Báo cáo nghiên cứu khoa học " ĐÁNH GIÁ TÀI NGUYÊN VÀ CHẤT LƯỢNG NƯỚC LƯU VỰC SÔNG HƯƠNG LÀM CƠ SỞ KHOA HỌC CHO VIỆC SỬ DỤNG HỢP LÝ LÃNH THỔ "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:14

Thêm vào BST

Báo xấu

81
lượt xem 19
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mạng lưới sông suối lưu vực sông Hương Hệ thống sông Hương là hợp lưu của ba nhánh chính: Tả Trạch, Hữu Trạch và sông Bồ. Lưu vực sông Hương phát triển dạng nan quạt mở rộng, chiều dài lưu vực là 63,5km nhưng chiều rộng lưu vực cũng đạt tới 44,6km - rất điển hình cho dạng mạng lưới sông suối vùng núi cao và đây cũng là điều kiện thuận lợi để tập trung nước trên lưu vực xuống mạng lưới sông suối nhanh. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " ĐÁNH GIÁ TÀI NGUYÊN VÀ CHẤT LƯỢNG NƯỚC LƯU VỰC SÔNG HƯƠNG LÀM CƠ SỞ KHOA HỌC CHO VIỆC SỬ DỤNG HỢP LÝ LÃNH THỔ "

70 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 ÑAÙNH GIAÙ TAØI NGUYEÂN VAØ CHAÁT LÖÔÏNG NÖÔÙC LÖU VÖÏC SOÂNG HÖÔNG LAØM CÔ SÔÛ KHOA HOÏC CHO VIEÄC SÖÛ DUÏNG HÔÏP LYÙ LAÕNH THOÅ Nguyễn Văn Cư * Nguyễn Thám, Nguyễn Hoàng Sơn** I. Maïng löôùi soâng suoái löu vöïc soâng Höông Heä thoáng soâng Höông laø hôïp löu cuûa ba nhaùnh chính: Taû Traïch, Höõu Traïch vaø soâng Boà. Löu vöïc soâng Höông phaùt trieån daïng nan quaït môû roäng, chieàu daøi löu vöïc laø 63,5km nhöng chieàu roäng löu vöïc cuõng ñaït tôùi 44,6km - raát ñieån hình cho daïng maïng löôùi soâng suoái vuøng nuùi cao vaø ñaây cuõng laø ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå taäp trung nöôùc treân löu vöïc xuoáng maïng löôùi soâng suoái nhanh. Ngöôïc laïi vôùi vuøng nuùi cao, trong daûi ñòa hình thaáp ven bieån laø ñaàm phaù vaø doi caùt ven bôø laïi coù ñòa hình cao hôn vuøng ñoàng baèng ôû phía trong, gaây caûn trôû raát lôùn cho vieäc tieâu thoaùt nöôùc cuûa löu vöïc soâng Höông. Ñaëc ñieåm chung cuûa maïng löôùi soâng suoái trong löu vöïc laø phaàn thöôïng du soâng coù ñoä doác ñòa hình lôùn, ñoä doác loøng soâng ôû khu vöïc naøy thöôøng treân 40‰, maïng löôùi soâng suoái phaùt trieån vôùi maät ñoä löôùi soâng treân 1,2km/km2. Loøng soâng saâu hình chöõ V vôùi caùc vaùch nuùi doác ñöùng, soâng chaûy thaúng coù heä soá uoán khuùc 1,1-1,3. Vuøng goø ñoài, ñoä cao löu vöïc giaûm haún, trung bình laø 150m, thung luõng soâng ôû ñaây môû roäng xen keõ caùc baõi boài, soâng uoán khuùc maïnh hôn, heä soá uoán khuùc treân 1,50. Maïng löôùi soâng ôû ñaây raát keùm phaùt trieån, do möùc ñoä chia caét beà maët nhoû, maät ñoä soâng suoái ôû khu vöïc naøy ñaït döôùi 0,5km/km2. Phaàn haï du soâng chaûy trong ñoàng baèng ôû ñoä cao döôùi 20m, soâng uoán khuùc maïnh. Maät ñoä löôùi soâng trung bình ñaït 0,8km/km2. Döôùi ñaây laø toùm taét caùc ñaëc tröng hình thaùi cuûa 3 löu vöïc soâng chính taïo neân löu vöïc soâng Höông. * Löu vöïc soâng Taû Traïch: Vôùi höôùng nghieâng cuûa ñòa hình taây nam- ñoâng baéc neân soâng Taû Traïch coù höôùng chaûy nam-baéc ôû phaàn thöôïng nguoàn naèm trong vuøng nuùi Baïch Maõ sau ñoù tieáp nhaän nöôùc cuûa soâng Höõu Traïch ñoåi höôùng chaûy taây nam-ñoâng baéc. Ñòa hình treân löu vöïc soâng chuû yeáu laø vuøng nuùi vôùi caùc ñænh cao dao ñoäng töø 900-1.000m neân ñoä cao bình quaân löu vöïc soâng Taû Traïch laø 326m vaø ñoä doác bình quaân löu vöïc laø 29%. Phaàn thöôïng nguoàn loøng heïp, doác, nhieàu gheành thaùc vaø coù maïng löôùi soâng suoái raát phaùt trieån, maät ñoä löôùi soâng dao ñoäng 1,0 - 1,3km/km2. Phaàn trung löu, soâng chaûy trong thung luõng roäng, khaù baèng phaúng cuûa ñòa hình nuùi thaáp vaø ñoài neân loøng vaø baõi soâng roäng daàn, maïng löôùi soâng suoái keùm phaùt trieån, töø 0,5-0,6km/km2. Maät ñoä soâng suoái treân toaøn löu vöïc laø 0,6km/km2. Toång cuïc Bieån vaø Haûi ñaûo Vieät Nam. * Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm Hueá. **
71 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 * Löu vöïc soâng Höõu Traïch: Soâng naèm phía traùi cuûa löu vöïc vaø cuõng baét nguoàn töø daõy Tröôøng Sôn. Soâng chaûy haàu heát trong vuøng nuùi cao, caùc daõy nuùi lieân tieáp nhau, nhieàu trieàn nuùi chaïy ra taän bôø soâng laøm cho loøng soâng Höõu Traïch heïp, ñaùy soâng lôûm chôûm, nhieàu gheành, thaùc, soâng chaûy raát quanh co. Soâng Höõu Traïch gaëp soâng Taû Traïch taïi ngaõ ba Tuaàn. * Löu vöïc soâng Boà: Soâng Boà coù dieän tích höùng nöôùc 938km2, chieám 33,2% dieän tích löu vöïc soâng Höông vaø chieàu daøi doøng chính 94km. Baét nguoàn töø vuøng nuùi cao Tröôøng Sôn ôû ñoä cao 600m, 36km ñaàu tieân soâng Boà chaûy theo höôùng nam baéc, nhaän nöôùc soâng Raøo Traùng roài chuyeån theo höôùng chaûy taây nam-ñoâng baéc, töø Thöôïng An soâng chaûy theo höôùng taây-ñoâng. Ñòa hình treân löu vöïc soâng Boà chuû yeáu laø nuùi (80% dieän tích löu vöïc) neân ñoä cao bình quaân löu vöïc soâng Boà laø 384m, cao hôn soâng Höông. Söôøn ñoâng Tröôøng Sôn ñòa hình chuyeån bieán khaù nhanh töø vuøng nuùi cao (500-1000m) chuyeån qua vuøng goø ñoài xuoáng vuøng ñoàng baèng coù ñoä cao döôùi 20m trong khoaûng caùch 50km theo höôùng taây-ñoâng, vaø dieän tích ñaát doác treân 250 chieám 54% dieän tích toaøn löu vöïc, vì vaäy ñoä doác löu vöïc soâng lôùn, bình quaân 27,4% vaø ñoä doác loøng soâng trung bình ñaït 7,8‰. Möùc ñoä chia caét ngang beà maët lôùn, vôùi maät ñoä soâng suoái treân toaøn löu vöïc laø 0,64km/km2. Doøng chính coù söï ñoåi höôùng nhieàu laàn, heä soá uoán khuùc cuûa soâng Boà 1,85. Caùc phuï löu lôùn ñeàu xuaát hieän ôû bôø traùi löu vöïc vôùi heä soá khoâng ñoái xöùng ñaït 0,47 vaø heä soá khoâng caân baèng löôùi soâng ñaït 4,25. Haï löu soâng Boà coù hai phaân löu soâng lôùn laø soâng Quaûng Thoï (caùch ngaõ ba Sình 15km veà phía thöôïng löu) vaø soâng Quaûng Thaønh (caùch ngaõ ba Sình 1,5km), vaøo muøa luõ phaàn lôùn löôïng luõ cuûa soâng Boà töø thöôïng nguoàn ñoå veà theo soâng Quaûng Thoï traøn vaøo ñoàng baèng baéc soâng Höông roài thoaùt ra phaù Tam Giang baèng caùch traøn qua tuyeán ñeâ ngaên maën vaø chaûy qua caùc coáng tieâu Haø Ñoà, An Xuaân, Quaùn Cöûa ñoå vaøo phaù Tam Giang, chæ coù khoaûng 30-40% löôïng luõ theo doøng chính soâng Boà ñoå vaøo soâng Höông. II. Ñaùnh giaù taøi nguyeân nöôùc löu vöïc soâng Höông 1. Taøi nguyeân nöôùc maët 1.1. Nöôùc möa Thöøa Thieân Hueá laø vuøng möa nhieàu cuûa nöôùc ta, vôùi löôïng möa taêng daàn töø ñoâng sang taây vaø töø baéc vaøo nam. Löôïng möa trung bình naêm ôû ñoàng baèng duyeân haûi vaø goø ñoài phía baéc ñaït töø 2.700-2.800mm; ñoàng baèng duyeân haûi phía nam töø 2.800-3.400mm; vuøng mieàn nuùi phoå bieán töø 3.200- 4.000mm, coù nôi treân 9.000mm. Löôïng möa nhieàu nhaát trong naêm taäp trung chuû yeáu vaøo 4 thaùng (9-12), chieám 68-75% toång löôïng möa naêm, ñaëc bieät hai thaùng möa nhieàu nhaát (10-11) chieám 47-53%; muøa möa ít (thaùng 1-8) löôïng möa chæ chieám 25-32% toång löôïng möa naêm. Löôïng möa naêm cuõng bieán ñoäng haøng naêm: nhöõng naêm möa nhieàu toång löôïng möa tôùi 3.500-5.600mm, nhöõng naêm möa vöøa töø 2.300-3.500mm, nhöõng naêm möa ít chæ ñaït 1.900-2.100mm, do ñoù xuaát hieän naêm coù doøng chaûy
72 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 lôùn, naêm coù doøng chaûy vöøa vaø naêm coù doøng chaûy beù so vôùi doøng chaûy trung bình nhieàu naêm. Nhìn chung, löu vöïc soâng Höông coù cheá ñoä möa khaù ña daïng, löôïng möa bieán ñoåi maïnh meõ theo khoâng gian vaø thôøi gian. Ñieàu ñoù taïo neân moät tröõ löôïng nöôùc phong phuù phuïc vuï saûn xuaát vaø sinh hoaït cuûa ngöôøi daân, nhöng ñoàng thôøi cuõng gaây khoù khaên trong vieäc quaûn lyù vaø söû duïng taøi nguyeân nöôùc. 1.2. Doøng chaûy Chòu taùc ñoäng cuûa hoaøn löu ñoâng baéc cuøng caùc nhieãu ñoäng thôøi tieát, doøng chaûy treân soâng Höông bieán ñoäng maïnh meõ trong naêm (baûng 1). Theâm vaøo ñoù söï phaân hoùa doøng chaûy trong töøng naêm cuõng raát lôùn, trong naêm xuaát hieän caùc muøa nöôùc lôùn (muøa luõ) vaø muøa nöôùc nhoû (muøa kieät) xen keõ nhau. Baûng 1: Ñaëc tröng doøng chaûy thaùng trung bình nhieàu naêm Thaùng Thöôïng Nhaät Bình Ñieàn Coå Bi Q (m3/s) M (l/s.km2) Q (m /s) M (l/s.km2) Q (m /s) M (l/s.km2) 3 3 1 10,6 51,0 28,1 49,3 38,4 53,4 2 6,33 30,4 18,9 33,2 24,4 33,9 3 4,70 22,6 13,7 24,0 16,2 22,5 4 4,40 21,1 12,6 22,1 14,7 20,4 5 9,19 44,2 15,9 27,8 20,9 29,0 6 8,76 42,1 35,9 63,0 33,6 46,6 7 6,01 28,9 15,3 26,9 18,6 25,8 8 7,62 36,6 14,6 25,6 20,9 29,0 9 16,2 77,8 39,4 69,1 60,4 83,8 49,4 237,0 134,0 234,0 193,0 268,0 10 43,4 209,0 173,0 303,0 257,0 357,0 11 27,3 131,0 62,1 109,0 88,9 124,0 12 Trung bình 16,2 77,7 46,9 82,3 65,6 91,0 (Nguoàn: Phoøng Taøi nguyeân nöôùc maët, Vieän Ñòa lyù, Vieän KHCN Vieät Nam) - Doøng chaûy muøa luõ Muøa luõ treân löu vöïc xuaát hieän töø thaùng (10-12) coù löôïng doøng chaûy chieám 62,9% löôïng nöôùc caû naêm, trong ñoù thaùng 11 coù löôïng doøng chaûy lôùn nhaát chieám 25,8%. Do muøa möa keùo daøi tôùi 9 thaùng vaø chòu nhieàu cô cheá gaây möa khaùc nhau, vì vaäy cheá ñoä luõ treân löu vöïc soâng Höông bao goàm: + Luõ sôùm: Ñaëc ñieåm cô baûn cuûa luõ sôùm laø luõ nhoû vaø thöôøng laø luõ ñôn, thôøi gian luõ ngaén, töø 1-3 ngaøy. Thôøi gian xuaát hieän vaøo thaùng 9 vôùi taàn suaát xuaát hieän 30%, tuy nhieân cuõng coù naêm xuaát hieän vaøo thaùng 8. + Luõ muoän: Cuõng nhö luõ sôùm, luõ muoän coù ñaëc ñieåm laø löu löôïng nhoû, cöôøng ñoä vaø bieân ñoä luõ ñeàu nhoû, thôøi gian xuaát hieän luõ thöôøng cuoái thaùng 12 ñeán ñaàu thaùng 1. Thôøi gian truyeàn luõ daøi hôn so vôùi luõ sôùm, töø 5-7 ngaøy, lôùn nhaát tôùi 10 ngaøy. + Luõ tieåu maõn: Xuaát hieän vaøo cuoái thaùng 5, ñaàu thaùng 6. Tuy nhieân khaû naêng gaây luõ nhoû vaø thöôøng ôû möùc baùo ñoäng caáp I, taàn suaát xuaát hieän luõ tieåu maõn ôû möùc baùo ñoäng caáp II laø 25%.
73 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 + Luõ chính vuï: Luõ xuaát hieän trong thôøi gian ngaén töø thaùng (10-11), chaäm hôn so vôùi muøa möa lôùn moät thaùng. Löôïng doøng chaûy trong caùc thaùng naøy chieám 65,3% löôïng doøng chaûy caû naêm vôùi module trung bình muøa luõ 233 l/s.km2. Thaùng coù doøng chaûy lôùn nhaát rôi vaøo thaùng 11 chieám tôùi 30% löôïng doøng chaûy naêm vaø module doøng chaûy thaùng lôùn nhaát ñaït tôùi 321 l/s.km2. Luõ lôùn nhaát xuaát hieän vaøo thaùng 10 (taàn suaát xuaát hieän 42,9%) vaø thaùng 11 (taàn suaát xuaát hieän 57,1%). Theo taøi lieäu quan traéc caùc traän möa luõ lôùn nhaát töø naêm 1973 ñeán nay, coù tôùi 75% caùc traän möa lôùn trong naêm thöôøng rôi vaøo thaùng 10, 11. Caùc traän möa gaây luõ ñaëc bieät lôùn treân löu vöïc soâng Höông rôi vaøo töø giöõa thaùng 10 ñeán giöõa thaùng 11 (naêm 1975: töø 16-20/10, naêm 1983: töø 29/10-1/11, naêm 1999: töø 1-6/11). - Doøng chaûy muøa kieät Muøa kieät treân löu vöïc soâng Höông keùo daøi 9 thaùng töø (1-9), vôùi löôïng doøng chaûy trung bình 40 l/s.km2. Löôïng möa muøa kieät khaù lôùn, vì vaäy doøng chaûy treân soâng trong muøa kieät luoân ñöôïc boå sung töø möa neân löu löôïng trung bình cuûa caùc thaùng muøa kieät khaù cheânh leäch nhau, thaùng 1 laø thaùng chuyeån tieáp töø muøa luõ sang muøa kieät vaø thaùng 5, 6 laø thôøi kyø tieåu maõn coù löu löôïng töông ñoái lôùn hôn. Quaù trình möa naêm treân löu vöïc coù hai ñænh möa lôùn (moät ñænh naèm ôû luõ chính vuï coøn ñænh nhoû naèm vaøo thaùng 5, 6). Vì vaäy trong muøa kieät cuõng xuaát hieän hai thôøi kyø kieät: - Thôøi kyø kieät thöù nhaát xuaát hieän vaøo thaùng 3, 4. - Thôøi kyø kieät thöù hai vaøo thaùng 7, 8. Thaùng coù doøng chaûy nhoû nhaát xuaát hieän vaøo thaùng 4 chieám 2% löôïng doøng chaûy naêm (module doøng chaûy 21 l/s/km2) hoaëc thaùng 7 chieám 2,5-3% (module 26-29 l/s.km2). Doøng chaûy kieät nhaát treân toaøn löu vöïc ñaõ quan traéc ñöôïc 3-4 l/s.km2, vaø heä soá bieán ñoåi doøng chaûy kieät nhaát qua nhieàu naêm taïi traïm Bình Ñieàn lôùn gaáp 2 laàn so vôùi traïm Coå Bi, Thöôïng Nhaät theå hieän khaû naêng ñieàu tieát maët ñeäm cuûa löu vöïc Höõu Traïch keùm nhaát so vôùi löu vöïc soâng Taû Traïch vaø soâng Boà. Vôùi caùc suoái nhoû treân löu vöïc, trò soá doøng chaûy nhoû nhaát quan saùt ñöôïc laø 0. Ñoái vôùi doøng chính soâng Höông, doøng chaûy kieät nhoû vaø cuõng coù 2 muøa: muøa kieät thöù nhaát do vöøa keát thuùc muøa luõ neân löu löôïng trong soâng coøn khaù lôùn. Muøa kieät thöù hai ôû nhöõng naêm khoâng coù tieåu maõn, doøng chaûy trong soâng raát caïn gaây aûnh höôûng raát lôùn ñeán sinh hoaït vaø saûn xuaát. - Ñaùnh giaù theo caùc chæ tieâu cuûa quoác teá + Theo chæ tieâu phaân loaïi cuûa Hoäi Taøi nguyeân nöôùc quoác teá (IWRA) thì: Bình quaân löôïng nöôùc möa rôi treân laõnh thoå tính theo ñaàu ngöôøi cuûa theá giôùi laø 7.400 m3/ngöôøi.naêm. Quoác gia thieáu nöôùc neáu löôïng nöôùc möa < 4.000 m3/ngöôøi.naêm. Quoác gia hieám nöôùc neáu löôïng möa < 2.000 m3/ngöôøi.naêm.
74 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 Döïa vaøo chæ tieâu naøy thì ôû Vieät Nam bình quaân ñaàu ngöôøi laø 3.780 m3/ ngöôøi.naêm - thuoäc vaøo quoác gia thieáu nöôùc. ÔÛ löu vöïc soâng Höông löôïng nöôùc raát doài daøo 11.635 m3/ngöôøi.naêm, vöôït hôn nhieàu so vôùi bình quaân treân theá giôùi. + Theo chæ tieâu phaân loaïi cuûa Hoäi nghò veà nöôùc Vacsava naêm 1963: C > 20: khu vöïc ñaûm baûo nguoàn nöôùc töông ñoái cao. C = 20-10: khu vöïc ñaûm baûo nguoàn nöôùc nhöng phaûi coù söï phaân phoái. C = 10-5: khu vöïc nguoàn nöôùc raát haïn cheá, caàn daãn nöôùc ôû vuøng khaùc tôùi. C < 5: khu vöïc thieáu nöôùc traàm troïng. Xem xeùt chæ tieâu naøy ôû Vieät Nam cho thaáy: C=15 chæ tính doøng chaûy do möa rôi treân laõnh thoå, C=40 tính caû löôïng nöôùc töø ngoaøi laõnh thoå chaûy vaøo. ÔÛ löu vöïc soâng Höông C=41. Nhö vaäy löu vöïc soâng Höông ñöôïc ñaûm baûo nguoàn nöôùc töông ñoái cao. 1.3. Doøng trieàu Tuy doøng trieàu khoâng tröïc tieáp söû duïng ñöôïc cho daân sinh, coâng nghieäp, noâng nghieäp... nhöng doøng trieàu ñaõ taïo ra theá nöôùc ñeå caùc coâng trình thuûy lôïi coù theå laáy phaàn nöôùc ngoït phía treân doøng trieàu ñöa vaøo söû duïng khi trieàu leân vaø tieâu nöôùc khi trieàu ruùt. Ñoàng thôøi theá nöôùc thuûy trieàu cuõng laø moät yeáu toá quan troïng trong giao thoâng ñöôøng thuûy ôû vuøng cöûa soâng ven bieån. Vì vaäy thuûy trieàu cuõng laø moät daïng cuûa taøi nguyeân nöôùc maët. Thuûy trieàu vuøng nghieân cöùu mang tính chaát baùn nhaät trieàu ñeàu, moãi ngaøy coù 2 laàn nöôùc leân vaø 2 laàn nöôùc xuoáng. Khu vöïc naøy coù bieân ñoä nhoû nhaát so vôùi toaøn daûi ven bieån Vieät Nam vôùi ñoä lôùn thuûy trieàu trung bình trong kyø nöôùc cöôøng lôùn nhaát ñaït khoaûng 0,4m, neân toác ñoä doøng trieàu trong caùc cöûa soâng khoâng lôùn. Song, thuûy trieàu vaãn coù taùc ñoäng raát lôùn caûn trôû doøng chaûy luõ töø trong soâng ñöa ra, nhaát laø khi xuaát hieän trieàu cöôøng vaø nöôùc daâng trong baõo. Theâm vaøo ñoù, löu vöïc soâng Höông coù ñòa hình ñöôøng bôø khaù doác, naêng löôïng soùng thuoäc loaïi lôùn nhaát nöôùc ta neân khi coù baõo hoaëc aùp thaáp nhieät ñôùi xuaát hieän, doøng chaûy soùng vaø aùp löïc soùng ven bôø taêng leân ñoät ngoät vôùi trò soá raát lôùn. Doøng chaûy soùng ven bôø trong baõo coù theå leân tôùi 3m/s vaø aùp löïc soùng voã bôø coù theå ñaït treân 10T/m2. Döôùi taùc ñoäng cuûa doøng soùng vaø aùp löïc soùng coù trò soá lôùn, caùc traàm tích vuøng ven bieån cöûa soâng ñöôïc phaân phoái laïi gaây boài laéng, di chuyeån vaø thu heïp chieàu roäng. Ñaây cuõng laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân gaây neân hieän töôïng uùng ngaäp daøi ngaøy ôû vuøng ñoàng baèng ven bieån do cöûa thoaùt luõ khoâng ñuû khaû naêng ñeå thoaùt kòp moät löôïng nöôùc khoång loà töø thöôïng nguoàn ñöa veà trong moät thôøi gian ngaén.
75 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 1.4. Chaát löôïng nöôùc soâng Höông Ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng nöôùc löu vöïc soâng Höông chuùng toâi döïa vaøo caùc soá lieäu quan traéc cuûa Vieän Taøi nguyeân, Moâi tröôøng vaø Coâng ngheä Sinh hoïc, Ñaïi hoïc Hueá naêm 2007 [9], so saùnh vôùi tieâu chuaån Vieät Nam [1]. * Nhieät ñoä Nhieät ñoä trung bình naêm nöôùc soâng Höông laø 26,50C, cheânh leäch nhieät ñoä nöôùc giöõa caùc thaùng trong naêm cuõng nhö bieân ñoä nhieät ngaøy trong löu vöïc khoâng lôùn. Nhieät ñoä nöôùc löu vöïc soâng Höông thuaän lôïi cho quaù trình sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa caùc loaïi caây troàng vaø thuûy saûn. * Ñoä pH Dieãn bieán ñoä pH trong nöôùc soâng theo chieàu doøng chính löu vöïc soâng Höông ñöôïc theå hieän trong hình 1. Theo keát quaû ño ñaïc naêm 2007, ñoä pH nöôùc soâng Höông dao ñoäng trong khoaûng töø 6 ñeán 7,5 ñôn vò pH. Taïi moät soá vò trí töø khu vöïc chôï Ñoâng Ba veà ñeán ñaäp Thaûo Long chòu taùc ñoäng cuûa nöôùc thaûi neân coù giaù trò pH cao hôn caùc vò trí khoâng thuoäc phaïm vi thaønh phoá Hueá, nhöng vaãn naèm trong giôùi haïn cho pheùp ñoái vôùi hoaït ñoäng soáng cuûa caùc loaøi ñoäng vaät thuûy sinh, cho caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi vaø caùc hoaït ñoäng khaùc. pH Hình 1: Dieãn bieán ñoä pH trong nöôùc soâng theo chieàu doøng chính löu vöïc soâng Höông * Caùc chaát dinh döôõng Dieãn bieán haøm löôïng N-NO3- theo chieàu doøng chính löu vöïc soâng Höông ñöôïc bieåu dieãn trong hình 2. Haøm löôïng N-NO3- trong nöôùc soâng Höông nhoû, thoûa maõn tieâu chuaån chaát löôïng nöôùc maët loaïi A (TCVN 5942-1995). Caùc vò trí quan traéc thuoäc phaïm vi thaønh phoá Hueá coù noàng ñoä N-NO3- trong nöôùc cao hôn caùc vò trí quan traéc ngoaøi thaønh phoá Hueá vaø coù xu höôùng gia taêng trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Do vaäy caàn coù caùc bieän phaùp kieåm soaùt nguoàn thaûi töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát vaø sinh hoaït cuûa con ngöôøi treân löu vöïc soâng Höông. Beân caïnh söï xuaát hieän NO3- coøn quan traéc ñöôïc caùc hôïp chaát nitô baäc thaáp nhö NO2-, NH4+ trong nöôùc soâng Höông. Haøm löôïng NO2- quan traéc ñöôïc dao ñoäng trong khoaûng 0,002-0,032 mg/l. Trong caùc vò trí quan traéc, ñoaïn soâng qua thaønh phoá Hueá coù noàng ñoä nitrit cao hôn caùc vò trí khaùc vaø khoâng
76 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 N-NO3-(mg/l) Hình 2: Dieãn bieán ñoä N-NO3- trong nöôùc soâng theo chieàu doøng chính löu vöïc soâng Höông N-NO2-(mg/l) Hình 3: Dieãn bieán ñoä N-NO2- trong nöôùc soâng theo chieàu doøng chính löu vöïc soâng Höông thoûa maõn tieâu chuaån chaát löôïng nöôùc maët loaïi A (TCVN 5942-1995). Trong ñoù, cao nhaát laø ôû nhaùnh soâng Ñoâng Ba, ñaây laø khu vöïc coù nguoàn nöôùc thaûi lôùn nhaát. Tuy nhieân, haøm löôïng NO2- vaãn naèm trong giôùi haïn cho pheùp theo TCVN-5942B. Noàng ñoä amoni trong nöôùc soâng Höông cao nhaát ôû nhöõng vò trí soâng nhaän nöôùc thaûi töø hoaït ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp (ngaõ ba Tuaàn) vaø nöôùc thaûi sinh hoaït, nöôùc thaûi ñoâ thò (chôï Ñoâng Ba, nhaùnh soâng Ñoâng Ba). Trong ñoù, nhaùnh soâng Ñoâng Ba laø nôi coù haøm löôïng NH4+ cao nhaát. Taát caû caùc vò trí quan traéc ñeàu coù noàng ñoä amoni vöôït quaù giôùi haïn cuûa tieâu chuaån chaát löôïng nöôùc maët loaïi A (TCVN 5942-1995).
77 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 N-NH4 (mg/l) Hình 4: Dieãn bieán ñoä N-NH4+ trong nöôùc soâng theo chieàu doøng chính löu vöïc soâng Höông So vôùi caùc naêm tröôùc, noàng ñoä NH4+ trong naêm 2007 coù cao hôn nhöng khoâng nhieàu. Keát quaû quan traéc töø naêm 2003-2007 [8] cho thaáy noàng ñoä amoni trong nöôùc soâng Höông ñang coù xu höôùng gia taêng theo thôøi gian. Toång Fe (mg/l) Hình 5: Dieãn bieán toång haøm löôïng ion Fe trong nöôùc soâng theo chieàu doøng chính löu vöïc soâng Höông Caùc soâng suoái trong vuøng nghieân cöùu coù haøm löôïng PO4-3 dao ñoäng töø 0,01-0,03 mg/l. Noàng ñoä naøy vaãn ôû möùc cao so vôùi chaát löôïng nöôùc soâng, gaây aûnh höôûng khoâng toát ñeán heä sinh thaùi nöôùc. Taát caû caùc vò trí quan traéc ñeàu coù noàng ñoä Fe thoûa maõn tieâu chuaån chaát löôïng nöôùc maët loaïi A (TCVN 5942-1995). Nöôùc ôû nhaùnh soâng Ñoâng Ba coù
78 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 noàng ñoä saét cao nhaát trong caùc vò trí quan traéc (0,27±0,11mg/l) vaø nhaùnh soâng Taû Traïch coù noàng ñoä Fe thaáp nhaát (0,11±0,07mg/l). So vôùi caùc naêm tröôùc, naêm 2007 nöôùc soâng Höông coù haøm löôïng saét cao hôn caû. Nguyeân nhaân chính cuûa hieän töôïng naøy laø do thieân tai, luõ luït gaây neân [9]. Dieãn bieán toång haøm löôïng caùc ion Fe trong nöôùc doøng chính löu vöïc soâng Höông ñöôïc bieåu dieãn trong hình 5. Nhö vaäy, caùc chaát dinh döôõng quan traéc ñöôïc trong löu vöïc soâng Höông cao nhaát ôû ñoaïn soâng chaûy qua thaønh phoá Hueá vaø ngaøy caøng bieåu hieän nguy cô gia taêng oâ nhieãm do caùc chaát dinh döôõng maø bieåu hieän laø hieän töôïng phuù döôõng. Nguyeân nhaân tröïc tieáp laø do nôi ñaây phaûi nhaän moät löôïng nöôùc thaûi sinh hoaït, nöôùc thaûi ñoâ thò lôùn nhaát. * Caùc ion vi löôïng Nhìn chung haøm löôïng caùc ion vi löôïng ñaõ ñöôïc phaân tích ñeàu naèm trong giôùi haïn cho pheùp ñoái vôùi taát caû caùc muïc ñích söû duïng. Noàng ñoä ñoàng trong nöôùc soâng Höông coøn thaáp, nhoû hôn hoaëc baèng 0,003 mg/l. Noàng ñoä naøy khoâng aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa ngöôøi daân khi söû duïng nöôùc soâng laøm nöôùc sinh hoaït. Treân doøng chính löu vöïc soâng Höông, noàng ñoä Cu2+ ôû caùc vò trí quan traéc thuoäc phaïm vi thaønh phoá cao hôn caùc vò trí ngoaøi thaønh phoá [9]. Ñieàu naøy cho thaáy nöôùc thaûi ñoâ thò ñoùng goùp moät löôïng Cu2+ ñaùng keå vaøo nöôùc soâng Höông. Cuõng nhö ñoàng, noàng ñoä keõm trong nöôùc soâng Höông ôû caùc vò trí quan traéc thuoäc phaïm vi thaønh phoá Hueá cao hôn so vôùi caùc vò trí quan traéc ngoaøi thaønh phoá Hueá. Noàng ñoä keõm trong nöôùc baét ñaàu taêng töø ñoaïn soâng ôû Xöôùc Duõ - cöûa ngoõ vaøo thaønh phoá Hueá vaø cao nhaát ôû khu vöïc chôï Ñoâng Ba vôùi noàng ñoä trung bình naêm 2007 laø 0,021±0,012 mg/l. Töø khu vöïc chôï Ñoâng Ba noàng ñoä keõm trong nöôùc giaûm daàn veà phía ñaäp Thaûo Long. Nhö vaäy nguoàn cung caáp chính haøm löôïng keõm cho nöôùc soâng Höông laø nöôùc thaûi sinh hoaït BOD5 (mg/l) Hình 6: Bieán ñoåi haøm löôïng BOD5 trong nöôùc soâng theo chieàu doøng chính löu vöïc soâng Höông
79 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 vaø chuû yeáu laø nöôùc thaûi töø laøng ngheà truyeàn thoáng ñuùc ñoàng. Tuy nhieân taát caû caùc vò trí quan traéc ñeàu coù noàng ñoä keõm thoûa maõn tieâu chuaån chaát löôïng nöôùc maët loaïi A (TCVN 5942-1995). * Chaát höõu cô Haøm löôïng BOD5 trong nöôùc maët löu vöïc soâng Höông dao ñoäng töø 0,7- 2,4 mg/l, haøm löôïng COD dao ñoäng töø 12,6-20,6 mg/l. Haøm löôïng BOD5 vaø COD ñeàu coù xu höôùng taêng daàn töø nhaùnh soâng Taû Traïch, nhaùnh soâng Höõu Traïch veà nhaùnh soâng Ñoâng Ba, sau ñoù giaûm daàn veà gaàn ñaäp Thaûo Long. Giaù trò BOD5 ôû taát caû caùc vò trí quan traéc ñeàu thoûa maõn tieâu chuaån chaát löôïng nöôùc maët loaïi A. Coøn giaù trò COD ôû taát caû caùc vò trí quan traéc ñeàu vöôït quaù tieâu chuaån chaát löôïng nöôùc maët loaïi A vaø thoûa maõn tieâu chuaån chaát löôïng nöôùc maët loaïi B (TCVN 5942-1995) (hình 6,7). COD (mg/l) Hình 7: Bieán ñoåi haøm löôïng COD trong nöôùc soâng theo chieàu doøng chính löu vöïc soâng Höông * Vi sinh vaät Söï bieán thieân toång Coliform trong nöôùc soâng Höông cao nhaát vaãn laø ñoaïn soâng chaûy qua thaønh phoá Hueá vaø thaáp daàn veà phía thöôïng löu vaø haï löu. Thaønh phaàn chính cuûa nöôùc thaûi ñoâ thò ñoaïn qua thaønh phoá Hueá chöùa Coliform (MNP/100ml) Hình 8: Bieán ñoåi Coliform theo chieàu doøng chính löu vöïc soâng Höông
80 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 nhieàu chaát thaûi höõu cô - laø moâi tröôøng toát cho vi sinh vaät sinh soáng vaø phaùt trieån. Ñaây laø hieän töôïng hoaøn toaøn khoâng coù lôïi cho caùc hoaït ñoäng soáng cuûa ñoäng thöïc vaät thuûy sinh, laø bieåu hieän cuûa söï oâ nhieãm nguoàn nöôùc. Trong taát caû caùc vò trí quan traéc, chæ coù nhaùnh soâng Taû Traïch, nhaùnh soâng Höõu Traïch vaø ngaõ ba Tuaàn coù toång Coliform thoûa maõn tieâu chuaån chaát löôïng nöôùc maët loaïi B, caùc vò trí khaùc ñeàu vöôït quaù tieâu chuaån chaát löôïng nöôùc maët loaïi B (TCVN 5942-1995). Khu vöïc chôï Ñoâng Ba coù chæ soá Coliform ñaït tôùi 330.166 MNP/100ml, nhaùnh soâng Ñoâng Ba chæ soá Coliform laø 246.951 MNP/100ml vöôït TCVN 5942B raát nhieàu laàn… Bieán ñoåi cuûa chæ soá Coliform theo chieàu doøng chính löu vöïc soâng Höông ñöôïc theå hieän trong hình 8. Toùm laïi: Treân soâng Höông, chaát löôïng nöôùc soâng ôû thöôïng du khaù toát, haàu heát caùc chæ soá ño ñöôïc ñeàu naèm ôû nhoùm A theo tieâu chuaån chaát löôïng nöôùc maët TCVN 5942-1995. Nguoàn nöôùc naøy coù theå laøm nguoàn cung caáp nöôùc sinh hoaït vaø coâng nghieäp. Nöôùc haï du soâng Höông coù söï suy giaûm veà chaát löôïng, coù daáu hieäu oâ nhieãm höõu cô, dinh döôõng, vi sinh vaät, chaát lô löûng… ñaëc bieät laø ñoaïn chaûy qua thaønh phoá Hueá, caøng veà haï löu noàng ñoä caùc chaát gaây oâ nhieãm coù xu höôùng giaûm daàn. Söï bieán thieân noàng ñoä caùc chaát gaây oâ nhieãm naøy coù theå laø do vieäc xaû nöôùc thaûi sinh hoaït, nöôùc thaûi coâng nghieäp töø thaønh phoá Hueá vaø phuï caän, caùc laøng ngheà truyeàn thoáng, caùc loø moå khoâng ñöôïc xöû lyù, xaû tröïc tieáp xuoáng soâng cuøng caùc chaát raén, caùc hoùa chaát duøng trong noâng nghieäp… Do ñoù vieäc quaûn lyù caùc nguoàn xaû thaûi cuïc boä naøy ñaõ ñaët ra cho chính quyeàn ñòa phöông vaø caùc nhaø laøm moâi tröôøng nhieàu vaán ñeà quan taâm nghieân cöùu vaø ñöa ra nhöõng giaûi phaùp thích hôïp nhaèm caûi thieän moâi tröôøng cho soâng Höông trong thôøi gian tôùi. 2. Taøi nguyeân nöôùc döôùi ñaát Vuøng löu vöïc soâng Höông toàn taïi caùc taàng chöùa nöôùc khaùc nhau nhöng chæ coù hai taàng chöùa nöôùc coù dieän phaân boá roäng vaø coù yù nghóa cho cung caáp nöôùc laø taàng chöùa nöôùc loã hoång vaø taàng chöùa nöôùc khe nöùt. Do vaäy, chuùng toâi taäp trung vaøo ñaùnh giaù hai taàng chöùa nöôùc chuû yeáu treân. 2.1. Tröõ löôïng - Caùc taàng chöùa nöôùc loã hoång + Taàng chöùa nöôùc loã hoång traàm tích Holocen: taàng chöùa nöôùc traàm tích Holocen bao goàm caùc thaønh taïo bôû rôøi coù nguoàn goác chuû yeáu laø soâng, soâng bieån, bieån gioù, coù chieàu daøy chöùa nöôùc 20,4-30,6m, trung bình 11,72-24,5m. Löu löôïng nöôùc ôû caùc loã khoan 1,76-7,95 l/s. + Taàng chöùa nöôùc loã hoång traàm tích Pleistocen: taàng naøy bao goàm caùc thaønh taïo bôû rôøi coù nguoàn goác chuû yeáu laø soâng, soâng bieån hoãn hôïp, coù chieàu daøy chöùa nöôùc trung bình 15-40m, coù nôi ñaït 145,8m. Löu löôïng nöôùc ôû caùc loã khoan ñaït 3,4-21,29 l/s, töông ñöông 300-1.800 m3/ngaøy, coù tröõ löôïng nöôùc lôùn.
81 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 + Taàng chöùa nöôùc loã hoång traàm tích Neogen coù chieàu daøy chöùa nöôùc 39-117,8m. Löu löôïng nöôùc ôû caùc loã khoan 2,86-10,72 l/s. - Caùc taàng chöùa nöôùc khe nöùt + Heä taàng Alin coù löu löôïng nöôùc töø 0,04-4,48 l/s. + Heä taàng Phong Sôn coù löu löôïng nöôùc töø 1,38-14,9 l/s. + Heä taàng Taân Laâm coù löu löôïng nöôùc töø 0,8-3,66 l/s. + Heä taàng Long Ñaïi coù löu löôïng nöôùc töø 0,27-1,09 l/s. + Taàng caùc ñaù bieán chaát coù löu löôïng nöôùc töø 0,04-1,0 l/s. 2.2. Chaát löôïng nöôùc döôùi ñaát Chaát löôïng cuûa caùc taàng chöùa nöôùc loã hoång Nhìn chung nöôùc döôùi ñaát trong taàng chöùa nöôùc loã hoång ôû löu vöïc soâng Höông ñöôïc xem laø taàng chöùa nöôùc coù trieån voïng cho cung caáp nöôùc. Chaát löôïng cuûa chuùng nhìn chung ñaûm baûo TCVN 2003, tuy nhieân, nöôùc trong caùc thaønh taïo naøy ôû moät soá nôi ñaõ coù bieåu hieän cuûa nhieãm baån bôûi caùc hôïp chaát vi sinh vaät vaø caùc hôïp chaát höõu cô vôùi möùc ñoä raát khaùc nhau. ÔÛ nhöõng khu vöïc taäp trung daân cö, caùc khu coâng nghieäp vaø dòch vuï, khu canh taùc noâng nghieäp nhö thaønh phoá Hueá, Thuaän An, Quaûng Ñieàn... laø nhöõng nôi nöôùc coù bieåu hieän nhieãm baån nhieàu hôn caùc khu vöïc khaùc. Theo chuùng toâi, nguoàn gaây baån tröïc tieáp cho nöôùc döôùi ñaát laø nöôùc thaûi sinh hoaït vaø nöôùc thaûi trong saûn xuaát coâng nghieäp, noâng nghieäp cuûa khu vöïc theo keânh möông xaâm nhaäp vaøo taàng chöùa nöôùc. Hôn nöõa ôû khu vöïc ven bieån nöôùc coù ñoä toång khoaùng hoùa thay ñoåi raát phöùc taïp, nöôùc nhaït vaø nöôùc lôï naèm ñan xen nhau, do ñoù caàn phaûi coù cheá ñoä khai thaùc hôïp lyù ñeå traùnh hieän töôïng maën hoùa taàng chöùa nöôùc. Nöôùc maën thöôøng taäp trung ôû khu vöïc Hueá vaø vuøng phuï caän, chuùng thöôøng gaén vôùi ñòa hình truõng cuûa ñoàng baèng vaø doïc theo caùc ñöùt gaõy kieán taïo. Ngoaøi ra, ôû phía nam bôø soâng Höông nöôùc trong caùc traàm tích Ñeä töù haàu heát bò maën vôùi haøm löôïng Cl raát cao thöôøng vöôït tieâu chuaån cho pheùp (300mg/l). Chaát löôïng cuûa caùc taàng chöùa nöôùc khe nöùt, khe nöùt hoãn hôïp ÔÛ vuøng nghieân cöùu nöôùc khe nöùt, khe nöùt hoãn hôïp toàn taïi trong caùc thaønh taïo coù tuoåi (aN2-Q1), D2-3cb vaø D1tl. Caùc nghieân cöùu tröôùc ñaây cho thaáy nöôùc cuûa taàng chöùa nöôùc khe nöùt hoãn hôïp (aN2-Q1) thöôøng coù ñoä khoaùng hoùa cao, chuùng bieán ñoåi töø 1,23-9,33g/l, phoå bieán >3g/l. Ngoaøi ra, nöôùc cuûa taàng chöùa nöôùc naøy ôû vuøng ven thaønh phoá Hueá vaø caùc khu vöïc Myõ An, Thanh Phöôùc nöôùc coù muøi Sunfuahydro, vì vaäy, khoâng duøng ñeå sinh hoaït vaø aên uoáng ñöôïc [6]. Ñoái vôùi nöôùc cuûa caùc thaønh taïo D2-3cb coù ñoä toång khoaùng hoùa bieán ñoåi khaù phöùc taïp töø 0,19-6,45g/l. Caùc loã khoan gaëp nöôùc maën ñeàu phaân boá ôû ven cöûa soâng vaø bò nöôùc maën xaâm nhaäp vaøo thaám qua taàng Pleistocen xuoáng. Taàng chöùa nöôùc khe nöùt traàm tích (D1tl) coù ñoä toång khoaùng hoùa bieán
82 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 ñoåi M= 0,03-0,35 g/l thuoäc loaïi nöôùc sieâu nhaït ñeán nhaït, nöôùc coù chaát löôïng toát ñaûm baûo TCVN 2003, do ñoù taàng naøy coù yù nghóa cho vieäc cung caáp nöôùc phuïc vuï vôùi quy moâ vöøa vaø nhoû. III. Keát luaän Nguoàn nöôùc löu vöïc soâng Höông coù haïn laïi phaân hoùa saâu saéc theo muøa laø moät ñieàu kieän baát lôïi ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi cuûa tænh Thöøa Thieân Hueá noùi chung vaø löu vöïc soâng Höông noùi rieâng. Nguoàn nöôùc thieáu huït khoâng nhöõng aûnh höôûng ñeán nöôùc töôùi, nöôùc sinh hoaït vaø coâng nghieäp maø coøn gaây ra oâ nhieãm nguoàn nöôùc vaø xaâm nhaäp maën nghieâm troïng. Luõ luït gaây ra thieät haïi cho saûn xuaát noâng nghieäp, cô sôû haï taàng kinh teá, taøi saûn vaø cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân. Trong töông lai khi nhu caàu söû duïng nöôùc gia taêng thì vaán ñeà maâu thuaãn vaø caïnh tranh trong duøng nöôùc seõ laø moät baøi toaùn nan giaûi. Löu vöïc soâng Höông haøng naêm thöôøng xuyeân chòu aûnh höôûng cuûa möa baõo, luõ luït vaø haïn haùn… neân vieäc boá trí muøa vuï caây troàng, vaät nuoâi cuõng nhö caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh caàn phaûi tính ñeán giaûi phaùp phoøng traùnh vaø giaûm nheï thieät haïi. Khai thaùc hôïp lyù nguoàn nöôùc ngaàm phuïc vuï saûn xuaát, dòch vuï vaø sinh hoaït cuûa nhaân daân. Coâng taùc tuyeân truyeàn ñeå moïi ngöôøi daân coù yù thöùc giöõ gìn, baûo veä nguoàn taøi nguyeân nöôùc, söû duïng nöôùc tieát kieäm vaø coù hieäu quaû cuõng phaûi ñöôïc heát söùc chuù troïng. Caàn thuùc ñaåy nhanh coâng taùc xaây döïng caùc hoà chöùa nhaèm phoøng luõ vaø ngaäp luït cho khu vöïc haï du soâng Höông trong ñoù coù coá ñoâ Hueá. Caàn phaûi xaây döïng moät quy trình vaän haønh khai thaùc söû duïng nöôùc lieân hoà laøm cô sôû cho vieäc quaûn lyù nguoàn taøi nguyeân nöôùc löu vöïc soâng Höông ñaûm baûo caùc muïc tieâu phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi, baûo veä taøi nguyeân nöôùc, baûo ñaûm heä sinh thaùi thuûy vöïc phaùt trieån beàn vöõng… NVC-NT-NHS TAØI LIEÄU THAM KHAÛO Boä Khoa hoïc Coâng ngheä vaø Moâi tröôøng. Trung taâm Tieâu chuaån-Chaát löôïng. Caùc tieâu 1. chuaån Nhaø nöôùc Vieät Nam veà moâi tröôøng, taäp I: Chaát löôïng nöôùc, Haø Noäi, 1995. Nguyeãn Vaên Cö & nnk. Nghieân cöùu xaây döïng xeâri baûn ñoà ngaäp luït tænh Thöøa Thieân Hueá. 2. Baùo caùo toång keát ñeà taøi, Haø Noäi, 2001. 3. Nguyeãn Vaên Cö, Nguyeãn Hoaøng Sôn. “Phaùt trieån beàn vöõng taøi nguyeân vaø moâi tröôøng nöôùc löu vöïc soâng Höông, tænh Thöøa Thieân Hueá”. Taïp chí khoa hoïc Ñaïi hoïc Hueá, soá 16(50) thaùng 3/2009. Nguyeãn Laäp Daân & nnk. Nghieân cöùu cô sôû khoa hoïc cho caùc giaûi phaùp toång theå döï baùo 4. phoøng traùnh luõ luït ôû mieàn Trung. Baùo caùo toång keát ñeà taøi caáp Nhaø nöôùc maõ soá KC-08- 12, Haø Noäi, 2004. 5. Nguyeãn Thò Thaûo Höông & nnk. “Ñaùnh giaù taøi nguyeân vaø chaát löôïng nöôùc löu vöïc soâng Coân - Haø Thanh laøm cô sôû khoa hoïc söû duïng hôïp lyù laõnh thoå”. Taïp chí Caùc khoa hoïc veà Traùi ñaát, soá 2 (T.29), 2007. Buøi Vaên Nghóa. AÛnh höôûng cuûa traàm tích Kainozoi ñeán vieäc hình thaønh caùc daïng ñòa hình 6.
83 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 vaø khoaùng saûn ôû ñoàng baèng caùc tænh Quaûng Bình, Quaûng Trò vaø Thöøa Thieân Hueá. Luaän aùn PTS khoa hoïc Ñòa lyù - Ñòa chaát, Haø Noäi, 1996. 7. Nguyeãn Thaùm, Nguyeãn Hoaøng Sôn. “Giaûm thieåu luõ luït ôû löu vöïc soâng Höông tænh Thöøa Thieân Hueá treân cô sôû quy hoaïch thaûm thöïc vaät”. Taïp chí khoa hoïc Ñaïi hoïc Hueá, soá 14(48) thaùng 10/2008. 8. Traàn Ñaëng Baûo Thuyeân, Leâ Vaên Thaêng. “Dieãn bieán chaát löôïng moâi tröôøng nöôùc soâng Höông thaønh phoá Hueá, giai ñoaïn 2003-2007”. Tuyeån taäp caùc coâng trình khoa hoïc vaø hoaït ñoäng kyû nieäm 20 naêm thaønh laäp Hoäi Baûo veä Thieân nhieân vaø Moâi tröôøng Vieät Nam (VACNE) 1998-2008. Nxb Khoa hoïc vaø Kyõ thuaät, 2008, tr 655-662. Vieän Taøi nguyeân, Moâi tröôøng vaø Coâng ngheä Sinh hoïc - Ñaïi hoïc Hueá. Baùo caùo keát quaû 9. quan traéc chaát löôïng nöôùc soâng Höông naêm 2007, Hueá, 2008. UBND tænh Thöøa Thieân Hueá. Baùo caùo quy hoaïch toång theå phaùt trieån thuûy lôïi tænh Thöøa 10. Thieân Hueá ñeán 2015 vaø taàm nhìn ñeán 2020, Hueá, 11/2007. UBND tænh Thöøa Thieân Hueá. Ñòa chí tænh Thöøa Thieân Hueá, Phaàn Töï nhieân. Nxb Khoa 11. hoïc xaõ hoäi, Haø Noäi, 2005. TOÙM TAÉT Löu vöïc soâng Höông naèm ôû Baéc Trung Boä vôùi dieän tích 2.830km2, ñaây laø löu vöïc soâng lôùn nhaát trong tænh Thöøa Thieân Hueá vaø cuõng laø vuøng taäp trung caùc hoaït ñoäng kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi vaø chính trò cuûa toaøn tænh. Song nôi ñaây vaãn phaûi chòu caûnh thieáu nöôùc veà muøa khoâ vaø ngaäp luït vaøo muøa möa, gaây thieät haïi vaø khoù khaên raát lôùn ñeán cuoäc soáng vaø saûn xuaát cuûa ngöôøi daân, aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi cuûa tænh. Vì vaäy, nghieân cöùu, ñaùnh giaù taøi nguyeân vaø chaát löôïng nöôùc treân löu vöïc soâng Höông laøm cô sôû cho vieäc quy hoaïch söû duïng hôïp lyù vuøng nghieân cöùu laø vaán ñeà coù yù nghóa khoa hoïc vaø thöïc tieãn roõ reät. Ñoàng thôøi ñaây cuõng laø yeâu caàu caáp thieát cuûa Luaät Taøi nguyeân nöôùc: quaûn lyù theo löu vöïc soâng. ABSTRACT ASSESSMENT OF WATER RESOURCES AND THEIR QUALITIES OF THE HÖÔNG RIVER BASIN FOR RATIONAL UTILIZATION The Höông river basin is located at the northern part of the Central Plain, this is the largest basin and it is a concentrated area of culture, social-economic and politics activities of the Thöøa Thieân Hueá province. However, the lack of water in dry season and flooding in rainy season causes heavy losses for living, production and social-economic development in Thöøa Thieân Hueá province. Hence, researching and evaluating water resources and environment in the Huong basin for rational territorial water utilization has scientific signification and reality. It is also necessary in accordance with the requirement of water law-integrated management catchment.