Báo cáo khoa học: Hệ thống chỉ tiêu kinh tế sử dụng trong phân tích kinh tế trang trại

Chia sẻ: Nguyễn Phi Nhung Nhung | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

136
lượt xem 37
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Từ khi có Nghị quyết 10 của Bộ chính trị (1988) thừa nhận hộ nông dân là đơn vị kinh tế tự chủ trong nông nghiệp, đặc biệt là sau khi có Luật đất đai (1993) với chính sách giao ruộng đất lâu dài cho nông dân sử dụng... đã là những điểm nhấn, đánh dấu b-ớc khởi động cho kinh tế nông hộ và kinh tế trang trại phát triển ở Việt Nam. Kinh tế hộ, kinh tế trang trại phát triển đã khai thông đ-ợc những bế tắc, làm thức dậy nhiều tiềm năng và có tác dụng tích cực đối với...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: Hệ thống chỉ tiêu kinh tế sử dụng trong phân tích kinh tế trang trại

Báo cáo khoa học: Hệ thống chỉ tiêu kinh tế sử dụng trong phân tích kinh tế trang trại
hÖ thèng chØ tiªu kinh tÕ sö dông trong ph©n tÝch kinh tÕ trang tr¹i Application of an indicator system for the analysis of farm economics Bùi Bằng Đoàn Summary Commercial farms have increasingly been developing in Vietnam. Although it is an agricultural economic unit there exists no indicator system for economic analysis and assessment of this production forms. The present paper describes a system of basic issues on farm economy and farm development in Vietnam. Based on methods of synthesis, holistics and analysis a indicator system to reflect production, costs and efficiency of farm business. This presents a system suitable for specific production conditions in the existing farms and can be used to replace the previous indicators. The indicator system could be applied for farm household economics study. Key words: Commercial farms, economic indicators 1. ®Æt vÊn ®Ò Tõ khi cã NghÞ quyÕt 10 cña Bé chÝnh trÞ (1988) thõa nhËn hé n«ng d©n lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ trong n«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ sau khi cã LuËt ®Êt ®ai (1993) víi chÝnh s¸ch giao ruéng ®Êt l©u dµi cho n«ng d©n sö dông... ®· lµ nh÷ng ®iÓm nhÊn, ®¸nh dÊu b−íc khëi ®éng cho kinh tÕ n«ng hé vµ kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn ë ViÖt Nam. Kinh tÕ hé, kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn ®· khai th«ng ®−îc nh÷ng bÕ t¾c, lµm thøc dËy nhiÒu tiÒm n¨ng vµ cã t¸c dông tÝch cùc ®èi víi viÖc xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo vµ lµm thay ®æi c¬ b¶n bé mÆt n«ng nghiÖp, n«ng th«n trªn c¶ n−íc. Tuy kinh tÕ trang tr¹i ë n−íc ta ®· ®−îc ph¸t triÓn m¹nh nh−ng viÖc h−íng dÉn c«ng t¸c ghi chÐp, h¹ch to¸n chi tiÕt tõng kho¶n thu, chi vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt cuèi cïng cho c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ nµy vÉn ch−a ®−îc chó träng. Ngoµi ra, còng ch−a cã mét hÖ thèng chØ tiªu h−íng dÉn thèng nhÊt ®Ó ph©n tÝch kinh tÕ trong trang tr¹i. HÖ thèng chØ tiªu tµi kho¶n quèc gia (SNA) th−êng ®−îc sö dông ®Ó nghiªn cøu kinh tÕ ®èi víi trang tr¹i vµ hé n«ng d©n ®· kh«ng cßn phï hîp n÷a. V× vËy, viÖc ®−a ra mét hÖ thèng chØ tiªu kinh tÕ thèng nhÊt ®Ó ph¶n ¸nh toµn diÖn kÕt qu¶, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i lµ vÊn ®Ò hÕt søc cÇn thiÕt. Trªn c¬ së ®−a ra mét hÖ thèng chØ tiªu kinh tÕ thèng nhÊt sÏ lµ c¬ së ®Ó h−íng dÉn cho c¸c chñ trang tr¹i trong viÖc tæ chøc ghi chÐp, h¹ch to¸n kinh doanh ®Ó ®¸nh gi¸ ®óng kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, lµm c¨n cø cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®óng h−íng vµ hiÖu qu¶. 2. ®èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu §èi t−îng nghiªn cøu lµ hÖ thèng c¸c chØ tiªu kinh tÕ sö dông trong ph©n tÝch kinh tÕ trang tr¹i, hé n«ng d©n. C¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu chñ yÕu gåm: Ph−¬ng ph¸p tæng hîp; Ph−¬ng ph¸p hÖ thèng; Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch kinh tÕ; Ph−¬ng ph¸p so s¸nh; Ph−¬ng ph¸p m« t¶. Th«ng qua viÖc tæng hîp, hÖ thèng c¸c vÊn ®Ò liªn quan vµ tiÕn hµnh ph©n tÝch, so s¸nh ®Ó ®−a ra hÖ thèng c¸c chØ tiªu kinh tÕ ®−îc m« t¶ b»ng c¸c c«ng thøc tÝnh to¸n cô thÓ, phï hîp víi ®Æc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn cña c¸c trang tr¹i hiÖn nay. 3. kÕt qu¶ nghiªn cøu 3.1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ kinh tÕ trang tr¹i 1
3.1.1 Kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ trang tr¹i Kh¸i niÖm vÒ trang tr¹i ®Ò cËp ®Õn mét lo¹i h×nh, ®¬n vÞ s¶n xuÊt c¬ së trong n«ng nghiÖp, ®−îc ph¸t triÓn trªn c¬ së kinh tÕ hé gia ®×nh n«ng d©n. Cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm, ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ trang tr¹i, kinh tÕ trang tr¹i. Tuy nhiªn, dï c¸c c¸ch tiÕp cËn theo quan ®iÓm kh¸c nhau nh− thÕ nµo, còng ®Òu thèng nhÊt trªn nh÷ng néi dung chñ yÕu d−íi ®©y. Trang tr¹i lµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt c¬ së trong n«ng nghiÖp, ®−îc ph¸t triÓn trªn c¬ së kinh tÕ hé gia ®×nh n«ng d©n, víi môc ®Ých chÝnh lµ s¶n xuÊt hµng ho¸. Trang tr¹i lµ ®¬n vÞ kinh tÕ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp (bao gåm c¶ n«ng – l©m – thuû s¶n) cña mét ng−êi chñ trang tr¹i. Hä võa lµ ng−êi lµm chñ vÒ ruéng ®Êt, lµm chñ vÒ t− liÖu s¶n xuÊt, võa lµ ng−êi tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, tù chñ vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh, víi môc ®Ých chÝnh lµ s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ mét phÇn s¶n phÈm ®−îc sö dông cho tiªu dïng cña gia ®×nh (NguyÔn §×nh H−¬ng, 2000). Víi møc ®é ph¸t triÓn cao, trang tr¹i lµ mét doanh nghiÖp n«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ dùa trªn c¬ së h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt tiªn tiÕn, cã kh¶ n¨ng øng dông c¸c kü thuËt tiÕn bé vµo s¶n xuÊt; võa sö dông lao ®éng gia ®×nh, võa sö dông lao ®éng lµm thuª, tù chñ vÒ s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm, thùc hiÖn h¹ch to¸n kinh doanh. Nh− vËy, trang tr¹i lµ ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së trong n«ng nghiÖp, lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hé n«ng d©n, cã môc ®Ých chñ yÕu lµ s¶n xuÊt hµng ho¸, trªn c¬ së s¶n xuÊt tËp trung, quy m« lín. Kinh tÕ trang tr¹i lµ kh¸i niÖm réng h¬n, lµ tæng thÓ c¸c yÕu tè bao gåm c¶ kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr−êng. Nh− vËy, trang tr¹i lµ nãi ®Õn chñ thÓ cña c¸c yÕu tè, cßn nãi ®Õn kinh tÕ trang tr¹i chñ yÕu ®Ò cËp ®Õn yÕu tè kinh tÕ cña trang tr¹i vµ còng lµ vÊn ®Ò mÊu chèt cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ. Theo NghÞ quyÕt 03 ngµy 2/2/2000 cña ChÝnh phñ “ Kinh tÕ trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt hµng ho¸ trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n, chñ yÕu dùa vµo hé gia ®×nh, nh»m më réng quy m« vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt trong lÜnh vùc trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n, trång rõng, g¾n víi chÕ biÕn vµ tiªu thô ...”. Tiªu chÝ ®Ó x¸c ®Þnh kinh tÕ trang tr¹i ë n−íc ta hiÖn nay dùa theo th«ng t− liªn tÞch sè 69/TTLT ngµy 23/6/2002 cña Bé NN & PTNT vµ Tæng côc Thèng kª quy ®Þnh cô thÓ nh− sau: - §èi t−îng, ngµnh s¶n xuÊt ®−îc xem xÐt x¸c ®Þnh kinh tÕ trang tr¹i lµ hé n«ng d©n, hé c«ng nh©n viªn chøc, lùc l−îng vò trang ®· nghØ h−u, hé ë c¸c thµnh thÞ vµ c¸c c¸ nh©n chuyªn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp vµ nu«i trång thuû s¶n. - C¸c tiªu chÝ ®Þnh l−îng kinh tÕ trang tr¹i thÓ hiÖn qua quy m« s¶n xuÊt ph¶i t−¬ng ®èi lín vµ v−ît tréi so víi kinh tÕ hé ®èi víi tõng ngµnh s¶n xuÊt, tõng vïng kinh tÕ, cô thÓ: + Víi trang tr¹i trång trät cã tõ 02 ha ®Êt trë lªn ®èi víi c¸c tØnh phÝa B¾c vµ duyªn h¶i MiÒn Trung; tõ 03 ha trë lªn ®èi víi c¸c tØnh phÝa Nam vµ T©y Nguyªn; trang tr¹i l©m nghiÖp ph¶i cã tõ 10 ha trë lªn. + Víi trang tr¹i ch¨n nu«i: NÕu ch¨n nu«i tr©u, bß sinh s¶n vµ lÊy s÷a ph¶i cã th−êng xuyªn 10 con gia sóc trë lªn. NÕu ch¨n nu«i lîn, dª... ®Ó sinh s¶n ph¶i th−êng xuyªn cã 20 con trë lªn. NÕu ch¨n nu«i ®¹i gia sóc, gia sóc lÊy thÞt ph¶i cã th−êng xuyªn 50 con trë lªn . + VÒ nu«i trång thuû s¶n, diÖn tÝch mÆt n−íc ®Ó nu«i trång thuû s¶n ph¶i cã tõ 02 ha trë lªn. + §èi víi mét sè lÜnh vùc ®Æc thï nh− trång hoa c©y c¶nh, s¶n xuÊt gièng thuû s¶n... th× tiªu chÝ x¸c ®Þnh lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ tõ 40 triÖu ®ång trë lªn. 3.1.2 Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë ViÖt Nam XÐt vÒ lÞch sö, kinh tÕ trang tr¹i ®· ®−îc ph¸t triÓn ë n−íc ta tõ xa x−a vµ cã c¸c tªn gäi kh¸c nhau. Theo s¸ch LÞch sö n«ng nghiÖp ViÖt Nam: “ N¨m 1266, triÒu ®×nh nhµ TrÇn ®· cho phÐp c¸c v−¬ng hÇu, c«ng chóa, phß m·, cung phi...triÖu tËp d©n nghÌo khæ kh«ng cã ®Êt lµm n« tú ®i khai hoang miÒn ven biÓn, ®¾p ®ª ng¨n mÆn, khai ph¸ ®Êt båi s«ng Hång lËp thµnh ®iÒn trang réng lín”. 2
§êi hËu Lª, nhµ n−íc còng cã chñ tr−¬ng më réng khai hoang lËp ®ån ®iÒn ®Ó cÊp cho ng−êi hä hµng nhµ vua vµ quan l¹i cai qu¶n. §êi c¸c triÒu vua nhµ NguyÔn ®· ban hµnh nhiÒu ®¹o luËt vÒ khai hoang b»ng viÖc sö dông d©n phiªu t¸n, binh lÝnh, tï nh©n lËp Êp tr¹i, lËp ®ån ®iÒn, trang tr¹i. Thêi kú ®« hé cña thùc d©n Ph¸p c¸c ®ån ®iÒn, tr¹i Êp ®−îc ph¸t triÓn m¹nh c¶ vÒ quy m« vµ sè l−îng. C¸c trang tr¹i, ®ån ®iÒn thêi kú nµy ph¸t triÓn m¹nh kh¾p ba miÒn B¾c – Trung – Nam, ®Æc biÖt lµ ë miÒn §«ng Nam Bé vµ T©y Nguyªn (Hái ®¸p vÒ kinh tÕ trang tr¹i vµ ph¸t triÓn c©y c«ng nghiÖp, 2002). Sau c¸ch m¹ng th¸ng 8 n¨m 1945, ë miÒn Nam c¸c ®ån ®iÒn cña t− b¶n, thùc d©n vÉn ®−îc duy tr× vµ ph¸t triÓn. ë miÒn B¾c, Nhµ n−íc tiÕn hµnh tÞch thu ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, thùc d©n ®Ó chia cho n«ng d©n, sau nµy ®−îc tËp thÓ ho¸ ®Ó h×nh thµnh c¸c HTX s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, hoÆc thµnh lËp c¸c N«ng, L©m tr−êng quèc doanh. Sau n¨m 1975, ë miÒn Nam m« h×nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp còng ®−îc ¸p dông nh− ë miÒn B¾c, nghÜa lµ c¸c HTX n«ng nghiÖp còng ®−îc ph¸t triÓn, c¸c ®ån ®iÒn, trang tr¹i t− b¶n chñ nghÜa ®−îc quèc h÷u ho¸ ®Ó ph¸t triÓn c¸c N«ng, L©m tr−êng quèc doanh. Thêi kú nµy ë miÒn B¾c c¸c HTX NN vµ c¸c N«ng – L©m tr−êng quèc doanh vÉn ph¸t triÓn nh−ng ®· cã nh÷ng dÊu hiÖu gi¶m sót vÒ hiÖu qu¶ vµ n¶y sinh nhiÒu m©u thuÉn k×m h·m sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n. C¶ mét giai ®o¹n dµi, nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp ë n−íc ta ph¸t triÓn mang nÆng tÝnh tËp trung, quan liªu, bao cÊp tån t¹i d−íi hai h×nh thøc quèc doanh vµ tËp thÓ. Hai h×nh thøc kinh tÕ nµy dÇn dÇn ®· béc lé nh÷ng yÕu kÐm, khuyÕt tËt c¶n trë sù ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp, n«ng th«n nªn cÇn ph¶i ®−îc ®æi míi mét c¸ch triÖt ®Ó. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ trang tr¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i míi ®−îc ®Ò cËp l¹i . §Ó cho kinh tÕ trang tr¹Þ ph¸t triÓn, ngoµi nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî cña Nhµ n−íc, cña c¸c ngµnh cÇn thiÕt ph¶i cã quy ®Þnh h−íng dÉn cho c¸c trang tr¹i tæ chøc tèt c«ng t¸c ghi chÐp, h¹ch to¸n kinh tÕ. §Æc biÖt ph¶i ®−a ra ®−îc hÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸ kÕt qu¶, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña trang tr¹i phï hîp víi ®iÒu kiÖn tæ chøc s¶n xuÊt vµ tr×nh ®é qu¶n lý hiÖn nay. 3.2. HÖ thèng chØ tiªu ph©n tÝch kinh tÕ trong trang tr¹i Trang tr¹i lµ nh÷ng ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së phæ biÕn trong n«ng nghiÖp ë n−íc ta hiÖn nay. Tuy lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ, mét doanh nghiÖp trong n«ng nghiÖp nh−ng chóng ta kh«ng thÓ sö dông hÖ thèng c¸c chØ tiªu kinh tÕ cña doanh nghiÖp ®Ó ph©n tÝch ®èi víi lo¹i h×nh kinh tÕ nµy. HiÖn nay hÇu hÕt c¸c trang tr¹i ch−a tæ chøc h¹ch to¸n, ghi chÐp c¸c chi phÝ ®· bá ra, hay sè l−îng s¶n phÈm thu ®−îc nªn rÊt khã ®¸nh gi¸ ®−îc kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. S¶n phÈm thu ®−îc tõ s¶n xuÊt cña trang tr¹i võa ®Ó b¸n, võa ®Ó tiªu dïng cho sinh ho¹t gia ®×nh vµ sö dông lu©n chuyÓn gi÷a c¸c ngµnh s¶n xuÊt nªn viÖc x¸c ®Þnh ®Çy ®ñ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kh¸ phøc t¹p. Chi phÝ cho s¶n xuÊt cña trang tr¹i còng kh¸ ®a d¹ng tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau nh− mua ngoµi, sö dông s¶n phÈm tõ n¨m tr−íc hay sö dông lÉn s¶n phÈm gi÷a c¸c ngµnh s¶n xuÊt víi nhau nªn viÖc x¸c ®Þnh chi phÝ ®Çy ®ñ còng rÊt khã kh¨n. VÒ vèn ®Çu t−, nÕu kinh doanh quy m« lín c¸c hé th−êng ph¶i vay vèn tõ c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tÝn dông hoÆc vay tõ ng−êi th©n, cßn s¶n xuÊt quy m« nhá chñ yÕu sö dông ®ång vèn cña gia ®×nh nªn viÖc x¸c ®Þnh møc ®Çu t− vèn vµ chi phÝ vèn còng rÊt khã nÕu kh«ng ®−îc ghi chÐp cô thÓ. Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn ®©y, ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ kinh tÕ trong c¸c trang tr¹i, cÇn thiÕt ph¶i cã hÖ thèng chØ tiªu lµm th−íc ®o ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i. HÖ thèng chØ tiªu nµy ph¶i cã tÝnh khoa häc, phï hîp vµ cã ý nghÜa so s¸nh kh«ng chØ gi÷a c¸c trang tr¹i trong n−íc mµ cßn cã thÓ so s¸nh mang tÝnh quèc tÕ vµ khu vùc. Cã rÊt nhiÒu chØ tiªu ph¶n ¸nh c¸c mÆt ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong trang tr¹i, trong ®ã cã 3 chØ tiªu quan träng cÇn quan t©m lµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt, chi phÝ s¶n xuÊt vµ lîi nhuËn. 3. 2.1. ChØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ s¶n xuÊt a) C¸c chØ tiªu hiÖn vËt 3
C¸c chØ tiªu hiÖn vËt ph¶n ¸nh kÕt qu¶ vÒ mÆt hiÖn vËt cña c¸c ho¹t ®éng, cô thÓ lµ cña tõng lo¹i c©y trång, vËt nu«i cña trang tr¹i thu ®−îc trong mét n¨m. Tuú theo tõng ngµnh s¶n xuÊt, c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ vÒ hiÖn vËt còng kh¸c nhau vµ ®−îc tÝnh theo c¸c ®¬n vÞ kh¸c nhau. Trong trång trät, chØ tiªu kÕt qu¶ hiÖn vËt lµ sè l−îng s¶n phÈm thu ®−îc cña tõng lo¹i c©y trång trong mét vô, mét n¨m vµ ®−îc tÝnh b»ng ®¬n vÞ kg, t¹, tÊn hay m3. §èi víi ngµnh ch¨n nu«i, kÕt qu¶ s¶n xuÊt thÓ hiÖn lµ sè s¶n phÈm thu ®−îc tõ ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm vµ nu«i trång thuû s¶n. Tuú theo tõng ®èi t−îng ch¨n nu«i kh¸c nhau mµ kÕt qu¶ s¶n phÈm ch¨n nu«i thu ®−îc thÓ hiÖn lµ kh¸c nhau, nh−: träng l−îng s¶n phÈm thÞt h¬i, träng l−îng s¶n phÈm thÞt t¨ng; s¶n l−îng s÷a v¾t ®−îc; sè l−îng hay träng l−îng ®µn gia sóc con ®−îc sinh ra ®Õn khi t¸ch mÑ hoÆc sè trøng ®Î ra (1000 qu¶) ®èi víi ch¨n nu«i gia cÇm. Nh− vËy, tuú theo tõng ®èi t−îng s¶n xuÊt mµ c¸c chØ tiªu kÕt qu¶ b»ng hiÖn vËt ®−îc sö dông lµ kh¸c nhau. b) ChØ tiªu gi¸ trÞ Trong trang tr¹i, chØ tiªu kÕt qu¶ s¶n xuÊt b»ng gi¸ trÞ ®−îc thÓ hiÖn qua chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO) hay thu nhËp. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO) lµ toµn bé gi¸ trÞ s¶n phÈm cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt mµ trang tr¹i thu ®−îc trong mét kú nhÊt ®Þnh, th−êng lµ mét n¨m. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña trang tr¹i bao gåm gi¸ trÞ cña sè s¶n phÈm xuÊt b¸n hay chuyÓn ra ngoµi, gi¸ trÞ cña sè s¶n phÈm dïng cho tiªu dïng néi bé (bao gåm phÇn sö dông cho tiªu dïng gia ®×nh vµ phÇn sö dông lµm chi phÝ ®Çu vµo cho ho¹t ®éng kh¸c) vµ gi¸ trÞ cña sè s¶n phÈm dïng cho dù tr÷. Trong tr−êng hîp nÕu tÝnh riªng gi¸ trÞ s¶n xuÊt theo tõng lÜnh vùc ho¹t ®éng sau ®ã míi tæng hîp l¹i cho toµn trang tr¹i th× chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt sÏ cã sù tÝnh trïng. §Ó lµm râ kÕt qu¶ sö dông tõng yÕu tè s¶n xuÊt, cÇn sö dông c¸c chØ tiªu ph©n tÝch sau ®©y: - Gi¸ trÞ s¶n xuÊt thu ®−îc trªn 1 ha ®Êt s¶n xuÊt. - Gi¸ trÞ s¶n xuÊt thu ®−îc trªn mét ®¬n vÞ ®Çu gia sóc. - Gi¸ trÞ s¶n xuÊt trªn mét lao ®éng, ngµy lao ®éng. - Gi¸ trÞ s¶n xuÊt trªn mét ®ång vèn, mét ®ång chi phÝ s¶n xuÊt. C¸c chØ tiªu trªn ®©y ®−îc tÝnh chung cho toµn trang tr¹i, tÝnh riªng cho tõng ngµnh s¶n xuÊt, tõng s¶n phÈm vµ ®−îc so s¸nh víi c¸c trang tr¹i kh¸c cã c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt nh− nhau. PhÇn lín c¸c trang tr¹i ®Òu cã môc ®Ých chÝnh lµ s¶n xuÊt hµng ho¸. §©y lµ ®Æc tr−ng kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a kinh tÕ trang tr¹i vµ kinh tÕ hé n«ng d©n. §Ó ®¸nh gi¸ ®Æc tr−ng nµy, ®ång thêi còng ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña trang tr¹i, cÇn ph¶i sö dông chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ vµ tû suÊt hµng ho¸. Gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ cña trang tr¹i lµ toµn bé gi¸ trÞ cña sè s¶n phÈm s¶n xuÊt ®em b¸n vµ cung cÊp ra bªn ngoµi trang tr¹i. ChØ tiªu gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ ph¶n ¸nh khèi l−îng s¶n phÈm n«ng nghiÖp mµ trang tr¹i cung cÊp cho x· héi th«ng qua h×nh thøc tiªu thô. Tû suÊt hµng ho¸ lµ tû sè gi÷a s¶n l−îng hµng ho¸ vµ tæng s¶n l−îng s¶n xuÊt. ChØ tiªu nµy võa ph¶n ¸nh møc ®é chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt, võa ph¶n ¸nh møc ®é ph¸t triÓn cao cña trang tr¹i. Gi¸ trÞ (Sè l−îng) s¶n phÈm hµng ho¸ Tû suÊt hµng ho¸(%) = x 100 Gi¸ trÞ (Sè l−îng) s¶n phÈm s¶n xuÊt ChØ tiªu s¶n phÈm hµng ho¸ vµ tû suÊt hµng ho¸ ®−îc tÝnh chung cho c¶ trang tr¹i, còng cã thÓ tÝnh riªng cho tõng ngµnh, tõng s¶n phÈm ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh ph¸t triÓn vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña trang tr¹i. ChØ tiªu gi¸ trÞ s¶n l−îng hµng ho¸ hay tû suÊt hµng ho¸ lµ mét ®Æc tr−ng hay mét tiªu chÝ ®Ó nhËn diÖn trang tr¹i. 3.2.2. C¸c chØ tiªu chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh 4
Chi phÝ s¶n xuÊt lµ gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè ®Çu vµo sö dông cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña trang tr¹i. Chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm nhiÒu lo¹i, mçi ngµnh s¶n xuÊt chi phÝ cã néi dung thÓ hiÖn kh¸c nhau. §Ó phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, chi phÝ s¶n xuÊt ®−îc ph©n lo¹i theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. C¸c c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ kh¸c nhau xuÊt ph¸t tõ môc ®Ých phôc vô cho c«ng t¸c h¹ch to¸n hay phôc vô cho qu¶n lý vµ ra quyÕt ®Þnh. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, chi phÝ s¶n xuÊt cña trang tr¹i nªn ®−îc ph©n theo c¸ch øng xö cña chi phÝ, tøc lµ chi phÝ ®−îc ph©n thµnh chi phÝ cè ®Þnh vµ chi phÝ biÕn ®æi. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy võa phï hîp víi ®iÒu kiÖn qu¶n lý cña trang tr¹i, ®¸p øng ®−îc tÝnh linh ho¹t trong viÖc ra quyÕt ®Þnh, võa phï hîp víi c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ cña thÕ giíi vµ khu vùc. - Chi phÝ biÕn ®æi: HiÓu theo c¸ch chung nhÊt, chi phÝ biÕn ®æi lµ nh÷ng chi phÝ thay ®æi theo møc ®é s¶n xuÊt hay quy m« s¶n xuÊt. C¸c chi phÝ biÕn ®æi trong trang tr¹i gåm: Chi phÝ vÒ gièng c©y trång, vËt nu«i; Chi phÝ thøc ¨n cho gia sóc, ph©n bãn cho c©y trång; Chi phÝ tiÒn c«ng cho lao ®éng thuª ngoµi; Chi phÝ phßng trõ dÞch bÖnh cho c©y trång, vËt nu«i; Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ chi phÝ kh¸c... - Chi phÝ cè ®Þnh: Chi phÝ cè ®Þnh hiÓu theo c¸ch chung nhÊt lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng thay ®æi theo sù thay ®æi cña s¶n l−îng hay møc ®é ho¹t ®éng. Còng cã thÓ hiÓu, chi phÝ cè ®Þnh lµ nh÷ng kho¶n chi vÉn ph¶i mÊt ®i cho dï kh«ng tiÕn hµnh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm. Trong trang tr¹i, c¸c kho¶n chi phÝ cè ®Þnh th−êng ®−îc thÓ hiÖn nh− : TiÒn khÊu hao hoÆc tiÒn ph¶i tr¶ khi thuª TSC§; tiÒn thuª ®Êt hoÆc tiÒn thuª mÆt b»ng s¶n xuÊt; TiÒn c«ng tr¶ cho lao ®éng cè ®Þnh (thuª ng−êi qu¶n lý, b¶o vÖ...); Chi phÝ ph¶i tr¶ c¸c dÞch vô cè ®Þnh (dÞch vô n−íc, b¶o vÖ ®ång ruéng...). ViÖc ph©n chi phÝ thµnh chi phÝ cè ®Þnh hay biÕn ®æi nhiÒu khi còng chØ mang tÝnh t−¬ng ®èi. V× vËy viÖc ph©n lo¹i chi phÝ cÇn ph¶i linh ho¹t, tuú thuéc vµo t×nh h×nh thùc tÕ nh−ng yªu cÇu ph¶i tÝnh ®ñ vµ kh«ng ®−îc bá sãt. Theo c¸ch tËp hîp vµ ph©n lo¹i nh− trªn th× cßn mét sè kho¶n chi phÝ cña trang tr¹i ch−a ®−îc tÝnh ®Õn, ®ã lµ: + Chi phÝ lao ®éng trùc tiÕp cña gia ®×nh (chi phÝ lao ®éng ch©n tay). + Chi phÝ lao ®éng qu¶n lý cña trang tr¹i. §©y lµ nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt cña chñ trang tr¹i hay c¸c thµnh viªn kh¸c. + Chi phÝ vèn ( chi phÝ c¬ héi vÒ vèn cña gia ®×nh ). NÕu chi phÝ chØ tÝnh ®Õn sè tiÒn thùc tÕ ®· bá ra ®Ó mua c¸c ®Çu vµo, hay gi¸ trÞ cña sè s¶n phÈm dù tr÷ xuÊt ra sö dông th× cßn mét kho¶n chi phÝ n÷a kh«ng ®−îc tÝnh ®Õn ®ã lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm cña c¸c ngµnh sö dông lÉn cña nhau, nh− trång trät cung cÊp s¶n phÈm lµm thøc ¨n cho ch¨n nu«i, vµ ng−îc l¹i ch¨n nu«i cung cÊp ph©n bãn cho trång trät. Nh− vËy khi tÝnh chi phÝ s¶n xuÊt cho tõng ngµnh, tõng s¶n phÈm cÇn ph¶i tÝnh ®ñ c¸c chi phÝ nµy. C¸c chi phÝ trªn ®©y, ®Æc biÖt lµ chi phÝ biÕn ®æi ®−îc ph©n tÝch vµ tÝnh trªn 1ha, mét ®¬n vÞ ®Çu gia sóc hay trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. ChØ tiªu nµy cã thÓ tÝnh chung cho c¸c lo¹i chi phÝ, còng cã thÓ tÝnh riªng theo tõng lo¹i, ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é ®Çu t− th©m canh vµ hiÖu qu¶ sö dông c¸c lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. Còng cã thÓ so s¸nh tèc ®é thay ®æi cña chi phÝ víi tèc ®é t¨ng cña s¶n phÈm, hay gi¸ trÞ s¶n xuÊt th«ng qua chØ tiªu HÖ sè co gi¸n cña chi phÝ ®èi víi s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. KÕt qu¶ so s¸nh thÓ hiÖn qua hÖ sè nµy cho phÐp ®¸nh gi¸ chÊt l−îng hay hiÖu qu¶ sö dông c¸c lo¹i chi phÝ cho s¶n xuÊt. % ∆ TC % ∆ TC E cQ EcGO = = %∆Q % ∆ GO Ec: hÖ sè co gi¸n cña chi phÝ ®èi víi s¶n phÈm s¶n xuÊt; TC: chi phÝ; Q: l−îng s¶n phÈm; GO: gi¸ trÞ s¶n xuÊt. NÕu hÖ sè nµy < 1, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ chi phÝ sö dông cã hiÖu qu¶, vµ ng−îc l¹i. 5
ChØ tiªu nµy cã thÓ ®−îc ph©n tÝch cho toµn bé chi phÝ vµ còng cã thÓ ®−îc ph©n tÝch cho tõng lo¹i chi phÝ theo tõng ngµnh s¶n xuÊt, tõng lo¹i s¶n phÈm nµo ®ã. 3. 2.3. C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh lîi nhuËn cña trang tr¹i Lîi nhuËn hay lµ l·i võa lµ môc tiªu, võa lµ chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ nãi chung vµ cña trang tr¹i nãi riªng. Theo c¸ch hiÓu chung nhÊt th× lîi nhuËn ®−îc tÝnh nh− sau: Lîi nhuËn = Doanh thu - Chi phÝ Trong thùc tÕ, tuú theo tõng lo¹i h×nh ®¬n vÞ kinh tÕ mµ doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn ®−îc thÓ hiÖn d−íi c¸c néi dung vµ h×nh thøc kh¸c nhau. Do ®Æc thï riªng cña lo¹i h×nh kinh tÕ trang tr¹i nªn chØ tiªu lîi nhuËn còng cã tÝnh ®Æc thï. HiÖn nay c¸c n−íc trong khu vùc vµ thÕ giíi ng−êi ta th−êng tÝnh lîi nhuËn cña trang tr¹i theo c¸c chØ tiªu riªng, nh÷ng chØ tiªu nµy còng rÊt phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña c¸c trang tr¹i ë ViÖt Nam. Theo Ph¹m ThÞ Mü Dung vµ Bïi B»ng §oµn (2001) c¸c chØ tiªu nµy gåm: - L·i gép (GM): L·i gép hay cßn gäi lµ l·i th« lµ phÇn chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO) vµ chi phÝ biÕn ®æi(VC). L·i gép (GM) = Gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO) – Chi phÝ biÕn ®æi (VC) Theo c¸ch tÝnh trªn, l·i gép sÏ bao gåm chi phÝ cè ®Þnh (FC), chi phÝ lao ®éng gia ®×nh vµ phÇn l·i thùc tÕ tõ kinh doanh. - L·i thuÇn hay thu nhËp thuÇn cña trang tr¹i (NFI). L·i thuÇn cña trang tr¹i lµ sè thu nhËp cßn l¹i cña trang tr¹i sau khi ®· trõ ®i chi phÝ cè ®Þnh (FC). L·i thuÇn (NFI) = L·i gép (GM) – Chi phÝ cè ®Þnh (FC) Theo c¸ch tÝnh trªn, l·i thuÇn sÏ bao gåm phÇn gi¸ trÞ c¸c nguån lùc sö dông kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn, nh− tiÒn c«ng cña lao ®éng gia ®×nh, chi phÝ vèn gia ®×nh vµ sè l·i thùc tÕ tõ kinh doanh cña trang tr¹i. Chi phÝ lao ®éng cña gia ®×nh gåm tiÒn c«ng lao ®éng trùc tiÕp vµ lao ®éng qu¶n lý tuy kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn nh−ng còng cÇn ph¶i tÝnh ®Çy ®ñ yÕu tè nµy ®Ó ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ h¬n hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña trang tr¹i. - L·i tõ ®Çu t− vµ qu¶n lý (MII). L·i tõ ®Çu t− vµ qu¶n lý lµ phÇn cßn l¹i cña l·i thuÇn sau khi trõ ®i chi phÝ lao ®éng trùc tiÕp cña gia ®×nh. MII = L·i thuÇn (NFI) – Chi phÝ lao ®éng trùc tiÕp cña gia ®×nh. Chi phÝ lao ®éng trùc tiÕp cña gia ®×nh cã thÓ ®−îc tÝnh theo gi¸ thuª lao ®éng thùc tÕ trªn thÞ tr−êng hay chi phÝ c¬ héi cña lao ®éng. Nh− vËy, l·i tõ ®Çu t− vµ qu¶n lý (MII) bao gåm sè gi¸ trÞ ®−îc t¹o ra tõ lao ®éng qu¶n lý, chi phÝ vèn gia ®×nh vµ sè l·i thùc tÕ tõ kinh doanh. Trong tr−êng hîp so s¸nh kÕt qu¶ s¶n xuÊt gi÷a c¸c trang tr¹i víi nhau ®Æc biÖt lµ c¸c trang traÞ cã ®i thuª lao ®éng vµ trang tr¹i kh«ng ®i thuª lao ®éng th× sö dông chØ tiªu MII sÏ râ h¬n chØ tiªu NFI, v× ®· lo¹i trõ ®−îc yÕu tè chi phÝ lao ®éng. - L·i thùc tõ kinh doanh cña trang tr¹i L·i thùc tõ kinh doanh thÓ hiÖn kÕt qu¶ cuèi cïng thu ®−îc cña trang tr¹i sau khi ®· trõ ®i toµn bé chi phÝ cña trang tr¹i, gåm chi phÝ biÕn ®æi, chi phÝ cè ®Þnh, chi phÝ vèn vµ chi phÝ lao ®éng gia ®×nh. Nh− vËy l·i thùc tõ kinh doanh cho biÕt chÝnh x¸c h¬n hiÖu qu¶ kinh doanh vµ kh¶ n¨ng hoµn vèn cña trang tr¹i. C¸c chØ tiªu lîi nhuËn trªn ®©y ®−îc tÝnh cho tõng ngµnh s¶n xuÊt, cho tõng s¶n phÈm hay tÝnh cho toµn trang tr¹i. ViÖc ph©n tÝch c¸c chØ tiªu lîi nhuËn sÏ cho biÕt hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña toµn trang tr¹i, cña tõng ngµnh hay cña tõng s¶n phÈm. Néi dung ph©n tÝch ®−îc thÓ hiÖn qua viÖc so s¸nh c¸c chØ tiªu lîi nhuËn gi÷a c¸c n¨m víi nhau, so víi chØ tiªu chuÈn, so s¸nh gi÷a c¸c ngµnh s¶n xuÊt, so s¸nh víi trang tr¹i trung b×nh hay tiªn tiÕn vµ so víi dù th¶o kÕ ho¹ch. 6
C¸c chØ tiªu lîi nhuËn khi ph©n tÝch ®−îc tÝnh trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch, mét ®¬n vÞ ®Çu gia sóc; tÝnh trªn mét ®ång chi phÝ, tÝnh trªn mét lao ®éng, ngµy lao ®éng ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña tõng yÕu tè ®Çu t−, tõng lo¹i chi phÝ. 3.2.4. Ph©n tÝch kh¶ n¨ng thu håi vèn cña trang tr¹i Vèn cña trang tr¹i chñ yÕu lµ vèn gia ®×nh vµ vèn ®i vay ®−îc sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i. ViÖc ph©n tÝch sö dông vèn cña trang tr¹i cÇn ®Ò cËp ®Õn c¸c néi dung chñ yÕu d−íi ®©y: - Vèn canh t¸c: Vèn canh t¸c lµ c¸c lo¹i vèn ®Çu t− vµo s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i vµ ®−îc thÓ hiÖn trªn tõng kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Vèn canh t¸c ph¶n ¸nh møc ®é huy ®éng vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i nªn nã lµ chØ tiªu rÊt quan träng vµ thÓ hiÖn trªn nhiÒu néi dung kinh tÕ kh¸c nhau. - C¸c chØ tiªu ph©n tÝch vèn canh t¸c: + Gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO), l·i thuÇn (NFI) tÝnh trªn mét ®ång vèn canh t¸c. L·i tõ ®Çu t− vµ qu¶n lý (MII) + Tû lÖ hoµn vèn canh t¸c(%) = x 100 Vèn canh t¸c C¸c chñ trang tr¹i cã thÓ dùa vµo tû lÖ hoµn vèn canh t¸c ®Ó ®−a ra c¸c quyÕt ®Þnh cã nªn tiÕp tôc kinh doanh c¸c ngµnh s¶n xuÊt cña trang tr¹i l©u dµi hay kh«ng trªn c¬ së so s¸nh tû lÖ hoµn vèn canh t¸c víi chi phÝ c¬ héi cña vèn. + Tû lÖ hoµn vèn gia ®×nh (Vèn chñ së h÷u). Vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh trang tr¹i gåm cã vèn vay vµ vèn cña gia ®×nh. NÕu lo¹i trõ c¸c kho¶n vèn vay sÏ cho ta biÕt ®−îc tû lÖ hoµn vèn gia ®×nh. L·i tõ ®Çu t− vµ qu¶n lý (MII) Tû lÖ hoµn vèn gia ®×nh (%) = x 100 Vèn gia ®×nh L·i thùc tõ kinh doanh + Tû lÖ hoµn vèn chung (%) = x 100 Tæng sè vèn ChØ tiªu tû lÖ hoµn vèn cña trang tr¹i sÏ ®−îc so s¸nh víi chi phÝ c¬ héi cña vèn hay l·i suÊt b×nh qu©n ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn vµ cã quyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh s¶n xuÊt, ®Çu t− cho hîp lý. Tõ c¸c quan hÖ trªn, chóng ta cã thÓ tÝnh ®−îc møc ®é hoµn tr¶ cho lao ®éng gia ®×nh vµ cho tõng yÕu tè chi phÝ: Møc ®é hoµn tr¶ cho lao ®éng gia ®×nh = L·i thuÇn (NFI) - Chi phÝ c¬ héi vèn gia ®×nh Møc ®é hoµn tr¶ cho lao ®éng trùc tiÕp = L·i thuÇn (NFI) - Chi phÝ c¬ héi vèn vµ chi phÝ c¬ héi cña lao ®éng qu¶n lý Møc ®é hoµn tr¶ = L·i thuÇn (NFI) – Chi phÝ c¬ héi vèn vµ chi phÝ cho lao ®éng qu¶n lý c¬ héi cña lao ®éng trùc tiÕp Møc ®é hoµn tr¶ = L·i thuÇn (NFI) – Chi phÝ c¬ héi lao ®éng gia ®×nh vèn gia ®×nh Trong s¶n xuÊt cña trang tr¹i cã rÊt nhiÒu ®Çu vµo biÕn ®æi kh¸c nhau nh− : gièng, ph©n bãn, lao ®éng vµ nhiÒu lo¹i vËt t− kh¸c. C¸c chi phÝ theo tõng ®Çu vµo biÕn ®æi nµy cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc b»ng chØ tiªu hiÖn vËt hay gi¸ trÞ. V× vËy cã thÓ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông tõng ®Çu vµo biÕn ®æi qua chØ tiªu møc hoµn tr¶ cho tõng yÕu tè ®Çu vµo cô thÓ. X¸c ®Þnh møc hoµn tr¶ cho mét yÕu tè ®Çu vµo biÕn ®æi (X) nµo ®ã ®−îc tÝnh theo c«ng thøc sau: GO – CPB§ ®· lo¹i trõ yÕu tè (X) – CPC§ Møc hoµn tr¶ cho 1 yÕu tè (X) = Chi phÝ cña yÕu tè (X) 7
Chi phÝ yÕu tè (X) cã thÓ ®−îc tÝnh theo hiÖn vËt hoÆc gi¸ trÞ. ChØ tiªu nµy chñ yÕu ®−îc sö dông ®Ó tÝnh cho c¸c ®Çu vµo vËt chÊt, thuª dÞch vô m¸y hoÆc lao ®éng gia ®×nh. 3. kÕt luËn Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trªn thÕ giíi lµ qu¸ tr×nh t¨ng lªn vÒ sè l−îng vµ quy m« trang traÞ. Tuy nhiªn, cho ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay ë mét sè n−íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®ang cã xu h−íng gi¶m dÇn vÒ sè l−îng c¸c trang tr¹i, nh−ng quy m« cña trang tr¹i l¹i kh«ng ngõng t¨ng lªn. §©y lµ mét xu h−íng ph¸t triÓn tÊt yÕu cña lo¹i h×nh kinh tÕ nµy. ChÝnh v× vËy, ®èi víi n−íc ta hiÖn nay ®ång thêi víi viÖc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn sè l−îng c¸c trang tr¹i, cÇn ph¶i coi träng viÖc ®Þnh h−íng, hç trî, ®Çu t− cho ph¸t triÓn c¸c trang tr¹i quy m« lín ë mét sè lÜnh vùc s¶n xuÊt träng ®iÓm, ®Ó t¹o ra sù bøt ph¸ vÒ chÊt vµ quy m« ®èi víi lo¹i h×nh kinh tÕ nµy. Víi hÖ thèng chØ tiªu kinh tÕ trªn ®©y, viÖc nghiªn cøu kinh tÕ trong trang tr¹i sÏ cã ®−îc nh÷ng chuÈn mùc chung lµm c¬ së ®¸nh gi¸ vµ so s¸nh kÕt qu¶, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i. Víi hÖ thèng chØ tiªu nµy, tuú thuéc vµo quy m«, tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý mµ chñ trang tr¹i cã thÓ lùa chän c¸c chØ tiªu ph©n tÝch thÝch hîp cho ®iÒu kiÖn cô thÓ cña trang tr¹i m×nh. Kinh tÕ trang tr¹i ®−îc ph¸t triÓn trªn c¬ së kinh tÕ hé n«ng d©n, chÝnh v× vËy hÖ thèng chØ tiªu kinh tÕ trªn ®©y còng cã thÓ ®−îc ¸p dông ®Ó nghiªn cøu trong kinh tÕ hé n«ng d©n. Tµi liÖu tham kh¶o Ph¹m ThÞ Mü Dung, Bïi B»ng §oµn (2001). Gi¸o tr×nh ph©n tÝch kinh doanh. Nxb N«ng nghiÖp, Hµ Néi. NguyÔn §×nh H−¬ng (2000). Thùc tr¹ng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Hái ®¸p vÒ kinh tÕ trang tr¹i vµ ph¸t triÓn c©y c«ng nghiÖp (2002). NXB v¨n ho¸ d©n téc, Hµ Néi. Th«ng t− sè 69/TTLT cña Bé NN & PTNT vµ Tæng côc Thèng kª ngµy 23/6/2002. 8