intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Dân dã, hóm hỉnh - một sắc thái giọng điệu nổi bật trong truyện ngắn Nguyễn Khải."

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST
Báo xấu
104
lượt xem 13
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tuyển tập các báo cáo nghiên cứu khoa học hay nhất của trường đại học vinh năm 2008 tác giả: 11. Cao Thị Anh Tú, Dân dã, hóm hỉnh - một sắc thái giọng điệu nổi bật trong truyện ngắn Nguyễn Khải. Trong bài viết này, chúng tôi tìm hiểu những yếu tố làm nên chất giọng dân dã.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Dân dã, hóm hỉnh - một sắc thái giọng điệu nổi bật trong truyện ngắn Nguyễn Khải."

  1. Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Dân dã, hóm hỉnh - một sắc thái giọng điệu nổi bật trong truyện ngắn Nguyễn Khải"
  2. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 4b-2008 tr−êng §¹i häc Vinh D©n d , hãm hØnh - mét s¾c th¸i giäng ®iÖu næi bËt trong truyÖn ng¾n NguyÔn Kh¶i Cao ThÞ Anh Tó (a) Tãm t¾t. Trong bµi viÕt nµy, chóng t«i t×m hiÓu nh÷ng yÕu tè lµm nªn chÊt giäng d©n d·, hãm hØnh trong truyÖn ng¾n cña NguyÔn Kh¶i. ChÝnh chÊt giäng nµy ®· lµm cho nh÷ng t¸c phÈm vèn ®−îc xem lµ mang tÝnh vÊn ®Ò, tÝnh t− t−ëng cña nhµ v¨n trë nªn ch©n thùc, t−¬i míi vµ dung dÞ h¬n. Mét thø giäng ®iÖu b−íc ®Çu ®· lµm cho truyÖn ng¾n cña nhµ v¨n trë nªn d©n chñ h¬n trong mèi quan hÖ víi b¹n ®äc. §©y còng lµ mét trong nh÷ng ph−¬ng diÖn lµm nªn phong c¸ch truyÖn ng¾n cña NguyÔn Kh¶i. T rong t¸c phÈm v¨n häc nãi nh÷ng nhËn xÐt chung nhÊt, ch−a chØ chung, giäng ®iÖu cña nhµ v¨n ra mét c¸ch cô thÓ nh÷ng yÕu tè lµm ®−îc t¹o nªn bëi rÊt nhiÒu yÕu tè. Nã nªn chÊt gäng ®ã. Trong bµi viÕt nµy, ®−îc thÓ hiÖn qua “Th¸i ®é, t×nh c¶m, chóng t«i b−íc ®Çu ®i vµo t×m hiÓu mét lËp tr−êng, t− t−ëng, ®¹o ®øc cña nhµ sè ph−¬ng diÖn lµm nªn giäng ®iÖu d©n v¨n ®èi víi hiÖn t−îng ®−îc miªu t¶, thÓ d·, hãm hØnh trong truyÖn ng¾n cña hiÖn trong lêi v¨n quy ®Þnh c¸ch x−ng nhµ v¨n NguyÔn Kh¶i. ChÝnh chÊt h«, gäi tªn, dïng tõ, s¾c ®iÖu, t×nh c¶m, giäng nµy ®· lµm cho nh÷ng t¸c phÈm c¸ch c¶m thô xa, gÇn, th©n s¬, thµnh vèn ®−îc xem lµ mang “tÝnh vÊn ®Ò” cña kÝnh hay suång s·, ngîi ca hay ch©m «ng trë nªn hÊp dÉn, sinh ®éng h¬n, lêi biÕm” [2, tr. 111]. Mét trong nh÷ng yÕu v¨n v× thÕ còng trë nªn ý nhÞ vµ cã tè hÕt søc quan träng ®Ó t¹o nªn giäng duyªn h¬n. §©y còng lµ mét trong ®iÖu riªng cña mçi nhµ v¨n chÝnh lµ yÕu nh÷ng yÕu tè quan träng lµm nªn tè ng«n ng÷ ®−îc sö dông trong ®ã. T×m phong c¸ch truyÖn ng¾n cña NguyÔn hiÓu s¸ng t¸c cña NguyÔn Kh¶i, nhiÒu Kh¶i. nhµ nghiªn cøu ®· chØ ra mét sè ®Æc 1. Sö dông ng«n tõ ch¾t läc tõ lêi ®iÓm vÒ giäng ®iÖu trong t¸c phÈm cña ¨n tiÕng nãi h»ng ngµy cña ®êi sèng lµ «ng. BÝch Thu cho r»ng giäng ®iÖu chñ mét trong nh÷ng yÕu tè lµm nªn giäng yÕu trong t¸c phÈm cña «ng lµ “giäng ®iÖu d©n d·, hãm hØnh trong truyÖn triÕt lÝ, tranh biÖn”, “giäng ®iÖu thÓ ng¾n cña nhµ v¨n NguyÔn Kh¶i. Ng«n hiÖn sù tr¶i nghiÖm c¸ nh©n, t©m t×nh, ng÷ ®−îc sö dông h»ng ngµy cña nh©n chia sΔ “ giäng ®iÖu hµi h−íc, hãm d©n vèn hÕt søc ®a d¹ng vµ sinh ®éng. hØnh” [3, tr. 123]. TuyÕt Nga trong mét ViÖc vËn dông lo¹i ng«n ng÷ nµy vµo c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ v¨n xu«i trong t¸c phÈm ®· lµm cho v¨n phong NguyÔn Kh¶i còng ®· chØ ra: “giäng kÓ NguyÔn Kh¶i cã mét søc quyÕn rò ®Æc chuyÖn cµ kª, hãm hØnh vµ d©n d·” [5, biÖt, ®−a ta ®Õn víi mét thÕ giíi ch©n tr. 174] v v... MÆc dï cã bµn ®Õn giäng thùc mµ còng hÕt søc sèng ®éng vµ ®a ®iÖu d©n d· vµ hãm hØnh, nh−ng nh÷ng d¹ng cña ®êi sèng. §óng nh− L¹i t¸c gi¶ võa kÓ trªn míi chØ dõng l¹i ë Nguyªn ¢n ®· nhËn xÐt: “Thùc ra ®Æc NhËn bµi ngµy 30/10/2008. Söa ch÷a xong 13/11/2008. 85
  3. D©n d , hãm hØnh... truyÖn ng¾n NguyÔn Kh¶i, TR. 85-92 Cao ThÞ Anh Tó s¾c cña thø ng«n ng÷ nµy lµ ë chç nã qu¸ b¸t yÕn”... Khi mét nh©n vËt trong miªu t¶ lêi ¨n tiÕng nãi ngoµi ®êi, miªu t¸c phÈm hái Tuy KiÒn víi néi dung tèi t¶ mét ng«n ng÷ sèng chø kh«ng chØ nay cã ®−îc uèng r−îu kh«ng, th× dïng ng«n ng÷ Êy ®¬n thuÇn nh− mét NguyÔn Kh¶i còng ®Æt vµo nh©n vËt ph−¬ng tiÖn kÓ chuyÖn [1, tr. 82]. ChÝnh mét c©u nãi rÊt thó vÞ mµ c¸i chÊt cña viÖc vËn dông ng«n ng÷ ®êi sèng mét ®êi th−êng kh«ng thÓ lÉn vµo ®©u ®−îc: c¸ch tù nhiªn, t−ëng nh− kh«ng dông “Tèi nay cã chÐn b¸c chÐn chó g× kh«ng c«ng g× c¶ vµo trong t¸c phÈm ®· t¹o ®Êy?”. Cã thÓ nãi r»ng, trong t¸c phÈm nªn nÐt linh ho¹t, dÝ dám trong v¨n cña NguyÔn Kh¶i, ng«n ng÷ cña nh©n ch−¬ng NguyÔn Kh¶i. vËt lµ thø ng«n ng÷ hµng ngµy rÊt giµu Trong ng«n ng÷ cña ®êi sèng hµng cã vÒ h×nh ¶nh, hiÓu nã th× thËt ®¬n ngµy, khÈu ng÷ lµ mét thµnh phÇn hÕt gi¶n, mµ l¹i cßn rÊt thó vÞ n÷a, nh−ng søc quan träng. Sö dông khÈu ng÷ lµ ®Ó cã nh÷ng c©u nãi cã mµu s¾c hµi mét ®iÒu kh«ng thÓ thiÕu ®−îc trong h−íc, dÝ dám nh− vËy lµ kinh nghiÖm, s¸ng t¸c v¨n häc, ®Æc biÖt lµ khi t¹o tÝch luü cña c¶ mét ®êi cña cha «ng, gãi dùng héi tho¹i. Nhµ v¨n NguyÔn Kh¶i ghÐm trong ®ã c¸i chiÒu s©u v¨n ho¸ lµ ng−êi d−êng nh− ®· th©u tãm ®−îc cña mét d©n téc. VËn dông mét c¸ch c¸i “hån” cña khÈu ng÷ ®Ó vËn dông linh ho¹t vµo t¸c phÈm cña m×nh, mét c¸ch thËt ®Æc s¾c trong t¸c phÈm NguyÔn Kh¶i ®· lµm cho mçi lêi nãi cña m×nh. Trong TÇm nh×n xa, mét nh− vËy mang c¸i “t¹ng” cña nh©n vËt, t¹o nªn ®−îc c¸i chÊt giäng rÊt riªng truyÖn ng¾n rÊt thµnh c«ng cña NguyÔn Kh¶i, mçi lêi nãi cña nh©n vËt trong t¸c phÈm cña m×nh. ®Òu mang ®Ëm chÊt ®êi th−êng cña cuéc §äc NguyÔn Kh¶i, chóng t«i nhËn thÊy truyÖn cña «ng cã mét sè l−îng lín sèng. Tõ trong nh÷ng lêi nãi t−ëng nh− nh÷ng nh©n vËt lµ phô n÷. Mçi ng−êi b×nh th−êng ®ã, nh÷ng suy nghÜ, th¸i ®é cña nh©n vËt ®· ®−îc béc lé. BiÕt Tuy mét sè phËn nh−ng d−êng nh− ®Òu KiÒn lµ ng−êi nhiÒu m−u m«, tinh kh«n, gièng nhau ë mét ®iÓm, ®ã lµ sù tËn tôy, lßng hi sinh cho chång con vµ ng−êi khi nãi chuyÖn víi anh c¸n bé Ty kiÕn th©n mµ kh«ng bao giê nghÜ ®Õn chuyÖn tróc, BiÒn bãng giã: “¤ng Êy vÉn ch−a dë c¸i ngãn chÝnh ra víi anh ®©u”. Tuy ®−îc ®Òn ®¸p l¹i. Tiªu biÓu nh− chÞ V¸ch (§êi khæ), ng−êi vî (CÆp vî chång KiÒn ®· giËn gi÷ ®¸p l¹i: “Cßn ngãn nµo n÷a. Anh ®a nghi nh− Tµo Th¸o Êy”. ë ch©n ®éng Tõ Thøc) ng−êi mÑ vµ Qu¶ lµ trong nh÷ng c©u nãi nh− vËy, ng−êi bµ (MÑ vµ bµ ngo¹i), bµ B¬ (N¾ng th¸i ®é cña mçi nh©n vËt ®· ®−îc nhµ chiÒu), bµ TuÊt (Ng−êi cña nghÒ), bµ v¨n chuyÓn t¶i mét c¸ch thËt tù nhiªn. M·o (MÑ vµ c¸c con)… NÕu theo dâi, Cßn ®©y lµ lêi cña mÊy anh x· viªn nãi chóng ta sÏ rÊt dÔ dµng nhËn ra, ngay víi c¸n bé BiÒn khi bµn c«ng viÖc cña trong lo¹i nh©n vËt nµy ë truyÖn ng¾n hîp t¸c x·: “õ, còng ph¶i nãi tõ gèc ®Õn NguyÔn Kh¶i còng cã mét vèn ng«n ng÷ ngän chø. Em víi th»ng Bµi mçi th»ng rÊt riªng, gÇn víi ®êi sèng nhÊt. Trong g¸nh s¸u ngh×n con, toµn c¸ bèn n¨m CÆp vî chång ë ch©n ®éng Tõ Thøc, ph©n c¶...” hoÆc nh− “¡n ®−îc b÷a c¬m ng−êi vî cña anh th−¬ng binh tªn Toµn l¹i thiÖt mÑ nã hai tr¨m ®ång, b¸t c¬m nãi vÒ nçi lo canh c¸nh cña m×nh ®èi víi 86
  4. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 4b-2008 tr−êng §¹i häc Vinh chång con nh− sau: “Mçi lÇn v¸ng mÆt, nh− thµnh ng÷, tôc ng÷, ca dao vµo lêi nhøc ®Çu lµ em sî l¾m, chØ lo bÖnh nhÑ tho¹i cña nh©n vËt. §©y còng lµ mét ho¸ bÖnh träng, nöa chõng g·y g¸nh th× nÐt ®Æc s¾c trong phong c¸ch cña nhµ bè con ph¶i d¾t nhau ®i ¨n mµy”. Trong v¨n NguyÔn Kh¶i. §iÒu nµy cã lÝ do cña ChuyÖn t×nh cña mçi ng−êi, bµ mÑ nãi nã. Con ng−êi trong s¸ng t¸c cña NguyÔn Kh¶i lµ con ng−êi ®−îc ng¾m víi ng−êi con trai khi ®au èm: “ChiÒu nh×n tõ gãc ®é nhËn thøc, t− t−ëng. §Ó nay mÑ ®· hóp ®−îc l−ng ch¸o, xem chuyÓn t¶i mét vÊn ®Ò qua t¸c phÈm chõng c¸i bông ®· ªm”. ChÊt d©n d· ë cña m×nh, NguyÔn Kh¶i ®· thùc sù chó ®©y ®−îc t¹o nªn b»ng c¸i duyªn cña ý “c¸i ®Çu” cña nh©n vËt h¬n lµ kh¾c thø ng«n ng÷ méc m¹c ®−îc ch−ng cÊt ho¹ mét “khu«n mÆt”. Vµ ®Ó lµm ®−îc bëi nhiÒu khã nhäc cña cuéc ®êi ng−êi ®iÒu ®ã, kh«ng cã c¸ch nµo h÷u hiÖu phô n÷ - mét thø ng«n ng÷ khi ®i vµo h¬n lµ chó ý ®Æc biÖt vµo lêi nãi cña t¸c phÈm NguyÔn Kh¶i ®· hµm chøa nh©n vËt, ®Ó nh©n vËt ®−îc tù do ph¸t trong ®ã th¸i ®é tin yªu, tr©n träng cña ng«n, tranh luËn, triÕt lÝ, béc b¹ch nçi ng−êi cÇm bót. lßng, suy nghÜ cña m×nh. Nh©n vËt Ng«n ng÷ hµng ngµy cña nh©n d©n trong s¸ng t¸c cña «ng, ngoµi tÇng líp lµ v« cïng phong phó. §ã lµ c¶ mét thÕ trÝ thøc nh− nhµ v¨n, nhµ b¸o, nhµ giíi réng lín, th©m s©u ®Ó cho nhµ v¨n gi¸o, nh÷ng ng−êi thuéc dßng dâi danh tù do lùa chän. §äc v¨n NguyÔn Kh¶i, gia väng téc... cßn mét sè l−îng lín ta cã c¶m gi¸c nh− «ng kh«ng ph¶i bá nh÷ng ng−êi lao ®éng ch©n tay thuÇn c«ng nhiÒu ®Ó lùa chän lêi nãi cho nh©n tuý. Hä lµ nh÷ng ng−êi kh«ng cã ®iÒu vËt. Mçi lêi nãi ®Òu tù nhiªn vµ hãm kiÖn häc hµnh tö tÕ, nh−ng nh÷ng g× hØnh. Nã ®−îc ph¸t ra mét c¸ch tù mµ hä häc ®−îc trong ®êi sèng còng ®ñ nhiªn tõ nh÷ng suy nghÜ thiÕt thùc vµ gióp hä cã mét b¶n lÜnh, mét triÕt lÝ, c¸ tÝnh cña tõng nh©n vËt. TruyÖn N¾ng chiÒu nãi vÒ nh©n duyªn cña mét mét quan niÖm sèng cho riªng m×nh. §iÒu ®ã ®· lµm cho lo¹i nh©n vËt nµy ng−êi phô n÷ khi tuæi ®· vÒ giµ, th¸i ®é trong s¸ng t¸c cña «ng cã mét kiÓu øng cña bµ B¬ khi ®−îc hái chuyÖn nµy ®−îc xö hÕt søc th«ng minh, dÝ dám th«ng t¸c gi¶ miªu t¶ gi¸n tiÕp qua lêi tho¹i qua nh÷ng ph¸t ng«n cña m×nh, c¸i cña mét nh©n vËt nh− sau: “GiÉy nÉy th«ng minh dÝ dám mang ®Ëm mµu s¾c nh− ®Øa ph¶i v«i. MÆt mòi ®á nhõ ®á tö. d©n gian. G¸i ch−a chång nãi chuyÖn h«n nh©n ai Trong Mïa l¹c, mét t¸c phÈm rÊt mµ ch¶ thÕ”. §äc nh÷ng c©u nh− vËy xuÊt s¾c cña NguyÔn Kh¶i ë thêi k× ®Çu, mÊy ai kh«ng mØm c−êi. T¸c phÈm cña ng−êi ®äc kh«ng thÓ quªn mét c« §µo «ng v× thÕ còng nh− t−¬i l¹i, hÊp dÉn víi lèi ¨n nãi ®Çy c¸ tÝnh, s¾c s¶o nhê cã h¬n rÊt nhiÒu. Cã thÓ t×m thÊy rÊt mét c¸i vèn ng«n ng÷ d©n gian. nhiÒu c©u t−¬ng tù nh− vËy trong - Tr©u qua x¸, m¹ qu¸ th×, hång truyÖn ng¾n cña NguyÔn Kh¶i. nhan bá bÞ cßn g× lµ xu©n n÷a hë c¸c Lµm nªn giäng ®iÖu d©n d·, hãm anh? hØnh trong t¸c phÈm cña NguyÔn Kh¶i kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn viÖc vËn dông - C¸c anh ®· biÕt ®êi em råi ®Êy. Mçi n¨m mét tuæi, c¸i tuæi nã ®uæi xu©n nh÷ng yÕu tè cña ng«n ng÷ d©n gian 87
  5. D©n d , hãm hØnh... truyÖn ng¾n NguyÔn Kh¶i, TR. 85-92 Cao ThÞ Anh Tó ®i. Nåi nµo vung Êy, em ®· cã bèn ch¸u ¹. ChÞ V¸ch nãi vÒ chuyÖn d¹y dç con ë thµnh phè: d−íi xu«i råi... - Lµm cã chóa, móa cã trèng, mét - Huª th¬m b¸n mét ®ång muêi. m×nh t«i d¹y con ë quª th× ®−îc, chø Huª tµn nhÞ r÷a gi¸ ®«i l¹ng vµng. Gi¸ d¹y ë tØnh th× biÕt d¹y nh÷ng g×. ®«i l¹ng vµng chø ch−a vÞ tÊt ®· b¸n Nu«i con lín mµ con ch¼ng nªn ®©u anh Hu©n ¹. ng−êi, chÞ bÊt lùc mµ than thë: - Khi buån non n−íc còng buån. Khi - Con th¼ng da bông, mÑ chïng da vui g¸nh ®¸ lªn nguån còng vui... m¾t, nu«i con hai chôc n¨m trêi mµ con ChÝnh nhê vµo nh÷ng c©u nãi giµu tr¶ c«ng cha mÑ thÕ nµy − ? chÊt liÖu d©n gian nh− vËy mµ tÝnh Nh÷ng c©u nãi nh− vËy trong t¸c c¸ch nh©n vËt ®−îc béc lé mét c¸ch râ phÈm ®· lµm cho h×nh t−îng nh©n vËt rµng h¬n, h×nh t−îng nh©n vËt trong sèng ®éng h¼n lªn. Nã mang c¸i “gu” t¸c phÈm v× thÕ còng trë nªn sèng ®éng rÊt riªng cña nhµ v¨n mµ nh©n vËt l¹i h¬n. D−êng nh− t¸c gi¶ kh«ng ph¶i mÊt rÊt gÇn gòi víi cuéc sèng hµng ngµy. nhiÒu thêi gian l¾m trong kh©u trÇn Bëi nh÷ng con ng−êi Êy, lêi nãi Êy ta thuËt ®Ó lµm râ tÝnh c¸ch nh©n vËt. vÉn gÆp hµng ngµy, rÊt nhiÒu trong Trong truyÖn ng¾n §êi khæ, mét cuéc sèng ®êi th−êng. truyÖn ng¾n còng rÊt tiªu biÓu cña nhµ Sö dông ng«n tõ ch¾t läc tõ ®êi v¨n, viÖc vËn dông rÊt nhiÒu lÇn thµnh sèng lµ mét trong nh÷ng së tr−êng cña ng÷ d©n gian vµo lêi nãi cña nh©n vËt NguyÔn Kh¶i. §ã lµ thø ng«n ng÷ mµ còng lµm cho t¸c phÈm nµy cã mét c¸i tù b¶n th©n nã ®· mang trong m×nh nÐt duyªn rÊt riªng. ChÞ V¸ch trong truyÖn d©n d·, hãm hØnh. §©y còng lµ mét dï tù nhËn m×nh lµ n«ng d©n Ýt häc, thµnh c«ng rÊt cÇn ®−îc ghi nhËn ë nh−ng tù trong mçi lêi nãi cña chÞ NguyÔn Kh¶i. chóng ta vÉn thÊy v« cïng giµu cã c¸i 2. §èi tho¹i lµ h×nh thøc kh«ng thÓ vèn cña ®êi sèng. Khi nãi vÒ b¶n th©n thiÕu ®−îc ë truyÖn ng¾n. Trong ®ã nhµ m×nh trong mèi quan hÖ víi «ng chång v¨n ph¶i lu«n n¾m v÷ng ®−îc nh÷ng thiÕu t¸ nhiÒu ch÷ nghÜa, chÞ V¸ch thæ vÊn ®Ò nh− quy t¾c t−¬ng t¸c, qui t¾c lé: ®èi ®¸p, quy t¾c l−ît lêi... Nh−ng ®ã míi - Qu©n tö Èn h×nh, tiÓu nh©n lé chØ lµ c¸i tèi thiÓu nhÊt khi x©y dùng t−íng. ¤ng Êy vÉn phª b×nh t«i nãi ®èi tho¹i. Kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña t¸c n¨ng v« chÝnh trÞ, kh«ng ®−îc nh− c¸c gi¶, phong c¸ch cña nhµ v¨n chØ cã thÓ bµ c¸n bé cña tØnh... ®¹t ®−îc khi tõ ng÷, có ph¸p vµ ®Æc biÖt - Giµu v× b¹n, sang v× vî, cã mét bµ lµ ng÷ ®iÖu mµ nhµ v¨n ®ã sö dông vî nh− t«i «ng chång còng hãa hÌn... mang mét dÊu Ên riªng, kh«ng lÆp l¹i. - ¤ng Êy häc cao l¾m chó ¹, mét NguyÔn Kh¶i lµ nhµ v¨n ®· lµm ®−îc r−¬ng vµng kh«ng b»ng mét nang ch÷. ®iÒu ®ã khi «ng lu«n t¹o ra ®−îc trong Mét ®êi chØ biÕt ®¸nh giÆc vµ ®äc s¸ch t¸c phÈm cña m×nh nh÷ng cuéc héi th«i. tho¹i sinh ®éng vµ giµu kÞch tÝnh, - Ng−êi kh«n nhäc lo, ng−êi d¹i ¨n nh÷ng cuéc ®èi tho¹i nh− kÐo ng−êi ®äc no l¹i n»m. T«i míi lµ ng−êi s−íng chó 88
  6. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 4b-2008 tr−êng §¹i häc Vinh l¹i gÇn h¬n ®Ó cïng bµn b¹c vµ trao ®æi hiÖn mét c¸ch râ nÐt trong nh÷ng mÈu bëi sù d©n d· vµ hãm hØnh trong ®ã. héi tho¹i ng¾n gän. Mét ®o¹n kh¸c trong N¾ng chiÒu, Trong truyÖn ng¾n cña NguyÔn Kh¶i, ng−êi ®äc nh− nghe thÊy “nh÷ng nãi vÒ c¶nh lÊy chång cña mét bµ chÞ hä cuéc tranh c·i, nh÷ng luång suy nghÜ, ®· nhiÒu tuæi, nhµ v¨n viÕt: nh÷ng luång t− t−ëng ®ang cã thùc ë - Chóng tao ®Þnh g¶ chång cho bµ ngoµi ®êi”[1, tr. 59]. Kh«ng khã ®Ó nhËn B¬, mµy thÊy thÕ nµo? ra r»ng nh©n vËt cña NguyÔn Kh¶i dï T«i hÐt lªn: lµ trÝ thøc hay n«ng d©n ®Òu thÝch ®−îc - S¾p xuèng lç råi cßn ®i lÊy chång, tranh luËn vµ triÕt lÝ. §èi tho¹i trong c¸c bµ tÝnh to¸n râ hay! t¸c phÈm NguyÔn Kh¶i cã khi ®−îc thÓ ChÞ §¹i vÉn nãi döng d−ng: hiÖn mét c¸ch trùc tiÕp nh−ng cã khi l¹i - Chóng mµy ®Òu lµ qu©n Ých kØ. ChØ ®−îc thÓ hiÖn gi¸n tiÕp xen cµi vµo nghÜ ®Õn m×nh mµ kh«ng nghÜ ®Õn trong lêi trÇn thuËt. §iÒu ®Æc biÖt lµ ng−êi. Mµy sî xÊu hæ µ? nh÷ng ®o¹n ®èi tho¹i nh− vËy trong Cßn ®©y lµ ®o¹n v¨n kÓ vÒ mèi s¸ng t¸c cña «ng th−êng vÉn rÊt sinh nh©n duyªn cña mét bµ c¸n bé víi mét ®éng vµ giµu kÞch tÝnh nh−ng còng rÊt anh lÝnh, chuyÖn t×nh c¶m trai g¸i, vî hãm hØnh, cã mét c¸i duyªn rÊt riªng. chång mµ cø nh− nghe mét cuéc héi Ngay tõ t¸c phÈm ®Çu tay nh− nghÞ hay mét cuéc thÈm tra lÝ lÞch vËy: truyÖn ng¾n N»m v¹, ®Æc ®iÓm nµy “Quen nhau Ýt ngµy th× c« ta hái th¼ng còng ®· ®−îc h×nh thµnh. Nãi vÒ c¸i t«i: “Anh cã b»ng lßng x©y dùng gia “truyÒn thèng” n»m v¹ cña mét bµ giµ, ®×nh víi t«i kh«ng? T«i nãi ®ïa “C« nhµ v¨n rÊt thuËn lîi ®Ó ph¸t huy tÝnh muèn lµm lÏ µ, t«i s½n sµng”. C« ta nãi hµi h−íc, hãm hØnh trong mçi ®o¹n kh«ng c−êi: “T«i ®· ®iÒu tra lÝ lÞch cña tho¹i nh− vËy. §©y lµ ®o¹n héi tho¹i anh rÊt kÜ, trõ phi anh nãi dèi tæ chøc”. cña nh÷ng gi¸o d©n tr−íc t×nh tr¹ng T«i nÝn lÆng. C« ta l¹i nãi tiÕp: “Em vµ “n»m v¹” cña bµ Bét: anh ®Òu lµ c¸n bé, lµ ®¶ng viªn, gia - Bµ Êy l¹i ¨n v¹ bé ®éi ®Êy mµ, ®×nh thuéc tÇng líp nghÌo, cã lÊy nhau chøng nµo vÉn tËt Êy. còng kh«ng ¶nh h−ëng g× ®Õn sù tiÕn bé - ¡n v¹ bé ®éi th× ®−îc c¸i g×, chÕt cña mçi ng−êi”. §äc nh÷ng ®o¹n nh− cøng ®ê kia k×a, kh«ng ®¸nh sao chÕt? vËy, ng−êi ®äc kh«ng thÓ kh«ng c−êi bëi - §· chÕt ®©u, thë rèc nh− con c¸ c¸i hµi ®−îc t¹o ra ë nh÷ng nghÞch lÝ. mÌ kia! Hay: NguyÔn Kh¶i kh«ng thiªn vÒ miªu t¶ - §· chÕt ®©u? ngo¹i h×nh, ch©n dung nh©n vËt nh− - Còng s¾p chÕt! mét sè t¸c gi¶ kh¸c, «ng th−êng cã së - Tù d¹o x−a ®Õn giê ®· chÕt mÊy tr−êng trong viÖc ph¸t hiÖn ®êi sèng lÇn nh−ng cã thÊy ®−a ®¸m lÇn nµo? t©m hån, t− t−ëng cña nh©n vËt qua c¸c Nh÷ng ®o¹n ®èi tho¹i nh− vËy tù nã mµn héi tho¹i ®Çy sinh ®éng nh− vËy. ®· nãi lªn ®−îc ch©n thùc vµ sinh ®éng §©y lµ ®o¹n tho¹i gi÷a Tuy KiÒn vµ tÝnh c¸ch nh©n vËt mµ kh«ng cÇn ph¶i ng−êi vî cña «ng ta trong t×nh huèng dµi dßng, l¾m lêi trong trÇn thuËt. H×nh KiÒn míi tõ trô s¬ uû ban vÒ víi bao t−îng bµ Bét víi thãi n»m v¹ ®· hiÓn bùc däc trong lßng: 89
  7. D©n d , hãm hØnh... truyÖn ng¾n NguyÔn Kh¶i, TR. 85-92 Cao ThÞ Anh Tó Trong t¸c phÈm N»m v¹, cã ®o¹n - Th«i, t«i l¹i døt kho¸t råi ®Êy! miªu t¶ nh÷ng hoµi nghi cña nh÷ng Vî hái: ng−êi xung quanh vÒ c¸i chÕt cña bµ - Døt kho¸t g×? Bét, «ng viÕt: “Nh−ng ai lµ ng−êi ®· - Døt kho¸t xin th«i chøc phã chñ ®¸nh chÕt? TiÓu ®éi tr−ëng bé ®éi nhiÖm, xin th«i tÊt, lµm anh viªn x· ch¨ng? kh«ng ph¶i. Anh chØ cÇm tay bµ viªn th−êng. cô gi÷ l¹i. VËy ai thôi, ai ®¸, b¾t ng−êi Ng−êi vî c−êi: ®ã ra nhËn téi vµ xin lçi. Nh−ng lµm g× - ¤ng nãi khÏ chø, råi s¸ng mai «ng cã ai? Mµ còng kh«ng ai tr«ng thÊy sù cã c¾p mò ra trô së còng ®ì xÊu hæ víi hµnh hung ®ã ®Ó lµm chøng. VËy lµm lµng xãm. thÕ nµo? ¸n m¹ng x¶y ra gi÷a ban - õ, c¸i tÝnh m×nh nã vèn thÒu thµo, ngµy, tr−íc ®¸m ®«ng mµ ®· r¾c rèi, nh−ng chÕt v× c¸i thÒu thµo Êy mµ. phøc t¹p kh«ng t×m ra ®Çu mèi.” ChØ mét ®o¹n tho¹i nh− vËy, tÝnh Khi nãi c¸i sù bÐn duyªn cña mét c¸ch cña Tuy KiÒn ®· Ýt nhiÒu ®−îc béc «ng giµ, trong truyÖn ng¾n N¾ng chiÒu, lé: ®ã lµ con ng−êi nãng n¶y, dÔ tù ¸i, NguyÔn Kh¶i ®· nãi thËt hµi h−íc, nhiÒu m−u tÝnh nh−ng còng rÊt nhiÖt nh−ng ®»ng sau ®ã vÉn thÊp tho¸ng t×nh trong c«ng viÖc. niÒm vui, sù sÎ chia vµ th«ng c¶m: “Bµ Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, ®èi tho¹i l·o nÊu ngon qu¸, nghÒ riªng mµ nªn trong truyÖn ng¾n NguyÔn Kh¶i diÔn ra chØ mÊy ngµy sau «ng l·o l¹i mß ®Õn xin hÕt søc ®a d¹ng vµ sinh ®éng nh− chÝnh ¨n mét b÷a n÷a. Råi ngµy nµo còng ®Õn c¸c nh©n vËt cña «ng còng vèn rÊt ®a ®ßi ¨n, ¨n b÷a tr−a. Råi ¨n c¶ b÷a tèi. d¹ng vËy. T¹o dùng nh÷ng cuéc héi Råi ®ßi ngñ l¹i, v× say qu¸, v× trêi tèi tho¹i cùc k× sinh ®éng, dÝ dám, nh−ng qu¸, thiÕu g× lÝ do xin nghØ l¹i cña mét kh«ng v× thÕ mµ chiÒu s©u triÕt lÝ trong «ng giµ ®ang ngÊt ng−ëng tr−íc h¹nh ®ã gi¶m ®i, NguyÔn Kh¶i d−êng nh− ®· phóc míi...” lµm ®−îc c¸i viÖc mµ Paut«pxki gäi lµ Trong truyÖn ng¾n Sèng gi÷a ®¸m “dßng ch¶y ngÇm” trong ®èi tho¹i ë ®«ng, khi nh©n vËt chÝnh cña truyÖn lµ truyÖn ng¾n. «ng Bét - “vô tr−ëng cña mét bé quan 3. Trong t¸c phÈm cña nhµ v¨n träng”, mét ng−êi võa cã tµi l¹i võa cã NguyÔn Kh¶i, “ng−êi kÓ chuyÖn lu«n lµ t©m, nh−ng “sèng gi÷a ®¸m ®«ng” vÉn mét nh©n vËt quan träng cña c©u kh«ng ®−îc vÞ nÓ, nhµ v¨n th¾c m¾c chuyÖn. Anh ta chøng kiÕn, chia sÎ, “NhiÒu ng−êi nãi, b−íc ®−êng hoan lé b×nh luËn vÒ mäi diÔn biÕn vµ dÉn d¾t cña «ng nh− thÕ lµ chËm. V× «ng lµ cèt truyÖn” [5, tr. 174]. Lêi kÓ chuyÖn ng−êi cã häc tõ ngµy x−a, l¹i nh¹y bÐn trong t¸c phÈm cña «ng Ýt khi lµ lêi trÇn vµ chÞu khã trong c«ng viÖc, xö sù víi thuËt trung tÝnh. Nh−ng còng cÇn ph¶i b¹n bÌ cÊp d−íi ch©n thËt, th©n t×nh. c«ng nhËn r»ng, dï cã vÎ lu«n “lé diÖn” VËy mµ mét ®êi «ng kh«ng ®−îc b¹n bÌ, cÊp d−íi vµ c¶ vî con nÓ träng nh− «ng trong t¸c phÈm th× ®ã vÉn lµ mét ng−êi xøng ®¸ng ®−îc cã. V× sao thÕ? Ch¼ng v× kÓ chuyÖn rÊt cã duyªn. C¸i duyªn ®ã cã sao c¶. ¤ng ch¶ cã khuyÕt ®iÓm g× c¶. khi l¹i ®−¬c t¹o nªn bëi lèi nãi tù trµo, NÕu cã th× còng rÊt nhá nhÆt, kh«ng ®ïa tÕu cña chñ thÓ trÇn thuËt. 90
  8. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 4b-2008 tr−êng §¹i häc Vinh thµnh d− luËn bao giê. Cßn −u ®iÓm th× thÞt m×nh cho ®Õn tËn b©y giê”. Trong nhiÒu, ai còng b¶o «ng lµ mét ng−êi cã suèt c¶ truyÖn ng¾n nãi vÒ m×nh, vÒ thÓ ch¬i ®−îc, céng t¸c ®−îc, nhê cËy nh÷ng ng−êi ®ång nghiÖp cña m×nh ë ®−îc. Mµ l¹i kh«ng ®−îc xung quanh truyÖn ng¾n nµy, NguyÔn Kh¶i ®Òu sö kÝnh träng. L¹ lïng nhØ...”. §o¹n v¨n dông c¸i giäng ®iÖu tù trµo, ®ïa tÕu nµy cã tÝnh chÊt gièng nh− mét ®o¹n nh− vËy. ë truyÖn Ng−êi ngu, ngay ë “®Æt vÊn ®Ò” trong t¸c phÈm vµ ng−êi phÇn më ®Çu t¸c phÈm ta ®· b¾t gÆp ®äc còng kh«ng khã kh¨n l¾m khi cã ®o¹n v¨n cã tÝnh chÊt tù trµo nh− vËy: thÓ “tù gi¶i quyÕt vÊn ®Ò’ cña t¸c phÈm “Cho ®Õn tËn b©y giê t«i vÉn cßn Êm øc ë chÝnh nh÷ng ®o¹n nh− vËy. Trong mét khi nghÜ ®Õn c¸ch xö sù cña m×nh trong ®o¹n ngay sau ®ã, «ng viÕt còng víi c¸i c¸i ví vÈn ®· x¶y ra lµ ®óng hay kh«ng giäng ®iÖu nh− vËy, ®»ng sau nh÷ng lêi ®óng, lµ ng−êi biÕt ®iÒu hay lµ mét kÎ lÏ ®ã lµ mét nô c−êi c¶m th«ng “Mét ®êi hÕt søc ngu. Ch¾c lµ ngu th× ®óng h¬n h×nh nh− «ng ch−a lµm ai giËn, ch−a v× t«i vèn lµ ng−êi nhót nh¸t, sî ng−êi lµm ai bùc m×nh chø ch−a nãi tíi sî. kh¸c to tiÕng v× hä ph¶i chÞu thua thiÖt, Nh−ng... h×nh nh− c¸i tÝnh hiÒn lµnh, chÞu uÊt øc...”. RÊt nhiÒu lÇn trong t¸c biÕt ®iÒu qu¸ møc cña «ng còng khiÕn phÈm cña NguyÔn Kh¶i, chóng ta vÉn nh÷ng ng−êi xung quanh coi th−êng gÆp mét “T«i” tù nhËn m×nh lµ “ngê «ng thËt. §Õn vî con t«i lµ nh÷ng ng−êi nghÖch”, “ng©y ng«”, “thuéc lo¹i m¸u tö tÕ h¼n hoi mµ cßn coi th−êng «ng lo·ng”... TÊt c¶ ®Òu ®−îc thÓ hiÖn qua huèng hå lµ ng−êi kh¸c”. mét giäng v¨n cã phÇn th¶n nhiªn, phít Tõ sau nh÷ng n¨m 1980, ng−êi kÓ tØnh nh−ng còng rÊt hµi h−íc vµ dÝ chuyÖn trong t¸c phÈm cña NguyÔn dám. Kh¶i th−êng xuÊt hiÖn ë ng«i thø nhÊt Kh«ng thÓ phñ nhËn “tÝnh vÊn ®Ò” trong vai nh©n vËt “T«i”. TÊt nhiªn trong s¸ng t¸c cña nhµ v¨n NguyÔn còng kh«ng nªn ®ång nhÊt nh©n vËt Kh¶i. Nh−ng ®iÒu thó vÞ lµ ®Ó chuyÓn nµy víi chÝnh nhµ v¨n. Nh−ng ®iÒu t¶i nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh triÕt lÝ cao s©u kh«ng thÓ phñ nhËn lµ nh©n vËt “T«i” vµ nh©n v¨n vÒ con ng−êi, NguyÔn Kh¶i trong s¸ng t¸c NguyÔn Kh¶i vÉn mang ®· t¹o cho t¸c phÈm cña m×nh c¸i giäng ®Ëm dÊu Ên chñ quan t− t−ëng, t×nh ®iÖu d©n d·, hãm hØnh rÊt riªng, ®Çy c¶m, t©m t− cña t¸c gi¶. VËy nªn c¸i s¸ng t¹o mµ còng ®Ëm chÊt “®êi sèng”. chÊt tù trµo trong nh÷ng t¸c phÈm cña Qua kh¶o s¸t ban ®Çu, chóng t«i nhËn «ng ë giai ®o¹n sau l¹i ®Ëm nÐt h¬n bao thÊy r»ng chÊt giäng d©n d·, hãm hØnh giê hÕt. Trong truyÖn ng¾n PhÝa khuÊt trong truyÖn ng¾n cña NguyÔn Kh¶i mÆt ng−êi, nãi vÒ b¹n v¨n, nãi vÒ nghÒ ®−îc t¹o nªn tõ viÖc vËn dông mét c¸ch m×nh mµ «ng cø t−ng töng nh− ®ang tù nhiªn khÈu ng÷, nh÷ng yÕu tè cña ®ïa cît: “... cßn t«i th× thuéc lo¹i ®ang ng«n ng÷ d©n gian nh− thµnh ng÷, ca h·nh tiÕn, muèn lµm g× còng ®−îc, ®i µo dao vµo trong lêi tho¹i, t¹o dùng ®−îc µo, viÕt còng µo µo. V¨n cña anh còng nh÷ng cuéc ®èi tho¹i sinh ®éng, giµu kh¸c víi v¨n t«i... V¨n buån, ch÷ nghÜa kÞch tÝnh vµ ®Æc biÖt lµ t¸c gi¶ ®· sö mÖt mái nh−ng ®· ®äc th× ch÷ nghÜa dông m«t lèi nãi tù trµo, ®ïa tÕu cña kh«ng thÓ quªn ®−îc, nã dÝnh vµo da chñ thÓ trÇn thuËt. ChÝnh v× vËy mµ 91
  9. D©n d , hãm hØnh... truyÖn ng¾n NguyÔn Kh¶i, TR. 85-92 Cao ThÞ Anh Tó c©u chuyÖn «ng ®em ®Õn cho ng−êi ®äc phÇn lµm cho s¸ng t¸c cña NguyÔn ch©n thùc, t−¬i míi mµ còng thËt dung Kh¶i trë nªn d©n chñ h¬n trong mèi dÞ vµ tho¶i m¸i. §©y còng lµ yÕu tè gãp quan hÖ víi b¹n ®äc. T i liÖu tham kh¶o [1] L¹i Nguyªn ¢n, Sèng víi v¨n häc cïng thêi, NXB V¨n häc, 1998. [2] Lª B¸ H¸n (chñ biªn), Tõ ®iÓn thuËt ng÷ v¨n häc, NXB §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, 1997. [3] NhiÒu t¸c gi¶, NguyÔn Kh¶i vÒ t¸c gia vµ t¸c phÈm, NXB Gi¸o dôc, 2004. [4] NguyÔn Kh¶i, TuyÓn tËp truyÖn ng¾n, NXB Héi nhµ v¨n, Hµ N«Þ, 2002. [5] TuyÕt Nga, Phong c¸ch v¨n xu«i NguyÔn Kh¶i, NXB Héi nhµ v¨n, Hµ Néi, 2004. Sumary Popularity, humorous – an outstanding tongue aspect in short stories of Nguyen Khai In this article, we learn about the elements that made up a popularity and humorous writing style of Nguyen Khai. This writing style itself made up works which are considored as problem, ideality of the writer become realer, fresher and easier. It is a writing style that initially made short stories of the writer become more democratic in a connection with readers. This is one of aspects that created a style in short stories of Nguyen Khai. (a) Cao häc 14, chuyªn ng nh v¨n häc viÖt nam, tr−êng ®¹i häc vinh. 92
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.09: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Quản Trị Kinh Doanh
81 tài liệu
1643 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2