intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Đề tài gia đình trong văn học Việt Nam sau 1975"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST
Báo xấu
393
lượt xem 68
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tuyển tập những báo cáo nghiên cứu khoa học hay nhất của trường đại học vinh tác giả: 7. Nguyễn Công Thanh, Đề tài gia đình trong văn học Việt Nam sau 1975...Gia đình là một cộng đồng người sống chung và gắn bó với nhau bởi các mối quan hệ tình cảm, quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống, [1] quan hệ nuôi dưỡng và hoặc quan hệ giáo dục. Gia đình có lịch sử từ rất sớm và đã trải qua một quá trình phát triển lâu dài. Thực tế, gia đình có những ảnh hưởng và...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Đề tài gia đình trong văn học Việt Nam sau 1975"

  1. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 2b-2007 §¹i häc Vinh ®Ò tµI gia ®×nh trong v¨n häc viÖt nam sau 1975 NguyÔn C«ng Thanh (a) Tãm t¾t. Tõ viÖc ph©n tÝch mét sè t¸c phÈm v¨n häc tiªu biÓu viÕt vÒ ®Ò tµi gia ®×nh trong v¨n häc ViÖt Nam sau 1975, bµi b¸o gãp phÇn kh¼ng ®Þnh ®Ò tµi gia ®×nh lµ mét trong nh÷ng ®Ò tµi lín ®ang ®−îc c¸c nhµ v¨n quan t©m khai th¸c vµ gÆt h¸i nhiÒu thµnh c«ng. 1. §Ò tµi gia ®×nh lµ mét ®Ò tµi lín nh− mét m¶ng s¸ng t¸c lín trong v¨n häc c¸ch m¹ng ViÖt Nam 1945 - 1975. trong v¨n häc ViÖt Nam hiÖn ®¹i. Tõ Sau chiÕn th¾ng 30/4/1975, ®Êt nh÷ng n¨m ba m−¬i cña thÕ kû XX, c¸c n−íc ta hoµn toµn ®éc lËp, thèng nhÊt. nhµ v¨n Tù lùc v¨n ®oµn ®· khai th¸c LÞch sö sang trang nh−ng v¨n häc vÉn rÊt thµnh c«ng ®Ò tµi nµy. Nh÷ng t¸c tr−ît theo qu¸n tÝnh mét thêi gian n÷a. phÈm hay nhÊt, cã nhiÒu ®ãng gãp §Ò tµi chiÕn tranh c¸ch m¹ng vÉn lµ ®Ò nhÊt cho nÒn v¨n häc n−íc nhµ cña Tù tµi −a thÝch cña v¨n nghÖ sÜ. C¶m høng lùc v¨n ®oµn lµ nh÷ng t¸c phÈm ®Êu ca ngîi vÉn lµ c¶m høng chñ ®¹o cña tranh gi¶i phãng c¸ nh©n, ®Êu tranh phÇn lín t¸c phÈm ra ®êi tr−íc 1980. cho tù do h«n nh©n, cho quyÒn sèng Nhµ v¨n say s−a viÕt, say s−a ca ngîi cña ng−êi phô n÷ chèng l¹i sù rµng chñ nghÜa anh hïng c¸ch m¹ng nh−ng buéc kh¾t khe cña lÔ gi¸o phong kiÕn ®éc gi¶ ®ét nhiªn l¹nh nh¹t, thê ¬ víi trong ®¹i gia ®×nh phong kiÕn. v¨n häc. “Ng−êi ®äc míi h«m qua cßn Sau C¸ch m¹ng th¸ng T¸m, ®Êt mÆn mµ thÕ bçng d−ng b©y giê quay n−íc ta ph¶i tr¶i qua 30 n¨m chiÕn l−ng l¹i víi anh. Hä kh«ng thÌm ®äc tranh gi¶i phãng d©n téc. Lóc nµy vËn anh n÷a. S¸ch anh viÕt ra, h¨m hë dµy mÖnh ®Êt n−íc ®−îc ®Æt lªn hµng ®Çu. cép n»m mèc trªn quÇy. Ng−êi ta bá NhiÖm vô chñ yÕu cña c¸ch m¹ng ViÖt anh. Ng−êi ta ®i ®äc s¸ch T©y vµ ®äc Nam (trong ®ã cã v¨n häc nghÖ thuËt) NguyÔn Du [12, tr. 9]. lµ phôc vô c«ng cuéc kh¸ng chiÕn kiÕn §Õn thËp kû 80, ®Æc biÖt sau §¹i quèc, cæ vò chiÕn ®Êu. C¸c nhµ v¨n trë héi §¶ng lÇn thø VI (1986), kh«ng khÝ thµnh ng−êi chiÕn sÜ, chuèt nhän vò khÝ ®æi míi - d©n chñ t¸c ®éng m¹nh mÏ v¨n ch−¬ng ®Ó phôc vô cho c¸ch m¹ng. ®Õn ®êi sèng v¨n häc nghÖ thuËt. V¨n Hä kh«ng ngÇn ng¹i lµm anh “tuyªn nghÖ sÜ ®−îc “cëi trãi” tù do s¸ng t¸c. truyÒn viªn nh·i nhÐp”, hoµ m×nh vµo Hä cã nhiÒu tr¨n trë vÒ tr¸ch nhiÖm cña cuéc sèng c«ng- n«ng-binh, ca ngîi nh©n ng−êi cÇm bót trong sù nghiÖp ®æi míi d©n, ca ngîi anh bé ®éi, ca ngîi nh÷ng nÒn v¨n häc n−íc nhµ. Khuynh h−íng chiÕn c«ng vang déi cña d©n téc... §Ò tµi sö thi, c¶m høng l·ng m¹n trong v¨n h«n nh©n- gia ®×nh kh«ng thÝch hîp häc 1945-1975 ®−îc thay thÕ b»ng c¶m trong thêi chiÕn nªn ®−îc g¸c l¹i. V× høng ®¹o ®øc - thÕ sù. Con ng−êi "sö vËy, nh÷ng vÊn ®Ò t×nh yªu - h«n nh©n - thi” trong v¨n häc tr−íc 1975 ®−îc thay gia ®×nh d−êng nh− kh«ng ®−îc ®Ò cËp thÕ b»ng con ng−êi "nÕm tr¶i”. VÊn ®Ò . NhËn bµi ngµy 21/11/2006. Söa ch÷a xong 23/4/2007. 59
  2. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 2b-2007 §¹i häc Vinh Mét câi nh©n gian bÐ tÝ (NguyÔn Kh¶i), ®êi t−, b¶n thÓ, tù do luyÕn ¸i, ®êi sèng Thêi xa v¾ng, Hai nhµ, Sãng ë ®¸y s«ng t×nh dôc... ®−îc ®Ò cao. §Ò tµi, chñ ®Ò kh«ng cßn bã hÑp, thiªn vÒ khai th¸c (Lª Lùu), BÕn kh«ng chång (D−¬ng c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn nh÷ng nhiÖm H−íng), Nçi buån chiÕn tranh (B¶o vô chÝnh trÞ tr−íc m¾t mµ ®−îc më réng Ninh), M¶nh ®Êt l¾m ng−êi nhiÒu ma tõ ®Ò tµi gia ®×nh, th©n phËn t×nh yªu, (NguyÔn Kh¾c Tr−êng), T−íng vÒ h−u, sè phËn con ng−êi ®Õn chiÕn tranh c¸ch Kh«ng cã vua, T©m hån mÑ (NguyÔn m¹ng, s¶n xuÊt x©y dùng... C¸c nhµ v¨n Huy ThiÖp) Phè, ¡n mµy dÜ v·ng (Chu kh«ng nÐ tr¸nh, ng¹i ngïng khi khai Lai), TiÔn biÖt nh÷ng ngµy buån (Trung th¸c c¸c mÆt tr¸i, gãc khuÊt, phÇn ch×m Trung §Ønh), Mét nöa cuéc ®êi, Mi-nu cña hiÖn thùc cuéc sèng. xinh ®Ñp, N−íc m¾t ®µn «ng, HËu thiªn 2. §Ò tµi gia ®×nh cã phÇn bÞ ch×m ®−êng (NguyÔn ThÞ Thu HuÖ), Hån lÊp sau C¸ch m¹ng th¸ng T¸m ®−îc trinh n÷ (Vâ ThÞ H¶o), B−íc qua lêi kh¬i nguån trë l¹i, t¹o thµnh dßng ch¶y nguyÒn, L·o khæ, Thiªn thÇn s¸m hèi chÝnh vµ thu ®−îc nh÷ng thµnh tùu (T¹ Duy Anh), Gia ®×nh bÐ män (D¹ ®¸ng kÓ. Cã thÓ nãi ch−a bao giê ®Ò tµi Ng©n), C¸nh ®ång bÊt tËn (NguyÔn gia ®×nh l¹i giµnh ®−îc sù quan t©m cña Ngäc T−), Bãng ®Ì, Dßng s«ng hñi, Vu ®«ng ®¶o giíi cÇm bót nh− hiÖn nay. Tõ quy, Bèn ng−êi ®µn bµ vµ mét ®¸m tang c¸c thÕ hÖ nhµ v¨n ®· thµnh danh trong (§ç Hoµng DiÖu), Câi ng−êi rung v¨n häc c¸ch m¹ng ViÖt Nam tr−íc chu«ng tËn thÕ (Hå Anh Th¸i), Dßng 1975 ®Õn c¸c thÕ hÖ cÇm bót tr−ëng s«ng mÝa (§µo Th¾ng)... Trong ®ã cã thµnh sau 1975, thËm chÝ cã nh÷ng nhiÒu t¸c phÈm xuÊt s¾c, ®¹t c¸c gi¶i ng−êi cßn rÊt trÎ, tuæi míi ngoµi hai th−ëng cao cña Héi Nhµ v¨n vµ ®Ó l¹i m−¬i nh− NguyÔn Ngäc T−, §ç Hoµng nhiÒu d− ©m trong lßng ®éc gi¶ nh− DiÖu... ®Òu cã t¸c phÈm viÕt vÒ ®Ò tµi Mïa l¸ rông trong v−ên, Thêi xa v¾ng, gia ®×nh. MÆt kh¸c, ®Ò tµi gia ®×nh BÕn kh«ng chång, M¶nh ®Êt l¾m ng−êi kh«ng chØ xuÊt hiÖn trong tiÓu thuyÕt, nhiÒu ma, Nçi buån chiÕn tranh, Thiªn truyÖn ng¾n mµ cßn xuÊt hiÖn trong c¶ thÇn s¸m hèi, Gia ®×nh bÐ män, C¸nh trong t¶n v¨n (Ch¼ng h¹n: TËp t¶n v¨n ®ång bÊt tËn. Nh©n chuyÖn chÞ Thá B«ng cña Th¶o 3. C¸c t¸c phÈm viÕt vÒ ®Ò tµi gia H¶o, ®· m−în h×nh t−îng chÞ Thá B«ng ®×nh trong v¨n häc ViÖt Nam sau 1975 ®Ó nãi chuyÖn gia ®×nh ViÖt Nam hiÖn ®· ®i s©u khai th¸c c¸c mèi quan hÖ ®¹i). V¨n häc thêi kú nµy xuÊt hiÖn víi phøc t¹p, ®a chiÒu cña gia ®×nh ViÖt mËt ®é dµy ®Æc t¸c phÈm viÕt vÒ ®Ò tµi Nam trong thêi më cöa. Nhµ v¨n tËp gia ®×nh hoÆc cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò trung ph¶n ¸nh cuéc sèng c¸ nh©n gia ®×nh nh− Mïa l¸ rông trong v−ên, trong mèi quan hÖ víi gia ®×nh vµ x· C«i cót gi÷a c¶nh ®êi, Trung du, chiÒu héi. VÊn ®Ò c¸ tÝnh ®−îc t«n träng, ®−îc m−a buån, Tr¸i chÝn mïa thu, MÑ giµ, ®Ò cao. NÕu nh− v¨n häc c¸ch m¹ng MÑ vµ con, MÊt ®iÖn, KiÓm, chó bÐ, con 1945 - 1975 th−êng ®Æt lîi Ých quèc gia, ng−êi, Mét chèn n−¬ng th©n, Heo may d©n téc, céng ®ång lªn trªn lîi Ých c¸ giã léng, Bå n«ng ë biÓn, Tr¨ng soi s©n nh©n th× c¸c s¸ng t¸c vÒ ®Ò tµi gia ®×nh nhá, Anh thî ch÷a kho¸, Chän chång, sau 1975 l¹i cã xu h−íng nghiªng vÒ thÓ Anh c¶ t«i, ng−êi sung s−íng, Nî ®êi, hiÖn vai trß cña v¨n häc ®èi víi c¸ nh©n Suèi m¬, G¸i cã con, PhÐp l¹ th−êng - gia ®×nh. ngµy, §Êt mÇu, Nhan s¾c ®µn bµ, Cá Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ®−îc kh¸ d¹i... (Ma V¨n Kh¸ng), Cha vµ con vµ..., nhiÒu nhµ v¨n quan t©m lµ gia ®×nh 60
  3. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 2b-2007 §¹i häc Vinh ViÖt Nam tr−íc th¸ch thøc cña nÒn Do ®©u mµ h¹nh phóc gia ®×nh tan kinh tÕ thÞ tr−êng. LiÖu quan niÖm vì? NhiÒu ng−êi ®· nãi ®Õn lèi sèng ¢u “mét tóp lÒu tranh hai tr¸i tim vµng” - Mü, ¶o väng giµu sang, nh÷ng dôc mét thêi ®−îc coi lµ lý t−ëng cã cßn väng thÊp hÌn... ®· tiªm nhiÔm vµo con ®øng v÷ng tr−íc lèi sèng thùc dông, ng−êi Th¶o. T¸c gi¶ m−în lêi nh©n vËt ch¹y theo ®ång tiÒn, coi träng vËt chÊt trong truyÖn cho r»ng Th¶o sa ng· v× ®ang tõng ngµy, tõng giê luån l¸ch “nÝn nhÞn bªn ®ã ®Ó vÒ bªn nµy chÞ hôt kh¾p hang cïng ngâ hÏm cña x· héi h¬i” vµ “chÞ gi÷ g×n ®−îc thÓ x¸c nh−ng ViÖt Nam? linh hån chÞ ®· bÞ nhiÔm ®éc råi”. Nhµ Trong TiÔn biÖt nh÷ng ngµy buån v¨n kh«ng nh÷ng nhiÒu lÇn nhÊn m¹nh vî chång Xoay - S−¬ng nhiÒu n¨m chØ hµnh vi b¹o liÖt cña tay ViÖt kiÒu lu«n lµ nçi ¸m ¶nh trong con ng−êi Th¶o mµ sèng b»ng mét sæ g¹o, mét suÊt l−¬ng cßn trùc tiÕp béc lé quan niÖm cña thÕ mµ ªm Êm. Nh−ng khi S−¬ng t×m ®−îc viÖc lµm tèt, thu nhËp cao, ®êi m×nh: “ThÕ gian ®iªn ®¶o ®ang trµn lan nh÷ng c¨n bÖnh thêi vi tÝnh, nh÷ng c¨n sèng vËt chÊt ngµy mét c¶i thiÖn th× gia ®×nh hä tan vì. S−¬ng thay ®æi tõ c¸ch bÖnh v« thøc cña thÕ kû bïng næ t×nh ¨n mÆc, nãi n¨ng, cö chØ vµ cuèi cïng tõ dôc. Ng−êi bÞ hiÕp d©m ¸m ¶nh ®øa hiÕp m×nh, kÎ bÞ b¾t cãc ®©m ra ph¶i gi· c¨n phßng tËp thÓ, “tiÔn biÖt” ng−êi chång thõa t×nh yªu, nh©n hËu nh−ng lßng kÎ b¾t cãc nã ...”. thiÕu tiÒn tµi, cña c¶i ®Ó t×m cuéc sèng Quan niÖm trªn, mang nÆng tÝnh chñ quan, thiÕu søc thuyÕt phôc. NÕu míi. C©u nãi cuèi cïng cña S−¬ng víi c¸c b¹n Xoay: “Em kh«ng thÓ chê anh ph©n tÝch thÊu ®¸o khã chÊp nhËn. Theo chóng t«i, gia ®×nh hä tan vì Xoay ®−îc. Bè em còng kh«ng thÓ chê kh«ng chØ v× Th¶o “bÞ nhiÔm ®éc” bëi lèi chµng rÓ ®em thuèc tèt bông vÒ ch÷a bÖnh (...). B©y giê th× em tù quyÕt ®Þnh sèng ¢u ho¸ mµ mét phÇn do Nam kh«ng b¾t kÞp víi cuéc sèng míi thêi më lÊy cuéc sèng cña m×nh, h¹nh phóc cña cöa vµ do hä ch−a thËt sù hiÓu nhau m×nh”, ®· kh¼ng ®Þnh quan niÖm vÒ h¹nh phóc cña c«. tr−íc khi lÊy nhau. Th¶o ®Õn víi Nam chñ yÕu v× tß mß, v× tù ¸i. Sau khi lÊy Cïng c¶nh ngé nh− Xoay nh−ng nhau, mäi t©m lùc cña hä dån vµo viÖc Nam trong Phè cña Chu Lai cßn ®¾ng “kiÕm ¨n tõng b÷a to¸t må håi” cña thêi cay, xãt xa h¬n nhiÒu. T×nh yªu cña hä kú ®Êt n−íc cùc kú khã kh¨n sau chiÕn ®−îc thö th¸ch n¬i hßn tªn mòi ®¹n vµ tranh. Ba n¨m sang ch©u ¢u, tiÕp xóc ngµn ngµy ®»ng ®½ng xa nhau. H¹nh víi cuéc sèng ph−¬ng T©y, tÇm m¾t phóc t−ëng nh− ë trong tÇm tay khi ®−îc më réng, quan niÖm vÒ thÈm mü, Th¶o “nguyªn vÑn” trë vÒ, tiÒn b¹c dåi vÒ h¹nh phóc, vÒ gi¸ trÞ cuéc sèng ë chÞ dµo, nhµ cao cöa réng, ®êi sèng sung cã nhiÒu ®æi thay. Trong lóc, Nam vÉn tóc. VËy mµ, sãng giã l¹i xuÊt hiÖn. kh− kh− gi÷ nÕp x−a, kÐm thÝch øng víi Ch−a ®Çy n¨m sau, bi kÞch ®· gi¸ng cuéc sèng míi th× Th¶o l¹i vui thÝch xuèng gia ®×nh hä. ChÞ bá m¹ng n¬i cuéc sèng hiÖn t¹i. Sèng víi mét con biÓn SÇm S¬n mét ngµy d«ng giã trong ng−êi nh− thÕ, Th¶o cµng ngµy cµng chuyÕn “pÝc nÝc” víi t×nh nh©n. Anh c¶m thÊy buån tÎ, nhµm ch¸n. V× thÕ, ®iªn lo¹n, phÉn uÊt khi nhËn ra m×nh khi Hai Hïng xuÊt hiÖn chÞ nhËn ra bÞ ph¶n béi. Cßn ch¸u Niªn Th¶o quÆn ®©y lµ con ng−êi trong méng cña m×nh. nçi ®au mÊt mÑ vµ høng chÞu nh÷ng ChÞ ng· gôc tr−íc t×nh yªu cña Hai c¬n thÞnh né cña bè. Hïng lµ mét hÖ qu¶ tÊt yÕu. 61
  4. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 2b-2007 §¹i häc Vinh Nh÷ng t¸c phÈm viÕt vÒ ®Ò tµi gia hîp víi chuÈn mùc cña gia ®×nh vµ x· ®×nh hoÆc cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò gia héi. ®×nh cña Lª Lùu th−êng kÕt thóc bi Nh− vËy, bi kÞch cuéc ®êi Sµi kh«ng kÞch. Sù ®æ vì ®ã chñ yÕu do sù c¸ch chØ xuÊt ph¸t tõ sù ¸p ®Æt cña gia ®×nh, biÖt vÒ quan niÖm sèng, vÒ c¸ch øng xö, x· héi, tõ sù Ých kû, dèi tr¸ cña con c¸c mèi quan hÖ trong giao tiÕp vµ ®Æc ng−êi mµ cßn do tÝnh yÕu ®uèi, nhu biÖt h«n nh©n kh«ng xuÊt ph¸t tõ t×nh nh−îc, thiÕu b¶n lÜnh cña anh ta. ChÝnh yªu gi÷a ng−êi vî vµ ng−êi chång. Nh©n Sµi ®· thó nhËn: “Gi¸ ngµy Êy em cø vËt nam trong c¸c t¸c phÈm cña «ng sèng víi t×nh c¶m cña chÝnh m×nh, th−êng lµ nh÷ng ng−êi xuÊt th©n tõ m×nh cã thÕ nµo cø sèng nh− thÕ, kh«ng n«ng th«n. Dï trë thµnh anh hïng hay sî ai, kh«ng chiÒu theo ý ai, sèng hé ý trÝ thøc th× b¶n chÊt n«ng d©n vÉn ¨n ®Þnh cña ng−êi kh¸c, cèt cho ®Ñp mÆt s©u trong con ng−êi hä. Ng−îc l¹i, nh©n mäi ng−êi chø kh«ng ph¶i cho h¹nh vËt n÷ th−êng lµ nh÷ng trÝ thøc thµnh phóc cña m×nh”. Trong Hai nhµ, tÝnh chÊt l¨ng loµn, thÞ xinh ®Ñp, sµnh ®iÖu vµ lâi ®êi. Do ®ã, c¸c chµng trÝ thøc tØnh lÎ ngu ng¬ bÞ d©m ®·ng cña ng−êi vî ®−îc Lª Lùu c¸c c« g¸i läc lâi d¾t mòi, dÉn dô vµo ®Èy lªn mét nÊc thang míi. C¶ Linh nh÷ng c¹m bÉy ¸i t×nh khi hä ®ang cÇn Anh vµ bµ Mü Nh©n ®Òu lµ nh÷ng con mét ng−êi chång cho chÝnh danh c¸i bµo quû d©m dôc. Hä lÊy chång ®Ó hîp thøc thai ®ang lín dÇn trong bông. Sµi trong ho¸ c¸i “cña nî” víi t×nh nh©n trong Thêi xa v¾ng; T©m, «ng §Þa trong Hai bông. Sau khi cã chång hä vÉn ngo¹i nhµ lµ nh÷ng n¹n nh©n chuyªn lµm t×nh “nh− c¬m b÷a”. KÎ th× lÐn lót “ngñ víi giai trong giê lµm viÖc c¬ quan”, kÎ nhiÖm vô “tr¸ng men” cho lo¹i ®µn bµ ®ã. th× c«ng khai hµnh l¹c ngoµi c«ng viªn gi÷a thanh thiªn b¹ch nhËt. Cßn nh÷ng D−íi gãc ®é h«n nh©n - gia ®×nh, «ng chång lµ nh÷ng kÎ nhu nh−îc yÕu trong Thêi xa v¾ng, vÊn ®Ò t×nh yªu vµ ®uèi, thiÕu b¶n lÜnh. Hä tËn tuþ phôc h¹nh phóc gia ®×nh lu«n lµ nçi tr¨n trë, vô vî con nh−ng l¹i bÞ vî coi th−êng. day døt kh«n ngu«i. Sµi hai lÇn lÊy vî ThØnh tho¶ng míi ®−îc “ban th−ëng”, ®Òu r¬i vµo bi kÞch. Cuéc ®êi Giang dï chØ lµ “c¬m thõa canh cÆn” nh− kiÓu Minh Sµi lµ mét chuçi ngµy ®¾ng cay, bè thÝ cho kÎ ¨n mµy mµ “h¸o høc nh− chua xãt. Sau bao lÇn ®æ vì ®ín ®au mét ®øa trÎ ®−îc mÑ cho quµ”. Gia ®×nh anh ®· ngËm ngïi tù ®¸nh gi¸ vÒ cuéc hä chØ lµ sù “g¸ buéc”, chØ chÝnh danh ®êi m×nh: “Nöa ®êi ng−êi ph¶i yªu c¸i trªn giÊy tê cßn thùc chÊt trong nhµ lµ ng−êi kh¸c yªu, nöa cßn l¹i ®i yªu c¸i quan hÖ chñ - tí. m×nh kh«ng cã”. C¸c nh©n vËt n÷ trong Thêi xa Lª Lùu ®· ®−a ra c¸ch biÖn gi¶i v¾ng, Hai nhµ lµ nh÷ng con ng−êi hai t−¬ng ®èi hîp lý vÒ bi kÞch cña cuéc ®êi mÆt. BÒ ngoµi lµ nh÷ng ng−êi duyªn Sµi. Sµi võa lµ n¹n nh©n cña hoµn c¶nh d¸ng, lÞch thiÖp, tÕ nhÞ, mÉu mùc, hÕt nh−ng ®ång thêi anh còng lµ thñ ph¹m lßng yªu chång, th−¬ng con. Bªn trong g©y nªn bi kÞch cuéc ®êi m×nh. Anh ph¶i l¹i chøa ®ùng b¶n chÊt Ých kû, gi¶ dèi, im lÆng chÞu ®ùng theo ý mäi ng−êi, ®Ó l¨ng loµn. Tuy nhiªn, cã nh÷ng kh¸i ®−îc coi lµ ng−êi tèt, g−¬ng mÉu, nh−ng qu¸t vÒ tÝnh l¨ng loµn, d©m ®·ng cña mÊy ai biÕt ®−îc Sµi ®ang tù ®¸nh mÊt phô n÷ Ýt nhiÒu g©y ph¶n c¶m cho b¶n ng·, kh«ng d¸m kh¼ng ®Þnh m×nh, ng−êi ®äc, nhÊt lµ ®éc gi¶ n÷. Ch¼ng ®ang gång lªn ®Ïo gät m×nh cho phï h¹n: “T©m nhËn ra mét ®iÒu ®¬n gi¶n 62
  5. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 2b-2007 §¹i häc Vinh nh−ng mang tÝnh qui luËt lµ: Khi ng−êi chèng l¹i lêi nguyÒn ®Ó yªu th−¬ng ®µn bµ gÆp ai dï quen th©n hay xa l¹ NghÜa. H¹nh ®· hy sinh tuæi xu©n chê mµ më måm ra lµ bªu riÕu, than v·n vÒ chång, nu«i mÑ. Nh−ng H¹nh còng s½n sù xÊu xa, lçi lÇm vµ nh÷ng thãi h− tËt sµng rêi xa chång ®Ó anh ®−îc h¹nh xÊu cña chång th× mét tr¨m ng−êi nh− phóc vµ mÑ anh cã con nèi dâi. H¹nh thÕ kh«ng sãt mét ai lµ kh«ng ngo¹i d¸m lµm tÊt c¶ ®Ó kh¼ng ®Þnh m×nh lµ t×nh, kh«ng bå bÞch lang ch¹, kh«ng chØ ng−êi phô n÷ cã ®ñ kh¶ n¨ng lµm vî, víi mét vµi ng−êi ®µn «ng mµ cã ®Õn lµm mÑ. H¹nh lµ mét c« g¸i nh©n hËu, hµng chôc ng−êi” [10, tr. 34 - 35]; “Bµ ®oan trang nh−ng còng rÊt c−¬ng Êy tÝch tr÷ nh©n t×nh nh− chÞ em m×nh quyÕt, t¸o b¹o. ChÝnh nhê H¹nh mµ téc tr÷ c¸ kh« phßng b·o lôt Êy. Nh©n t×nh hä NguyÔn bá ®−îc lêi nguyÒn x−a. Nhê víi c¶ bè nu«i 70 tuæi, víi c¶ em nu«i cã H¹nh mµ cuéc ®êi NghÜa thªm ®Ñp, kÐm bµ Êy hai chôc tuæi. Th»ng nµo cã thªm cao c¶. ChÝnh cã H¹nh mµ cuèn tiÒn, cã quyÒn, cã søc lµm t×nh nh− tr©u s¸ch cã lóc t−ëng nh− s¾p r¬i vµo u ¸m chäi lµ ng¶ ra c©n tÊt” [10, tr. 43]. bçng s¸ng bõng lªn. §ã lµ ¸nh s¸ng cña Ra ®êi vµo nh÷ng n¨m cuèi cïng t×nh ng−êi, t×nh ®êi, t×nh yªu vµ lÏ sèng. cña thËp kû 80, BÕn kh«ng chång cña BÕn kh«ng chång cã tè c¸o, cã phª D−¬ng H−íng, cã c¸ch nh×n míi vÒ ph¸n, cã buån ®au... nh−ng næi bËt nhÊt chiÕn tranh, vÒ hiÖn thùc cuéc sèng, vÒ vÉn lµ ngîi ca lßng nh©n ¸i, ngîi ca t×nh yªu vµ h«n nh©n - gia ®×nh. BÕn phÈm chÊt cao c¶ cña con ng−êi, nhÊt lµ kh«ng chång gióp ng−êi ®äc thÊy ®−îc cña nh÷ng ng−êi mÑ, ng−êi vî, ng−êi phô n÷ ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m mÆt tr¸i cña cuéc chiÕn tranh. T¸c tr−íc vµ sau chiÕn tranh. phÈm kh«ng nãi nhiÒu vÒ chiÕn tr−êng, Thêi më cöa, bé mÆt ®Êt n−íc cã vÒ hy sinh mÊt m¸t cña ng−êi lÝnh mµ nhiÒu ®æi thay nh−ng mÆt tr¸i cña nÒn chñ yÕu nãi vÒ nçi ®au cña nh÷ng ng−êi kinh tÕ thÞ tr−êng còng cã nh÷ng t¸c mÑ, ng−êi vî, “ng−êi g¸i nhá hËu ®éng tiªu cùc ®Õn truyÒn thèng ®¹o ®øc ph−¬ng”. Chång hy sinh, hä trë thµnh x· héi. V× thÕ, nh÷ng c« g¸i nhÑ d¹, c¶ nh÷ng go¸ phô cùc nhäc nu«i con, ®ªm tin th−êng dÔ r¬i vµo bi kÞch. Trong ®ªm tÊm tøc khãc cho sè phËn ®¬n c«i. Thiªn thÇn s¸m hèi, T¹ Duy Anh ®· Chång biÒn biÖt ngoµi mÆt trËn hä thÊp thâm chê mong trong v« väng. Hä gi÷ ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng lõa t×nh x¶y ra kh¸ phæ biÕn hiÖn nay. Mét khi c« g¸i trän lêi thÒ víi ng−êi ®i xa ®Ó ®Õn lóc “Ónh bông” nh÷ng “th»ng chã hä Së” tuæi ®· xÕ tµ còng lµ lóc nhËn ®−îc tin anh kh«ng bao giê vÒ n÷a. Vµ biÕt bao t×m c¸ch tÈu tho¸t. Cßn nh÷ng c« g¸i lì lµng “dë khãc dë c−êi” chØ cßn c¸ch tèng c« g¸i trÎ, kh¸t khao yªu ®−¬ng, kh¸t khao h¹nh phóc nh−ng t×m ®©u ra th¸o c¸i “cña nî”. O¸i o¨m thay khi dÊu ng−êi ®µn «ng cho riªng m×nh. Hä hoÆc vÕt t−ëng nh− ®−îc xo¸ s¹ch th× nghiÖp ch−íng l¹i ®eo ®¼ng cuéc ®êi hä. Hä ph¶i chÞu c¶nh “chÕt dÇn” theo n¨m th¸ng hoÆc ph¶i lÊy anh quÌ anh thät lu«n bÞ ¸m ¶nh, d»n vÆt vÒ téi lçi cña hay lµm lÏ mét «ng l·o nµo ®ang ‘kh¸t” m×nh cho nªn bao lÇn ®¬m hoa nh−ng kh«ng mét lÇn kÕt tr¸i. con trai. §äc BÕn kh«ng chång, chóng ta NhiÒu t¸c phÈm v¨n häc ViÖt Nam sau 1975 ®· diÔn t¶ vÊn ®Ò t×nh yªu - kh«ng cÇm ®−îc n−íc m¾t vÒ nçi ®au t×nh dôc víi tinh thÇn lµnh m¹nh vµ cña con ng−êi, vÒ th©n phËn cña ng−êi d©n chñ. Nh÷ng ng−êi ®µn bµ trong phô n÷. H¹nh lµ mét thiÕu n÷ ®¸ng truyÖn §ç Hoµng DiÖu th−êng lµ nh÷ng yªu, ®¸ng quý v« ngÇn. H¹nh d¸m 63
  6. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 2b-2007 §¹i häc Vinh ng−êi ®µn bµ “l·ng m¹n, yÕu ít vµ v« ®èi víi ng−êi ®µn bµ nµy “chØ qu¸ giang cïng nh¹y c¶m”. Hä ph¶i sèng trong mét khóc ®êi råi ®i” chø ch¼ng ph¶i yªu c¶nh c« ®¬n, thiÕu thèn vÒ t×nh c¶m khi ®−¬ng, ¨n ®êi ë kiÕp. ChØ téi ng−êi ®µn “ng−êi chång cø biÒn biÖt xa nhµ”. Hä «ng ng©y th¬ tin r»ng: “ChØ cÇn m×nh s½n sµng bá nhµ bá cöa, bá chång, bá hÕt lßng yªu th−¬ng, g¸nh hÕt sù kiÕm con ch¹y theo tiÕng gäi cña t×nh yªu. sèng nhäc nh»n th× sÏ ®−îc ®Òn ®¸p Trong ng−êi hä lóc nµy “chØ cã kh¸t xøng ®¸ng” mµ kh«ng biÕt r»ng ng−êi väng ®−îc sèng cho chÝnh m×nh”. HoÆc ®µn bµ thêi nay chØ yªu th−¬ng kh«ng hä ph¶i sèng trong kh«ng khÝ ngét ng¹t, ®ñ mµ cßn ph¶i cã nhµ cao cöa réng, ¨n bøc bèi, lu«n bÞ ®Ì nÐn, ¸p chÕ vÒ tinh ngon mÆc ®Ñp, cuéc sèng ®ñ ®Çy, ¸i ©n thÇn. Ng−êi bµn bµ trÎ trong Dßng s«ng nång th¾m... V× thÕ, khi mÊt vî, «ng nh− ng−êi ®iªn d¹i thiªu trôi ng«i nhµ, hñi lÊy ph¶i ng−êi chång lµm nghÒ lang thang trªn nh÷ng c¸nh ®ång bÊt “kiÓm tra trÝ nhí cña con ng−êi”. Mçi tËn ®Ó tr¶ thï ®êi. N¹n nh©n cña «ng lµ khi ®i xa vÒ lµ anh ta “x« ng· chÞ xuèng hai ®øa trÎ vµ nh÷ng ng−êi ®µn bµ v« th¶m”, lét truång ra ch¨m chó soi mãi, téi. ¤ng hµnh h¹, ®¸nh ®Ëp lò trÎ v× kiÓm tra tØ mÈn tõng sîi l«ng ë chç kÝn chóng lµ con cña “ng−êi ®µn bµ béi b¹c” trªn c¬ thÓ chÞ ®Ó “ngöi t×m dÊu vÕt mét vµ chóng “cµng lín cµng gièng m¸”. ¤ng téi ph¹m”. Kh«ng thÓ chÞu ®ùng ®−îc trót hËn lªn ®Çu nh÷ng ng−êi phô n÷ cuéc sèng tï ®µy chÞ ®µnh ph¶i “cµy bõa nhÑ d¹, c¶ tin v× hä lµ ®µn bµ. ¤ng “tÝnh trªn c¸nh ®ång luyÕn ¸i víi mét ng−êi to¸n rÊt võa vÆn, sao cho võa ®ñ yªu, ®µn «ng kh¸c” vµ cuèi cïng trèn ch¹y võa ®ñ ®au, võa ®ñ bÏ bµng vµ bá r¬i hä lªn T©y Nguyªn sèng víi ng−êi ®µn «ng ®óng lóc”; «ng “mang hä ®i mét qu·ng dÞ tËt trong lµng hñi. ®−êng, võa ®ñ ®Ó ng−êi ®ã nh×n râ ch©n Kh¸c víi §ç Hoµng DiÖu thiªn viÕt dung cña sù ph¶n béi, sau ®ã ng−êi ®µn vÒ cuéc sèng gia ®×nh thµnh thÞ, nhµ bµ bÞ h¾t lªn bê. Con ®−êng quay vÒ bÞ v¨n ®Êt Mòi NguyÔn Ngäc T− ®i s©u bÞt kÝn”. Hµnh ®éng tr¶ thï cña «ng qu¸ vµo cuéc sèng cña nh÷ng ng−êi d©n nhÉn t©m, tµn ¸c, ®óng nh− lêi nhËn s«ng n−íc n¬i cïng trêi cuèi ®Êt. Trong xÐt cña mét ng−êi ®µn bµ trong truyÖn: C¸nh ®ång bÊt tËn nhµ v¨n kÓ vÒ cuéc “M¸ c−ng ¸c mét, nh−ng ng−êi cha cña ®êi næi nªnh cña mét gia ®×nh quanh c−ng ¸c tíi m−êi ®ã!”. DÜ nhiªn, nh÷ng n¨m suèt th¸ng lªnh ®ªnh trªn nh÷ng hµnh ®éng tr¶ thï ®Çy m−u m«, tÝnh c¸nh ®ång bÊt tËn, sèng cuéc ®êi du to¸n cña «ng ®· ph¶i tr¶ gi¸. Kh«ng chØ môc víi ®µn vÞt th¶ ®ång. nh÷ng n¬i «ng ®i qua, nh÷ng “giät t×nh” Cuéc ®êi s«ng n−íc ®· gióp ng−êi ®¾ng cay «ng ®Ó l¹i ®· sinh ra nh÷ng ®µn «ng “nhÆt” ®−îc c« g¸i vÒ lµm vî ®øa trÎ tªn HËn, tªn Thï “mang khu«n nh−ng còng chÝnh cuéc ®êi nghÌo ®ãi, mÆt r¾p t©m”, “nhµu óa, céc c»n, c¾m tóng thiÕu ®ã ®· kh«ng gi÷ ®−îc ng−êi c¼n”... nh− «ng; mµ «ng cßn bÞ nh÷ng ®µn bµ xinh ®Ñp “cã c¸i c−êi l¸p l¸nh c¶ tªn c«n ®å ch¨n vÞt ®Ì nghiÕn, b¾t khóc s«ng” ë l¹i víi «ng. V× muèn kho¸c chøng kiÕn c¶nh chóng thay nhau hiÕp “nh÷ng khóc v¶i rùc rì lªn ng−êi” chÞ con g¸i «ng gi÷a ®ång. T−ëng nh− hËn ®· ph¶i “b¸n m×nh” cho g· th−¬ng hå vµ thï nèi tiÕp hËn thï, nh−ng truyÖn l¹i rêi xa chång con m·i m·i. ChÞ bá chång, kÕt thóc mét c¸ch t−¬i s¸ng ®Çy nh©n bá con døt ¸o ra ®i còng “ch¼ng ph¶i v¨n. Ng−êi con g¸i trong gi©y phót ®au suy nghÜ, ®¾n ®o, kh«ng mét chót trï ®ín, ª chÒ, nhôc nh· ®Õn tét cïng vÉn trõ, chØ rò mét c¸i rét s¹ch tr¬n” nh− nghÜ ®Õn t−¬ng lai cho ®øa trÎ nÕu nh− khi chÞ ®Õn. Qu¶ thËt, lÊy chång, cã con 64
  7. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 2b-2007 §¹i häc Vinh m×nh cã con: “§øa bÐ ®ã, nhÊt ®Þnh nã nång ch¸y, trµn ®Çy, “con tim nµng sÏ ®Æt tªn lµ Th−¬ng, lµ Nhí hay DÞu, kh«ng chÞu rung ®éng, nã cø lªn tiÕng XuyÕn, H−êng... §øa bÐ ®ã kh«ng cha r»ng ®©y kh«ng ph¶i lµ ng−êi ®µn «ng nh−ng ch¾c ch¾n ®−îc ®Õn tr−êng, sÏ cña m×nh, ®©y lµ cuéc x« ®Èy cña chiÕn t−¬i tØnh vµ vui vÎ sèng hÕt ®êi v× ®−îc tranh, cña bom ®¹n giÆc gi· n−íc lôt mÑ nu«i, lµ trÎ con, ®«i khi nªn tha thø c©y s¹p xuång”. Cµng sèng víi Tuyªn lçi lÇm cña ng−êi lín”. nçi ®au trong TiÖp cµng ngµy cµng t¨ng TiÓu thuyÕt Gia ®×nh bÐ män cña lªn, sù kh«ng t−¬ng hîp gi÷a nµng víi Tuyªn cµng ngµy cµng lé diÖn. Mét con D¹ Ng©n ra ®êi vµo ®Çu thÕ kû, ®¹t Gi¶i ng−êi cã c¸ tÝnh, ®am mª, kh¸t khao th−ëng Héi Nhµ v¨n Hµ Néi 2005 vµ Gi¶i th−ëng Héi Nhµ v¨n ViÖt Nam h¹nh phóc nh− nµng lµm sao chÊp nhËn ng−êi chång v« t©m, v« nh©n tÝnh 2006 ®· kh¼ng ®Þnh ®Ò tµi gia ®×nh lµ véi vµng th¶ vî xuèng bÖnh viÖn phô mét ®Ò tµi lín ®ang “vÉy gäi” c¸c nhµ v¨n cµy xíi, th©m canh. s¶n kh«ng mét lêi ®éng viªn, an ñi råi nhanh chãng phãng xe ®Õn c¬ quan Gia ®×nh bÐ män kÓ vÒ sè phËn mét hoµn thµnh phËn sù ng−êi th− ký mÉn n÷ sÜ cã c¸ tÝnh, cã nhan s¾c vµ kh¸t c¸n? Lµm sao chÊp nhËn ng−êi chång väng yªu ®−¬ng m·nh liÖt. Kh«ng tho¶ kh«ng ®ïa giìn víi con nh−ng l¹i “ m·n cuéc sèng víi ng−êi chång tÇm thÝch s¨m s¾m víi lò heo”? Lµm sao hoµ th−êng, ®Çy tham väng quyÒn lùc, chÞ hîp ®−îc víi ng−êi chång coi c«ng danh ®· s½n sµng tõ bá gia ®×nh Êy ®Ó ®Õn víi lµ môc ®Ých phÊn ®Êu vµ b¾t vî ph¶i ng−êi m×nh yªu x©y nªn gia ®×nh bÐ ®ång hµnh víi m×nh trªn con ®−êng män. Tuy nhiªn, hµnh tr×nh t×m h¹nh chÝnh trÞ “lªn n÷a, lªn m·i”? V× thÕ, viÖc phóc cña TiÖp tr¶i qua biÕt bao ch«ng TiÖp chia tay víi Tuyªn ®Ó ®−îc sèng gai, khæ ¶i. ChÞ ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng víi chÝnh m×nh, sèng víi ng−êi m×nh rµo c¶n cña gia ®×nh, dßng téc ®Õn bóa yªu lµ ®iÒu dÔ hiÓu. Tuy nhiªn hµnh r×u d− luËn vµ giíi chøc s¾c trong tØnh. tr×nh tõ gi· gia ®×nh gi¶ t¹o, khËp “Nh−ng ®au ®ín vµ day døt h¬n c¶ lµ sù khÓnh Êy ®Ó ®Õn víi gia ®×nh ®Ých thùc gi»ng xÐ vµ nÝu kÐo cña t×nh mÉu tö, ®Çy thö th¸ch cam go. L¸i ®−îc con tµu mÆc c¶m cña mét ng−êi mÑ kh«ng thÓ t×nh yªu cËp bÕn h¹nh phóc sau m−êi ®em l¹i cho c¸c con m¸i nhµ ªm Êm” hai n¨m ®»ng ®¼ng, TiÖp ®· ph¶i tr¶ [11, tr. 298]. gi¸ kh¸ ®¾t: bÞ dßng téc tõ bá, mét sè ViÕt Gia ®×nh bÐ män D¹ Ng©n b¹n bÌ xa l¸nh, d− luËn x· héi lªn ¸n, muèn kh¼ng ®Þnh ch©n lý: h«n nh©n l−¬ng t©m c¾n røt, t×nh mÉu tö lu«n lªn kh«ng t×nh yªu lµ h«n nh©n c»n cçi, tiÕng kÕt ¸n nµng lµ mét - ng−êi - mÑ - sím muén còng tan vì vµ søc m¹nh bá - con ®Ó ®i lÊy chång. TiÖp ph¶i sèng t×nh yªu cã thÓ gióp ng−êi phô n÷ v−ît trong t©m tr¹ng d»ng xÐ gi÷a t×nh yªu qua mäi phong ba b·o tè. vµ t×nh mÉu tö: “Khi cßn trong cæng rµo Cuéc h«n nh©n lÇn ®Çu cña TiÖp do víi Thu Thi vµ VÜnh Chuyªn th× sù ray chiÕn tranh, chÕt chãc ®−a ®Èy. Nµng bÞ røt tranh ®Êu víi nçi th−¬ng yªu thÌm “chiÕm ®o¹t” lóc ranh giíi gi÷a c¸i chÕt nhí §Ýnh, nh−ng khi tµu ®−a nµng xa vµ sù sèng ®−îc tÝnh b»ng tÝch t¾c. Do dÇn, xa m·i ra th× nh÷ng ý nghÜ vÒ c¸c ®ã, vËt liÖu x©y dùng nªn gia ®×nh hä con chiÕm lÜnh toµn bé mäi thø cã tªn lµ “ch¼ng cã chót kÕt dÝnh nµo ë nh÷ng sù sèng trong nµng”. Nh−ng “v−ît lªn phÈm chÊt nh©n tÝnh c¬ b¶n” [11, tr. trªn tÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã, t¸c gi¶ cho 327]. Sau ngµy c−íi, khi h−¬ng vÞ ngät thÊy mét mÉu h×nh phô n÷ chñ ®éng lÌo ngµo, ®¾m say cña tuÇn tr¨ng mËt ®ang 65
  8. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 2b-2007 §¹i häc Vinh l¸i con thuyÒn cuéc ®êi m×nh, mét phô ra, c¬ thÓ lóc ®ã nh− ng−êi ®ang ¨n thÞt n÷ kiªn nhÉn tíi møc “l× lîm” ®Ó sèng mµ ph¶i chuyÓn sang chay tÞnh, nh÷ng thËt vµ sèng ®Ñp víi chÝnh nhu cÇu tinh c¬n ®ãi thùc sù trªn ng−êi, ë nh÷ng thÇn cña m×nh” [11, tr. 327]. vïng nh¹y c¶m nhÊt trªn ng−êi lµ mét H¹nh phóc kh«ng tù ®Õn, kh«ng thø ®ãi tr¬ trÏn, thóc b¸ch, th−êng trùc chê sù ban ph¸t. H¹nh phóc chØ cã ®−îc y nh− ®ãi ¨n vµ kh¸t uèng vËy”. Nh−ng trong qu¸ tr×nh t×m kiÕm gian lao. ng−êi ®äc kh«ng thÊy ph¶n c¶m, kh«ng Còng nh− nh÷ng ng−êi ®µn bµ cã b¶n kÕt ¸n TiÖp ch¹y theo nhôc c¶m x¸c thÞt lÜnh, cã kh¸t väng yªu ®−¬ng m·nh liÖt mµ cµng quý, cµng th−¬ng, cµng tr©n kh¸c, TiÖp ®· chñ ®éng trªn con ®−êng träng vµ ng−ìng mé nµng bëi t×nh dôc ®i t×m h¹nh phóc ®Çy ch«ng gai cña lµ mét phÇn quan träng cña t×nh yªu vµ m×nh. Cã lóc nµng ph¶i thæi bïng lªn nµng lµ ng−êi ®· th¼ng th¾n c«ng khai ngän löa quyÕt t©m, t¹o thªm sinh lùc nh÷ng ®ßi hái chÝnh ®¸ng ®ã. H¬n thÕ, cho ng−êi m×nh yªu. Nµng kh«ng chÊp TiÖp ®Õn víi §Ýnh ®©u ph¶i lµ chuyÖn nhËn sù chÇn chõ, tho¸i lui. V× thÕ, khi “tr¨ng hoa” cña nh÷ng cuéc t×nh trong nghe tin §Ýnh cã ý ®Þnh “hÑn nµng ë chèc l¸t ®Ó tho¶ m·n nhôc dôc mµ lµ kiÕp sau”, nµng lËp tøc b¸o cho chµng “vµng ®¸”, lµ x©y dùng h¹nh phóc bÒn biÕt m×nh ®· ra khái nhµ vµ yªu cÇu l©u. ChÝnh TiÖp ®· nãi víi §Ýnh: “Em §Ýnh còng lµm nh− thÕ. ThËm chÝ, nµng thÌm kh¸t h¹nh phóc, em kh«ng bõa cßn th¼ng th¾n nãi víi §Ýnh: “Nh−ng phøa, em kh«ng chÊp nhËn c¸i g× kh«ng sao chØ cã em hµnh ®éng cßn anh th× cã ®i ®Õn ®©u?”. TiÖp kh«ng ‘bõa phøa”! quyÒn viÖn lý?”. TiÖp träng danh dù, TiÖp thÝch ®µng Lµ nhµ v¨n n÷, l¹i cã nhiÒu ®iÓm hoµng. Nh−ng kh«ng ph¶i ®µng hoµng t−¬ng ®ång víi nh©n vËt trong truyÖn, theo kiÓu gi¶ dèi “tèt khoe xÊu che” nh− D¹ Ng©n nh− ho¸ th©n vµo TiÖp thÓ quan niÖm cña c« Rµng vµ lu©n lý cæ hñ hiÖn s©u s¾c, tinh tÕ nh÷ng c¶m gi¸c, mµ ®µng hoµng lµ ch©n thËt, r¹ch rßi c¶m xóc rÊt phô n÷ khi ®−îc sèng víi sßng ph¼ng. ng−êi m×nh yªu th−¬ng. Gia ®×nh bÐ Trong c¸c nhµ v¨n viÕt vÒ ®Ò tµi gia män cã nhiÒu trang viÕt vÒ nh÷ng phót ®×nh, Ma V¨n Kh¸ng lµ ng−êi ®i ®Çu th¨ng hoa cña t×nh yªu, nh÷ng cuéc trong viÖc ®æi míi t− duy nghÖ thuËt, t×nh nång ch¸y, nh÷ng chuyÖn s©u kÝn ë ®æi míi c¸ch viÕt vµ gÆt h¸i ®−îc nh÷ng phßng the: “Nµng tr«i trªn ng−êi §Ýnh thµnh c«ng ®¸ng kh©m phôc. Nh÷ng nh− lóc n·y §Ýnh ®· cÈn träng víi tõng t¸c phÈm hay nhÊt, gãp phÇn t¹o nªn x¨ng- ti - mÐt thÞt da nµng. TiÖp thÊy phong c¸ch nghÖ thuËt v¨n xu«i Ma m×nh b¹o d¹n vµ l·o luyÖn, sù nhÞp V¨n Kh¸ng chÝnh lµ nh÷ng t¸c phÈm nhµng cña thÞt da ®»m th¾m, ngät viÕt vÒ ®Ò tµi gia ®×nh. C¸c tiÓu thuyÕt ngµo. Tõ thÕ thñ nµng ®· µo sang thÕ Mïa l¸ rông trong v−ên, C«i cót gi÷a chñ, mét cùc kh¸c cña lÇn ®Çu, nµng c¶nh ®êi cïng c¸c truyÖn ng¾n Trung bèc ch¸y tõ gãt ch©n ®Õn ®Ønh ®Çu, du, chiÒu m−a buån, Tr¸i chÝn mïa thu, chÝnh danh hay kh«ng chÝnh danh, tµ MÑ giµ, MÑ vµ con, MÊt ®iÖn, KiÓm, chó d©m hay kh«ng tµ d©m, chØ thÊy m×nh bÐ, con ng−êi, Mét chèn n−¬ng th©n, ®óng lµ m×nh trong t−ëng t−îng, tho¶ Heo may giã léng, Bå n«ng ë biÓn, m·n mét c¸ch hµi hoµ, s©u s¾c”. HoÆc Tr¨ng soi s©n nhá, Anh thî ch÷a kho¸, nh÷ng kh¸t khao ch¸y báng ®Õn cån Chän chång, Anh c¶ t«i, ng−êi sung cµo, gµo thÐt cña ®ßi hái ¸i ©n: “Nµng s−íng, Nî ®êi, Suèi m¬, G¸i cã con, nhí nh÷ng c¬n thÌm sau khi rêi §Ýnh 66
  9. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 2b-2007 §¹i häc Vinh PhÐp l¹ th−êng ngµy, §Êt mÇu, Nhan sèng” h«m nay mµ nã cßn “g¾n nèi víi s¾c ®µn bµ, Cá d¹i... lµ nh÷ng s¸ng t¸c m¹ch v¨n truyÒn thèng lµ chñ nghÜa thuéc lo¹i ®Æc s¾c nhÊt, gãp phÇn quan nh©n v¨n vµ t×nh yªu th−¬ng con ng−êi” träng “®Æt Ma V¨n Kh¸ng vµo ®éi ngò [8, tr. 197- 198]. V× vËy, bªn c¹nh phª nh÷ng c©y bót ®ang cã nhiÒu ®ãng gãp ph¸n, ®¶ ph¸ lèi sèng Ých kû, bu«ng th¶ theo nh÷ng dôc väng thÊp hÌn, ch¹y to lín vµo viÖc ®æi míi nÒn v¨n xu«i nghÖ thuËt cña d©n téc” [13, tr. 67]. theo ®ång tiÒn cña con ng−êi trong nÒn PhÇn lín nh÷ng t¸c phÈm ®¹t gi¶i kinh tÕ thÞ tr−êng, «ng cßn ph¸t hiÖn th−ëng Quèc gia vµ khu vùc cña Ma ®−îc søc m¹nh tiÒm tµng trong con ng−êi ViÖt vµ truyÒn thèng v¨n ho¸ tèt V¨n Kh¸ng lµ nh÷ng t¸c phÈm viÕt vÒ ®Ò tµi gia ®×nh hoÆc liªn quan mËt thiÕt ®Ñp cña d©n téc t¹o trô ®ì cho con ng−êi ®Õn vÊn ®Ò gia ®×nh nh− tiÓu thuyÕt vµ céng ®ång d©n téc. Nhµ v¨n th−êng Mïa l¸ rông trong v−ên, tËp truyÖn kh«ng kÕt téi nh©n vËt lÇm l¹c mµ kªu Tr¨ng soi s©n nhá. ChÝnh nhµ v¨n ®· gäi céng ®ång h·y quan t©m ®Õn c¸ tÝnh chän C«i cót gi÷a c¶nh ®êi lµm t¸c cña con ng−êi vµ cuéc sèng gia ®×nh. T¸c phÈm viÕt vÒ gia ®×nh cña «ng phÈm hay nhÊt trong sù nghiÖp s¸ng th−êng kÕt thóc t−¬i s¸ng, l¹c quan chø t¸c cña m×nh. Ngay c¶ nh÷ng t¸c phÈm kh«ng bi th¶m nh− trong t¸c phÈm cña thµnh c«ng viÕt vÒ ®Ò tµi kh¸c nh− §¸m c−íi kh«ng cã giÊy gi¸ thó, Ng−îc dßng Lª Lùu, Chu Lai, Trung Trung §Ønh n−íc lò, ThÇy KhiÓn, ThÇy cña chóng hoÆc d»ng xÐ, tr¶ gi¸ theo triÕt lý vay - tr¶ cña D¹ Ng©n. em, Tãc huyÒn mµu b¹c tr¾ng... vÊn ®Ò 4. Trong v¨n häc ViÖt Nam hiÖn gia ®×nh vÉn ®−îc thÓ hiÖn kh¸ s©u s¾c. ®¹i, ®Ò tµi gia ®×nh ®−îc c¸c nhµ v¨n Tù Gia ®×nh trë thµnh n¬i khëi ®Çu, n©ng lùc v¨n ®oµn quan t©m khai th¸c ®Ó ®ì, hoÆc ®o¹ ®µy, kÕt thóc bi kÞch cña ng−êi trÝ thøc. triÓn khai mÆt trËn chèng lÔ gi¸o phong XÐt trong mèi t−¬ng quan víi c¸c kiÕn. Trong v¨n häc c¸ch m¹ng ViÖt c©y bót s¸ng t¸c vÒ ®Ò tµi gia ®×nh ViÖt Nam 1945 - 1975 ®Ò tµi nµy cã phÇn bÞ Nam sau 1985 nh− Lª Lùu, D−¬ng sao l·ng. §iÒu ®ã kh«ng chØ thÓ hiÖn ë H−íng, Chu Lai, NguyÔn ThÞ Thu HuÖ, sè l−îng t¸c phÈm mµ cßn thÓ hiÖn ë D¹ Ng©n, NguyÔn Ngäc T−, §ç Hoµng c¸ch nh×n nhËn, thÓ hiÖn vÊn ®Ò gia DiÖu... th× Ma V¨n Kh¸ng nghiÔm ®×nh cña nhµ v¨n. Gia ®×nh kh«ng ®−îc nhiªn trë thµnh “chñ t−íng” trong viÖc nh×n nhËn tõ c¸c quan hÖ thuéc néi bé kh¬i l¹i nguån m¹ch viÕt vÒ ®Ò tµi gia gia ®×nh, quan hÖ gia ®×nh - x· héi mµ ®×nh vèn bÞ ng−ng ®äng gÇn nöa thÕ kû nh×n nhËn trªn lËp tr−êng giai cÊp, tõ trong v¨n häc ViÖt Nam hiÖn ®¹i. ¤ng lý t−ëng x· héi. Sau 1975, trong hoµn kh«ng chØ lµ ng−êi ®i tiªn phong trong c¶nh b×nh th−êng, v¨n häc n−íc ta ®æi míi t− duy nghÖ thuËt, ®æi míi ®Ò chuyÓn tõ c¶m høng sö thi hµo s¶ng tµi s¸ng t¸c, n¾m b¾t kÞp thêi nh÷ng sang c¶m høng ®¹o ®øc - thÕ sù. VÊn ®Ò vÊn ®Ò cÊp b¸ch x· héi ®Æt ra ®èi víi c¸ nh©n-c¸ thÓ ®−îc ®Æt lªn hµng ®Çu. ng−êi nghÖ sÜ cã l−¬ng t©m vµ tr¸ch §Ò tµi gia ®×nh trë thµnh mét ®Ò tµi lín nhiÖm mµ cßn ®Ó l¹i nh÷ng dÊu Ên trong v¨n häc ViÖt Nam ®−¬ng ®¹i, ®· riªng trong tõng thÓ lo¹i. Nh÷ng t¸c vµ ®ang ®−îc c¸c nhµ v¨n tr¨n trë, khai phÈm hay nhÊt cña Ma V¨n Kh¸ng th¸c. Tuy nhiªn, nh÷ng t¸c phÈm lín kh«ng chØ ®Èy ta vµo “dßng ®êi”, “m¹ch vÉn ®ang ë phÝa tr−íc. 67
  10. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 2b-2007 §¹i häc Vinh Nh− vËy, ®Ò tµi gia ®×nh tuy cã gãp phÇn ®−a v¨n häc ViÖt Nam ®i nh÷ng b−íc th¨ng trÇm theo tiÕn tr×nh ®óng quü ®¹o v¨n häc nh©n lo¹i, thùc lÞch sö, nhÊt lµ trong thêi kú vËn mÖnh sù trë thµnh mét ngµnh khoa häc vÒ con ®Êt n−íc ®−îc ®Æt lªn hµng ®Çu, nh−ng ng−êi, v× con ng−êi. cuèi cïng ®· hoµ vµo c¸c ®Ò tµi kh¸c, T I LIÖU THAM kh¶o [1] T¹ Duy Anh, Thiªn thÇn s¸m hèi, NXB Héi Nhµ v¨n, Hµ Néi, 2004. [2] §ç Hoµng DiÖu, Bãng ®Ì, NXB §µ N½ng, 2005. [3] Trung Trung §Ønh, TiÔn biÖt nh÷ng ngµy buån, NXB Héi Nhµ v¨n, Hµ Néi, 2003. [4] D−¬ng H−íng, BÕn kh«ng chång, NXB H¶i Phßng, 2004. [5] Ma V¨n Kh¸ng, TuyÓn tËp Ma V¨n Kh¸ng, NXB C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi, 2003. [6] TrÇn Hoµng Thiªn Kim, Nh÷ng cuéc “tæng kiÓm kª” cña nhµ v¨n Ma V¨n Kh¸ng, TiÒn phong chñ nhËt, Sè 43. [7] Chu Lai, Phè, NXB Hµ Néi, 1993. [8] Phong lª, VÉn chuyÖn v¨n vµ ng−êi, NXB V¨n ho¸ Th«ng tin, Hµ Néi, 1999. [9] Lª Lùu, Thêi xa v¾ng, NXB Héi Nhµ v¨n, Hµ Néi, 1996. [10] Lª Lùu, Hai nhµ, NXB Thanh niªn, Hµ Néi, 2000. [11] D¹ Ng©n, Gia ®×nh bÐ män, NXB Phô n÷, 2004. [12] Nguyªn Ngäc, V¨n xu«i sau 1975 thö th¨m dß ®«i nÐt vÒ qui luËt ph¸t triÓn, T¹p chÝ v¨n häc, sè 4 (1991), 9 -13. [13] L· Nguyªn, Khi nhµ v¨n ®µo bíi b¶n thÓ ë chiÒu s©u t©m hån, T¹p chÝ v¨n häc, Sè 9 (1999), 63- 72. [14] NguyÔn Ngäc T−, C¸nh ®ång bÊt tËn, NXB TrÎ, 2005. SUMMARY FAMILY TOPIC IN VIETNAMESE LITERATURE AFTER 1975 From analysing some typical literary works on family topic in Vietnammese literature after 1975, the article contributes to confirming that the topic is one of the great ones which writers are interested in writing and gain lot of successes. (a) Cao häc 12 Lý luËn v¨n häc, Tr−êng §¹i häc Vinh. 68
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

TL.01: Bộ Tiểu Luận Triết Học
207 tài liệu
1470 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
4=>1