zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Luận Văn - Báo Cáo

» Báo cáo khoa học

Báo cáo " Một số quan điểm cơ bản về nguồn gốc của nhà nước "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Báo xấu

147
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Một số quan điểm cơ bản về nguồn gốc của nhà nước

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo " Một số quan điểm cơ bản về nguồn gốc của nhà nước "

nghiªn cøu - trao ®æi PGS.TS. Th¸i VÜnh Th¾ng * C ho n nay, trong khoa h c pháp lí, v n ng nh m t ư c i u mà h nghĩ là t t. ngu n g c c a nhà nư c và pháp Aristotle cho r ng khoa h c o c nghiên lu t v n còn có nhi u quan i m và tư tư ng c u v s thi n c a m t cá nhân còn khoa khác nhau. h c chính tr nghiên c u v s thi n c a c m t c ng ng - chính xác hơn là s thi n 1. Quan i m c a Plato và Aristotle - c a m t c ng ng c thù là nhà nư c ngu n g c t nhiên c a nhà nư c Trong tác ph m “N n c ng hoà” Plato (polis). Aristotle gi i thích r ng có nhi u lo i ã trình bày quan i m c a mình v ngu n c ng ng nhưng nhà nư c là c ng ng cao g c c a nhà nư c thông qua cu c i tho i nh t và bao trùm m i c ng ng khác. Chính gi a Thrasymachus và Socrates. Theo ông, tr là khoa h c v nhà nư c nh m t i l i ích nhà nư c có ngu n g c t nhiên. Nhà nư c c a con ngư i toàn di n hơn các khoa h c phát sinh t nh ng nhu c u c a loài ngư i. khác. Aristotle cho r ng hai c ng ng u Không ai t nhưng m i ngư i chúng ta tiên c a loài ngư i là s k t h p gi a nam và u có nhu c u và c n có nhi u ngư i áp n và s k t h p gi a ngư i cai tr t nhiên ng nhu c u y. Ngư i thì c n giúp cho m c và nô l t nhiên. V c ng ng th hai ích này, ngư i thì c n giúp cho m c ích Aristotle cho r ng m t s ngư i vì c tính khác. Và khi ngư i ta t t p l i h p tác, thông minh c a h ư c thiên nhiên nh cùng giúp nhau áp ng các nhu c u cu c cho h cai tr và m t s ngư i khác vì kh s ng c a mình thì t o nên m t nư c. Các năng th ch t và tinh th n ư c thiên nhiên nhu c u cơ b n c a con ngư i là lương th c, t nh cho h th c hi n k ho ch c a qu n áo và ch . Do ó, các nhà nư c u ngư i cai tr . S k t h p gi a ngư i àn tiên s g m nhi u cá nhân k t h p v i nhau ông và àn bà t o nên gia ình và nhi u gia cung c p các nhu c u này. Cái l i c a ình t o thành các làng. Nhà nư c hình vi c t o ra m t xã h i là là các cá nhân có thành khi các làng ư c t p h p l i to th chuyên môn hoá lĩnh v c mà h tài năng i u ki n thu n l i hơn trong vi c cung c p nh t. Các thành viên u tiên c a xã h i y các nhu c u c a cu c s ng con ngư i s s ng t t hơn nh s chuyên môn hóa các không nh ng ư c s ng mà còn có th ư c ngành ngh .(1) s ng t t hơn.(2) Trong tác ph m “Chính tr ” Aristotle cho Như v y, rõ ràng nhà nư c là t o v t c a r ng m i qu c gia là m t lo i c ng ng và m i công ng ư c thi t l p là nh m l i ích * Gi ng viên chính Khoa hành chính - nhà nư c nào ó, b i loài ngư i luôn luôn mu n hành Trư ng i h c Lu t Hà N i t¹p chÝ luËt häc sè 7/2007 51
nghiªn cøu - trao ®æi t nhiên và con ngư i t b n tính là con v t các mâu thu n không ư c gi i quy t m t chính tr (politikon). Ngư i nào không có cách t nguy n, chi n tranh s x y ra. Trong kh năng s ng trong xã h i c ng ng vì h tr ng thái chi n tranh liên t c c a ngư i t cho chính mình, ngư i y ph i là m t ch ng l i ngư i, k m nh hi n nhiên có l i con thú ho c là m t thiên th n. Các c ng th hơn k y u nhưng theo Hobbes, ngay c ng khác nhau th p hơn nhà nư c nhưng k m nh cũng có lí do lo s vì m t ngày chúng u cung c p m t ph n l i ích c a con nào ó k m nh hơn s xu t hi n và s an ngư i. Nhà nư c là c ng ng t vì nó toàn c a k m nh nh t cũng s b e d a. bao g m nhi u lo i c ng ng th p hơn và Trong tác ph m “Leviathan” Hobbes ã vi t m c ích c a nó là k t h p các c ng ng r ng: “Trong tr ng thái t nhiên, i s ng này thành c ng ng y có m c ích là con ngư i là “cô c, nghèo nàn, ghê t m, t o nên cu c s ng t t hơn. tàn b o và ng n ng i”. Cách duy nh t Tóm l i, s k t h p các gia ình và làng các cá nhân có th thoát kh i cu c chi n xóm vào trong m t c ng ng có i s ng nguy hi m c a ngư i ch ng l i ngư i và t t hơn ó chính là nguyên nhân t nhiên c a thi t l p hoà bình là t p h p nhau l i và tho s ra i nhà nư c. thu n chuy n như ng m t s quy n cho m t quy n l c chung. S chuy n như ng này, do 2. Quan i m c a Thomas Hobbes, h lu n c a lu t t nhiên òi h i t o thành John Locke và Jean Jacques Rousseau - m t kh ư c xã h i. Tuy nhiên, trong tác nhà nư c là s n ph m c a kh ư c xã h i Quan i m nhà nư c là s n ph m c a ph m “Leviathan” Hobbes cũng ã nh n kh ư c xã h i ư c Thomas Hobbes trình m nh r ng các giao ư c mà không có gươm bày trong tác ph m: “V công dân” (De cũng ch là giao ư c suông, không có s c Cive) vi t b ng ti ng Latin xu t b n năm m b o cho ai. Hobbes ví nhà nư c như m t 1642. Thomas Hobbes s d ng thu t ng con th y quái kh ng l hay nói m t cách trân “tr ng thái t nhiên” ch tr ng thái i tr ng hơn là v th n tr n gian mà nh nó chúng s ng con ngư i trư c khi xu t hi n nhà nư c ta có th s ng trong hoà bình và s an toàn dư i quy n c a thư ng b t t .(3) và xã h i dân s . Ông bác b và coi là ngây thơ i v i quan i m c a Plato và Aristotle John Locke trong tác ph m “Hai lu n r ng con ngư i t b n tính là nh ng con v t thuy t v chính quy n” (Two Treateses of chính tr , xã h i. Ông cho r ng con ngư i t Government) ã trình bày v tr ng thái t b n tính là cá nhân ch nghĩa - tìm cách b o nhiên và kh ư c xã h i. Locke gi i thích t n s s ng c a mình và s ngư i khác t n r ng trong tr ng thái t nhiên con ngư i t công. M i ngư i u tìm m i cách gia tăng do làm i u gì h mu n, mi n là không vi l i ích riêng c a mình. Trong tr ng thái t ph m lu t t nhiên. Nhưng trong tr ng thái nhiên, cái l i là cái úng và mâu thu n t t nhiên, con ngư i hư ng các quy n t do nhiên s phát sinh khi cái l i c a ngư i này m t cách b p bênh và thi u an toàn, do v y làm thi t h i n l i ích c a ngư i khác. N u con ngư i bu c ph i liên k t v i nhau b ng 52 t¹p chÝ luËt häc sè 7/2007
nghiªn cøu - trao ®æi m t kh ư c xã h i. Kh ư c l p nên xã h i tr b n án khi úng và thi hành nó m t cách dân s , trao cho chính quy n quy n bính úng n. Nh ng ngư i vi ph m có s c làm nh ng gì c n thi t b o v tài s n và m nh s ít khi th t b i vì h s dùng s c m nh b o v s b t công c a h .(4) tính m ng c a m i ngư i. Quy n bính c a chính quy n ư c gi i h n b i m c ích mà C ba khi m khuy t trên ây s ư c nó ư c t o ra. Quy n bính này không bao kh c ph c khi có chính quy n. Nhân dân gi ư c gi thi t vư t xa hơn l i ích trao cho chính quy n các nhi m v và ki m chung nhưng bu c ph i tuân theo bo tra vi c th c hi n các nhi m v ó. Trong m tài s n c a m i ngư i b ng cách kh c tác ph m “Hai lu n thuy t v chính quy n” ph c nh ng khi m khuy t c a tr ng thái t John Locke ã ch ra r ng: “Vì không bao nhiên. Locke ã ch ra ba khi m khuy t c a gi có th gi thi t r ng ý mu n c a nhân xã h i t nhiên: dân là chính quy n s phá b i u mà m i - Th nh t, thi u m t lu t ư c thi t l p ngư i có ý nh khi gia nh p xã h i dân s n nh, ư c m i ngư i bi t, ón nh n và nên m i khi các nhà làm lu t tìm cách l y i cho phép b i s ưng thu n chung ly ó hay hu di t tài s n c a nhân dân hay bi n làm chu n m c, thư c o gi i quy t m i nhân dân thành nô l dư i quy n c oán tranh cãi gi a m i ngư i. B i vì, m c dù c ah ,h t t mình vào tình tr ng chi n lu t t nhiên là rõ ràng và d hi u i v i tranh v i nhân dân và do ó nhân dân không m i t o v t có lí trí; tuy nhiên con ngư i b th ph c tùng h n a”. chi ph i b i các l i ích riêng và thi u hi u Trong tác ph m “ Bàn v kh ư c xã bi t vì không h c h i nên không s n sàng coi h i” (Du contra social) Jean Jacques nó là lu t ràng bu c h trong vi c áp d ng Rousseau ã gián ti p gi i thích ngu n g c nó vào các trư ng h p c thù c a h . c a nhà nư c như sau: “Tôi gi nh r ng có - Th hai, trong tr ng thái t nhiên, thi u m t lúc nào ó các tr l c gây h i cho s m t quan toà ư c m i ngư i bi t và vô tư, sinh t n c a con ngư i có th l n át s có th m quy n quy t nh m i khác bi t d a kháng c c a các cá nhân, lúc ó tình tr ng theo lu t ư c nhìn nh n. B i vì, m i ngư i nguyên thu s không còn n a, loài ngư i s trong tr ng thái y trong khi v a là quan toà b tiêu di t n u h không thay i cách s ng. v a là ngư i thi hành lu t t nhiên, nh ng Nh ng con ngư i không th t o ra l c m i con ngư i thiên v v i chính mình, nên s mà ch có th k t h p và i u khi n nh ng am mê và báo thù r t d làm h i quá tr n l c s n có. Cho nên phương pháp duy nh t và quá hăng hái v i trư ng h p c a chính con ngư i t b o v là h ph i k t h p l i mình, cũng như do s ch nh m ng và không v i nhau dùng s c m nh chung mà b o v quan tâm mà h tr thành quá lơ là i v i m i thành viên. M i thành viên trong khi các trư ng h p c a ngư i khác. khép mình vào t p th , dùng s c m nh t p - Th ba, trong tr ng thái t nhiên th , v n ư c t do y như trư c, v n thư ng thi u quy n l c bênh v c và h ch tuân theo b n thân mình. ó là v n cơ t¹p chÝ luËt häc sè 7/2007 53
nghiªn cøu - trao ®æi b n mà kh ư c ưa ra cách gi i quy t”.(5) b l c m nh hơn i v i các b l c y u hơn”. Nhà nư c hình thành không ph i t 3. Quan i m c a h c thuy t b o l c H c thuy t b o l c là m t trong nh ng các cá nhân và các gia ình mà nó hình h c thuy t ph bi n phương Tây v ngu n thành nên b i các b l c. B l c chi n th ng g c c a nhà nư c và pháp lu t. Nh ng i tr thành giai c p th ng tr , b l c b chinh di n tiêu bi u nh t c a h c thuy t này là ph c tr thành giai c p b th ng tr . nhà tri t h c, kinh t h c ngư i c E. 4. Quan i m c a h c thuy t Mác - Duhring (1883-1921), nhà xã h i h c và Lênin v ngu n g c c a nhà nư c chính tr gia ngư i áo L. Gumplovich Theo quan i m c a ch nghĩa Mác - (1838-1909) và ngư i xét l i ch nghĩa Mác Lênin, xã h i loài ngư i ã tr i qua m t giai - K. Kautsky (1854 - 1938). o n không có nhà nư c và pháp lu t. Giai B n ch t c a h c thuy t b o l c là quan o n này g i là xã h i c ng s n nguyên thu . i m cho r ng không ph i s phát tri n kinh Do công c lao ng thô sơ, năng su t lao t - xã h i và s phân chia xã h i thành giai ng th p nên không có c a c i dư th a, c p là nguyên nhân làm xu t hi n nhà nư c không có s h u tư nhân, m i ngư i u và pháp lu t mà chính là chi n tranh gi a các bình ng như nhau, cùng lao ng và cùng b l c, s chinh ph c c a b l c này i v i hư ng th . Xã h i không chia thành ngư i b l c khác chính là nguyên nhân d n n s giàu và ngư i nghèo, không có ngư i bóc l t ra i c a nhà nư c và pháp lu t. và ngư i b bóc l t, không có giai c p và u Nh ng ngư i theo h c thuy t b o l c tranh giai c p. Qua qua trình u tranh vì s gi i thích r ng chính là chi n tranh và vi c sinh t n c a mình, con ngư i nguyên thu s d ng b o l c c a các b l c m nh ngày càng thông minh hơn, h bi t ch t o ra chinh ph c và nô d ch các b l c y u hơn mà các công c lao ng t o ra năng su t lao hình thành nên b máy quân s . T b máy ng cao hơn, t các công c b ng á p, quân s mà hình thành nên b máy nhà á mài, loài ngư i ã bi t ch t o các công nư c. B i v y, b máy nhà nư c c a các nhà c b ng ng, b ng s t. Nh các công c này nư c xu t hi n u tiên bao gi cũng mang mà vi c săn b n và tr ng tr t thu n l i hơn. n ng tính ch t quân s - c nh sát. Trong Xã h i công s n nguyên thu tr i qua ba l n cu n “H c thuy t chung v nhà nư c” L. phân công lao ng xã h i. L n th nh t, Gumplovich bi n lu n cho quan i m c a chăn nuôi tách kh i tr ng tr t thành m t mình: “L ch s không th cho chúng ta th y ngành kinh t c l p; l n th hai, ti u th công nghi p tách kh i nông nghi p thành m t trư ng h p nào nhà nư c ra i mà m t ngành kinh t c l p; l n th ba, không có s tr giúp c a b o l c. Ngư c l i, thương nghi p ra i, trong xã h i xu t hi n có th minh ch ng cho chúng ta r ng nhà m t t ng l p không tr c ti p tham gia vào nư c luôn luôn là công c b o l c c a b quá trình s n xu t nhưng l i tham gia vào l c này i v i b l c khác, nó th hi n quá trình phân ph i s n ph m và cùng v i trong s chinh ph c và nô d ch c a nh ng 54 t¹p chÝ luËt häc sè 7/2007
nghiªn cøu - trao ®æi ư c xây d ng trên s công nh n thánh th n.(6) các th lĩnh quân s h ã làm ch xã h i. Lúc ó trong xã h i xu t hi n s h u tư nhân, Theo nhà xã h i h c n i ti ng ngư i Pháp là xu t hi n ngư i giàu và ngư i nghèo, xu t Emile Durkheim, t t c m i th ngoài t m hi n ngư i bóc l t và ngư i b bóc l t, xu t hi u bi t c a chúng ta là cơ s c a kinh nghi m xã h i mà chúng ta g i là tôn giáo.(7) hi n giai c p th ng tr và giai c p b th ng tr , xã h i phân chia thành hai m t i l p có mâu Các tôn giáo khác nhau như Thiên chúa thu n không th i u hoà ư c. T ch c th giáo, Ph t giáo, H i giáo… u gi ng nhau t c b l c v i nh ng quy t c o c và t p trong quan ni m v thư ng ã sáng t o ra quán c a nó ã t ra b t l c trư c nh ng quan con ngư i và vì v y ã tr c ti p hay gián h xã h i ph c t p ó. Nhu c u khách quan ti p sáng t o ra các thi t ch c a con ngư i c a xã h i òi h i ph i có m t t ch c quy n trong ó có nhà nư c và pháp lu t. Trong l c m nh m hơn, có m t b máy cư ng ch các tri u i phong ki n nhà vua ư c coi là v i quân i, c nh sát, toà án, nhà tù m i có thiên t , là ngư i “th thiên hành o tr th duy trì ư c tr t t xã h i. Bàn v ngu n qu c an bang”. H c thuy t Nho giáo cho g c c a nhà nư c Ph. Ăngghen ã kh ng nh r ng làm vua mu n cai tr nư c ư c lâu dài r ng: Nhà nư c không ph i là m t quy n l c thì ph i ư c m nh tr i. M nh tr i l i chi u t bên ngoài n vào xã h i. Nhà nư c là s n theo lòng dân vì th mà nhà vua dù quy n ph m c a xã h i ã phát tri n n m t giai l c vô h n cũng không dám làm i u b o o n nh t nh. Nó là b ng ch ng nói lên ngư c trái lòng dân. o H i quan ni m r ng xã h i ó b hãm trong s mâu thu n v i thánh Allah có th nhìn th y t t c , i u b n thân nó mà không sao gi i quy t ư c, hành t t c hành vi c a con ngư i, kinh r ng xã h i ó ã b phân chia thành nh ng Coran là hi n pháp c a hi n pháp, ho t ng m t i l p không th i u hoà mà b t l c l p pháp ch là c th hoá nh ng i u mà không sao tr b ư c. Nhưng mu n cho thánh Allah ã răn d y trong kinh Coran. nh ng m t i l p ó, nh ng giai c p có o Thiên chúa quan ni m Chúa tr i ã quy n l i kinh t mâu thu n nhau ó không sáng t o ra loài ngư i b ng vi c t o ra ngư i tiêu di t l n nhau và tiêu di t luôn c xã h i àn ông và àn bà u tiên là Adam và Evơ. trong m t cu c chi n tranh vô ích thì c n Tri t h c phương Tây ương i hi n v n ph i có m t l c lư ng c n thi t, m t l c ang bàn lu n v vi c Chúa hi n h u hay lư ng t a h như ng trên xã h i, có nhi m không hi n h u. M t trong nh ng b ng v làm d u nh ng xung t và gi cho s ch ng mà các tri t gia phương Tây ch ng xung t ó n m trong vòng tr t t . M t l c minh Chúa hi n h u ó là ch ng lí v s lư ng n y sinh t xã h i và ngày càng tách chuy n ng. i v i giác quan chúng ta, r i xã h i, ó chính là nhà nư c. i u ch c ch n và hi n nhiên là có m t s v t ang chuy n ng trong th gi i. B t kì 5. Các quan i m duy tâm tôn giáo v v t gì ang chuy n ng cũng b i s tác ngu n g c nhà nư c Tôn giáo là h th ng ni m tin và hành l ng c a m t v t khác, vì không v t nào có t¹p chÝ luËt häc sè 7/2007 55
nghiªn cøu - trao ®æi th chuy n ng n u nó không có ti m năng nư c. Quan i m c a ch nghĩa Mác-Lênin hư ng t i cái nó ang chuy n ng t i. B ng v ngu n g c nhà nư c d a trên s xu t hi n ch “chuy n ng” (motion) chúng ta không s h u tư nhân, s xu t hi n ngư i giàu, có ý nói n i u gì khác ngoài s bi n i ngư i nghèo, ngư i bóc l t và b bóc l t, s m t v t t tr ng thái ti m năng (state of phân chia xã h i thành các m t i l p g n potentiality) sang tr ng thái hi n th c (state li n v i quan i m cao tính giai c p c a of actuality). Tuy nhiên không v t nào có th nhà nư c. Quan i m c a trư ng phái kh bi n i t tr ng thái ti m năng sang tr ng ư c xã h i cao tính xã h i c a nhà nư c. thái hi n th c n u không b i m t v t ang Quan i m v ngu n g c b o l c và chi n trong tr ng thái hi n th c. Do ó c n thi t tranh sinh ra nhà nư c g n li n v i quan ph i có ng l c u tiên, không ư c i m kh ng nh tính ch t tr n áp và b o l c chuy n ng b i b t kì ng l c nào và m i c a nhà nư c. Quan i m duy tâm tôn giáo ngư i u hi u ng l c ó là Thiên chúa.(8) cao vai trò c a tôn giáo trong i s ng xã Ngày nay, trong ng dollar ngư i Mĩ v n h i. Còn vi c xem xét các i u ki n thiên tuyên b : “In God we trust” (chúng ta tin nhiên và khí h u kh c nghi t òi h i phát vào thư ng ). tri n ch c năng công c ng, thúc y s ra i c a nhà nư c cũng cao tính ch t công 6. V ngu n g c c a nhà nư c phương ích, tính ch t xã h i c a nhà nư c. Như v y ông c i Cho n nay, a s các nhà s h c cũng có th kh ng nh r ng vi c nghiên c u như các nhà lu t h c u cho r ng các nhà ngu n g c ra i c a nhà nư c giúp chúng ta nư c phương ông c i có ngu n g c c hi u y , toàn di n và sâu s c hơn b n thù so v i các nhà nư c phương Tây c i. ch t c a nhà nư c./. Các nư c phương ông c i như Trung (1).Xem: Samuel Enoch Stumpf & Donald C. Abel - Qu c, Ai C p, n …có i u ki n thiên “Nh p môn tri t h c phương Tây” (Elements of nhiên và khí h u kh c nghi t. nh ng philosophy) (B n d ch c a Lưu Văn Hy), Nxb. T ng nư c này do nhu c u xây d ng các h th ng h p thành ph H Chí Minh, 2004, tr.357. kênh r ch, ê i u, c u c ng phòng (2).Xem: S d, tr.364. ch ng lũ l t và h n hán nên vi c th c hi n (3).Xem: S d, tr.372. (4).Xem: S d, tr.377. các ch c năng công c ng này ã thúc y (5).Xem: Jean Jacques Rousseau - “Bàn v kh ư c s ra i c a nhà nư c.(9) Ngoài ra, chi n xã h i” (Du contra social). B n d ch c a Thanh m, tranh gi a các b l c òi h i vi c thành l p Nxb. Thành ph H Chí Minh, 1992, tr. 41. các l c lư ng quân s phòng th ho c (6).Xem: John J. Macionis – “Xã h i h c” (Sociology), Prentice Hall,Toronto,Canada 1987, B n ti ng Vi t t n công cũng là nguyên nhân thúc y s do Nxb. Th ng kê phát hành năm 2004, tr.520. ra i c a nhà nư c. (7).Xem: S d, tr. 521. Có th nói r ng các quan ni m khác nhau (8).Xem: S d, các m c 1, 2, 3, 4, 5 tr.95. v ngu n g c nhà nư c có nh hư ng nh t (9).Xem: “L ch s th gi i c i”, Ch biên: Lương nh n quan ni m v b n ch t c a nhà Ninh, Nxb. Giáo d c 1998, tr.34. 56 t¹p chÝ luËt häc sè 7/2007

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.01: Bộ Luận Văn Thạc Sĩ Quản Trị Kinh Doanh MBA

165 tài liệu

2069 lượt tải

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.