng DO thÊp vμ hμm l−îng cña c¸c th«ng sè COD, PO43-, NH4+ ®Òu v−ît qu¸ quy TμI LIÖU THAM KH¶O chuÈn cho phÐp nhiÒu lÇn. Møc ®é « nhiÔm n−íc mÆt trong c¸c trang tr¹i CV + C lμ American public health association, Standard nghiªm träng nhÊt, møc ®é nhÑ nhÊt lμ ë c¸c methods for the examination of water and trang tr¹i CA. waste water (1976). APHA, Washington DC. Sù kh¸c biÖt vÒ mËt ®é lîn nu«i vμ bé Bé Tμi nguyªn vμ M«i tr−êng, QCVN08 : phËn ao nu«i c¸ trong c¸c lo¹i h×nh trang 2008 /BTNMT2008 – Quy chuÈn kü thuËt tr¹i lμ nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn tíi c¸c møc quèc gia vÒ chÊt l−îng n−íc mÆt, Hμ Néi. ®é « nhiÔm n−íc mÆt kh¸c nhau. Côc Ch¨n nu«i (2007). B¸o c¸o tæng kÕt ch¨n 4.2. KiÕn nghÞ nu«i trang tr¹i tËp trung giai ®o¹n 2001 – Khi ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn theo quy 2006, ®Þnh h−íng vμ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn m« trang tr¹i nªn lùa chän ph¸t triÓn theo giai ®o¹n 2007 – 2015, Hμ Néi. lo¹i h×nh trang tr¹i CA hoÆc VAC ®Ó cã thÓ Mulder A. (2003). The quest for sustainable tËn dông nguån ph©n th¶i tõ ch¨n nu«i lμm nitrogen removal technologies. Wat. Sci. thøc ¨n cho c¸ võa ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ, Technol. Vol.48, No 1, pp.67 – 75. võa gãp phÇn lμm gi¶m t¸c ®éng ®Õn m«i Pahl-Wostl C., A. Schaenborn (2003). tr−êng n−íc. Investigating consumer attitudes towards ViÖc x©y dùng c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i the new technology of urien separation. lîn theo bÊt cø lo¹i h×nh trang tr¹i nμo còng Wat. Sci. Technol. Vol.48, No1, pp.57 – 66. cÇn ph¶i tÝnh to¸n mËt ®é lîn nu«i mét c¸ch Hå ThÞ Lam Trμ, Cao Tr−êng S¬n, TrÇn ThÞ phï hîp, ®ång thêi bè trÝ diÖn tÝch c¸c hîp Loan (2008). ¶nh h−ëng cña ch¨n nu«i lîn phÇn Chuång - Ao - V−ên mét c¸ch c©n ®èi t¹i hé gia ®×nh ®Õn chÊt l−îng n−íc mÆt, hîp lý ®Ó ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ cao vÒ c¶ kinh tÕ vμ m«i tr−êng. T¹p chÝ N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn n«ng §èi víi c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i hiÖn t¹i th«n sè 10, trang 55 – 60. nªn gi¶m bít sè l−îng vËt nu«i, ®Æc biÖt lμ V¨n phßng ChÝnh phñ (2000). NghÞ quyÕt sè lo¹i h×nh trang tr¹i CV vμ C. §ång thêi ¸p 03/2000/NQ-CP/ban hμnh ngμy 02/03/2000, dông tæng hîp nhiÒu biÖn ph¸p qu¶n lý vμ xö vÒ Kinh tÕ trang tr¹i, Hμ Néi. 401