Báo cáo khoa học: "quản lý rủi ro nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

78
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tóm tắt: Rủi ro là một thành phần cơ bản trong bất kỳ hoạt động kinh doanh nào. Vì vậy đối với các doanh nghiệp cần phải có sự nhìn nhận đúng đắn về rủi ro và có những biện pháp quản lý rủi ro nhằm hạn chế tác động rủi ro để nâng cao hiệu quả kinh doanh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: "quản lý rủi ro nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp"

qu¶n lý rñi ro nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp TS. nguyÔn ®¨ng quang Bé m«n Kinh tÕ B−u chÝnh ViÔn th«ng Khoa VËn t¶i – Kinh tÕ Tr−êng §¹i häc Giao th«ng VËn t¶i Tãm t¾t: Rñi ro lμ mét thμnh phÇn c¬ b¶n trong bÊt kú ho¹t ®éng kinh doanh nμo. V× vËy ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã sù nh×n nhËn ®óng ®¾n vÒ rñi ro vμ cã nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý rñi ro nh»m h¹n chÕ t¸c ®éng rñi ro ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Summary: Risk are unavoidable in any business. Thus, enterprises should be fully awaru of risks and have methods for risk management in order to restrict risks and promote efficiency in business opportunities. sù bÊt ®Þnh. VÒ sù bÊt ®Þnh ng−êi ta th−êng ®Ò cËp tíi khi mµ kh«ng thÓ nãi tr−íc ®−îc lµ c¸i i. ®Æt vÊn ®Ò g× sÏ x¶y ra trong t−¬ng lai. Cßn rñi ro - ®Êy Trong ho¹t ®éng kinh doanh vµ ho¹t kh«ng chØ ®¬n gi¶n lµ sù bÊt ®Þnh, mµ ®ã lµ ®éng ®Çu t− cña c¸c doanh nghiÖp lu«n g¾n mét t×nh huèng cÇn ph¶i ®Ó m¾t tíi khi tiÕn CBA liÒn víi nh÷ng rñi ro. Rñi ro x¶y ra ngoµi ý hµnh mét hµnh ®éng nµy hay mét hµnh ®éng muèn vµ cã thÓ lµm thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt vµ kh¸c, bëi v× nã cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn cña c¶i tinh thÇn cho doanh nghiÖp. Nã cã thÓ ®Èy vËt chÊt cña con ng−êi. Nh− vËy, sù bÊt ®Þnh doanh nghiÖp vµo t×nh h×nh khã kh¨n vµ cã lµ ®iÒu kiÖn cÇn, nh−ng ch−a ph¶i lµ ®iÒu kiÖn kh¶ n¨ng bÞ gi¶i thÓ hoÆc ph¸ s¶n. V× vËy cÇn ®ñ cña rñi ro. Mçi mét t×nh huèng rñi ro ®Òu lµ ph¶i hiÓu mét c¸ch thÊu ®¸o vÒ rñi ro vµ vµ cã sù bÊt ®Þnh, mÆc dï sù bÊt ®Þnh cã thÓ tån t¹i nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý rñi ro ®Ó h¹n chÕ t¸c mµ kh«ng cã rñi ro. ®éng cña rñi ro ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña Trong nhiÒu tr−êng hîp, liªn quan ®Õn rñi doanh nghiÖp. Trong ph¹m vi bµi b¸o nµy ro, kÕt qu¶ x¸c suÊt cña mét sù kiÖn cã thÓ chóng t«i muèn ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò rñi ro vµ ®¬n gi¶n ®−îc x¸c ®Þnh lµ lç hay l·i. Th«ng qu¶n lý rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh cña th−êng, ng−êi ta cho r»ng, rñi ro - ®ã lµ kh¶ doanh nghiÖp ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ chñ n¨ng bÞ thiÖt h¹i, chø kh«ng ph¶i lµ kh¶ n¨ng ®éng cã nh÷ng biÖn ph¸p nh»m qu¶n lý tèt rñi thu ®−îc lîi nhuËn. ro nh»m môc ®Ých n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t Tuy nhiªn tån t¹i nh÷ng tr−êng hîp mµ ®éng kinh doanh. kh«ng thÓ x¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c lµ cã thu nhËp hay bÞ thiÖt h¹i. Nh− vËy, trong mét ii. mét sè vÊn ®Ò chung vÒ rñi ro sè tr−êng hîp, bÊt kú mét sù chªnh lÖch nµo so gi¸ trÞ mong ®îi ®Òu kh«ng mong muèn vµ 2.1. Kh¸i niÖm rñi ro kÐo theo hao tæn chi phÝ. Tr−íc khi ®i vµo kh¸i niÖm cô thÓ vÒ rñi Kh«ng chÊp nhËn rñi ro: ro cÇn ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a rñi ro vµ
Kh«ng chÊp nhËn rñi ro - ®ã lµ mét ®Æc + Rñi ro do thiÕt bÞ kü thuËt (m¸y tÝnh cña con ng−êi trong tr−êng hîp liªn quan mãc, thiÕt bÞ, « t«, ...) bÞ háng hãc; ®Õn rñi ro. §Êy lµ biÖn ph¸p chuÈn bÞ cña con + Rñi ro do vËt t−, nhiªn liÖu kh«ng ng−êi tr¶ mét kho¶n chi phÝ nhÊt ®Þnh ®Ó gi¶m ®−îc cung cÊp ®óng thêi h¹n; bít møc ®é rñi ro mµ hä gÆp ph¶i. Nh÷ng + Rñi ro do trªn thÞ tr−êng lao ®éng ng−êi kh«ng muèn rñi ro, th−êng ®¸nh gi¸ kh«ng cã lao ®éng cÇn thiÕt; ph−¬ng ¸n dung hoµ gi÷a viÖc bá ra mét + Rñi ro do øng dông c«ng nghÖ míi kho¶n chi phÝ ®Ó gi¶m rñi ro vµ ®−îc lîi tõ viÖc vµ thiÕt bÞ, m¸y mãc bÞ hao mßn v« h×nh. lµm ®ã, −u tiªn chÊp nhËn ph−¬ng ¸n Ýt rñi ro - Rñi ro, liªn quan ®Õn sù thay ®æi gi¸ c¶ h¬n víi tõng ®ã chi phÝ. Ch¼ng h¹n, nÕu mét s¶n phÈm dÞch vô: nhµ ®Çu t− nµo ®ã chÊp nhËn ®Çu t− víi l·i + Rñi ro do sù thay ®æi nhu cÇu s¶n suÊt thÊp ®Ó cã thÓ tr¸nh ®−îc rñi ro, th× cã phÈm dÞch vô do sù thay ®æi thÞ hiÕu cña thÓ lùa chän tr¸i phiÕu chÝnh phñ, bëi v× trong ng−êi tiªu dïng; tr−êng hîp nµy møc l·i suÊt sÏ t−¬ng ®èi æn + Gi¸, c−íc s¶n phÈm, dÞch vô thay ®Þnh vµ cã thÓ dù ®o¸n ®−îc. Khi lùa chän c¸c ®æi do c¹nh tranh quyÕt liÖt, vµ c«ng ty ph−¬ng ¸n ®Çu t− cã cïng søc sinh lêi mong buéc ph¶i gi¶m gi¸; ®îi nh− nhau, víi b¶n tÝnh cña con ng−êi lµ tr¸nh rñi ro, ng−êi ta sÏ lùa chän ph−¬ng ¸n - Rñi ro liªn quan ®Õn sù thay ®æi gi¸ c¶ cã møc ®é rñi ro thÊp h¬n. c¸c yÕu tè kinh doanh: + Rñi ro do gi¸ c¶ mét yÕu tè kinh 2.2. C¸c lo¹i rñi ro ®èi víi doanh nghiÖp doanh nµo ®ã bÊt ngê thay ®æi, nh− t¨ng C¸c doanh nghiÖp vµ c«ng ty lµ mét tæ gi¸ nhiªn liÖu, nguyªn liÖu,...; chøc cã chøc n¨ng c¬ b¶n lµ b¸n hµng vµ + Rñi ro do thay ®æi l·i suÊt tÝn dông cung cÊp dÞch vô. HÇu nh− tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh CBA trªn thÞ tr−êng. kinh doanh cña c«ng ty ®Òu liªn quan ®Õn c¸c Rñi ro trong kinh doanh kh«ng chØ ®Ì lo¹i rñi ro kh¸c nhau. Rñi ro lµ mét thµnh phÇn nÆng lªn vai chñ së h÷u doanh nghiÖp. C¸c c¬ b¶n cña bÊt kú mét c«ng viÖc kinh doanh nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp còng g¸nh chÞu mét nµo. C¸c lo¹i rñi ro trong kinh doanh cña c«ng phÇn rñi ro (nÕu nh− trong tr−êng hîp nµy chñ ty ®−îc sinh ra bëi tÊt c¶ c¸c ®èi t−îng cña së h÷u doanh nghiÖp kh«ng ph¶i g¸nh chÞu), c«ng ty, nh÷ng ai cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng vµ c¸c nh©n viªn cña doanh nghiÖp. NÕu nh− cña c«ng ty: c¸c cæ ®«ng, kh¸ch hµng, chñ suÊt sinh lêi cña doanh nghiÖp kh«ng cao hay nî, nhµ cung cÊp, nh©n viªn vµ chÝnh phñ. lµ thay ®æi c«ng nghÖ s¶n xuÊt, hä sÏ chÞu sù Trong ®ã, c«ng ty víi sù gióp ®ì cña hÖ thèng rñi ro gi¶m tiÒn l−¬ng, vµ còng cã thÓ bÞ mÊt tµi chÝnh cã thÓ san sÎ bít rñi ro mµ c«ng ty viÖc nãi chung. gÆp ph¶i cho mét sè ®èi t−îng kh¸c. Nh÷ng tæ chøc tµi chÝnh ®Æc thï, thÝ dô nh− c¸c c«ng ty B¶n th©n quy m« vµ c¬ cÊu tæ chøc cña b¶o hiÓm, thùc hiÖn dÞch vô thèng nhÊt vµ san doanh nghiÖp còng cã thÓ chÞu sù rñi ro. C¸c sÎ rñi ro. Nãi chung cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i vµ cã quy tÊt c¶ c¸c lo¹i rñi ro cña c«ng ty ®Òu ®−îc m« kh¸c nhau. Mét mÆt, ®ã lµ nh÷ng doanh sinh ra bëi con ng−êi. nghiÖp t− nh©n, c«ng ty nhá. MÆt kh¸c, ®ã lµ nh÷ng tËp ®oµn, tæng c«ng ty lín nh− Tæng C¸c lo¹i rñi ro mµ doanh nghiÖp cã thÓ c«ng ty BCVT ViÖt Nam, tËp ®oµn NTT cña gÆp ph¶i lµ: NhËt B¶n. Trong nh÷ng tËp ®oµn, tæng c«ng ty - Rñi ro liªn quan ®Õn s¶n xuÊt kinh nµy cã hµng ngh×n nh©n viªn vµ c¸c cæ ®«ng. doanh: Mét trong nh÷ng môc tiªu cña nh÷ng tËp ®oµn,
®−a ra. c«ng ty lín lµ n©ng cao kh¶ n¨ng qu¶n lý rñi ro s¶n xuÊt, rñi ro tiªu dïng vµ rñi ro gi¸ c¶. Qu¸ tr×nh qu¶n lý rñi ro – lµ ho¹t ®éng mang tÝnh hÖ thèng ®Ó ph©n tÝch, thiÕt lËp vµ quyÕt ®Þnh ®−a ra nh−ng biÖn ph¸p thÝch hîp iii. qu¶n lý rñi ro ®Ó tèi thiÓu ho¸ rñi ro. Qu¸ tr×nh nµy cã thÓ Qu¸ tr×nh lùa chän biÖn ph¸p trung hoµ chia lµm 5 giai ®o¹n: ®Ó ®¹t ®−îc sù c©n b»ng gi÷a c¸c lîi Ých tõ 3.1. NhËn diÖn rñi ro viÖc gi¶m møc ®é rñi ro vµ chi phÝ cÇn thiÕt ®Ó NhËn diÖn rñi ro (risk identification) lµ lµm ®iÒu ®ã, còng nh− viÖc quyÕt ®Þnh nh÷ng viÖc x¸c ®Þnh nh÷ng lo¹i rñi ro nµo mµ ®èi biÖn ph¸p nµo cÇn ph¶i thùc hiÖn ®Ó ®¹t ®−îc t−îng ph©n tÝch (chñ gia ®×nh, c«ng ty hay mét ®iÒu ®ã (kÓ c¶ viÖc tõ chèi thùc hiÖn mét hµnh qu¸ tr×nh kinh tÕ) hay gÆp ph¶i nhÊt. C¸c chñ ®éng nµo ®ã), gäi lµ qu¶n lý rñi ro. gia ®×nh vµ c¸c c«ng ty th−êng kh«ng ®¸nh Th−êng th× con ng−êi hay hèi tiÕc v× m×nh gi¸ ®óng vÊn ®Ò vÒ c¸c lo¹i rñi ro mµ hä gÆp ®· thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p tèn kÐm ®Ó ph¶i. Ch¼ng h¹n, nÕu nh− mét ng−êi c«ng gi¶m bít sù rñi ro. Sù hèi tiÕc tÊt nhiªn th−êng nh©n kh«ng nghØ mét ngµy nµo ®ã v× èm ®au diÔn ra khi nh÷ng dù b¸o kh«ng tèt mµ hä sî hay chÊn th−¬ng th× ng−êi ®ã khã cã thÓ nghÜ h·i ®· kh«ng x¶y ra. NÕu mét ng−êi nµo ®ã r»ng kh¶ n¨ng bÞ rñi ro mÊt kh¶ n¨ng lao quyÕt ®Þnh b¸n nh÷ng cæ phiÕu cã ®é m¹o ®éng. Cã thÓ anh ta quyÕt ®Þnh lµ sÏ mua b¶o hiÓm cao, tr−íc khi nã t¨ng gi¸ lÇn thø hai, sÏ hiÓm trong tr−êng hîp mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, rÊt hèi tiÕc vÒ quyÕt ®Þnh cña m×nh. Nh−ng nh−ng còng cã thÓ lµ anh ta kh«ng hÒ nghÜ vÒ cÇn ph¶i nhí r»ng, tÊt c¶ nh÷ng quyÕt ®Þnh ®iÒu ®ã. ®−a ra liªn quan ®Õn sù bÊt ®Þnh, ®Òu ®−îc MÆt kh¸c, cã nh÷ng lo¹i rñi ro mµ con thùc hiÖn tr−íc khi sù bÊt ®Þnh nμy biÕn ng−êi th−êng s½n lßng mua b¶o hiÓm, mÆc dï mÊt. CÇn ph¶i tÝnh r»ng, quyÕt ®Þnh cña ai ®ã CBA trªn thùc tÕ trong t−¬ng lai hä cã kh¶ n¨ng bÞ sÏ lµ tèt nhÊt trong tÊt c¶ c¸c ph−¬ng ¸n, mµ rñi ro hay kh«ng. ThÝ dô, rÊt nhiÒu ng−êi sèng cã thÓ quyÕt ®Þnh trªn c¬ së th«ng tin mµ ®éc th©n, mµ kh«ng cã ai quan t©m ®Õn hä, ng−êi ®ã cã trong thêi ®iÓm ®−a ra quyÕt ®Þnh. ®ãng b¶o hiÓm vµo quü h−u trÝ, ®Ó sau nµy khi TÊt c¶ chóng ta “®Òu th«ng minh sau ®ã”, vµ nghØ h−u sö dông phÇn ®· tÝch luü. NÕu nh− kh«ng ai cã thÓ ®−a ra mét dù b¸o chÝnh x¸c. ng−êi nµy mÊt tr−íc khi vÒ h−u, th× quü h−u trÝ MÆt kh¸c, trªn thùc tÕ khã cã thÓ x¸c ®−îc h−ëng trªn tµi kho¶n cña m×nh mét ®Þnh, khi nµo th× kÕt thóc sù tiªn ®o¸n tr−íc vµ kho¶n tiÒn kha kh¸. Nh− vËy, nÕu nh− ng−êi b¾t ®Çu ®¬n gi¶n lµ sù may m¾n. Theo ®Þnh ®éc th©n ®ã kh«ng cã ng−êi thõa kÕ, th× anh ta nghÜa, quyÕt ®Þnh qu¶n lý rñi ro ®−îc chÊp ch¼ng cÇn sù b¶o vÖ ®ã ®Ó lµm g×. nhËn trong ®iÒu kiÖn bÊt ®Þnh, nh− vËy sÏ tån §Ó cã thÓ nhËn biÕt rñi ro cÇn ph¶i xem t¹i mét vµi ph−¬ng ¸n ph¸t triÓn sù kiÖn. xÐt vÊn ®Ò rñi ro mét c¸ch tæng quan víi tÊt c¶ Trong kÕt qu¶ cuèi cïng th× chØ cã thÓ thùc c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn rñi ro. Chóng ta hiÖn ®−îc mét ph−¬ng ¸n. Sù kÕt téi (hay h·y ph©n tÝch rñi ro cña mét ng−êi liªn quan chóc mõng) v× ®−a ra mét quyÕt ®Þnh sai lÇm ®Õn nh÷ng ho¹t ®éng cña anh ta trªn thÞ (hay ®óng ®¾n) sÏ kh«ng cã mét ý nghÜa g× tr−êng chøng kho¸n. NÕu nh− anh ta lµ ng−êi hÕt, bëi v× chóng chØ cã sau khi ®· nhËn ®−îc m«i giíi th× thu nhËp trong t−¬ng lai cña anh ta th«ng tin, mµ ë thêi ®iÓm ®−a ra quyÕt ®Þnh liªn quan chÆt chÏ ®Õn ho¹t ®éng cña thÞ kh«ng hÒ cã. QuyÕt ®Þnh thÝch hîp ®Ó qu¶n lý tr−êng chøng kho¸n. Thu nhËp do kh¶ n¨ng rñi ro cÇn ®−îc xem xÐt víi nh÷ng th«ng tin cã vµ kü n¨ng lao ®éng (tøc lµ t− b¶n søc lao ®−îc t¹i thêi ®iÓm khi mµ quyÕt ®Þnh nµy ®−îc
®éng) phô thuéc vµo sù tÝch cùc cña thÞ tr−êng ro trong lÜnh vùc ®Çu t− tµi chÝnh, c¸c nhµ ®Çu chøng kho¸n. Nh− vËy anh ta kh«ng cÇn ®Çu t− vµ c¸c c«ng ty ®«i khi ph¶i sö dông t− vÊn t− vµo chøng kho¸n sè tiÒn cßn l¹i. MÆt kh¸c, cña c¸c chuyªn gia, mµ cã thÓ cho phÐp hä b¹n cña anh ta, mét c«ng chøc nhµ n−íc cïng x¸c ®Þnh ®−îc møc ®é rñi ro lo¹i nµy hay lo¹i løa víi anh ta vµ cã møc thu nhËp nh− anh ta, kh¸c vµ biÓu diÔn mèi quan hÖ ®Þnh l−îng th× hoµn toµn cã thÓ ®Çu t− phÇn lín sè vèn gi÷a rñi ro vµ thu nhËp tõ viÖc ®Çu t− vµo c¸c cña m×nh mua chøng kho¸n, bëi v× t− b¶n lao lo¹i tµi s¶n kh¸c nhau, nh− cæ phiÕu hay tr¸i ®éng cña ng−êi nµy kh«ng bÞ rñi ro liªn quan phiÕu. Trong nh÷ng tr−êng hîp nh− vËy, ®Õn thÞ tr−êng chøng kho¸n. th−êng ph¶i nhê ®Õn sù trî gióp cña c¸c nhµ t− vÊn chuyªn nghiÖp trong lÜnh vùc ®Çu t−, Nguyªn t¾c xem xÐt tæng hîp vÊn ®Ò rñi c¸c quü vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian ro nµy còng ®−îc c¸c doanh nghiÖp sö dông. hay lµ c¸c c«ng ty cung cÊp dÞch vô tµi chÝnh. ThÝ dô, sù bÊt ®Þnh liªn quan ®Õn sù thay ®æi Hä sÏ gióp cho c«ng ty vµ c¸c nhµ ®Çu t− ®−a tû gi¸ hèi ®o¸i, ¶nh h−ëng ®Õn doanh nghiÖp ra nh÷ng ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c vÒ rñi ro. nhËp nguyªn liÖu vµ b¸n s¶n phÈm ra n−íc ngoµi víi gi¸ cè ®Þnh b»ng ngo¹i tÖ. §èi víi TÊt nhiªn, ®Ó cã nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt nh÷ng nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp, vÊn ®Ò xem cÇn ph¶i tr¶ mét kho¶n chi phÝ nhÊt ®Þnh. xÐt ¶nh h−ëng cña sù bÊt ®Þnh liªn quan ®Õn Cung cÊp nh−ng th«ng tin nh− vËy lµ mét thay ®æi tû gi¸ hèi ®o¸i kh«ng cã ý nghÜa g× ®èi chøc n¨ng c¬ b¶n cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm. víi hä. Hä chØ quan t©m ®Õn chi phÝ vµ thu C«ng viÖc ®ã do c¸c nhµ thèng kª b¶o hiÓm – nhËp cña doanh nghiÖp. §èi víi nh÷ng cæ ®«ng chuyªn gia ®−îc ®µo t¹o kiÕn thøc chuyªn cña doanh nghiÖp th× quan träng lµ kÕt qu¶ ¶nh m«n vÒ to¸n häc vµ thèng kª. Chuyªn gia nµy h−ëng thùc sù cña sù bÊt ®Þnh nµy, - thu nhËp thu thËp vµ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ x¸c suÊt kh¶ cña doanh nghiÖp trõ ®i chi phÝ. MÆc dï thu n¨ng bÞ rñi ro lo¹i nµy hay lo¹i kh¸c. CBA nhËp cña doanh nghiÖp còng nh− chi phÝ cña 3.3. Lùa chän ph−¬ng ph¸p qu¶n lý rñi ro doanh nghiÖp cïng chÞu ¶nh h−ëng nh− nhau §Ó gi¶m bít rñi ro cã thÓ sö dông bèn cña sù thay ®æi tû gi¸ hèi ®o¸i. ¶nh h−ëng cuèi ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n (risk - management cïng cña sù bÊt ®Þnh liªn quan ®Õn sù thay ®æi techniques). tû gi¸ hèi ®o¸i cã thÓ b»ng kh«ng. - Tr¸nh rñi ro: §ã lµ mét quyÕt ®Þnh cã ý §Ó cã thÓ nhËn biÕt mét c¸ch cã hiÖu thøc ®Ó kh«ng bÞ mét lo¹i rñi ro nµo ®ã. Con qu¶ c¸c lo¹i rñi ro, rÊt lµ h÷u Ých khi lËp mét ng−êi cã thÓ quyÕt ®Þnh ®Ó kh«ng bÞ rñi ro cho b¶n danh s¸ch, trong ®ã ghi nhËn tÊt c¶ c¸c m×nh liªn quan tíi nghÒ nghiÖp hay c«ng viÖc lo¹i rñi ro tiÒm n¨ng cña doanh nghiÖp vµ mèi t¹i mét c«ng ty nµo ®ã, cã thÓ tõ chèi kh«ng liªn hÖ gi÷a chóng. §èi víi c¸c doanh nghiÖp, lµm viÖc t¹i mét ngµnh nhÊt ®Þnh nµo ®ã, bëi cã thÓ yªu cÇu cã nh÷ng th«ng tin chi tiÕt h¬n v× nh÷ng ngµnh nµy cã thÓ mang l¹i cho hä vÒ ngµnh, vÒ c«ng nghÖ mµ doanh nghiÖp qu¸ nhiÒu rñi ro. Nh−ng tr¸nh khái rñi ro ®ang sö dông, vÒ nh÷ng nhµ cung cÊp cña kh«ng ph¶i bao giê còng ®¹t ®−îc. ThÝ dô lµ doanh nghiÖp. mçi ng−êi ®Òu bÞ rñi ro bÞ èm – rÊt ®¬n gi¶n lµ bëi v× anh ta lµ con ng−êi, mµ mäi ng−êi th× 3.2. §¸nh gi¸ rñi ro ®Òu bÞ èm. §ã lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái. §¸nh gi¸ rñi ro (risk assessment) - §ã lµ x¸c ®Þnh ®¹i l−îng chi phÝ liªn quan tíi rñi ro - Phßng ngõa thiÖt h¹i: Lµ c¸c biÖn mµ ®· ®−îc nhËn biÕt trong giai ®o¹n ®Çu tiªn ph¸p ®−îc ®−a ra ®Ó gi¶m kh¶ n¨ng thiÖt h¹i cña qu¸ tr×nh qu¶n lý rñi ro. vµ ®Ó tèi thiÓu ho¸ hËu qu¶ cña chóng. C¸c biÖn ph¸p nh− vËy cã thÓ ®−îc ®−a ra tr−íc §Ó cã thÓ ®¸nh gi¸ ®−îc kh¶ n¨ng bÞ rñi
khi thiÖt h¹i x¶y ra, khi thiÖt h¹i x¶y ra vµ sau chÆn rñi ro, b¶o hiÓm vµ ph©n t¸n rñi ro. khi thiÖt h¹i ®· x¶y ra. ThÝ dô, c«ng ty cã thÓ - Ng¨n chÆn rñi ro gi¶m rñi ro do ch¸y nÕu lµm tèt c«ng t¸c Ng−êi ta th−êng nãi vÒ viÖc ng¨n chÆn rñi phßng ch¸y ch÷a ch¸y. ro khi mµ nh÷ng hµnh ®éng ®−îc thùc hiÖn ®Ó - TiÕp nhËn rñi ro: Lµ bï ®¾p thiÖt h¹i lµm gi¶m møc ®é rñi ro cã kh¶ n¨ng mang l¹i b»ng tµi s¶n dù tr÷. §«i khi ®iÒu ®ã tù x¶y ra, thiÖt h¹i, ®ång thêi còng dÉn tíi kh¶ n¨ng thÝ dô, khi con ng−êi kh«ng hÒ nghi ngê vÒ sù kh«ng thÓ cã thªm phÇn thu nhËp. VÝ dô, mét tån t¹i cña rñi ro hay lµ kh«ng quan t©m ®Õn c«ng ty quyÕt ®Þnh ®Æt b¸o dµi h¹n trong ba nã. Còng x¶y ra tr−êng hîp khi con ng−êi n¨m, chø kh«ng ph¶i mét n¨m, phßng ngõa quyÕt ®Þnh chÊp nhËn rñi ro mét c¸ch cã ý kh¶ n¨ng cã thÓ t¨ng gi¸ b¸o. C«ng ty sÏ thøc. ThÝ dô lµ mét sè c«ng ty kh«ng mua b¶o tr¸nh ®−îc rñi ro vÒ thiÖt h¹i trong tr−êng hîp hiÓm tµi s¶n, dù tÝnh r»ng, trong tr−êng hîp t¨ng gi¸ b¸o, nh−ng còng ch¼ng ®−îc lîi g× x¶y ra ho¶ ho¹n sÏ kh¾c phôc b»ng tµi s¶n nÕu gi¸ b¸o gi¶m xuèng. riªng cña m×nh. - B¶o hiÓm rñi ro - ChuyÓn rñi ro: Lµ viÖc san sÎ rñi ro B¶o hiÓm rñi ro lµ ph−¬ng ph¸p ®ãng gãp cho nh÷ng ng−êi kh¸c. B¸n c¸c giÊy tê cã gi¸ mét kho¶n tiÒn b¶o hiÓm nhÊt ®Þnh víi môc cã ®é rñi ro cho ng−êi kh¸c vµ mua cho m×nh ®Ých tr¸nh ®−îc thiÖt h¹i. Mua mét chøng tõ b¶o hiÓm – lµ mét thÝ dô vÒ chiÕn l−îc qu¶n lý b¶o hiÓm cã nghÜa lµ ®ång ý tr¶ mét kho¶n rñi ro. Mét vÝ dô kh¸c, c«ng ty sÏ kh«ng thùc tiÒn b¶o hiÓm ®æi l¹i viÖc cã kh¶ n¨ng bÞ thiÖt hiÖn mét biÖn ph¸p nµo ®Ó tr¸nh khái rñi ro, h¹i lín liªn quan ®Õn viÖc kh«ng mua b¶o vµ hy väng r»ng thiÖt h¹i do rñi ro mang l¹i sÏ hiÓm. ThÝ dô, khi mua mét chiÕc « t«, c«ng ty ®−îc bï ®¾p b»ng tiÒn cña ng−êi kh¸c. ch¾c ch¾n sÏ tiÕn hµnh mua mét lo¹i b¶o ViÖc chuyÓn mét phÇn hay toµn bé rñi ro hiÓm cho nh÷ng tr−êng hîp tai n¹n, mÊt c¾p CBA cho c¸c ®èi t−îng kh¸c th−êng liªn quan ®Õn hay nh÷ng tæn th−¬ng, mµ cã thÓ g©y ra cho c¸c lo¹i rñi ro, mµ trong ®ã c¸c tæ chøc tµi nh©n viªn cña c«ng ty hoÆc m«i tr−êng xung chÝnh ®ãng vai trß quan träng nhÊt. Ph−¬ng quanh trong tr−êng hîp bÞ tai n¹n. Ngµy h«m ph¸p chÝnh ®Ó chuyÓn rñi ro - ®¬n gi¶n lµ b¸n nay gi¸ b¶o hiÓm cã thÓ lµ 1000 USD. Tr¶ c¸c lo¹i tµi s¶n, lµ nguån gèc cña rñi ro. kho¶n tiÒn ®ã, trong mét n¨m c«ng ty cã thÓ Ch¼ng h¹n, nÕu c«ng ty së h÷u mét ng«i nhµ phßng ngõa ®−îc thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra trong cã kh¶ n¨ng bÞ rñi ro tèi thiÓu lµ 3 lo¹i: ch¸y, nh÷ng hoµn c¶nh kh«ng tiªn liÖu ®−îc tr−íc. thiªn tai vµ kh¶ n¨ng xuèng gi¸ bÊt ®éng s¶n. Kho¶n tiÒn mua b¶o hiÓm 1000 USD sÏ thay NÕu b¸n ng«i nhµ ®i th× c«ng ty sÏ lo¹i trõ bá thÕ kh¶ n¨ng tèn kÐm h¬n nhiÒu, cã thÓ mÊt ®−îc c¶ ba lo¹i rñi ro. hµng chôc ngµn USD. Song, gi¶ thiÕt r»ng kh«ng ai kh«ng thÓ Gi÷a ng¨n chÆn rñi ro vμ b¶o hiÓm rñi ro cã vµ kh«ng muèn b¸n nh÷ng tµi s¶n bÞ rñi ro. sù kh¸c nhau c¬ b¶n. Trong tr−êng hîp ng¨n Trong nh÷ng tr−êng hîp nh− thÕ còng cã thÓ chÆn rñi ro, ng−êi ta tr¸nh thiÖt h¹i do rñi ro qu¶n lý nh÷ng lo¹i rñi ro nh− vËy, nh−ng b»ng mang l¹i, nh−ng ®ång nghÜa víi viÖc tõ bá kh¶ nh÷ng ph−¬ng ph¸p kh¸c. ThÝ dô, nÕu c«ng ty n¨ng t¨ng thªm thu nhËp. Trong tr−êng hîp mua b¶o hiÓm, ng−êi ta tr¶ mét kho¶n tiÒn ®Ó së h÷u ng«i nhµ cã thÓ mua b¶o hiÓm do ch¸y tr¸nh phÇn thiÖt h¹i do rñi ro mang l¹i, nh−ng vµ thiªn tai, th× c«ng ty chØ cßn tiÕp nhËn cho vÉn gi÷ ®−îc kh¶ n¨ng cã thªm thu nhËp. m×nh rñi ro do xuèng gi¸ bÊt ®éng s¶n. - Ph©n t¸n rñi ro Ph©n biÖt ba ph−¬ng ph¸p chuyÓn rñi ro, cßn gäi lµ ba s¬ ®å chuyÓn rñi ro: §ã lµ ng¨n Ph©n t¸n rñi ro lµ viÖc mua nhiÒu lo¹i tµi
s¶n cã rñi ro thay v× tËp trung toµn bé vèn thÓ cã lîi cho tÊt c¶. Gi¶ thiÕt r»ng, cã hai nhµ liÕng cho mét lo¹i trong sè ®ã. V× vËy, ph©n ®Çu t− ë hai m«i tr−êng kh¸c nhau. Nhµ ®Çu t¸n rñi ro sÏ h¹n chÕ kh¶ n¨ng bÞ rñi ro liªn t− thø nhÊt lµ mét ng−êi c«ng nh©n ®· nghØ quan ®Õn mét tµi s¶n duy nhÊt. h−u, ng−êi nµy cã trong sæ tiÕt kiÖm 100 triÖu ®ång. §Êy lµ nguån thu nhËp duy nhÊt cña §Çu t− ph©n t¸n ®−îc thùc hiÖn bëi nhµ anh ta. Nhµ ®Çu t− thø hai lµ mét chµng sinh ®Çu t− b»ng c¸ch tham gia thÞ tr−êng chøng viªn, mµ còng cã 100 triÖu ®ång, vµ anh ta kho¸n (tù thùc hiÖn hay cã sù trî gióp cña c¸c tÝnh r»ng sÏ kiÕm ®−îc kha kh¸ khi tèt nghiÖp tæ chøc tµi chÝnh trung gian), hay lµ tiÕn hµnh ®¹i häc. ®Çu t− trùc tiÕp. Th«ng th−êng, ng−êi ta cho r»ng, ng−êi 3.4. Thùc hiÖn c¸c ph−¬ng ph¸p ®∙ chän c«ng nh©n lµ nhµ ®Çu t− cã tÝnh b¶o thñ, cßn B−íc tiÕp theo sau khi ra quyÕt ®Þnh lµm chµng sinh viªn – lµ ng−êi tÝch cùc h¬n. Nãi thÕ nµo víi rñi ro ®· ®−îc nhËn biÕt, lµ chuyÓn mét c¸c kh¸c lµ, ng−êi c«ng nh©n nghØ h−u sang viÖc thùc hiÖn c¸c ph−¬ng ph¸p ®· ®−îc ®Çu tiªn quan t©m ®Õn sù an toµn cña thu lùa chän. Nguyªn t¾c c¬ b¶n cÇn ph¶i tu©n nhËp tõ viÖc ®Çu t−. §èi víi chµng sinh viªn thñ trong giai ®o¹n nµy cña qu¸ tr×nh qu¶n lý chóng ta cã thÓ thÊy r»ng, anh ta s½n lßng rñi ro lµ tèi thiÓu ho¸ chi phÝ ®Ó thùc hiÖn c¸c chÊp nhËn rñi ro víi viÖc hy väng sÏ nhËn hµnh ®éng ®· chän. ThÝ dô nh− c«ng ty quyÕt ®−îc suÊt sinh lêi cao h¬n. ®Þnh mua chøng kho¸n, th× cÇn ph¶i so s¸nh, Gi¶ thiÕt r»ng, hiÖn nay tÊt c¶ tµi s¶n tiÕt dÞch vô cña ai sÏ rÎ h¬n – c«ng ty m«i giíi kiÖm cña ng−êi c«ng nh©n ®−îc gi÷ ë d¹ng chøng kho¸n hay nhµ m«i giíi. mét ræ cæ phiÕu, cßn tÊt c¶ tµi s¶n cña chµng sinh viªn ®−îc göi trong mét tµi kho¶n tiÕt 3.5. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÖm ë ng©n hµng. C¶ hai ng−êi sÏ cã lîi nÕu Qu¶n lý rñi ro - ®ã lµ mét qu¸ tr×nh liªn CBA ®æi cho nhau tµi s¶n cña m×nh. Ng−êi c«ng tôc víi mèi liªn hÖ ng−îc, trong ®ã nh÷ng nh©n ®· nghØ h−u nhËn ®−îc tµi kho¶n tiÕt quyÕt ®Þnh ®· ®−îc thùc hiÖn cÇn ph¶i ®Þnh kú kiÖm, cßn chµng sinh viªn – ræ cæ phiÕu. ®−îc ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸. Thêi gian tr«i qua, Mét trong nh÷ng chøc n¨ng quan träng hoµn c¶nh thay ®æi vµ dÉn tíi nh−ng thay ®æi, nhÊt cña hÖ thèng tµi chÝnh lµ kh¶ n¨ng cho xuÊt hiÖn nh÷ng lo¹i rñi ro míi, hay nh÷ng phÐp chuyÓn nh÷ng lo¹i rñi ro nh− vËy. Chøc th«ng tin míi vÒ c¸c lo¹i rñi ro ®· biÕt, hay lµ n¨ng cña hÖ thèng tµi chÝnh trong tr−êng hîp chiÕn l−îc qu¶n lý rñi ro xuèng gi¸. ThÝ dô nh− trªn cã thÓ thùc hiÖn nh− sau: §¬n gi¶n lµ c«ng ty quyÕt ®Þnh thay ®æi tû träng ®Çu t− vµo ng−êi c«ng nh©n b¸n cæ phiÕu, cßn chµng cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu. sinh viªn mua sè cæ phiÕu trªn. Th«ng th−êng cã vµi nhµ tµi chÝnh trung gian tham gia qu¸ iv. ChuyÓn rñi ro vμ hiÖu qu¶ kinh tÕ tr×nh nµy. VÝ dô, ng−êi c«ng nh©n gi÷ cæ phiÕu Trªn quan ®iÓm cña x· héi, c¬ chÕ qu¶n cña m×nh ë trªn tµi kho¶n cña mét nhµ m«i lý rñi ro cho phÐp n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ giíi. Anh ta ra lÖnh cho nhµ m«i giíi b¸n sè cæ b»ng hai c¸ch. phiÕu ®ã vµ chuyÓn tiÒn vµo tµi kho¶n tiÕt - Thø nhÊt, chóng chuyÓn rñi ro tõ nh÷ng kiÖm. Tõ phÝa m×nh, chµng sinh viªn b¸n cho ng−êi mμ kh«ng muèn vμ kh«ng chÊp nhËn ng©n hµng sæ tiÕt kiÖm cña m×nh vµ mua cæ rñi ro cho nh÷ng ng−êi s½n sμng chÊp nhËn phiÕu th«ng qua nhµ m«i giíi. rñi ro. Víi tr×nh tù thùc hiÖn c«ng viÖc trªn Tr−íc hÕt, chóng ta hay xem xÐt kh¶ kh«ng diÔn ra sù thay ®æi ngay tr¹ng th¸i tµi n¨ng ph©n chia rñi ro gi÷a c¸c ®èi t−îng cã
chÝnh cña c¶ hai phÝa, chØ cã ®iÒu lµ c¶ hai ViÖc thùc hiÖn nh÷ng dù ¸n m¹o hiÓm ng−êi tham gia th−¬ng vô trªn ph¶i tr¶ mét gi¶n ®¬n kh«ng chØ lµ hîp nhÊt vµ ph©n chia kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh ®Ó thùc hiÖn th−¬ng vô rñi ro, mµ cßn lµ chuyªn m«n ho¸ rñi ro. C¸c trªn (tøc lµ phÝ phôc vô cho nhµ m«i giíi vµ nhµ ®Çu t− tiÒm n¨ng, ®Çu t− vèn cña m×nh ng©n hµng). Nh÷ng th−¬ng vô trªn ®−îc tiÕn vµo mét c«ng ty nµy hay c«ng ty kh¸c, cã thÓ hµnh chØ víi mét môc ®Ých duy nhÊt (vµ còng tù nguyÖn chÊp nhËn mét lo¹i rñi ro nµo ®ã, cho mét kÕt qu¶ duy nhÊt) – cho phÐp mçi nh−ng trong mäi tr−êng hîp kh«ng ph¶i lµ mét bªn nhËn ®−îc mét kho¶n ®Çu t−, trong ®ã rñi lo¹i rñi ro kh¸c. Ch¼ng h¹n, mét c«ng ty quyÕt ro vµ søc sinh lêi mong ®îi trªn quan ®iÓm ®Þnh x©y mét trung t©m th−¬ng m¹i trong nh×n nhËn cña hai bªn lµ thµnh c«ng. thµnh phè. C¸c ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông ®ång ý cÊp vèn cho dù ¸n nµy, nh−ng Cã thÓ biÓu diÔn mèi quan hÖ gi÷a c¸c víi mét ®iÒu kiÖn lµ trung t©m th−¬ng m¹i nµy ®èi t−îng tham gia vµo qu¸ tr×nh nh− sau: ph¶i ®−îc b¶o hiÓm ho¶ ho¹n. Nãi mét c¸ch HÖ thèng kh¸c lµ, c¸c chñ nî s½n sµng chÊp nhËn vÒ Nhµ ®Çu t− Nhµ ®Çu t− tµi chÝnh phÝa m×nh rñi ro vÒ kh¶ n¨ng trung t©m th−¬ng m¹i kh«ng thu ®−îc kÕt qu¶ kinh doanh kh¶ - Thø hai, chóng kÝch thÝch sù ph©n chia quan, nh−ng kh«ng muèn bÞ rñi ro do ho¶ nguån tμi nguyªn trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vμ ho¹n. Bëi v× tån t¹i nh÷ng c«ng ty b¶o hiÓm tiªu dïng, t−¬ng xøng víi viÖc ph©n chia l¹i rñi chuyªn nghiÖp s½n sµng chÊp nhËn rñi ro do ro. Chóng cho phÐp con ng−êi gi¶m møc ®é ho¶ ho¹n, nªn viÖc tµi trî cho dù ¸n x©y dùng kh¶ n¨ng bÞ rñi ro khi tiÕn hµnh nh÷ng ho¹t trung t©m th−¬ng m¹i trë nªn kh¶ thi. ®éng kinh doanh kh¸c nhau. Chóng cã kh¶ n¨ng ®Èy m¹nh tÝnh tÝch cùc cña ho¹t ®éng v. KÕt luËn kinh doanh, mµ b¶n th©n ho¹t ®éng nµy cã lîi CBA cho x· héi. Rñi ro lµ mét bé phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. V× Trong tr−êng hîp thùc hiÖn nh÷ng dù ¸n vËy cÇn ph¶i cã sù hiÓu biÕt vÒ rñi ro vµ cã quan träng, mét nhµ ®Çu t− kh«ng thÓ thùc nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý rñi ro nh»m tr¸nh hiÖn mét m×nh bëi v× nh− vËy sÏ qu¸ m¹o nh÷ng thiÖt h¹i mµ rñi ro cã thÓ mang l¹i, hiÓm. Kh¶ n¨ng hîp nhÊt vµ ph©n chia rñi ro ®ång thêi n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh, hiÖu lµm kÝch thÝch ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc qu¶ ®Çu t− cña doanh nghiÖp, gióp cho doanh vµ t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm, dÞch vô míi. nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Ch¼ng h¹n, ®Ó tiÕn hµnh nghiªn cøu t¹o ra mét c«ng nghÖ míi, c«ng ty cÇn ph¶i bá ra mét sè tiÒn lín trong mét kho¶ng thêi gian dµi. SuÊt sinh lêi cña viÖc ®Çu t− rÊt lµ bÊt ®Þnh Tµi liÖu tham kh¶o (kh«ng ch¾c ch¾n). MÆc dï c«ng ty cã ®ñ tiÒn [1]. GS Zvi Bodie, GS Robert C. Merton. Tµi chÝnh (B¶n ®Ó tiÕn hµnh c«ng viÖc nghiªn cøu, viÖc kh«ng tiÕng Nga). Nhµ xuÊt b¶n “Wiliams” Moskva. 2003. chÊp nhËn toµn bé rñi ro cã thÓ x¶y ra sÏ dÉn [2]. NguyÔn H¶i S¶n. Qu¶n trÞ Tµi chÝnh doanh tíi viÖc c«ng ty sÏ kh«ng tiÕn hµnh ®Çu t− nghiÖp. Nhµ xuÊt b¶n Tµi chÝnh, 2005. nghiªn cøu mét m×nh. Trong tr−êng hîp nh− [3]. GS Bïi Xu©n Phong, TS NguyÔn §¨ng Quang, vËy, c«ng ty cã thÓ mêi nh÷ng nhµ ®Çu t− ThS Hμ V¨n Héi. LËp vµ qu¶n lý dù ¸n ®Çu t−. Nhµ kh¸c tham gia chia sÎ rñi ro vµ thu nhËp tiÒm xuÊt b¶n B−u ®iÖn, 2003. n¨ng tõ viÖc nghiªn cøu thµnh c«ng c«ng [4]. NguyÔn TÊn B×nh. Ph©n tÝch qu¶n trÞ tµi chÝnh. Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc quèc gia TP. Hå ChÝ Minh, 2002♦ nghÖ míi.