Báo cáo " Kiểm tra lời khai của bị can "

Chia sẻ: Phung Han | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

82
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kiểm tra lời khai của bị can Tuy nhiên, vấn đề giải quyết việc bồi thường thiệt hại khi thừa phát lại thực hiện hoạt động sai, gây thiệt hại cho đương sự lại không được Nghị định số 61/2009/NĐ-CP đề cập. Về nguyên tắc chung, việc giải quyết việc bồi thường thiệt hại trong trường hợp này được thực hiện theo quy định của pháp luật dân sự.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo " Kiểm tra lời khai của bị can "

nghiªn cøu - trao ®æi KiÓm tra lêi khai cña bÞ can Ths. Bïi kiªn ®iÖn * 1. Trong giai ®o¹n ®iÒu tra, lêi khai cÇn thiÕt ®ã cßn xuÊt ph¸t tõ ®ßi hái cña cña bÞ can ®−îc ®¸nh gi¸ l ph−¬ng tiÖn ph¸p luËt hiÖn h nh. Theo quy ®Þnh cña chøng minh cã ý nghÜa quan träng v Bé luËt h×nh sù, khi bÞ can tõ chèi khai kh«ng thÓ thay thÕ. B¶n th©n bÞ can l b¸o hoÆc khai b¸o gian dèi, hä kh«ng ng−êi n¾m l−îng th«ng tin lín nhÊt vÒ téi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo nh÷ng ph¹m m hä bÞ c¸o buéc l thñ ph¹m. téi danh t−¬ng øng(2). Ngo i ra, theo quy H¬n bÊt k× ng−êi tham gia tè tông n o ®Þnh cña ®o¹n 2 §iÒu 11 Bé luËt tè tông kh¸c (ng−êi bÞ h¹i, ng−êi l m chøng, h×nh sù th× "tr¸ch nhiÖm chøng minh téi nguyªn ®¬n d©n sù, bÞ ®¬n d©n sù...), bÞ ph¹m thuéc vÒ c¸c c¬ quan tiÕn h nh tè can biÕt râ vÒ mäi t×nh tiÕt cã liªn quan tông...". §ång thêi, khi bÞ can phñ nhËn ®Õn viÖc chuÈn bÞ, thùc hiÖn, che giÊu hoÆc kh¼ng ®Þnh sù liªn quan cña m×nh h nh vi ph¹m téi ® x¶y ra. V× vËy, viÖc ®èi víi h nh vi ph¹m téi m hä bÞ c¸o thu thËp ®Çy ®ñ nh÷ng th«ng tin vÒ vô ¸n buéc nh−ng c¬ quan ®iÒu tra kh«ng m bÞ can n¾m ®−îc lu«n d nh ®−îc sù chøng minh ®−îc bÞ can l ng−êi cã téi quan t©m cña ®iÒu tra viªn v nã ®−îc coi th× ph¶i coi bÞ can kh«ng cã téi v ph¶i l c¬ së quan träng ®Ó dùng l¹i sù kiÖn ®×nh chØ ®iÒu tra theo ®iÓm b, kho¶n 1 ph¹m téi ® x¶y ra mét c¸ch kh¸ch quan, §iÒu 139 Bé luËt tè tông h×nh sù. V× vËy, to n diÖn, ®Çy ®ñ theo ®óng yªu cÇu cña lêi khai cña bÞ can (còng nh− bÞ c¸o), dï ph¸p luËt. ý nghÜa quan träng cña nã trong viÖc x¸c 2. Thùc tÕ cña c«ng t¸c ®iÒu tra cho ®Þnh sù thËt cña vô ¸n kh«ng thÓ phñ thÊy, phÇn lín c¸c tr−êng hîp khi tham nhËn nh−ng còng chØ ®−îc coi l mét gia tè tông, bÞ can th−êng ®Æt cho m×nh trong c¸c ph−¬ng tiÖn chøng minh cña môc ®Ých l l m sao che giÊu hoÆc l m qu¸ tr×nh tè tông h×nh sù. Khi ®¸nh gi¸ gi¶m tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi téi lêi khai cña hä, kÓ c¶ khi hä nhËn m×nh ph¹m m hä ® thùc hiÖn v v× vËy g©y cã téi, ®ßi hái ph¶i cã th¸i ®é kh¸ch quan khã kh¨n cho ho¹t ®éng ®iÒu tra, l m râ nh− ®èi víi c¸c t×nh tiÕt cña vô ¸n cã ë vô ¸n ë møc ®é ®¸ng kÓ. §iÒu ®ã kh«ng c¸c ph−¬ng tiÖn chøng minh kh¸c ® thu chØ l m cho ho¹t ®éng hái cung bÞ can - thËp ®−îc trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra, xÐt xö. biÖn ph¸p ®iÒu tra nh»m thu thËp lêi khai Th¸i ®é cÇn cã nªu trªn ®−îc cô thÓ hãa cña bÞ can do ®iÒu tra viªn tiÕn h nh t¹i kho¶n 2 §iÒu 54 Bé luËt tè tông h×nh th−êng mang tÝnh xung ®ét cao m cßn sù: "Lêi nhËn téi cña bÞ can, bÞ c¸o chØ cã ®ßi hái ®iÒu tra viªn ph¶i cã th¸i ®é thËn thÓ ®−îc coi l chøng cø nÕu phï hîp víi träng, kh¸ch quan khi ®¸nh gi¸ nh÷ng c¸c chøng cø kh¸c cña vô ¸n. t×nh tiÕt m bÞ can cung cÊp ®ång thêi Kh«ng ®−îc coi lêi nhËn téi cña bÞ ph¶i sö dông c¸c biÖn ph¸p phï hîp ®Ó can, bÞ c¸o l chøng cø duy nhÊt ®Ó kÕt kiÓm tra, x¸c minh nh÷ng t×nh tiÕt ®ã tr−íc khi sö dông chóng l m c¬ së cho * Gi¶ng viªn Khoa t− ph¸p c¸c h nh vi tè tông tiÕp theo(1). Th¸i ®é Tr−êng ®¹i häc luËt H Néi 8 - T¹p chÝ luËt häc
nghiªn cøu - trao ®æi téi". Thø hai, ®èi chiÕu lêi khai cña bÞ can 3. ViÖc kiÓm tra lêi khai cña bÞ can víi c¸c t i liÖu, chøng cø ® thu ®−îc tr−íc khi quyÕt ®Þnh sö dông nh÷ng th«ng trong vô ¸n. Nh÷ng t i liÖu, chøng cø ®ã tin m bÞ can cung cÊp l m c¬ së cho c¸c cã thÓ l vËt chøng, lêi khai cña ng−êi h nh vi tè tông tiÕp theo l c«ng viÖc cÇn l m chøng, ng−êi bÞ h¹i, cña chÝnh bÞ can, thiÕt nh−ng phøc t¹p, ®ßi hái ®iÒu tra viªn kÕt luËn gi¸m ®Þnh ® ®−îc kiÓm tra, x¸c ph¶i cã th¸i ®é kh¸ch quan v khoa häc. minh, b¶o ®¶m tÝnh x¸c thùc cña nã. Trong thùc tÕ ®iÒu tra, cã thÓ ¸p dông mét B»ng c¸ch n y, ®iÒu tra viªn cã thÓ x¸c sè biÖn ph¸p c¬ b¶n sau ®©y ®Ó kiÓm tra, ®Þnh ®−îc møc ®é tin cËy cña nh÷ng t×nh x¸c minh tÝnh x¸c thùc, møc ®é tin cËy tiÕt m bÞ can cung cÊp. Ch¼ng h¹n, bÞ cña nh÷ng t×nh tiÕt m bÞ can khai b¸o. can khai r»ng ch−a bao giê cã mÆt t¹i Thø nhÊt, lêi khai cña bÞ can ®−îc hiÖn tr−êng nh−ng kÕt luËn gi¸m ®Þnh dÊu kiÓm tra b»ng c¸ch ph©n tÝch tÝnh hîp lÝ vÕt v©n tay thu ®−îc trªn hiÖn tr−êng l¹i cña nh÷ng t×nh tiÕt m bÞ can cung cÊp. kh¼ng ®Þnh ®ã l dÊu vÕt v©n tay cña §©y l c¸ch kiÓm tra, x¸c minh ®¬n gi¶n chÝnh bÞ can. Khi bÞ can khai r»ng, bÞ can v nhanh nh−ng ®ßi hái ®iÒu tra viªn ph¶i kh«ng biÕt trong xe m¸y do mét m×nh bÞ cã kiÕn thøc s©u réng vÒ nh÷ng vÊn ®Ò can sö dông cã ma tóy nh−ng kÕt qu¶ cña liªn quan ®Õn t×nh tiÕt m bÞ can khai b¸o. ho¹t ®éng kh¸m xÐt l¹i chØ ra r»ng, gãi Trªn c¬ së ph©n tÝch nh÷ng t×nh tiÕt ®ã, ma tóy cã träng l−îng lín ®−îc t×m thÊy ®iÒu tra viªn cã thÓ ph¸t hiÖn ®−îc nh÷ng d−íi líp vá bäc cña yªn xe bÞ can ®ang bÊt hîp lÝ, nh÷ng m©u thuÉn trong lêi ngåi... Trong c¸c tr−êng hîp trªn, c¸c khai cña bÞ can. VÝ dô, bÞ can khai r»ng chøng cø thu ®−îc qua ho¹t ®éng tr−ng nguyªn nh©n cña vô cè ý g©y th−¬ng tÝch cÇu gi¸m ®Þnh, kh¸m xÐt chÝnh l nh÷ng dÉn ®Õn hËu qu¶ chÕt ng−êi m bÞ can chøng cø chØ ra sù gian dèi trong lêi khai thùc hiÖn l bëi khi anh ta ngåi trªn ghÕ cña bÞ can. §Ó biÖn ph¸p trªn ®−îc ¸p ®¸ trong c«ng viªn ®ang ng¾m tr¨ng (19h, dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶, ®ßi hái ®iÒu ng y cuèi th¸ng ©m lÞch), ng−êi bÞ h¹i khi tra viªn ph¶i cã t− duy logic, khoa häc v ®i trªn ®−êng tr−íc mÆt anh ta, (qua x¸c n¾m ch¾c nh÷ng t i liÖu, chøng cø ® thu ®Þnh ®ã l ®−êng bª t«ng, kh«) ® nhiÒu ®−îc trong vô ¸n. Khi Êy, tÝnh hîp lÝ, bÊt lÇn cè t×nh dÉm m¹nh ch©n cho bïn ®Êt hîp lÝ cña nh÷ng t×nh tiÕt cã trong lêi trªn ®−êng b¾n v o mÆt bÞ can. Khi bÞ can khai cña bÞ can sÏ ®−îc x¸c ®Þnh v l c¬ nh¾c nhë th× anh ta ® x«ng v o tÊn c«ng së ®Ó ®iÒu tra viªn ®¸nh gi¸ møc ®é tin bÞ can, buéc bÞ can ph¶i chèng tr¶. TÝnh cËy cña nh÷ng t×nh tiÕt ®ã. bÊt hîp lÝ trong lêi khai trªn cña bÞ can Thø ba, sö dông c©u hái kiÓm tra ®Ó thÓ hiÖn t−¬ng ®èi râ: V o lóc 19h ng y kiÓm tra lêi khai cña bÞ can. C©u hái kiÓm cuèi th¸ng ©m lÞch sÏ kh«ng cã tr¨ng v tra l mét trong 5 lo¹i c©u hái ®−îc sö trªn ®−êng bª t«ng kh« kh«ng thÓ cã bïn dông trong qu¸ tr×nh hái cung bÞ can. §ã ®Êt. Nh− vËy, bÞ can cã mÆt ë hiÖn tr−êng l c©u hái ®−îc ®Æt ra nh»m môc ®Ých kh«ng ph¶i víi môc ®Ých ng¾m tr¨ng v kiÓm tra lêi khai hoÆc ®Ó thu thËp t i liÖu nguyªn nh©n dÉn ®Õn h nh vi g©y th−¬ng l m c¬ së cho viÖc kiÓm tra lêi khai cña tÝch cho n¹n nh©n kh«ng ph¶i nh− lêi bÞ can. Ch¼ng h¹n, khi bÞ can khai r»ng, khai cña bÞ can. chÝnh A l kÎ chñ m−u cña vô ¸n, cßn bÞ can chØ tham gia trong vô ¸n víi vai trß l T¹p chÝ luËt häc - 9
nghiªn cøu - trao ®æi ng−êi thùc h nh. Trong t×nh huèng trªn, quan ®iÒu tra cã thÓ kÕt luËn vÒ tÝnh trung ®iÒu tra viªn cã thÓ hái bÞ can: Dùa trªn thùc, møc ®é tin cËy trong lêi khai cña bÞ c¬ së n o anh kh¼ng ®Þnh A l kÎ chñ can. HoÆc khi bÞ can khai r»ng, ®Ó më m−u cña vô ¸n n y? Víi c©u hái ®ã, nÕu ®−îc khãa treo ngo i cã ®é an to n cao bÞ can ®−a ra ®−îc nh÷ng th«ng tin hîp lÝ t¹i hiÖn tr−êng, bÞ can ® dïng mét que kh¼ng ®Þnh t×nh tiÕt trªn l ®óng th× lêi s¾t nhá th× trong tr−êng hîp n y, biÖn khai cña bÞ can cã thÓ tin cËy ®−îc. ph¸p ®iÒu tra phï hîp nhÊt cÇn ph¶i ¸p Ng−îc l¹i, nÕu bÞ can kh«ng ®−a ra ®−îc dông ®ã l thùc nghiÖm ®iÒu tra (§iÒu hoÆc ®−a ra nh÷ng th«ng tin m©u thuÉn 128 Bé luËt tè tông h×nh sù). C¬ quan víi kh¼ng ®Þnh trªn cña m×nh th× lêi khai ®iÒu tra sÏ t¸i t¹o l¹i hiÖn tr−êng, yªu cÇu cña bÞ can kh«ng ®¸ng tin cËy. Khi bÞ can bÞ can diÔn l¹i h nh vi më khãa nh− bÞ khai r»ng, v o thêi ®iÓm x¶y ra vô ¸n, bÞ can khai ® l m tr−íc ®©y. KÕt qu¶ cña can kh«ng cã mÆt ë hiÖn tr−êng m ®ang biÖn ph¸p ®iÒu tra ®ã (bÞ can më ®−îc ®i du lÞch ë th nh phè H. Khi Êy, ®iÒu tra hay kh«ng më ®−îc khãa b»ng c¸ch nh− viªn cã thÓ hái bÞ can vÒ phong c¶nh, ® khai) sÏ l c¬ së ®Ó c¬ quan ®iÒu tra cuéc sèng, t×nh h×nh giao th«ng... ë th nh kÕt luËn vÒ lêi khai cña bÞ can. ViÖc ¸p phè H - n¬i bÞ can nãi r»ng ® cã mÆt ë dông biÖn ph¸p n y ®Ó kiÓm tra lêi khai thêi ®iÓm x¶y ra vô ¸n v nÕu ®óng vËy cña bÞ can sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ cao nÕu th× bÞ can ph¶i biÕt ®−îc. C¨n cø v o tÝnh ®iÒu tra viªn x¸c ®Þnh ®−îc mét c¸ch chÊt nh÷ng c©u tr¶ lêi cña bÞ can (biÕt hay khoa häc: Víi t×nh tiÕt m bÞ can khai kh«ng biÕt nh÷ng t×nh tiÕt m bÞ can nÕu b¸o, biÖn ph¸p ®iÒu tra n o trong sè c¸c cã mÆt ë th nh phè H v o thêi ®iÓm ®ã biÖn ph¸p ®iÒu tra ®−îc quy ®Þnh t¹i Bé ph¶i biÕt), ®iÒu tra viªn sÏ cã c¬ së ®Ó kÕt luËt tè tông h×nh sù, dùa v o tÝnh chÊt cña luËn vÒ t×nh tiÕt m bÞ can ® khai b¸o nã, cÇn ®−îc ¸p dông l phï hîp nhÊt, tr−íc ®ã. gióp c¬ quan ®iÒu tra cã c¬ së kiÓm tra Thø t−, tiÕn h nh c¸c biÖn ph¸p ®iÒu lêi khai cña bÞ can mét c¸ch ®¸ng tin cËy tra phï hîp ®Ó thu thËp t i liÖu, chøng cø nhÊt. míi. §©y ®−îc xem l biÖn ph¸p c¬ b¶n Thø n¨m, t×m hiÓu ®éng c¬ khai b¸o nhÊt trong viÖc kiÓm tra lêi khai cña bÞ cña bÞ can. Thùc tiÔn hái cung bÞ can cho can nh−ng ®ßi hái chi phÝ nhiÒu nhÊt vÒ thÊy, viÖc bÞ can gi÷ th¸i ®é nh− thÕ n o thêi gian v c«ng søc cña c¬ quan ®iÒu trong cuéc hái cung (th nh khÈn khai b¸o tra. Ch¼ng h¹n, khi bÞ can khai r»ng c«ng hay khai b¸o gian dèi) ®Òu xuÊt ph¸t tõ cô, ph−¬ng tiÖn ph¹m téi hoÆc t i s¶n m nh÷ng ®éng c¬ nhÊt ®Þnh. Th«ng th−êng, bÞ can chiÕm ®o¹t ®−îc qua viÖc thùc hiÖn khi bÞ can cã th¸i ®é ¨n n¨n, hèi hËn vÒ h nh vi ph¹m téi ®ã ®ang ®−îc bÞ can cÊt h nh vi m m×nh ® thùc hiÖn hoÆc biÕt giÊu t¹i chç ë cña m×nh th× biÖn ph¸p ®iÒu r»ng c¬ quan ®iÒu tra ® cã ®Çy ®ñ chøng tra phï hîp nhÊt trong t×nh huèng trªn m cø chøng minh h nh vi ph¹m téi cña c¬ quan ®iÒu tra cã thÓ ¸p dông l kh¸m m×nh v muèn gi¶i tho¸t khái t×nh tr¹ng xÐt chç ë (§iÒu 118 Bé luËt tè tông h×nh khñng ho¶ng vÒ tinh thÇn hay muèn ®−îc sù). C¨n cø v o kÕt qu¶ cña biÖn ph¸p h−ëng sù khoan hång cña ph¸p luËt th× lêi ®iÒu tra ®ã (t×m ®−îc hay kh«ng t×m ®−îc khai cña bÞ can th−êng trung thùc, ®¸ng vËt m bÞ can khai l ® cÊt giÊu t¹i vÞ trÝ tin cËy (trõ tr−êng hîp nhÇm lÉn bÞ ®éng). nhÊt ®Þnh trong chç ë cña bÞ can), c¬ Khi viÖc khai b¸o cña bÞ can bÞ chi phèi, 10 - T¹p chÝ luËt häc
LuËt ¸p dông trong… (tiÕp theo trang 7) xÐt xö tranh chÊp v chän luËt cho tè nghiªn cøu - trao ®æi tông träng t i cßn cã sù kh¸c nhau, ®ã l thóc ®Èy bëi ý ®Þnh che giÊu hoÆc l m nÕu viÖc chän luËt ¸p dông cho xÐt xö gi¶m nhÑ tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi tranh chÊp bÞ chi phèi bëi nguyªn t¾c h nh vi m bÞ can hoÆc th©n nh©n, b¹n bÌ luËt cã quan hÖ gÇn gòi víi hîp ®ång th× anh ta ® thùc hiÖn trong thùc tÕ, tr¶ thï viÖc chän luËt cho tè tông träng t i phô ®ång bän hoÆc c¬ quan ®iÒu tra do nh÷ng thuéc v o nguyªn t¾c n¬i täa l¹c cña h nh vi m bÞ can cho r»ng bÊt c«ng víi träng t i. ViÖc t«n träng nh÷ng nguyªn anh ta... th× lêi khai cña bÞ can kh«ng thÓ t¾c chän luËt cho träng t i trªn ®©y ® ®¸ng tin cËy. §Ó t×m hiÓu ®−îc ®éng c¬ l m cho ho¹t ®éng cña träng t i th−¬ng khai b¸o cña bÞ can, ®iÒu tra viªn cÇn chó m¹i quèc tÕ ®¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng v ý quan s¸t, th¨m dß, ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c hîp lÝ trong viÖc xÐt xö tranh chÊp trong nh÷ng biÓu hiÖn cña bÞ can trong qu¸ giao dÞch th−¬ng m¹i quèc tÕ./. tr×nh ®iÒu tra v nhÊt l ph¶i cè g¾ng thiÕt (1).Xem: Michael Pryles, Legal issues Concerning lËp ®−îc sù giao tiÕp t©m lÝ gi÷a ®iÒu tra International Arbitration, (1990) 64 The Law viªn v bÞ can, t¹o ra bÇu kh«ng khÝ t«n Journal, tr. 470. träng, hiÓu biÕt, tin cËy lÉn nhau gi÷a (2).Xem: Michael Pryles, International Trade Law - ®iÒu tra viªn v bÞ can. Commentary and Materials, LBC Information Services, Melbourne, 1996, tr.649. Tãm l¹i, nh÷ng t×nh tiÕt m bÞ can (3).Xem: Michael Pryles, Choice of Law Issues In khai b¸o cã thÓ trë th nh ph−¬ng tiÖn International Arbitration. (1997) 15 The Arbitrator, quan träng gióp ®iÒu tra viªn t¸i t¹o l¹i sù The Journal of the Institute of Arbitrators Australia, tr.260. kiÖn ph¹m téi ® x¶y ra. Nh−ng khi lêi (4).Xem: Union of India v. McDonnell Douglas khai cña bÞ can kh«ng ®−îc kiÓm tra, x¸c Corporation. (1993) 2 Loyd's Rep, tr. 48. minh tr−íc khi sö dông sÏ g©y ra nh÷ng (5).Xem: CIA Maritima Zorroza S.A v. Sesotris hËu qu¶ nghiªm träng cho qu¸ tr×nh ®iÒu S.A.E. (1984) 1 Loy's Rep, tr. 651. (6).Xem: Vita Food Products Inc. v. Unus Shipping tra, l m râ vô ¸n nh− bá lät téi ph¹m, l m Co. (1939) AC, tr. 277. oan ng−êi v« téi, vi ph¹m ph¸p luËt. V× (7).Xem: Michael Pryles, 1996. S®d, tr.673. vËy, trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra, ®iÒu tra viªn (8).Xem: D.M. Day, Bernardette Griffin, 1993, The cÇn d nh sù quan t©m tháa ®¸ng ®Ó lùa Law of International Trade, Butterworths, London, Dublin, Edinburgh, tr.185. chän v ¸p dông c¸c biÖn ph¸p phï hîp (9).Xem: Okezie Chukwumerije, Mandatory Rule of ®Ó kiÓm tra, x¸c minh lêi khai cña bÞ Law in International Commercial Arbitration, can./. (1993) 5, American Journal of International and Comparative Law, tr.565. (10).Xem: LewJ, Aplicable Law International (1). HiÖn nay, ë n−íc ta ch−a cã sè liÖu thèng kª x¸c Commercial Arbitration: A Study in Commercial ®Þnh tØ lÖ c¸c tr−êng hîp bÞ can th nh khÈn khai b¸o v khai b¸o gian dèi trong giai ®o¹n ®iÒu tra. Tham Arbitration Awards, 1978, Oceana Publication, New kh¶o t i liÖu cña Céng hßa liªn bang Nga th× trong sè York, tr.536. 216 vô ¸n víi 282 bÞ can ®−îc chän ngÉu nhiªn ®Ó (11).Xem: Okezie Chukwumerije, (1993). S®d, tr.561. nghiªn cøu, tØ lÖ ®ã l 34% v 64%. Xem: P.A. (12).Xem: Michael Pryles, 1996. S®d, tr.653. Pªtrªlin, Lçi - ®èi t−îng cña qu¸ tr×nh chøng minh - (13).Xem: Alan Redfern and Matin Hunter, 1991, T¹p chÝ t− ph¸p x« viÕt. Sè 12/1982, tr.18. Law and Practice of International Commercial (2).Xem: §iÒu 241, §iÒu 242 Bé luËt h×nh sù. Arbitration, Swet & Maxwell, London, tr.356. T¹p chÝ luËt häc - 11