Báo cáo nghiên cứu khoa học " ĐẠI CUNG MÔN - ĐIỆN CẦN CHÁNH NHÌN NHẬN LẠI MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ LỊCH SỬ "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

83
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đại Cung Môn và điện Cần Chánh thuộc cung Càn Thành trong Tử Cấm Thành Huế. Hai công trình này mang nhiều giá trị văn hóa, lịch sử, nghệ thuật đối với Tử Cấm Thành Huế nói riêng và quần thể di tích Huế nói chung. Vào tháng 2/1947, Đại Cung Môn và điện Cần Chánh cùng với nhiều cung điện khác trong Hoàng cung Huế đã bị thiêu cháy hoàn toàn. Cho đến ngày nay, việc phục hồi hai công trình này vẫn là mong ước không nguôi của nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " ĐẠI CUNG MÔN - ĐIỆN CẦN CHÁNH NHÌN NHẬN LẠI MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ LỊCH SỬ "

34 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (73). 2009 ÑAÏI CUNG MOÂN - ÑIEÄN CAÀN CHAÙNH NHÌN NHAÄN LAÏI MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ VEÀ LÒCH SÖÛ Phan Thúy Vân* Ñaïi Cung Moân vaø ñieän Caàn Chaùnh thuoäc cung Caøn Thaønh trong Töû Caám Thaønh Hueá. Hai coâng trình naøy mang nhieàu giaù trò vaên hoùa, lòch söû, ngheä thuaät ñoái vôùi Töû Caám Thaønh Hueá noùi rieâng vaø quaàn theå di tích Hueá noùi chung. Vaøo thaùng 2/1947, Ñaïi Cung Moân vaø ñieän Caàn Chaùnh cuøng vôùi nhieàu cung ñieän khaùc trong Hoaøng cung Hueá ñaõ bò thieâu chaùy hoaøn toaøn. Cho ñeán ngaøy nay, vieäc phuïc hoài hai coâng trình naøy vaãn laø mong öôùc khoâng nguoâi cuûa nhieàu nhaø khoa hoïc trong vaø ngoaøi nöôùc. Nhìn nhaän laïi lòch söû cuûa hai coâng trình naøy ñeå coù caùi nhìn chaân xaùc hôn, cuõng laø moät caùch ñeå phuïc hoài Ñaïi Cung Moân - Ñieän Caàn Chaùnh ñaûm baûo tính nguyeân goác. Vieäc naøy tröôùc ñaây ñaõ coù nhieàu hoïc giaû quan taâm nghieân cöùu, khaûo saùt vaø coâng boá ôû nhieàu hoäi thaûo trong vaø ngoaøi nöôùc. Tuy nhieân, nhöõng keát quaû treân vaãn chöa ñuû ñeå phuïc döïng ñieän Caàn Chaùnh vaø vieäc khai thaùc theâm caùc nguoàn tö lieäu seõ giuùp cho vieäc phuïc hoài ñieän Caàn Chaùnh ñuùng vôùi giaù trò nguyeân goác. Baøi vieát naøy cuûa chuùng toâi cuõng khoâng naèm ngoaøi muïc ñích ñoù. Trong baøi vieát naøy, ngoaøi vieäc khaûo cöùu caùc tö lieäu chính söû cuûa trieàu Nguyeãn nhö Khaâm ñònh Ñaïi Nam hoäi ñieån söï leä, Ñaïi Nam thöïc luïc, Ñaïi Nam nhaát thoáng chí, chuùng toâi coøn khaûo cöùu caùc tö lieäu ngoaïi vaên, ñaëc bieät laø taïp chí BAVH vaø Indochine. Qua vieäc nghieân cöùu caùc tö lieäu treân chuùng toâi nhaän thaáy: Ñaïi Cung Moân vaø ñieän Caàn Chaùnh ñaõ ñöôïc söûa chöõa nhieàu laàn. Nhöng ñieåm ñaùng chuù yù nhaát laø ñieän Caàn Chaùnh ñaõ ñöôïc söûa chöõa vaø thay theá moät soá chi tieát truyeàn thoáng baèng caùc vaät lieäu vaø coâng ngheä hieän ñaïi. Coâng taùc phuïc hoài naøy laø söï hôïp taùc giöõa ngöôøi Vieät vaø caùc kyõ sö ngöôøi Phaùp, baèng nguoàn ngaân saùch cuûa chính phuû lieân bang Ñoâng Döông. Ñieàu naøy cho thaáy, khoâng nhöõng ngöôøi Vieät Nam chuùng ta, maø caû nhöõng ngöôøi Phaùp vaøo nöûa ñaàu theá kyû XX ñaõ daønh söï quan taâm ñaëc bieät ñoái vôùi ngoâi ñieän noåi tieáng nhaát Hoaøng cung Hueá, xuaát phaùt töø chính veû ñeïp vaø taàm quan troïng cuûa noù. I. Lòch söû xaây döïng Ñaïi Cung Moân Ñaïi Cung Moân laø cöûa chính cuûa khu vöïc Töû Caám Thaønh. Lòch söû cuûa cöûa naøy coù lieân quan maät thieát vôùi lòch söû cuûa caùc coâng trình naèm treân truïc Duõng ñaïo. Naêm Gia Long thöù 3 (1804), “Ngaøy Kyû Muøi, xaây döïng Cung thaønh vaø Hoaøng thaønh. Cung thaønh boán maët daøi suoát 307 tröôïng 3 thöôùc 4 taác, xaây baèng gaïch, cao 9 thöôùc 2 taác, daøy 1 thöôùc 8 taác. Phía tröôùc coù cöûa Taû Tuùc, cöûa Höõu Tuùc… Hoaøng thaønh boán maët daøi suoát 614 tröôïng, xaây gaïch, cao 1 Trung taâm Baûo toàn Di tích Coá ñoâ Hueá. *
35 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (73). 2009 tröôïng, 5 thöôùc, daøy 2 thöôùc 6 taác. Hoà boïc ba phía, taû, höõu, haäu, daøi suoát 464 tröôïng, 1 thöôùc. Phía tröôùc coù cöûa Taû Ñoan vaø Höõu Ñoan, beân taû laø cöûa Hieån Nhaân, beân höõu laø cöûa Chöông Ñöùc, phía sau coù cöûa Cung Thaàn…”.(1) Döïa treân sô ñoà vaø caùc tö lieäu lòch söû, chuùng ta coù theå phaùc hoïa Hoaøng Thaønh vaø Töû Caám Thaønh thôøi Gia Long nhö sau: Maët tröôùc Cung thaønh chính giöõa laø ñieän Thaùi Hoøa, hai cöûa chính laø Taû Tuùc vaø Höõu Tuùc. Maët tröôùc Hoaøng Thaønh, chính giöõa laø ñieän Kieàn Nguyeân, vôùi hai cöûa laø Taû Ñoan vaø Höõu Ñoan. Ñeán naêm 1833, vua Minh Maïng cho dôøi ñieän Thaùi Hoøa veà phía nam, ñaøo hoà Ngoïc Dòch, xaây Ngoï Moân treân neàn ñieän Kieàn Nguyeân, boû caùc cöûa Taû Tuùc, Höõu Tuùc vaø Taû Ñoan, Höõu Ñoan, chi tieát nhö sau: “Coøn ôû maët tröôùc Cung thaønh, choã chính giöõa xaây cöûa Ñaïi Cung (1 cöûa giöõa, 1 cöûa taû vaø 1 cöûa höõu). Hai beân phía baéc cöûa Ñaïi Cung, laøm taû höõu haønh lang thoâng ñeán taû höõu giaûi vuõ ñieän Caàn Chaùnh. Theàm ñaèng tröôùc cöûa Ñaïi Cung caùch hôn 2 tröôïng thì ñeán theàm phía baéc ñieän Thaùi Hoøa, beân taû beân höõu ñeàu ñaët cöûa ngaên: beân taû laø cöûa Nhaät Tinh, beân höõu laø cöûa Nguyeät Hoa (sau ñoåi thaønh Nguyeät Anh).(2) Ñaïi Cung Moân vaø ñieän Caàn Chaùnh (daáu x) trong khoâng aûnh toång theå Töû Caám Thaønh naêm 1930. Vieäc xaây döïng Ñaïi Cung Moân vaø caùc coâng trình ôû khu vöïc phía tröôùc Hoaøng Thaønh keùo daøi ñeán cuoái naêm Minh Maïng thöù 14 (1833) thì hoaøn taát. Sau ñoù vua Minh Maïng cho ñaët laïi teân cung. “...Töø ñieän Trung Hoøa trôû ra, ñaèng tröôùc laø cung Kieàn Thaønh, ñaèng sau laø Khoân Thaùi. Töø ñieän Trung Hoøa vaø ñieän Caàn Chaùnh cuøng vôùi phoái ñieän 2 beân taû, höõu ñeán haønh lang giaûi vuõ, ñöôøng, caùc, chung quanh ñeàu thuoäc veà cung Kieàn Thaønh. Caùc ñieän,
36 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (73). 2009 ñöôøng, vieän, vuõ ôû ñaèng sau ñieän Trung Hoøa ñeàu thuoäc cung Khoân Thaùi...”.(3) Nhö vaäy, ñieän Caàn Chaùnh vaø Ñaïi Cung Moân thuoäc Caøn (Kieàn) Thaønh Cung. Ñeán naêm Minh Maïng thöù 20 (1839), trieàu ñình cho sôn theáp laïi Ñaïi Cung Moân. Döôùi thôøi caùc vò vua tieáp theo, tö lieäu khoâng ghi laïi vieäc söûa chöõa coång lôùn nhaát Töû Caám Thaønh naøy. Vaø ñeán nhöõng naêm 30 cuûa theá kyû XX, caùc böùc aûnh do ngöôøi Phaùp chuïp laïi cho thaáy Ñaïi Cung Moân vaãn coøn töông ñoái nguyeân veïn. So vôùi ñieän Caàn Chaùnh, Ñaïi Cung Moân coù caáu truùc ñôn giaûn. Khaâm ñònh Ñaïi Nam hoäi ñieån söï leä moâ taû veà Ñaïi Cung Moân nhö sau: “Cung Kieàn Thaønh ôû trong thaønh Töû Caám. Chính giöõa tröôùc cung höôùng nam laø cöûa Ñaïi Cung, nhaø roäng 5 gian, 3 cöûa, choàng maùi, choàng xaø..., maùi phaùp lam, giöõa lôïp baèng ngoùi löu maøu vaøng, maët tröôùc sôn son, sôn vaøng, trang söùc baèng vaøng baïc, theáp hay veõ. Phía nam phía baéc ñeàu 3 beä, moãi beä 3 baäc, ñeàu xaây baèng ñaù…”. Quan saùt caùc böùc aûnh tö lieäu chuïp naêm 1936 chuùng ta coù theå nhaän thaáy (4) Ñaïi Cung Moân laø moät ngoâi nhaø kieåu truyeàn thoáng Hueá, roäng 5 gian, xaây theo loái ñaàu hoài bít ñoác, maùi caét coå dieàm, lôïp ngoùi hoaøng löu ly. Maët tröôùc vaø maët sau troå ba loái ñi thoâng töø trong cung Caøn Thaønh ra beân ngoaøi. Töông öùng ôû moãi cöûa ra vaøo laø heä thoáng baäc caáp vôùi 2 baäc baèng ñaù thanh. Vì Ñaïi Cung Moân laø cöûa chính cuûa cung Caøn Thaønh, neân taám hoaønh phi baèng goã sôn son theáp vaøng ñeà ba chöõ ñaïi töï “Caøn Thaønh Cung” ñöôïc treo ôû gian giöõa trong soá 5 gian cuûa Ñaïi Cung Moân. Ñ aï i Cung Moâ n laø moä t trong nhöõng cöûa lôùn nhaát vaø quan troïng nhaát cuûa Töû Caám Thaønh. Bôûi vì ñaây laø cöûa ra vaøo chính cuûa khu vöïc Töû Caám Thaønh, cöûa n aø y lieà n keà vôù i nhieà u c oâ n g trình quan troï n g nhö ñieän Caàn Chaùnh (nôi toå chöùc leã thöôøng trieàu, nôi tieáp caùc söù boä ngoaïi quoác…), ñieän Caøn Thaønh (nôi sinh hoaït chính cuûa nhaø vua), cung Khoân Thaùi ( nôi sinh hoaï t thöôø n g n gaø y cuû a hoaø n g haä u )… Noäi thaát Ñaïi Cung Moân tröôùc naêm 1945 Cöûa Ñaïi Cung ñoàng thôøi lieàn keà vôùi caùc cöûa khaùc cuûa Hoaøng Thaønh laø Nhaät Tinh vaø Nguyeät Anh (hai cöûa chính noái thaúng töø cöûa Hieån Nhôn vaø Chöông Ñöùc vaøo). Chính vì taàm quan troïng nhö treân neân trong ñôït xaây döïng Ñaïi Cung Moân vaøo naêm 1833, vua ban chæ raèng: “Laàn naøy xaây döïng cöûa Ñaïi Cung, cho phaùi cai ñoäi, hieäu uùy, thuoäc quaân Caåm y ñeàu 2 vieân, thò veä 4 vieân, hoä veä 6 vieân, ñoäi tröôûng
37 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (73). 2009 quaân Caåm y 4 vieân, binh ñinh 10 teân, ñoäi tröôûng ty Traán phuû 2 vieân, binh ñinh 6 teân, ñeàu caàm göôm vaùc giaùo, moãi ngaøy thay ban 1 laàn, thöôøng xuyeân baûo veä, khoâng theå thieáu ban chuùt naøo”.(5) Sau khi vieäc xaây döïng Ñaïi Cung Moân ñaõ hoaøn taát, vieäc baûo veä cuûa Ñaïi Cung Moân ñöôïc quy ñònh laïi: “Trong cöûa Ñaïi Cung, tuaân chæ, phaùi ra thò veä, hoä veä, vieân bieàn binh ñinh 28 ngöôøi cuûa quaân Caám Y chuyeån laøm vieäc phoøng thuû vaø ngaøy ñeâm môû cöûa, ñoùng cöûa, ngoaøi cöûa Ñaïi Cung ñeán sau theàm ñieän Thaùi Hoøa…”.(6) Coâng taùc duy trì öùng tröïc ôû cöûa Ñaïi Cung coù theå ñöôïc tieáp tuïc cho ñeán naêm 1945. Sau naêm 1947, Ñaïi Cung Moân chæ coøn laïi moät phaàn neàn moùng. Nhöõng naêm tieáp sau ñoù, phaàn neàn naøy tieáp tuïc bò boùc gôõ coù theå nhaèm taïo moät maët saân thoáng nhaát töø sau ñieän Thaùi Hoøa ñeán theàm ñieän Caàn Chaùnh. Cho ñeán khoaûng naêm 1994, Trung taâm Baûo toàn Di tích Coá ñoâ Hueá cho xaây döïng laïi moät neàn moùng boù cao khoaûng 40cm, nhaèm theå hieän laïi daáu veát Ñaïi Cung Moân. Keát quaû thaùm saùt khaûo coå hoïc vaøo thaùng 7/2008 cho thaáy nhieàu veát tích cuûa di tích Ñaïi Cung Moân vaãn coøn aån saâu trong loøng ñaát, vaø chæ ñöôïc laøm saùng toû khi tieán haønh khai quaät khaûo coå hoïc toaøn boä khu vöïc naøy. II. Lòch söû xaây döïng ñieän Caàn Chaùnh Ñieän Caàn Chaùnh laø moät trong nhöõng cung ñieän xaây döïng töø ñaàu trieàu Nguyeãn. Theo caùc nguoàn tö lieäu vaøo ñaàu nieân hieäu Gia Long, trieàu ñình baét ñaàu veõ sô ñoà vaø ñaët neàn moùng xaây döïng Hoaøng Thaønh vaø Töû Caám Thaønh, luùc ñoù goïi laø Cung Thaønh…(7) Ñieän Caàn Chaùnh xaây döïng vaøo thaùng 4 naêm 1804, cuøng thôøi ñieåm vôùi caùc cung ñieän khaùc nhö cung Tröôøng Thoï, cung Khoân Ñöùc.(8) Moät naêm sau, vieäc thi coâng ñieän Caàn Chaùnh ñaõ ñöôïc hoaøn taát. “Ñieän Caàn Chaùnh laøm xong. Baày toâi daâng bieåu möøng. Vua ban yeán theo thöù baäc. Thöôûng cho lính vaø thôï 6.000 quan tieàn”.(9) Quy moâ ban ñaàu cuûa ñieän Caàn Chaùnh khoâng ñöôïc ñeà caäp ñeán trong caùc nguoàn söû lieäu. Tuy nhieân chæ ñeán 5 naêm sau, Gia Long naêm thöù 10 (1811), ñieän Caàn Chaùnh ñaõ ñöôïc tu boå.(10) Gia Long naêm thöù 18 (1819), ñieän Caàn Chaùnh laïi ñöôïc söûa chöõa cuøng vôùi ñieän Trung Hoøa, ñieän Quang Minh, ñieän Trinh Minh.(11) Ñeán naêm Minh Maïng thöù 8 (1827), ñieän Maët tröôùc vaø noäi thaát ñieän Caàn Chaùnh, aûnh chuïp tröôùc naêm 1945.
38 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (73). 2009 Caàn Chaùnh tieáp tuïc ñöôïc söûa chöõa cuøng vôùi ñieän Vaên Minh.(12) Noäi dung söûa chöõa trong ñôït naøy laø lôïp laïi ngoùi. “Lính vaø thôï lôïp laøm vieäc lôïp laïi ñieän Caàn Chaùnh, thöôûng cho 2.000 quan”.(13) Minh Meänh naêm thöù 17 (1836), “laùt laïi saân ñieän Caàn Chaùnh (tröôùc duøng gaïch Baùt Traøng, nay laùt laïi baèng gaïch vuoâng Trung Quoác)”.(14) Töï Ñöùc naêm thöù 3, ñieän Caàn Chaùnh tieáp tuïc ñöôïc söûa chöõa. Noäi dung söûa chöõa cuûa ñôït naøy ñöôïc ñeà caäp ñeán trong Khaâm ñònh Ñaïi Nam Hoäi ñieån söï leä nhö sau: “…Ngoùi lôïp ôû ñieän Caàn Chaùnh, ñieän Vaên Minh phaàn nhieàu coù choã thaám doät, phaûi tieán haønh söûa chöõa ngay”.(15) Quy moâ cuûa ñieän Caàn Chaùnh vaøo ñaàu thôøi Nguyeãn ñöôïc moâ taû trong Khaâm ñònh Ñaïi Nam hoäi ñieån söï leä: “Ñieän Caàn Chaùnh neàn cao 2 thöôùc 3 taác (0,97m), chính tích 5 gian, tieàn tích 7 gian, ñoâng taây hai chaùi, maùi choàng, röôøng choàng, con xôn ñôõ ñoøn tay, trang trí meùp roàng [long vaãn]. Maët tröôùc trang trí baèng phaùp lam, ba maët kia traùt voâi roài veõ. Treân ñænh chaép bình baèng phaùp lam, maùi lôïp ngoùi hoaøng löu ly. Gian giöõa ñaët ngai vua, caùc gian beân taû, beân höõu treo göông veõ baûn ñoà thaønh trì caùc tröïc tænh . Phía nam coù 3 beä, moãi beä 5 baäc caáp, phía ñoâng, phía taây ñeàu 1 beä, moãi beä 2 baäc caáp. Theàm beä xaây baèng ñaù. Tröôùc saân ñaët hai caùi vaïc lôùn”.(16) Ñeán naêm Ñoàng Khaùnh thöù 2 (1887), ñieän Caàn Chaùnh ñöôïc tu boå vôùi quy moâ lôùn. Toaøn boä ngoâi ñieän ñöôïc dôõ xuoáng vaø döïng laïi sau khi caùc coâng taùc söûa chöõa hoaøn taát. Vieäc söûa chöõa ñöôïc giao cho Taû Tham tri Boä Coâng laø Haø Vaên Quan vaø Thöôïng thö Boä Coâng laø Leâ Höõu Thöôøng quaûn lyù. Khi xong vieäc, caùc vò quan treân vaø thôï thaày, binh lính ñeàu ñöôïc thöôûng kim khaùnh vaø kim tieàn theo thöù baäc. Trong quaù trình tu boå, vua taïm thôøi ñaët Ngöï trieàu ôû ñieän Khaâm Vaên, thuoäc vöôøn Cô Haï, phía ñoâng Hoaøng Thaønh.(17) Naêm Thaønh Thaùi thöù 11 (1899), “ñoåi loùt gaïch hoa tröôùc ñieän (Caàn Chaùnh) vaø taû höõu löôõng vu”.(18) Theo Leùopold Cadieøre, ñieän Caàn Chaùnh ñöôïc “trang trí raát ñeïp vaøo nieân hieäu 11 Thaønh Thaùi (1899), nhöng vò trí aáy khoâng bao giôø thay ñoåi, vaø toaøn boä söôøn kieán truùc coù leõ khoâng thay ñoåi noát”,(19) tính ñeán thôøi ñieåm naêm 1914. Ñeán thôøi Khaûi Ñònh, coù theå vaøo naêm 1924, ñieän Caàn Chaùnh ñöôïc sôn son theáp vaøng, coù theå ñeå phuïc vuï cho leã Töù tuaàn Ñaïi khaùnh cuûa vua Khaûi Ñònh.(20) Moät ñôït söûa chöõa cuoái cuøng vaøo khoaûng töø naêm 1940-1944(21) ñoái vôùi ñieän Caàn Chaùnh, tröôùc khi ngoâi ñieän naøy bò phaù huûy hoaøn toaøn vaøo naêm 1947, ñöôïc ghi nhaän qua moät baøi vieát cuûa J.Y. Claeys, Giaùm ñoác Sôû Khaûo coå Ñoâng Döông, ñaêng treân taïp chí Indochine: “…Tin O.F.I, Hueá 23 thaùng 10 - OÂng Claeys, Giaùm ñoác Sôû Khaûo coå Ñoâng Döông, ñaõ ñöa Ñoâ ñoác Decoux ñi thaêm caùc coâng trình tieän nghi ôû ñieän Caàn Chaùnh vöøa ñöôïc chính phuû An Nam hoaøn thaønh baèng ngaân saùch lieân bang... Vieäc söûa chöõa ñieän Caàn Chaùnh cuõng ñaõ hoaøn thaønh. Taïi ñaây ngöôøi ta phaûi laøm hai chieác maùng,
39 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (73). 2009 chieác daøi gaàn 50m vaø roäng 2,5m. Nhöõng côn möa nhö thaùc môùi ñaây ñaõ cho thaáy söï thaønh coâng hoaøn toaøn cuûa vieäc söûa chöõa. Treân maët beâ toâng boùng laùng nghieâng 0,15m cho moãi 1m, nöôùc töø treân trôøi xuoáng ñaõ ñöôïc daãn ñi “moät caùch leã pheùp”… Nhöng caùc söï kieän truøng tu khoâng döøng laïi ôû ñoù. Ñôït söûa chöõa môùi ñaõ saün saøng vaø chæ coøn chôø moät soá vaät lieäu luùc naøy ñaõ trôû neân hieám. Ñieän Caàn Chaùnh ñoû vaø vaøng vôùi söï traùng leä cuûa caùc ñoà vaät mang hôi höôùng Taây phöông, caùc ñieän Thaùi Hoøa vaø Phuïng Tieân noåi tieáng vì nhöõng baøi vò thôø caùc vò vua cuõ, ñöôïc xeáp laø nhöõng ñieåm ñaàu tieân seõ ñöôïc tu boå…”.(22) Ñoaïn trích treân cung caáp nhieàu thoâng tin quyù baùu: döôùi thôøi Baûo Ñaïi, khoaûng töø naêm 1940-1944, ñieän Caàn Chaùnh ñaõ ñöôïc truøng tu. Quy moâ cuûa ñôït truøng tu naøy töông ñoái lôùn bôûi vì toaøn boä maùng xoái ñoàng phía treân traàn thöøa löu ñaõ ñöôïc thay theá baèng moät maùng xoái khaùc baèng vaät lieäu hieän ñaïi (maùng beâ toâng xi maêng phuû bitum).(23) Ñaây chaéc haún laø giaûi phaùp coâng ngheä cuûa caùc chuyeân gia ngöôøi Phaùp, bôûi hoï cho raèng: “…Caùc cung ñieän coù hai keû töû thuø: töø döôùi leân laø moái; töø treân xuoáng laø möa vaø haäu quaû laø söï thaám… Trong caùc toøa nhaø ôû Hueá, hai maùi nghieâng vaøo naøy ñöôïc noái vôùi nhau baèng moät chieác maùng roäng oâm laáy meùp chuùng. Chieác maùng treo cao naøy, roäng 1,3 meùt, daøi coù khi hôn 70m, ñöôïc giaáu treân moät chieác traàn daïng voøm coù buïng ñaët treân nhöõng ñoøn troøn. Tröôùc ñaây, maët maùng ñöôïc loùt ñoàng thau laù, töùc laø ñoàng ít nhieàu pha thieác. Do bò xuoáng caáp hoaëc bò ñaùnh caép, caùc laù ñoàng bieán daàn vaø ñöôïc thay theá baèng laù keõm. Töø ñoù, cöù taùm hay möôøi naêm laïi phaûi thay theá moät laàn. Trong nhieàu cung ñieän, chieác maùng nöôùc daøi roäng naøy cuõ ñeán noãi bò thaám vaø xoái nöôùc vaøo beân trong, laøm coâng trình bò phaù huûy khoâng sao söûa chöõa ñöôïc. Khoâng chæ khung nhaø vaø caùc hoïa tieát quyù maø caû nhöõng ñoà vaät, kho taøng trong cung cuõng bò aåm, moác vaø bò phaù hoûng khoâng sao söûa ñöôïc döôùi nhöõng traän möa lieân mieân döõ doäi vaøo muøa möa ôû Hueá”.(24) Khoâng phaûi ñeán thôøi Baûo Ñaïi (1925-1945), caáu truùc cung ñieän trieàu Nguyeãn môùi boäc loä nhöõng ñieåm yeáu nhö treân, ngay töø thôøi caùc vò vua ñaàu trieàu nhö vua Minh Maïng ñaõ töøng coù yù kieán veà vaán ñeà naøy: “... Phaøm gaëp möa to thì caùc choã maùng nöôùc ôû cung ñieän, nöôùc chaûy raát laø doäi maïnh, 2 beân maùi ngoùi ñeàu coù thaåm laäu, traãm thöôøng sai ngöôøi leân noùc ñeå xem, maùng nöôùc saâu ñeán 2 thöôùc, caùi côù sôû dó doäi maïnh vaø thaåm laäu laø bôûi möa xuoáng nhö truùt, choã mieäng maùng chaûy ra khoâng kòp, maø laïi coù hai maùi ngaên chaén…”.(25) Heä thoáng maùng xoái baèng ximaêng ôû ñieän Long An
40 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (73). 2009 Baøi vieát cuûa oâng Giaùm ñoác Sôû Khaûo coå Ñoâng Döông coøn cho bieát theâm, trong khoaûng töø naêm 1940-1944 nhieàu coâng trình thuoäc di tích trieàu Nguyeãn ñaõ ñöôïc truøng tu, trong ñoù coù Long An Ñieän (Baûo taøng Khaûi Ñònh), Caàn Chaùnh Ñieän, Thaùi Hoøa Ñieän, An Ñònh Cung, Vónh Lôïi Kieàu, Khaùnh Ninh Kieàu, Taây Thaønh Thuûy Quan, bôø vaø caùc beán nöôùc ôû soâng Ngöï Haø... Vieäc tu boå caùc coâng trình thuoäc trieàu ñình vaøo thôøi ñieåm baáy giôø do Ngöï tieàn Vaên phoøng cuûa vua Baûo Ñaïi chòu traùch nhieäm quaûn lyù. Ñôn vò thöïc hieän baûo trì laø Boä Coâng, “döôùi söï chæ ñaïo cuûa ngaøi Öng Uy, vôùi söï coâng taùc cuûa oâng Desbois, kieán truùc sö Nha Xaây döïng, veà maët kyõ thuaät vaø oâng Bezacier, thaønh vieân Hoïc vieän Phaùp quoác Vieãn Ñoâng veà maët khaûo coå - lòch söû”.(26) Ñieän Caàn Chaùnh khoâng chæ noåi tieáng veà veû nguy nga traùng leä cuûa noù, maø coøn noåi tieáng laø nôi löu giöõ nhieàu baûo vaät quyù cuûa quoác gia maø khoâng moät cung ñieän naøo trong Hoaøng cung coù ñöôïc. Robert de la Susse, trong Sites et Monument de Hueá - le Palais Imperial, vieát: “…ÔÛ hai beân chính doanh, coù saùu caùi tuû baèng goã chaïm, chöùa ñöïng nhöõng vaät quyù nhaát trong nöôùc, coù giaù trò voâ löôïng…”.(27) Sau bieán coá thaùng 2/1947, toaøn boä Ñaïi Cung Moân vaø ñieän Caàn Chaùnh ñaõ bò ñoát chaùy. Kieán truùc sö Nguyeãn Baù Chí, chuyeân vieân cuûa Tröôøng Vieãn Ñoâng Baùc Coå (EFEO) taïi Haø Noäi ñaõ vaøo Hueá khaûo saùt tình traïng hö haïi cuûa caùc cung ñieän taïi ñaây. Sau chuyeán ñi, oâng coù baøi vieát ñaêng treân tôø taïp chí cuûa tröôøng vaøo muøa heø naêm 1948, ñoaïn noùi veà tình traïng cuûa Ñaïi Cung Moân, ñieän Caàn Chaùnh, kieán truùc sö Nguyeãn Baù Chí moâ taû: “ - Cöûa Ñaïi Cung Moân - Caùi coång naøy bò phaù hoaøn toaøn. - Caàn Chaùnh Ñieän - Ngoâi nhaø naøy, nôi maø xöa kia caùc quan ñaïi thaàn, moãi thaùng hai kyø vaøo hoïp hoäi ñoàng do vua chuû toïa thì nay ñaõ bò phaù huûy hoaøn toaøn; baây giôø chæ coøn moät ñoáng gaïch vuïn vaø caùc ñoà quyù giaù ñeàu bò thieâu ra tro caû. Chæ coøn hai caùi ñænh ñaïi baèng ñoàng, moãi caùi naëng treân 1.500 kiloâ”.(28) Nhö vaäy coù theå noùi Ñaïi Cung Moân vaø Caàn Chaùnh Ñieän laø hai coâng trình ñaëc bieät gaén lieàn vôùi soá phaän cuûa vöông trieàu Nguyeãn. Trong suoát gaàn 140 naêm toàn taïi (ñoái vôùi ñieän Caàn Chaùnh) vaø 112 naêm (ñoái vôùi Ñaïi Cung Moân), hai kieán truùc treân ñaõ gaén boù vôùi haàu heát caùc ñôøi vua Nguyeãn. Caùc vò vua Nguyeãn ñaõ quan taâm vaø nhieàu laàn cho tu boå hai coâng trình naøy. Tuy nhieân, hai coâng trình naøy ñaõ keùm may maén hôn caùc coâng trình khaùc thuoäc quaàn theå di tích Hueá. Nhöõng nhaân chöùng cuûa söï kieän thaùng 2/1947 xaùc nhaän: Sau khi bò ñoát, hai coâng trình Ñaïi Cung Moân vaø ñieän Caàn Chaùnh ñaõ bò thieâu huûy hoaøn toaøn, chæ coøn laïi phaàn neàn moùng. Trong nhieàu thaäp nieân tieáp theo ñoù, do nhieàu nhu caàu khaùc nhau phaàn neàn moùng naøy tieáp tuïc coù nhöõng bieán ñoåi laøm maát daàn tính nguyeân goác, ñaëc bieät ôû phaàn maët neàn. Ñeán khoaûng naêm 1960, oâng Nguyeãn Phuùc Chieâm Nguyeân, moät hoïa vieân cuûa Ty Kieán thieát tænh Thöøa Thieân ñaõ caên cöù vaøo neàn moùng coâng trình ñeå veõ caùc baûn veõ maët baèng, maët caét cuûa ñieän Caàn Chaùnh. Caùc baûn veõ naøy ñeàu mang tính öôùc leä, khoâng döïa vaøo nguoàn tö lieäu naøo ngoaïi tröø hieän traïng
41 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (73). 2009 maët neàn coøn laïi. Hieän nay caùc baûn veõ naøy ñaõ ñöôïc Baûo taøng Lòch söû Vieät Nam Thaønh phoá Hoà Chí Minh chuyeån giao cho Trung taâm Baûo toàn Di tích Coá ñoâ Hueá. Töø naêm 1960 ñeán nhöõng naêm tieáp theo, Ñaïi Cung Moân vaø ñieän Caàn Chaùnh, hai coâng trình kieán truùc goã tinh xaûo baäc nhaát trong Hoaøng cung Hueá tröôùc ñaây bò laõng queân daàn. Cho ñeán naêm 1981, trong chöông trình phoái hôïp giöõa UNESCO vaø Chính phuû Vieät Nam nhaèm cöùu nguy cho Hueá, ñieän Caàn Chaùnh ñaõ ñöôïc xem xeùt vaø ñeà ra caùc khaû naêng phuïc hoài. Hôn hai thaäp nieân qua, chöông trình phuïc hoài ñieän Caàn Chaùnh ñaõ ñöôïc trieån khai. Vì nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau neân chöông trình naøy ñaõ khoâng ñaït keá hoaïch ñeà ra. Tuy nhieân, chuùng ta vaãn coù quyeàn hy voïng trong töông lai nhöõng coâng trình naøy seõ ñöôïc phuïc hoài laïi baèng chính noã löïc cuûa nhaân daân, cuûa chính phuû Vieät Nam vaø söï giuùp ñôõ cuûa baïn beø quoác teá, nhaèm traû laïi cho Hueá, moät moùn nôï - moùn nôï cuûa lòch söû. Treân ñaây laø nhöõng ghi nhaän cuûa chuùng toâi veà maët lòch söû cuûa Ñaïi Cung Moân vaø ñieän Caàn Chaùnh. Nhöõng ghi nhaän naøy hoaøn toaøn döïa treân keát quaû cuûa vieäc khaûo saùt tö lieäu thaønh vaên. Maëc duø caùc nguoàn tö lieäu hieän coù chöa ñaày ñuû nhöng vôùi nhöõng thoâng tin treân, moät phaàn lòch söû cuûa Ñaïi Cung Moân vaø ñieän Caàn Chaùnh ñaõ phaàn naøo saùng toû, vaø ñoù laø nhöõng chöùng cöù khoa hoïc raát caàn thieát cho vieäc phuïc hoài ñieän Caàn Chaùnh vaø caùc coâng trình phuï thuoäc. Hueá, thaùng 12/2008 PTV CHUÙ THÍCH Quoác söû quaùn trieàu Nguyeãn, Ñaïi Nam thöïc luïc, Taäp 3, baûn dòch cuûa Vieän Söû hoïc, Nxb (1) Söû hoïc, Haø Noäi, 1963, tr.177. (2) Quoác söû quaùn trieàu Nguyeãn, Ñaïi Nam thöïc luïc, Taäp 12, baûn dòch cuûa Vieän Söû hoïc, Nxb KHXH, Haø Noäi, 1965, tr.16 - 19. (3) Quoác söû quaùn trieàu Nguyeãn, Ñaïi Nam thöïc luïc, Taäp 13, baûn dòch cuûa Vieän Söû hoïc, Nxb KH, Haø Noäi, 1965, tr.66. (4) Noäi caùc trieàu Nguyeãn, Khaâm ñònh Ñaïi Nam Hoäi ñieån söï leä, Taäp 13, Nxb Thuaän Hoùa, tr.20 (5) Noäi caùc trieàu Nguyeãn, Khaâm ñònh Ñaïi Nam Hoäi ñieån söï leä, Taäp 10, Nxb Thuaän Hoùa, tr.20 (6) Noäi Caùc trieàu Nguyeãn, Khaâm ñònh Ñaïi Nam hoäi ñieån söï leä, Taäp 10, Sñd, tr.20. (7) Ñaïi Nam thöïc luïc, Taäp 3, Sñd, tr.177. Ñeán naêm Minh Maïng thöù 3 (1822), thuaät ngöõ Töû Caám Thaønh ñöôïc duøng trong chính söû cuûa nhaø Nguyeãn. Ñaïi Nam thöïc luïc vieát: “Nhaâm Ngoï, naêm Minh Meänh thöù 3 (1822), muøa xuaân, thaùng gieâng, sai queùt maàu vaøng Cung thaønh ñeå laøm Töû Caám Thaønh”. Ñaïi Nam thöïc luïc, Taäp 6, Sñd, tr.12. (8) Ñaïi Nam thöïc luïc, Taäp 3, Sñd, tr.173. (9) Ñaïi Nam thöïc luïc, Taäp 3, Sñd, tr. 226. (10) Ñaïi Nam thöïc luïc, Taäp 4, Sñd, tr.117. Cuõng veà söï kieän naøy, Khaâm ñònh Ñaïi Nam hoäi ñieån söï leä (Nxb Thuaän Hoùa, tr. 37) vieát: “Gia Long naêm thöù 10, döïng ñieän Caàn Chaùnh vaø laàu cöûa Hieån Nhaân, Chöông Ñöùc, Ñòa Bình”. Baûn goác chöõ Haùn cheùp: “十年建勤政殿及顯仁彰德地平門樓 - Thaäp nieân, kieán Caàn Chaùnh Ñieän, caäp Hieån Nhôn, Chöông Ñöùc, Ñòa Bình moân laâu”. So saùnh giöõa nhieàu nguoàn tö lieäu, ñaëc bieät laø boä Ñaïi Nam thöïc luïc, chuùng toâi thoáng nhaát söï kieän naøy laø “Gia Long naêm thöù 10, söûa laïi ñieän Caàn Chaùnh...”.
42 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (73). 2009 Quoác söû quaùn trieàu Nguyeãn, Ñaïi Nam thöïc luïc, Taäp 4, Sñd, tr. 380. (11) Noäi caùc trieàu Nguyeãn, Khaâm ñònh Ñaïi Nam hoäi ñieån söï leä, Taäp 13, Sñd, tr. 38. (12) Noäi caùc trieàu Nguyeãn, Khaâm ñònh Ñaïi Nam hoäi ñieån söï leä, Taäp 5, Sñd, tr. 256. (13) Quoác söû quaùn trieàu Nguyeãn, Ñaïi Nam thöïc luïc, Taäp 18, Sñd, tr. 133. (14) Noäi caùc trieàu Nguyeãn, Khaâm ñònh Ñaïi Nam hoäi ñieån söï leä, Taäp 13, Sñd, tr. 45. (15) Phan Thuaän An,Thöû taùi hieän ñoâi neùt veà ñieän Caàn Chaùnh, Baùo caùo nghieân cöùu phuïc (16) nguyeân ñieän Caàn Chaùnh. TTBTDT Coá ñoâ Hueá - Vieän Di saûn theá giôùi Ñaïi Waseda (Nhaät Baûn), thaùng 8/2006, tr. 21. Quoác söû quaùn trieàu Nguyeãn, Ñaïi Nam thöïc luïc, Taäp 37, Sñd, tr. 244-245. (17) Quoác söû quaùn trieàu Nguyeãn, Ñaïi Nam nhaát thoáng chí, (thôøi Duy Taân), quyeån Kinh sö, (18) baûn dòch cuûa Tu Trai Nguyeãn Taïo, Nha Vaên hoùa, Boä Quoác gia Giaùo duïc xuaát baûn, Saøi Goøn, 1960, tr. 21. (19) Leùopold Cadieøre, “Ñaïi Cung Moân vaø caùc cung ñieän noái tieáp - Tö lieäu lòch söû”, in trong Nhöõng ngöôøi baïn coá ñoâ Hueá (BAVH, 1914), Nxb Thuaän Hoùa, Hueá, 1997, tr. 322. Thaùi Vaên Kieåm, Coá ñoâ Hueá: Di tích - Lòch söû - Thaéng caûnh, Nxb Ñaø Naüng, 1994, tr. (20) 66. Ñaây laø thôøi gian taïp chí Indochine xuaát baûn. Chuùng toâi chöa xaùc ñònh ñöôïc thôøi ñieåm cuï (21) theå tu söûa ñieän Caàn Chaùnh trong giai ñoaïn naøy bôûi vì cho ñeán nay vaãn chöa tìm ñöôïc baûn goác baèng tieáng Phaùp cuûa taùc giaû J.Y. Claeys, baûn dòch tieáng Vieät cuûa Nhaø xuaát baûn Haûi Phoøng vaø Trung taâm Vaên hoùa Ngoân ngöõ Ñoâng Taây khoâng ghi roõ xuaát xöù cuûa baøi vieát naøy (taïp chí Indochine soá? naêm? trang?). Tuy nhieân ñoái chieáu vôùi caùc soá lieäu khaùc trong baøi vieát coù theå thaáy 1940-1944 laø khoaûng thôøi gian Ñoâ ñoác Jean De Coux (moät nhaân vaät ñöôïc ñeà caäp trong baøi vieát) naém quyeàn taïi Vieät Nam (20/7/1940 ñeán 1945) vaø ñaây cuõng laø khoaûng thôøi gian J.Y.Claeys laøm Giaùm ñoác Sôû Khaûo coå Ñoâng Döông. Caùc soá lieäu treân hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi caùc thoâng tin trong baøi vieát cuûa J.Y. Claeys. Söû duïng moác thôøi gian naøy, theo yù kieán cuûa chuùng toâi, maëc duø chöa thaät laø cuï theå nhöng hoaøn toaøn ñaûm baûo tính chính xaùc. J.Y. Claeys, “Baûo toàn caùc coâng trình lòch söû ôû Hueá”, trích trong Tænh thaønh xöa ôû Vieät (22) Nam, Nxb Haûi Phoøng - Trung taâm Vaên hoùa Ngoân ngöõ Ñoâng Taây, Haûi Phoøng, 2003, tr. 459-468. (23) Xem theâm J.Y. Claeys, “Baûo toàn caùc coâng trình lòch söû ôû Hueá”, Sñd, tr. 459. Ñaàu thaùng 12 vöøa qua, khi thaùo dôõ ñieän Long An (Baûo taøng Coå vaät Cung ñình Hueá), chuùng toâi phaùt hieän heä thoáng maùng xoái ôû ngoâi ñieän naøy ñöôïc laøm baèng caùch treân. Tö lieäu treân cho bieát ñieän Long An vaø ñieän Caàn Chaùnh ñaõ ñöôïc truøng tu vaøo cuøng moät thôøi ñieåm (khoaûng töø naêm 1940-1944), vaø cuøng moät phöông phaùp. Khaûo saùt ôû ñieän Long An cho thaáy, toaøn boä hai haøng coät Nhaát haäu cuûa Tieàn ñieän vaø Nhò tieàn cuûa Chính ñieän ñaõ ñöôïc ñoå beâ toâng vaøo taâm coät. Phaàn treân cuûa caùc coät naøy ñôõ moät khoái beâ toâng lôùn laøm thaønh maùng xoái. Hieän nay chuùng toâi chöa kieåm tra ñöôïc phaàn maùng xoái naøy coù phuû bitum hay khoâng. Theo caùc chuyeân gia, bitum laø moät chaát loûng höõu cô coù ñoä nhôùt cao, maøu ñen, nhôùp nhaùp vaø hoøa tan hoaøn toaøn trong cacbon disulfua (CS2). Nhöïa ñöôøng vaø haéc in laø hai daïng phoå bieán nhaát cuûa bitum. Trong quaù khöù, bitum ñöôïc söû duïng ñeå choáng thaám nöôùc cho taøu thuyeàn cuõng nhö ñeå laøm lôùp sôn phuû cho caùc coâng trình xaây döïng. (Nguoàn: Wikipedia). (24) J.Y.Claeys, “Baûo toàn caùc coâng trình lòch söû ôû Hueá”, Sñd, tr. 466-467. Quoác söû quaùn trieàu Nguyeãn, Ñaïi Nam thöïc luïc, Taäp 19, Sñd, tr. 192. (25) (26) J.Y.Claeys, “Baûo toàn caùc coâng trình lòch söû ôû Hueá”, Sñd, tr. 466. Robert de la Susse, “Sites et Monument de Hueá - Le Palais Imperial”, Revue Indochine, (27) Hanoi, Janvier 1913, pp.21 - 22, trích laïi töø Phan Thuaän An, “Moät soá thoâng tin veà kieán truùc ñieän Caàn Chaùnh”, in trong Phuïc hoài ñieän Caàn Chaùnh, Kyû yeáu hoäi thaûo laàn thöù nhaát, Hueá, 1997-2000, tr. 64.
43 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (73). 2009 (28) Nguyeãn Baù Chí, Töôøng trình veà tình traïng Hoaøng cung ôû Hueá ñeán ngaøy 14/9/1947, Taïp chí Daân Vieät Nam, soá 1, thaùng 5 naêm 1948, trang 77-78. TOÙM TAÉT Ñaïi Cung Moân vaø ñieän Caàn Chaùnh thuoäc cung Caøn Thaønh trong Töû Caám Thaønh Hueá. Ñaây laø nhöõng coâng trình mang nhieàu giaù trò vaên hoùa, lòch söû, ngheä thuaät ñoái vôùi quaàn theå di tích Hueá. Trong suoát gaàn 140 naêm toàn taïi (ñoái vôùi ñieän Caàn Chaùnh) vaø 112 naêm (ñoái vôùi Ñaïi Cung Moân), hai kieán truùc treân ñaõ gaén boù vôùi haàu heát caùc ñôøi vua Nguyeãn. Trieàu Nguyeãn raát quan taâm vaø nhieàu laàn cho tu boå hai coâng trình noåi tieáng naøy. Döôùi thôøi Gia Long, trong khu vöïc Cung thaønh chöa xuaát hieän kieán truùc Ñaïi Cung Moân. Naêm 1833, vua Minh Maïng cho quy hoaïch laïi Hoaøng Thaønh vaø Töû Caám Thaønh, Ñaïi Cung Moân ñöôïc xaây döïng vaø trôû thaønh cöûa chính cuûa Caøn Thaønh Cung. Naêm 1939, cöûa naøy ñöôïc sôn theáp laïi. Ñieän Caàn Chaùnh, xaây döïng naêm 1804. Tu boå vaøo caùc naêm 1811, 1819, 1827, 1836, 1850, 1887. Laàn tu boå cuoái cuøng cuûa ñieän Caàn Chaùnh laø vaøo khoaûng naêm 1940 - 1944. Laàn tu boå naøy ñöôïc ñeà caäp trong baøi vieát cuûa J.Y. Claeys, Giaùm ñoác Sôû Khaûo coå hoïc Ñoâng Döông, ñaêng treân taïp chí Indochine. Ñaây laø ñôït tu boå lôùn vaø vaät lieäu, khoa hoïc kyõ thuaät Taây phöông ñöôïc öùng duïng thay theá caùc vaät lieäu vaø phöông phaùp truyeàn thoáng cuûa ngöôøi Vieät Nam. Trong laàn tu boå naøy toaøn boä heä thoáng maùng xoái baèng ñoàng cuûa ñieän Caàn Chaùnh ñöôïc thay theá baèng maùng beâ toâng xi maêng, phuû bitum treân beà maët. Ñaïi Cung Moân vaø ñieän Caàn Chaùnh laø hai trong soá nhieàu coâng trình bò huûy hoaïi trong söï kieän thaùng 2/1947. ABSTRACT ÑAÏI CUNG MOÂN GATE - CAÀN CHAÙNH HALL IN REACKNOWLEDGING SOME HISTORICAL ISSUES Ñaïi Cung Moân Gate and Caàn Chaùnh Hall belong to Caøn Thaønh palace system that is within the Forbidden Purple City. These two constructions contain various cultural, historical and artistic values of Hue monument complex generally. They especially connect closely to the fate of Nguyeãn dynasty. During the existence of approximately 140 years (mentioning Caàn Chaùnh Hall) and 112 years (concerning Ñaïi Cung Moân Gate), they identified themselves with almost every reign of Nguyeãn emperors. The dynasty paid great concerns to these two well-known constructions, and had them restored many times. Under the rule of Gia Long emperor, Ñaïi Cung Moân Gate had yet to appear in Cung Thaønh campus. Until 1833, Minh Maïng emperor had the Imperial City, Forbidden Purple City and Ñaïi Cung Moân Gate constructed. Ñaïi Cung Moân Gate became the main entrance of Caøn Thaønh palace system. In 1939, it was painted and gilt again. Caàn Chaùnh Hall was built in 1804, and restored in such years as 1811, 1819, 1827, 1836, 1850, and 1887. Its last restoration was around 1940-1944, which was written in the writing of J.Y. Claeys - the manager of Indochina Achitectural Excavation Institute - posted on Indochine magazine. That was a big restoration that applied the Western materials, science and technology instead of Vietnamese traditional materials and methods. In this rehabilitation, the whole bronze arris - gutter system of Caàn Chaùnh Hall was replaced with the concrete one covered with bitum on its surface. Ñaïi Cung Moân Gate and Caàn Chaùnh Hall were two among many constructions destroyed in the event of February 1947.