intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Hành trình số phận con người cá nhân trong tiểu thuyết của Khái Hưng"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

95
lượt xem
12
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tuyển tập các báo cáo nghiên cứu khoa học hay nhất của trường đại học vinh năm 2009 tác giả: 2. Nguyễn Quốc Anh, Hành trình số phận con người cá nhân trong tiểu thuyết của Khái Hưng.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Hành trình số phận con người cá nhân trong tiểu thuyết của Khái Hưng"

  1. h nh tr×nh sè phËn con ng−êi c¸ nh©n ... Kh¸i H−ng, tr. 10-16 n. q. anh hµnh tr×nh sè phËn con ng−êi c¸ nh©n trong tiÓu thuyÕt cña Kh¸i H−ng nguyÔn quèc anh (a) Tãm t¾t. Bµi viÕt ph©n tÝch sù miªu t¶ ch©n thùc cña tiÓu thuyÕt Kh¸i H−ng vÒ hµnh tr×nh sè phËn cña con ng−êi c¸ nh©n trong lßng x· héi ViÖt Nam nh÷ng n¨m 30, 40 cña thÕ kû XX. Con ng−êi c¸ nh©n tõ chç h¨m hë kh¼ng ®Þnh ®· dÇn r¬i vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng, bÕ t¾c, vµ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®· diÔn ra mét c¸ch cã quy luËt. Th«ng qua viÖc thÓ hiÖn vÊn ®Ò nµy, Kh¸i H−ng ®· tù chøng tá kh¶ n¨ng bao qu¸t hiÖn thùc s¾c s¶o còng nh− nhiÖt t©m dïng ngßi bót ®Ó can dù vµo c¸c vÊn ®Ò x· héi cña m×nh. 1. Cïng víi NhÊt Linh, Kh¸i H−ng ®−êng. Tõ bì ngì hµo høng buæi ®Çu, c¸i t«i nhanh chãng ®i ®Õn sù kh¼ng lµ nhµ v¨n chñ chèt vµ cã s¸ng t¸c dåi ®Þnh m×nh mét c¸ch quyÕt liÖt trong c« dµo nhÊt cña Tù lùc v¨n ®oµn (TLV§). ®¬n, b»ng c« ®¬n, vµ, cuèi cïng, gi¶i ¤ng s¸ng t¸c ë nhiÒu thÓ lo¹i, nh−ng tho¸t c« ®¬n b»ng sù trë vÒ trong vßng thÓ lo¹i chÝnh vµ tiªu biÓu nhÊt lµ tiÓu tay ªm Êm cña c¸i ta’’ [3, tr. 197]. Nh×n thuyÕt. TiÓu thuyÕt cña nhµ v¨n thÓ réng ra, vÊn ®Ò hµnh tr×nh cña con hiÖn râ môc ®Ých, t«n chØ cña TLV§, ®· ng−êi c¸ nh©n kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo tiÕn tr×nh hiÖn mang tÝnh chÊt ®¬n lÎ chØ ®−îc thÓ hiÖn ®¹i ho¸ v¨n xu«i ViÖt Nam giai ®o¹n trong nÒn v¨n häc ViÖt Nam nh÷ng 1932-1945. Trong v¨n xu«i TLV§ vµ n¨m 30 cña thÕ kû XX. Sù xuÊt hiÖn con tiÓu thuyÕt cña Kh¸i H−ng, ta nhËn ng−êi c¸ nh©n lµ mét hiÖn t−îng cã tÝnh thÊy c¸c nhµ v¨n rÊt chó ý thÓ hiÖn phæ biÕn diÔn ra trong ph¹m vi v¨n häc cuéc sèng cña con ng−êi c¸ nh©n. toµn thÕ giíi. Con ng−êi c¸ nh©n lµ con Nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ tiÓu thuyÕt cña ®Î cña x· héi t− s¶n, nã ra ®êi khi ®· Kh¸i H−ng trªn vÊn ®Ò hµnh tr×nh sè héi tô ®Çy ®ñ nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt phËn con ng−êi c¸ nh©n chóng ta sÏ cã vµ sè phËn cña nã th¨ng trÇm theo sù dÞp hiÓu s©u h¬n tiÓu thuyÕt cña Kh¸i biÕn ®éng kh«ng ngõng cña ®iÒu kiÖn H−ng còng nh− tiÓu thuyÕt cña TLV§ lÞch sö x· héi. TiÓu thuyÕt TLV§, ®Æc ®ång thêi còng cã c¸i nh×n kh¸ch quan biÖt lµ tiÓu thuyÕt cña Kh¸i H−ng còng h¬n vÒ dßng v¨n häc th−êng ®−îc gäi lµ ®· miªu t¶ hµnh tr×nh sè phËn cña con “l·ng m¹n” ë giai ®o¹n 1932-1945, nhÊt ng−êi c¸ nh©n mét c¸ch kh¸ ch©n thùc, lµ ë khÝa c¹nh ph¶n ¸nh hiÖn thùc. cho phÐp ta hiÓu ra ®−îc nhiÒu vÊn ®Ò 2. Khi nãi vÒ hµnh tr×nh cña c¸i t«i cña hiÖn thùc x· héi ViÖt Nam trong c¸ nh©n trong trong phong trµo Th¬ nöa ®Çu thÕ kû XX. míi, §ç Lai Thuý ®· kh¸i qu¸t: “C¸i t«i 3. Lóc míi ra ®êi, con ng−êi c¸ nh©n c¸ nh©n ®« thÞ kh«ng ph¶i lµ nhÊt trong tiÓu thuyÕt Kh¸i H−ng h¨m hë, thµnh bÊt biÕn. Nã còng næi tr«i vµ biÕn h¸o høc kh¼ng ®Þnh søc m¹nh cña ®æi trªn dßng thêi gian lÞch sö. ChØ m×nh. Con ng−êi c¸ nh©n ®èi lËp víi gia trong kho¶ng m−êi l¨m n¨m, 1930- ®×nh, ®oµn thÓ ®Ó phanh phui c¸i xÊu 1945, d−êng nh− nã ®· ®i trän mét ®o¹n NhËn bµi ngµy 25/3/2009. Söa ch÷a xong 08/4/2009. 10
  2. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVIIi, sè 2b-2009 tr−êng §¹i häc Vinh xa, lçi thêi cña lÔ gi¸o phong kiÕn. X· tõ chèi lµm vî lÏ cña Léc, th¼ng th¾n héi phong kiÕn víi nh÷ng lÔ gi¸o, hñ tôc nãi lªn nh÷ng suy nghÜ cña m×nh vÒ lÏ hµ kh¾c ®· trãi buéc tù do cña con sèng. Cuéc sèng h¹nh phóc cña chÞ em ng−êi trong hµng chôc thÕ kû. Nh÷ng Mai víi ®øa con kh¸u khØnh ®· chøng n¨m 30 cña thÕ kû XX, nÒn v¨n minh minh cho nh÷ng lý lÏ ®óng ®¾n cña ph−¬ng T©y ®· trµn vµo n−íc ta nh− nµng. Cho ®Õn Tho¸t ly, bé mÆt ghª tëm mét luång giã míi. Do ¶nh h−ëng cña cña ®¹i gia ®×nh phong kiÕn cïng víi v¨n minh ph−¬ng T©y, con ng−êi lóc mét nÒn lu©n lý ph¶n ®éng ®· ®−îc ph¬i bÊy giê nh− chît bõng tØnh ý thøc c¸ bµy, khi quyÒn lùc trong gia ®×nh ®· r¬i nh©n. Hä thÊy vai trß c¸ nh©n cña m×nh vµo tay ng−êi d× ghÎ tµn ¸c, nhiÒu m−u lµ rÊt to lín ®èi víi sù ph¸t triÓn cña x· ma ch−íc quû. Hång (®øa con g¸i må c«i héi. ý thøc ®−îc sø mÖnh lÞch sö cña mÑ) téi nghiÖp ®· trë thµnh n¹n nh©n, m×nh, con ng−êi c¸ nh©n trong TLV§ ra thµnh con måi ®Ó cho mô d× ghÎ mÆc ®êi vµ n¾m lÊy sø mÖnh cao c¶ lµ ®Êu søc ®µy ®o¹, khñng bè tinh thÇn. Ng−êi tranh kh«ng khoan nh−îng víi lÔ gi¸o, cha nhu nh−îc, mÊt hÕt quyÒn lùc chØ hñ tôc phong kiÕn, cëi trãi vµ gi¶i oan biÕt a dua víi vî lÏ ®Ó dµy vß ®øa con cho nh÷ng sè phËn Ðo le bÞ k×m kÑp g¸i ®¸ng th−¬ng cña m×nh. H×nh ¶nh trong hñ tôc vµ ®ãi nghÌo. mô d× ghÎ hiÖn lªn trong truyÖn ch¼ng Trong nh÷ng tiÓu thuyÕt ®Çu tiªn kh¸c g× mét con yªu tinh víi bé mÆt xÊu cña Kh¸i H−ng, con ng−êi c¸ nh©n béc xÝ lu«n che ®Ëy b»ng c¸i mÆt n¹ ®¹o ®øc lé nhiÒu mÆt tÝch cùc: hä lµ nh÷ng chiÕn gi¶. Bµ c¨m ghÐt Hång, kh«ng muèn sÜ ®Êu tranh kh«ng mÖt mái cho t×nh thÊy Hång sung s−íng trong gia ®×nh yªu vµ h¹nh phóc gia ®×nh; hä lµ nh÷ng m×nh. Bµ lång lén ghen tøc khi Hång cã c« g¸i míi, cã häc thøc, th«ng minh, cã c¬ héi tho¸t ly khái gia ®×nh ®Ó x©y nhan s¾c, v× sè phËn x« ®Èy mµ ph¶i dùng h¹nh phóc. Bµ mõng thÇm khi sèng trong hoµn c¶nh Ðo le, trë thµnh nghe tin ng−êi chång høa h«n cña Hång nh÷ng n¹n nh©n trong c¸c gia ®×nh ®ang häc ë Ph¸p bçng d−ng l¨n ra chÕt. phong kiÕn. Mai trong Nöa chõng xu©n Bµ lÊy c¸i viÖc c¹o r¨ng tr¾ng cña Hång lµ mét c« g¸i nh− thÕ. Trong hoµn c¶nh ra lµm ®Çu ®Ò cho c©u chuyÖn cña cha mÑ mÊt sím, Mai mét m×nh quyÕt m×nh. Bµ ®· gi¨ng cho Hång mét c¸i nu«i em ¨n häc nªn ng−êi, dï cã ph¶i bÉy nguy hiÓm vµ sung s−íng ngåi chê b¸n hÕt tµi s¶n cha mÑ ®Ó l¹i. Råi c« ®øa con g¸i ng©y th¬ b−íc vµo c¸i bÉy gÆp Léc - mét trÝ thøc T©y häc cã lßng gi¨ng s½n cña m×nh. Bµ mØm c−êi tù tèt - ®· ®−a tay cøu chÞ em nµng tho¸t nhñ: “Con bÐ nµy s¾p chÕt råi, bµ sÏ cho khái thñ ®o¹n cña Hµn Thanh - mét chÕt h¼n”. Ph¶i sèng trong c¸i gia ®×nh träc phó ë n«ng th«n. C¶m ®éng tr−íc khñng khiÕp Êy, Hång lu«n gÆp ¸c tÊm lßng hµo hiÖp cña Léc, Mai ®em méng vµ lu«n khao kh¸t tho¸t ®−îc lßng yªu Léc vµ hai ng−êi x©y dùng tæ khái gia ®×nh Êy cµng nhanh cµng tèt. Êm riªng. Nh−ng thÕ lùc phong kiÕn “Nµng chØ t−ëng tíi mét ®iÒu. Tho¸t ly kh«ng ®Ó cho nµng dÔ dµng cã ®−îc gia ®×nh dï cã ph¶i hy sinh danh dù h¹nh phóc. Bµ ¸n (mÑ Léc) ng−êi ®¹i còng cam. Huèng hå l¹i chØ hy sinh diÖn cho nÒn lu©n lý cò ®· dïng ®Õn danh dù cho ng−êi m×nh yªu!”. Hång bá nh÷ng m−u m« nham hiÓm, th©m ®éc nhµ ra ®i víi mét quyÕt t©m vµ mét suy ®Ó chia rÏ ®«i thanh niªn trÎ. §øng nghÜ t¸o b¹o: “Hai ng−êi sÏ lÊy nhau dï tr−íc t×nh thÕ bi ®¸t, Mai ®· kiªn quyÕt «ng ph¸n b»ng lßng hay kh«ng b»ng 11
  3. h nh tr×nh sè phËn con ng−êi c¸ nh©n ... Kh¸i H−ng, tr. 10-16 n. q. anh lßng còng mÆc kÖ. V¶ cÇn ph¶i c−íi xin xin, sù lÊy nhau theo lÔ nghi kh«ng ®ñ míi lÊy nhau ®−îc? Cèt yªu nhau, yªu søc m¹nh gi÷ næi ë trong bæn phËn mét nhau thµnh thùc lµ ®ñ råi…”. Sù ph¶n ng−êi ®µn bµ qu¸ tù do, sèng ®êi phãng kh¸ng cña Hång ®èi víi gia ®×nh chÝnh ®·ng nh− nµng”; “Nµng nh− hiÓu lê mê lµ sù ph¶n kh¸ng cña c¸i t«i c¸ nh©n cã r»ng, trõ nh÷ng kho¸i l¹c h»ng ngµy ra, ý thøc s©u s¾c vÒ cuéc sèng tù do, c¨m nµng kh«ng cßn nªn hy väng nh÷ng phÉn cuéc sèng tï tóng ®µy ®o¹, quyÕt h¹nh phóc ®©u ®©u. Gia ®×nh? Mét t©m x©y dùng cho m×nh mét cuéc sèng ng−êi nh− nµng kh«ng cã quyÒn t−ëng h¹nh phóc bªn cuéc sèng ng−êi m×nh ®Õn gia ®×nh. Sù m¬ −íc cña nµng ®· yªu th−¬ng. Tho¸t ly lµ tiÕng nãi m¹nh qu¸ muén”. §Ó tho¸t khái cuéc sèng thùc t¹i, TuyÕt ®· cã lóc nghÜ ®Õn viÖc mÏ, døt kho¸t cña con ng−êi c¸ nh©n “®o¹n tuyÖt” víi hñ tôc phong kiÕn. C¸i cïng Ch−¬ng ®Õn sèng ë mét n¬i hÎo chÕt cña Hång ë cuèi t¸c phÈm lµ tiÕng l¸nh ®Ó h−ëng mét cuéc sèng ªm ®Òm, l−¬ng thiÖn. Nh−ng råi TuyÕt l¹i sî c¸i chu«ng thøc tØnh cho nh÷ng ai cßn ¶o c¶nh nghÌo ®ãi, nheo nhãc, bËn bÞu vÒ t−ëng cã thÓ b¾t tay ®Ó hoµ gi¶i víi thÕ lùc phong kiÕn hñ b¹i. bÇy con ®«ng ®óc. C« c¸u b¼n tù hái: “Mét ng−êi ®· lÇm lçi mét lÇn th× kh«ng 4. B−íc vµo nh÷ng n¨m cËn kÒ c¸ch thÓ sung s−íng ®−îc n÷a ch¨ng?”. Khi m¹ng Th¸ng T¸m 1945, “c¸i t«i” c¸ nghÜ vÒ sù c¶i ho¸ cña m×nh, TuyÕt nh©n b−íc qua thêi kú h¨m hë buæi ®Çu ph©n tÝch: “Th× ng−êi ta nh− thÕ c¶ ®· ®Ó r¬i vµo khñng ho¶ng, th−êng xuyªn sao? Ch¸n v¹n g¸i giang hå trë nªn sèng víi c¨n bÖnh hoµi nghi. C¸c nhµ nh÷ng bµ tr−ëng gi¶”. TuyÕt khinh bØ th¬ míi ®· thÓ nghiÖm ®iÒu nµy mét nh÷ng kÎ gi¶ dèi, nh÷ng bän ®¹o ®øc c¸ch s©u s¾c. Hµnh tr×nh sè phËn cña quª mïa. TuyÕt mØm c−êi tù nhñ: “Chµ! c¸i t«i c¸ nh©n trong trong Th¬ míi, Mét liÒu ba b¶y còng liÒu, cÇm nh− con còng kh«ng kh¸c hµnh tr×nh sè phËn trÎ ch¬i diÒu ®øt d©y!”. TuyÕt muèn rêi cña con ng−êi c¸ nh©n trong tiÓu thuyÕt bá ngay nhµ Ch−¬ng mµ ®i, l¨n lén víi TLV§ nãi chung vµ tiÓu thuyÕt cña cuéc ®êi m−a giã. “TiÕng gäi ë chèn xa Kh¸i H−ng nãi riªng. Tuy nhiªn nÕu x¨m huyÒn bÝ nh− l¹i ®Õn lµm rung nh− Th¬ míi thÓ hiÖn cuéc sèng con ®éng t©m hån phiªu l−u cña nµng”. C¸i ng−êi c¸ nh©n ë khÝa c¹nh con ng−êi bi kÞch cña TuyÕt lµ kh«ng thÓ sèng t©m linh th× v¨n xu«i TLV§ nãi chung ®−îc trong mét gia ®×nh qu¸ ªm ®Òm, vµ tiÓu thuyÕt Kh¸i H−ng nãi riªng tËp ®¬n ®iÖu gîi sù nh¹t nhÏo buån ch¸n trung miªu t¶ bi kÞch cña con ng−êi c¸ mÆc dÇu biÕt r»ng phã th©n cho cuéc nh©n ë khÝa c¹nh con ng−êi ®êi t−. ®êi m−a giã còng chØ ®Ó ®µy ®o¹ tÊm TuyÕt trong §êi m−a giã lµ mét th©n, nh−ng “Thµ liÒu th©n víi mét ®êi ng−êi th«ng minh nh¹y c¶m, v× thÕ c« m−a giã, khæ së, ®ª tiÖn nµng cho cßn kh«ng ph¶i kh«ng ý thøc ®−îc cuéc sèng h¬n lµ sèng m·i víi c¸i ®êi lõa dèi, bªn vµ t−¬ng lai cña m×nh. Nh−ng c« g¸i c¹nh mét ng−êi mµ nµng ®· c¹n t×nh nµy ®· “bÞ nh÷ng dôc väng vµ thó vui yªu vµ trong gia ®×nh b×nh tÜnh, ªm Êm kho¸i l¹c hµng ngµy l«i kÐo nh− khóc gç nã lu«n nh¾c nµng nhí r»ng ®Þa vÞ cña lÒnh bÒnh bÞ dßng n−íc ch¶y xu«i l«i nµng kh«ng ph¶i ë ®©y”. Trong cuéc gÆp gì lÇn cuèi víi Ch−¬ng khi TuyÕt ®· tµn kÐo ®i n¬i v« ®Þnh…”. Nªn khi Ch−¬ng t¹ vµ Ch−¬ng vÉn më réng lßng th−¬ng ®Ò nghÞ c−íi TuyÕt th× nµng chØ im lÆng tha thø, TuyÕt tù thÊy xÊu hæ tñi nhôc, vµ suy nghÜ, “nµng biÕt r»ng sù c−íi . 12
  4. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVIIi, sè 2b-2009 tr−êng §¹i häc Vinh thÊy m×nh kh«ng xøng ®¸ng víi lßng tèt mét c¸i g× th× tÊt lµ nång nµn ghª gím”. cña Ch−¬ng. TuyÕt vÉn ph¶i ra ®i dÊn Råi khi TuyÕt bá chµng ra ®i, linh hån th©n vµo ®êi m−a giã. T¸c gi¶ ®· miªu cña Ch−¬ng còng ®i nèt: “Trong hai t¶ hµnh ®éng ®ã víi niÒm xãt xa cho n¨m, thØnh tho¶ng chµng vÉn t×m sù mét c« g¸i ®· trãt sèng mét ®êi phãng quªn ë trong lßng b¹n g¸i mét ®ªm, ®·ng truþ l¹c. Theo Hµ Minh §øc: “Khi nh−ng t×nh h÷ng hê cña bän tôc t»n chØ miªu t¶ TuyÕt, Kh¸i H−ng vµ NhÊt lµm cho chµng thªm nhí tíi ng−êi t×nh Linh ®· tá ra tõng tr¶i khi thÓ hiÖn cò. Råi cµng ngµy cµng ch¸n n¶n, phiÒn nh÷ng mÆt phøc t¹p cña mét nh©n vËt muén, chµng ®· quay vÒ c¸i ®êi l¹nh n÷ cã tÝnh c¸ch næi lo¹n theo h−íng suy lïng, tr¬ träi ngµy x−a”. ®åi cña x· héi hiÖn ®¹i. KÕt thóc t¸c Kh¸c víi bi kÞch cña TuyÕt trong phÈm §êi m−a giã, c¸c t¸c gi¶ ®· dù §êi m−a giã, Nam trong §Ñp cïng víi b¸o tÝnh phæ biÕn cña lo¹i nh©n vËt ®¸m b¹n bÌ ¨n ch¬i phãng ®·ng l¹i r¬i nµy. Xu h−íng ch¬i bêi truþ l¹c, lÊy l¹c vµo mét bi kÞch kh¸c. Nam lµ mét nghÖ thó lµm môc ®Ých cña cuéc sèng, sèng sÜ say mª, t«n thê c¸i “®Ñp”, chØ v× nã lµ h«m nay kh«ng cÇn ®Õn ngµy mai, sèng ®Ñp vµ thùc hiÖn c¸i triÕt lý Êy trong ®êi sung s−íng cho m×nh kh«ng cÇn ®Õn sèng cña m×nh. Nam sèng gi÷a ®¸m ng−êi kh¸c, ®· thÊm nhiÔm vµo líp nghÖ sÜ x« bå, kÎ th× lÊy nghÖ thuËt lµm thanh niªn thêi ®¹i. §¸m thanh niªn tô ph−¬ng tiÖn ®Ó lµm giµu, kÎ th× ch×m tËp trong cuéc r−îu ®· ®Ò x−íng lý ngËp trong ®êi th−êng lam lò, tÎ nh¹t, thuyÕt ®ã “Xin ai nÊy uèng c¹n víi t«i nhá nhen, “kÎ th× v« lý t−ëng duy chØ cã cèc r−îu. Cßn nh− c©u chuyÖn c« TuyÕt mét lý t−ëng chÝnh ®¸ng vµ cã thÓ tíi nµo ®ã cña hai anh ®©y th× xin hai anh mét c¸ch dÔ dµng, ®ã lµ lý t−ëng ¨n, xÕp mau l¹i cho. Sèng ngµy nay nhí chi uèng, nh¶y”. Riªng Nam th× say mª ngµy x−a, t−ëng chi ®Õn ngµy mai. C« nghÖ thuËt, “vÏ cÇn cho chµng nh− ¨n, TuyÕt Êy chÕt ®i ®· cã c« TuyÕt kh¸c uèng. Cã khi h¬n. V× m¶i vÏ chµng cã ®Ñp, xinh t−¬i h¬n, ph¶i kh«ng c¸c thÓ quªn ¨n. Nh−ng kh«ng mét l¹c thó em ?” [2, tr. 235]. Kh«ng biÕt råi sau c¸i g×, kh«ng mét søc m¹nh g× l«i kÐo chµng chÕt v« nghÜa cña TuyÕt, bÞ kÞch Êy sÏ ®i ®©u, mét khi chµng ®øng tr−íc mét ®Õn víi ai ®©y trong ®¸m ch¬i bêi, truþ c¸i khung c¨ng v¶i ®Æt trªn gi¸, c¸i l¹c Êy? Ch−¬ng tõ mét «ng gi¸o ®¹o b¶ng mµu cÇm trªn tay”. Nam say mª m¹o, sèng khu«n khæ, bÞ ¸m ¶nh bëi vÏ nh− thÕ nh−ng l¹i kh«ng biÕt vÏ ®Ó viÖc ng−êi yªu ph¶n béi ®i lÊy chång, nh»m môc ®Ých g× ngoµi nhu cÇu gi¶i chµng sinh ra ghÐt phô n÷. §−îc Thu trÝ: “VÏ xong nã lµ khung v¶i b«i tr¬n. con g¸i bµ phñ ®em lßng quyÕn luyÕn §em b¸n, ®em cho hay ®em vøt còng nh−ng chµng vÉn hê h÷ng. Cuéc ®êi cña thÕ th«i. Nã nh− mét ng−êi con g¸i. Ch−¬ng bçng xoay chuyÓn hoµn toµn, tõ Ng−êi con g¸i Êy mét h«m m×nh gÆp chç ghÐt cay ghÐt ®¾ng phô n÷, Ch−¬ng mÆt, vµ m×nh ao −íc t×m tßi c¸i l¹, c¸i ®æi ra si mª TuyÕt, “nghiÖn TuyÕt… ®Ñp. C¸i ®Ñp c¸i l¹ mét khi ®· thÊy, hay nghÜa lµ nghiÖn c¸i thó nhôc dôc còng t−ëng thÊy th× cßn g× n÷a? Sù thùc hiÖn nh− vµi anh em, ban bÌ nghiÖn thuèc ra vµ méng ¶o tan ®i”. Theo ®uæi c¸i ®Ñp phiÖn, nghiÖn ®i h¸t”. Trong ®¸m b¹n nhÊt thêi, Nam cho r»ng “Lµm g× cã c¸i bÌ ®· cã ng−êi nhËn xÐt Ch−¬ng: ®Ñp tuyÖt ®Ých…”, “C¸i ®Ñp g× mµ kh«ng “Nh÷ng ng−êi hiÒn lµnh, bÏn lÏn, l·nh tho¸ng qua…”. Nam nghÜ: “ë ®êi lµm g× ®¹m nh− Ch−¬ng mµ khi ®· ham mª cã viÖc quan träng, lµm g× cã viÖc thiªng 13
  5. h nh tr×nh sè phËn con ng−êi c¸ nh©n ... Kh¸i H−ng, tr. 10-16 n. q. anh yªn æn, h¹nh phóc. Trong khi Lan lµ c« liªng (…). ë ®êi chØ cã hiÖn t¹i. BiÕt g¸i trong tr¾ng, chØ nghÜ ®Õn mét ng−êi h−ëng hiÖn t¹i h¬n ng−êi kh¸c, ®ã lµ c¸i ®µn «ng duy nhÊt lµ chång m×nh th× h¬n ®êi cña nghÖ sÜ”. V× quan niÖm Êy Nam “®· bao lÇn chµng lµm c¸i viÖc Êy nªn Nam kh«ng lËp gia ®×nh ®Ó sèng tù víi biÕt bao c« g¸i kh¸c, nµo chµng cã do h−ëng thô l¹c thó. Nam tù biÖn hé nghÜ tíi sù thiªng liªng nh− Lan ®©u!”. cho t− t−ëng cña m×nh r»ng: “Chóng ta V× thÕ khi gÆp Trinh (b¹n Lan) Nam l¹i v× nghÖ thuËt mµ hy sinh ¸i t×nh cña t×m ®−îc nguån c¶m høng s¸ng t¸c míi. chóng ta. Rµng buéc mét nghÖ sÜ vµo Lý gi¶i bi kÞch cña con ng−êi c¸ trong mét gia ®×nh tøc còng ®em mét nh©n trong §Ñp, Phan Cù §Ö cho r»ng: c©y ®a trång vµo chiÕc chËu sø…”. Theo Kh¸i H−ng còng kh«ng giÊu diÕm t×nh Nam, v−íng m¾c vµo gia ®×nh víi tr¹ng bÕ t¾c, tuyÖt väng cña líp nghÖ sÜ nh÷ng lo toan tÇm th−êng th× kh«ng sèng kh«ng cã lý t−ëng. Hä “suèt ®êi cßn m¬ t−ëng theo ®uæi nghÖ thuËt b¨n kh¨n khæ së muèn quªn mµ kh«ng ®−îc. Nam nghÜ vÒ gia ®×nh KÕ: “Nam l¬ quªn ®−îc”. Hä ch×m ®¾m trong “c¸i ®êi ®·ng ng¾m tranh vµ c¸i ®êi buån tÎ cña h¾c ¸m, c¸i ®êi nång nùc trong men ng−êi b¹n lÇn lÇn vÏ ra trªn bøc tranh r−îu vµ u mª trong khãi thuèc phiÖn” t−ëng t−îng. §ã lµ mét ®êi nghÖ sÜ. ®Ó “®i tõ ch¸n n¶n nµy ®Õn ch¸n n¶n Kh«ng, ®ã chØ lµ mét ®êi, mét ®êi tÇm kh¸c vµ thÊt väng cø Ên m·i ch×m vµo th−êng n÷a. Cã mét gia ®×nh ®«ng ®óc thÊt väng”. §Çu ®¹i chiÕn lÇn thø hai, mµ ng−êi ta ph¶i lµm viÖc vÊt v¶ ®Ó Kh¸i H−ng cã tham gia nh÷ng ®¶ng nu«i sèng th× ng−êi ta cßn m¬ t−ëng, ph¸i th©n NhËt cho nªn ë cuèi t¸c theo ®uæi nghÖ thuËt sao ®−îc”. D−êng phÈm, cã lóc t¸c gi¶ ®· muèn ®−a ra nh− Nam ®· thÊy sî h·i vµ h×nh dung mét lêi ®Ò nghÞ, mét ph−¬ng h−íng gi¶i ra c¸i bi kÞch cña ng−êi nghÖ sÜ vÒ g¸nh quyÕt t×nh tr¹ng bÕ t¾c cho líp v¨n nÆng c¬m ¸o - c¸i bi kÞch mµ nh©n vËt nghÖ sÜ l·ng m¹n ®−¬ng thêi. Nh©n vËt Hé trong §êi thõa vµ §iÒn trong Tr¨ng Ngäc cã lÏ phÇn nµo lµ Kh¸i H−ng, tuy s¸ng cña Nam Cao ®· tõng ®au ®ín Nam còng lµ mét nh©n vËt ®−îc nhµ nÕm tr¶i. Tr¸nh ®−îc c¸i bi kÞch ®ã v¨n tr×u mÕn. Ngäc t©m sù víi Nam: nh−ng Nam l¹i lµ mét kÎ ch¹y theo c¸i “Mét ®»ng t×m quªn cã lÏ v× buån, mét ®Ñp kh«ng cã ®iÓm dõng. Khi gÆp Lan, ®»ng t×m sèng mét ®êi thÓ chÊt phong s¾c ®Ñp vµ vÎ ng©y th¬ cña Lan ®· gióp phó cã lÏ còng v× buån. Gi¸ ®õng ai Nam t×m ®−îc nguån c¶m høng s¸ng buån c¶ th× sÏ kh«ng cã tiÓu thuyÕt. Mµ t¸c “míi mÎ vµ mªnh m«ng”, “lÇn nµy lµ muèn kh«ng buån th× tÊt ph¶i cã mét lý lÇn ®Çu chµng nhËn thÊy thÕ vµ hiÓu t−ëng ®Ó theo ®uæi. ChÝnh Nam ®· ®i r»ng h¬n hai th¸ng thiÕt tha víi nghÖ theo con ®−êng Êy, con ®−êng ®uæi theo thuËt ®ã lµ ¶nh h−ëng cña cÆp m¾t mü c¸i ®Ñp nªn chµng Ýt b¨n kho¨n vµ tù nh©n”. Nam vèn lµ mét kÎ vèn −a sèng tin h¬n nh÷ng ng−êi b¹n cña m×nh. cuéc sèng tù do, nay ph¶i bã buéc vµo Nh−ng bÕ t¾c vÉn hoµn toµn bÕ t¾c… trong cuéc sèng gia ®×nh, nghÖ thuËt Líp nghÖ sÜ trong tiÓu thuyÕt cña Kh¸i cña chµng bÞ tiªu mßn. Nam l¹i ph¶i H−ng ch¸n n¶n víi cuéc ®êi thùc t¹i, ®au ®Çu v× sù ghen tu«ng dµy vß cña sèng kh«ng cã lý t−ëng nªn t×m sù quªn Lan. Sù kh¸c biÖt vÒ lèi sèng, vÒ quan l·ng trong nghÖ thuËt vµ ho¹t ®éng niÖm gi÷a Nam vµ Lan ®· lµm cho cuéc nghÖ thuËt cña hä thùc ra còng lµ mét sèng cña hä trë nªn c¨ng th¼ng, bÊt sù tho¸t ly. NghÖ thuËt vÞ nghÖ thuËt, hoµ, kh«ng cho hä h−ëng mét cuéc sèng 14
  6. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVIIi, sè 2b-2009 tr−êng §¹i häc Vinh nghÖ thuËt t¸ch rêi sù nghiÖp c¸ch Bµn vÒ tiÓu thuyÕt B¨n kho¨n, Ng« m¹ng cao c¶ cña quÇn chóng, tho¸t ly V¨n Th− ®−a ra nhËn xÐt: “Râ rµng khái nh÷ng vÊn ®Ò nãng hæi ®Æt ra cµng ®i s©u vµo thÕ giíi c¸i t«i ta cµng trong cuéc sèng th× kh«ng thÓ tr¸nh thÊy l¹nh. Nã b¬ v¬ thiÕu thèn t×nh khái r¬i vµo t×nh tr¹ng bÕ t¾c vµ suy ng−êi. Nã gi¶ dèi truþ l¹c, v« lu©n. TiÓu ®åi…” [1, tr. 950]. thuyÕt B¨n kho¨n qu¶ lµ bøc tranh Bi kÞch cña hai cha con C¶nh trong sinh ®éng vÒ t×nh tr¹ng truþ l¹c cña líp B¨n kho¨n còng lµ bi kÞch cña mét sèng thanh niªn trÝ thøc, kÓ c¶ trung niªn phãng ®·ng. Cuéc sèng ¨n ch¬i truþ l¹c tr−íc C¸ch m¹ng” [4, tr. 140]. T¸c phÈm cña C¶nh cã ¶nh h−ëng phÇn nµo tõ còng thÓ hiÖn nçi b¨n kho¨n cña nhµ ng−êi cha sèng bu«ng th¶ cña m×nh. v¨n, ch−a biÕt ph¶i lµm g× tr−íc t×nh “ThØnh tho¶ng «ng ThiÖn (tøc Thanh tr¹ng phæ biÕn ®ã cña thanh niªn ®−¬ng §øc) l¹i ®−a vÒ mét ng−êi con g¸i råi thêi. C¸i bi kÞch khñng ho¶ng ®ã cña ®ïa bìn Çm Ü víi ng−êi Êy ë phßng bªn con ng−êi c¸ nh©n chØ ®−¬c gi¶i phãng c¹nh s¸t t−êng víi phßng c¸c con”. “C¸i khi c¸i t«i c¸ nh©n, c¸ thÓ nhËn ra vµ ®êi sèng Êy kÐo dµi h¬n hai n¨m, mét quay trë vÒ hßa nhËp chung vµo c¸i ta ®êi nhiÔu lo¹n v« gia ®×nh gi¸o dôc, v« cña céng ®ång, d©n téc ®Ó tiÕp thªm søc gia ®×nh lu©n lý ®i song song víi mét m¹nh. ®êi hoµn toµn cã trËt tù”. Bi kÞch cña Ta cã thÓ vÝ con ng−êi c¸ nh©n nh− C¶nh lµ bi kÞch cña kÎ kh«ng t×m thÊy ý mét ®øa trÎ hån nhiªn trong s¸ng bì nghÜa ®Ých thùc cña cuéc sèng, sèng ngì tr−íc cuéc ®êi. §Õn thêi kú khñng ch¸n n¶n ®¾m m×nh trong truþ l¹c ®Ó ho¶ng vÒ t©m lý, nã c¶m thÊy c¸i t«i cña quªn hÕt thùc t¹i ®¸ng hoµi nghi ch¸n nã lµ lín nhÊt. Nã muèn kh¼ng ®Þnh n¶n. Cßn vÒ nh©n vËt Ch−¬ng, ®· cã lóc m×nh lµ ng−êi lín, mµ sù kh¼ng ®Þnh ®ã Ch−¬ng hèi hËn vµ quyÕt söa m×nh cã lóc kh¸ kú quÆc, ngé nghÜnh. Nã tù nh−ng gÆp H¶o - mét nhan s¾c hÊp dÉn, ®èi lËp m×nh víi gia ®×nh vµ muèn tho¸t mª hoÆc - Ch−¬ng l¹i quay vÒ víi lèi khái gia ®×nh ®Ó ra ®i kiÕm t×m tù do, sèng cò ®Ó råi gi÷a hai cha con n¶y sinh t×m kiÕm nh÷ng ®iÒu míi l¹. Nh−ng råi xung ®ét v× yªu cïng mét ng−êi. §Ó lµm mÊt ®i chç dùa, méng −íc tan tµnh, nã ®Ñp lßng ng−êi yªu, ®Ó trang tr¶i t×nh thÊy hôt hÉng, b¬ v¬, ®µnh ph¶i quay phÝ, Ch−¬ng ®· b¸n c¸i vi la mµ cha ®· trë vÒ ®oµn tô víi gia ®×nh trong c¸i ta mua cho ë SÇm S¬n ®Ó s¾m « t«. KÕt chung cña céng ®ång. qu¶ chµng bÞ cha chöi m¾ng vµ ®uæi ra 5. Nghiªn cøu, kh¶o s¸t hµnh tr×nh khái nhµ. Cßn Thanh §øc th× mª ®¾m sè phËn cña con ng−êi c¸ nh©n trong nhan s¾c cña H¶o. ¤ng ta ®· dïng tiÒn, tiÓu thuyÕt Kh¸i H−ng, chóng ta thÊy dïng mäi m¸nh khoÐ ®Ó chinh phôc ®©y lµ mét vÊn ®Ò cã tÝnh quy luËt, H¶o. Nh−ng cuèi cïng “viªn ®¹i t−íng” kh«ng chØ xuÊt hiÖn trong ®Þa h¹t v¨n thao l−îc ®· tõng ®¸nh b¹i bao kÎ ®Þch xu«i mµ c¶ trong th¬, kh«ng chØ ë n−íc trªn th−¬ng tr−êng l¹i thÊt b¹i ®au ®ín ta mµ cã tÝnh phæ biÕn trªn thÕ giíi. Nã trªn t×nh tr−êng. Nghe tin H¶o lÊy lµ mét phÇn cña hiÖn thùc ®êi sèng n¶y chång, con ng−êi quyÕt ®o¸n, b¶n lÜnh nh− Thanh §øc còng ph¶i: “Ch©n tay sinh trong x· héi ®−¬ng thêi. Bªn c¹nh rung lªn, mÆt mµy t¸i mÐt, miÖng lÈm hiÖn thùc ®−îc ph¶n ¸nh trong v¨n häc bÈm: L¹! cã lÏ nµo!”. hiÖn thùc phª ph¸n, hiÖn thùc ®−îc 15
  7. h nh tr×nh sè phËn con ng−êi c¸ nh©n ... Kh¸i H−ng, tr. 10-16 n. q. anh ph¶n ¸nh trong v¨n häc C¸ch m¹ng, ta ®a d¹ng, mu«n mµu, mu«n vÎ trong ®êi cßn thÊy sù ®a d¹ng cña hiÖn thùc trong sèng v¨n häc ViÖt Nam nh÷ng n¨m 1930, ®Çu nh÷ng n¨m 1940 cña thÕ kû tiÓu thuyÕt TLV§, trong tiÓu thuyÕt XX. Kh¸i H−ng. TÊt c¶ gãp phÇn lµm nªn sù t i liÖu tham kh¶o [1] Phan Cù §Ö, V¨n häc l·ng m¹n ViÖt Nam (1930-1945), NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi, 1997. [2] Hµ Minh §øc, Tù lùc v¨n ®oµn trµo l−u - t¸c gi¶, NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi, 2007. [3] §ç Lai Thuý, Con m¾t th¬, NXB Lao ®éng, Hµ Néi, 1992. [4] Ng« V¨n Th−, Bµn vÒ tiÓu thuyÕt Kh¸i H−ng, NXB ThÕ giíi, Hµ Néi, 2006. Summary The journey of individual human fate in Khai Hung's novels The paper analyzed thoroughly the journey of individual human fate in Khai Hung’s novels. Individuals who are eager to affirm themselves, have fell into crisis and deadlock which happen as a general rule. Through this theme, Khai Hung has proved his ability to observe the reality as well as his enthusiasm in writing about social issues. (a) Cao häc 14, chuyªn ng nh Lý LuËn V¨n Häc, tr−êng ®¹i häc vinh. 16
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2