Báo cáo nghiên cứu khoa học " LĂNG MỘ VƯƠNG TRIỀU JOSEON (TRIỀU TIÊN) "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

97
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Vương triều Joseon (tên chữ Hán là vương triều Triều Tiên ??)(1) là một trong những triều đại tồn tại lâu nhất trong lịch sử Hàn Quốc với 27 triều vua kéo dài đến 518 năm (từ năm 1392 đến 1910), đây cũng là vương triều để lại nhiều di sản văn hóa nhất cho Hàn Quốc. Trong 9 di sản thế giới của Hàn Quốc thì đã có đến 4 di sản thuộc về vương triều Joseon.(2) Ngoài thành cổ, cung điện, đàn miếu, chùa quán..., lăng mộ hoàng gia vương triều Joseon là một trong những di...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " LĂNG MỘ VƯƠNG TRIỀU JOSEON (TRIỀU TIÊN) "

45 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 4 (81) . 2010 LAÊNG MOÄ VÖÔNG TRIEÀU JOSEON (TRIEÀU TIEÂN) Phan Thanh Haûi* Vöông trieàu Joseon (teân chöõ Haùn laø vöông trieàu Trieàu Tieân 朝鮮)(1) laø moät trong nhöõng trieàu ñaïi toàn taïi laâu nhaát trong lòch söû Haøn Quoác vôùi 27 trieàu vua keùo daøi ñeán 518 naêm (töø naêm 1392 ñeán 1910), ñaây cuõng laø vöông trieàu ñeå laïi nhieàu di saûn vaên hoùa nhaát cho Haøn Quoác. Trong 9 di saûn theá giôùi cuûa Haøn Quoác thì ñaõ coù ñeán 4 di saûn thuoäc veà vöông trieàu Joseon.(2) Ngoaøi thaønh coå, cung ñieän, ñaøn mieáu, chuøa quaùn..., laêng moä hoaøng gia vöông trieàu Joseon laø moät trong nhöõng di saûn vaên hoùa tieâu bieåu nhaát cuûa Haøn Quoác hieän nay. 1. Toång quan veà laêng moä hoaøng gia vöông trieàu Trieàu Tieân Toaøn boä hoaøng gia trieàu Joseon coù ñeán 119 khu laêng moä lôùn nhoû, trong ñoù coù 42 laêng moä cuûa vua vaø hoaøng haäu (goïi laø WangNeung- Vöông Laêng 王陵 hay Neung-Laêng 陵), 13 laêng moä cuûa thaùi töû vaø thaùi töû phi (goïi laø Won- Nguyeân 原) vaø 65 laêng moä cuûa caùc thaønh vieân hoaøng gia khaùc (goïi laø Myo- Mieáu 廟). Naêm 2009, khi xem xeùt vaø coâng nhaän quaàn theå laêng moä naøy, UÛy ban Di saûn Theá giôùi cuûa UNESCO ñaõ cho raèng, ñaây laø quaàn theå laêng moä hoaøng gia ñoäc nhaát voâ nhò treân theá giôùi coøn ñöôïc baûo toàn gaàn nhö hoaøn haûo veà moïi maët. Trong 42 laêng moä cuûa vua vaø hoaøng haäu, tröø 2 khu laêng coù nieân ñaïi sôùm cuûa Hoaøng haäu Sinui (chính thaát cuûa vua Taejo-Thaùi Toå) vaø cuûa vua Yeongjong naèm ôû vuøng Gaeseong (Khai Thaønh), thuoäc Baéc Trieàu Tieân, caû 40 khu laêng moä coøn laïi ñeàu naèm taïi kinh ñoâ Haùn Thaønh (Hanseong),(3) töùc thuû ñoâ Seoul hieän nay. Söï phaân boá cuûa caùc khu laêng moä cuûa hoaøng gia taïi Seoul khaù caân baèng. Ñeå tieän quaûn lyù, ngöôøi ta chia thaønh 18 tieåu khu laêng moä thuoäc 3 vuøng: Vuøng phía ñoâng ngoaïi oâ Seoul coù 16 laêng, vuøng phía taây Seoul coù 16 laêng, vuøng beân trong Seoul coù 8 khu laêng. Nhìn chung caùc laêng moä khoâng quaù caùch xa trung taâm thaønh phoá vì theo quy ñònh cuûa vöông trieàu Joseon, caùc laêng moä hoaøng gia phaûi naèm trong khoaûng caùch töø 4-40km tính töø trung taâm Haùn Thaønh. Coù hai laêng cuûa vua Sejong (ñôøi thöù 4) vaø Hyojong (ñôøi thöù 17) ñaõ ñöôïc caûi taùng ñeán vò trí môùi do hoaøng gia cho raèng vò trí môùi phuø hôïp hôn veà phong thuûy. Coù hai vò vua laø Yeonsangun (ñôøi thöù 10) vaø Gwanghaegun (ñôøi thöù 15) voán bò truaát ngoâi (pheá vöông) neân laêng moä khoâng ñöôïc goïi laø Neung (Laêng) vaø khoâng ñöôïc naèm trong quaàn theå laêng vua, vöông phi maø * Trung taâm Baûo toàn Di tích Coá ñoâ Hueá.
46 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 4 (81) . 2010 phaûi ñöa xuoáng taùng chung trong quaàn theå Myo (Mieáu) cuûa caùc thaønh vieân khaùc thuoäc hoaøng gia. Laêng moä naèm ôû xa kinh thaønh nhaát laø laêng cuûa vua Danjong (ñôøi thöù 6). Trong caùc khu laêng moä hoaøng gia, tieâu bieåu nhaát laø quaàn theå Donggureung (Ñoâng Cöûu Laêng 東九陵) ôû phía ñoâng, ngoaøi ra coù Taây Nguõ Laêng 西五陵 vaø Taây Tam Laêng 西三陵 ôû phía taây. Ñaây laø nhöõng khu laêng moä coù toång dieän tích lôùn, ñöôïc quy hoaïch trong moät khoâng gian thoáng nhaát, coù giaù trò cao veà kieán truùc, caûnh quan. 2. Ñoâng Cöûu Laêng - Khu laêng moä tieâu bieåu nhaát Trong dòp tham döï hoäi thaûo khoa hoïc taïi Haøn Quoác ñaàu thaùng 7/2010 vöøa qua, toâi ñaõ coù dòp khaûo saùt Ñoâng Cöûu Laêng - khu laêng moä tieâu bieåu nhaát trong quaàn theå laêng moä hoaøng gia vöông trieàu Joseon naèm ôû phía ñoâng Seoul. Ñoâng Cöûu Laêng bao goàm 9 khu laêng cuûa vua vaø hoaøng haäu, ñoù laø: - Kieän Nguyeân Laêng 健元陵 cuûa vua Taejo (Thaùi Toå 太祖), ngöôøi saùng laäp ra vöông trieàu. - Hieån Laêng 顯陵 cuûa vua Munjong (Vaên Toâng 文宗), vua ñôøi thöù 5. - Muïc Laêng 穆陵 cuûa vua Seonjo (Tuyeân Toå 宣祖), vua ñôøi thöù 14. - Huy Laêng 徽陵 cuûa vöông haäu Jangnyeol, vôï vua Injo (Nhaân Toå 仁祖), vua ñôøi thöù 16. - Suøng Laêng 崇陵 cuûa vua Hyeonjong (Hieån Toâng 顯宗), vua ñôøi thöù 18. - Hueä Laêng 惠陵 cuûa vöông haäu Danui, vôï vua Gyeongjong (Caûnh Toâng 景宗), vua ñôøi thöù 20. - Nguyeân Laêng 元陵 cuûa vua Yeongjo (Anh Toå 英祖), vua ñôøi thöù 21. - Caûnh Laêng 景陵 cuûa vua Heonjong (Hieán Toâng), vua ñôøi thöù 24. - Tuy Laêng 綏陵 cuûa Thaùi Vöông, thaân sinh vua Heonjong. Ñoâng Cöûu Laêng toïa laïc taïi moät vuøng ñoài nuùi roäng lôùn xanh bieác bôûi röøng thoâng vaø caùc loaïi caây laù kim ñaëc tröng cuûa xöù haøn ñôùi. Theo quy ñònh, ngaøy xöa ñaây laø khu caám ñòa cuûa hoaøng gia, trong khoaûng caùch töø 30-40 daëm (12-16km), tuyeät ñoái khoâng ai ñöôïc vaøo khu vöïc naøy saên baén, khai phaù röøng hay xaây döïng baát cöù coâng trình naøo. Nhôø vaäy, duø traûi qua bao daâu beå, Ñoâng Cöûu Laêng vaãn giöõ ñöôïc daùng veû cuûa moät khu röøng nguyeân sinh. Taïi khu vöïc cöûa vaøo, beân traùi coù taám baûng lôùn theå hieän sô ñoà toaøn khu vöïc Ñoâng Cöûu Laêng, beân phaûi döïng taám bia ñaù caåm thaïch khaéc baøi thô “Ñaêng Baïch Vaân Phong” cuûa vua Thaùi Toå vöông trieàu Joseon. Môû ñaàu khu laêng laø chieác coång goã sôn maøu ñoû treân coù moät hình troøn töïa nhö hình thaùi cöïc cuûa Trung Hoa nhöng trong coù ñeán 3 phaàn ñeàu nhau: ñoû-xanh-vaøng, treân toûa ra 3 tia löûa troâng raát laï. Ñaây laø Thaàn Moân 神門
47 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 4 (81) . 2010 (Sinmun) chung cuûa khu Ñoâng Cöûu Laêng. Ngaøy xöa, ngay tröôùc coång naøy coù moät ñôn vò baûo veä laêng do trieàu ñình laäp goïi laø Neungnyeong (Laêng Leänh 陵令), ñöùng ñaàu laø chöùc Neungchambong (Laêng Tham Phuïng 陵參奉). Ñôn vò naøy coù nhieäm vuï phoøng choáng hoûa hoaïn, baûo veä vaø chaêm soùc röøng, chöùc naêng raát gioáng caùc ñôn vò Hoä Laêng cuûa caùc vöông trieàu phong kieán ôû Trung Quoác, Vieät Nam. Tieáp ñoù laø caây caàu ñaù mang teân Geumcheongyo (Caám Xuyeân Kieàu 禁川橋) baéc qua doøng suoái chính, nôi taäp hôïp taát caû caùc doøng nöôùc chaûy qua caùc khu laêng trong quaàn theå. Doøng suoái naøy ñöôïc goïi laø Caåm Xuyeân 錦川 (Suoái Gaám), coù aâm ñoïc tieáng Haøn ñoàng aâm vôùi teân caàu Caám Xuyeân (Geumcheon). Caên cöù treân sô ñoà toång theå vaø qua caùc tö lieäu coù theå thaáy laêng taåm vöông trieàu Joseon cuõng tuaân thuû caùc yeáu toá phong thuûy kieåu Trung Hoa raát ñieån hình: Caùc laêng ñeàu naèm döïa löng vaøo nuùi, sau coù caû maïch nuùi daøi vôùi ngoïn chuû sôn (Thaùi Toå Sôn 太祖山) ôû raát xa; tröôùc maët coù hai lôùp nuùi trong ngoaøi che chaén laøm aùn sôn 案山 vaø trieàu sôn 朝山, hai beân coù nhieàu nuùi thaáp laøm theá tay ngai hoä veä, nhöng trong ngoaøi laïi coù ñeán hai lôùp Thanh Long, Baïch Hoå (goïi laø Noäi Thanh Long-Ngoaïi Thanh Long vaø Noäi Baïch Hoå-Ngoaïi Baïch Hoå); maïch nöôùc nguoàn chaûy töø trong ra ngoaøi taïo thaønh theá Chi huyeàn thuûy 之玄水 (doøng nöôùc chaûy theo theá chöõ Chi); phaàn lôùn laêng choïn theá Toïa baéc dieän nam v.v... Veà caáu truùc cuï theå beân trong moãi khu laêng thì coù theå noùi laø raát ñoàng nhaát, chia thaønh hai phaàn: Phaàn caùc coâng trình hieän höõu treân maët ñaát vaø phaàn Huyeàn Cung. Dó nhieân, chuùng ta chæ coù theå thaáy ñöôïc caùc coâng trình beân treân. Môû ñaàu moãi khu laêng laø moät chieác coång goã maøu ñoû, goïi laø Sinmun (Thaàn Moân), sau ñoù laø moät ñoaïn ñöôøng laùt ñaù, goïi laø Chamdo (參道 Tham Ñaïo) noái lieàn coång vôùi moät toøa kieán truùc goã bình dieän hình chöõ T, goïi laø Jeongjagak (Ñinh Töï Caùc 丁字閣), laø nôi toå chöùc caùc nghi leã thôø cuùng vò vua hay vöông haäu quaù coá. Beân phía ñoâng cuûa Ñinh Töï Caùc laø toøa nhaø bia, trong coù taám bia ñaù ñaët treân löng moät quaùi thuù hình daùng gaàn gioáng ruøa. Taám bia khaéc baøi vaên noùi veà chuû nhaân khu laêng cuøng quaù trình xaây döïng laêng moä. Ngoaøi ra coøn coù caùc kieán truùc khaùc laø Thaàn Khoá 神庫, Thaàn Truø 神廚 töùc kho taøng vaø beáp ñeå chuaån bò ñoà teá leã cho hoaøng gia. Beân traùi Chamdo coøn coù moät con ñöôøng ñaép cao hôn, goïi laø Sindo (Thaàn Ñaïo 神道). Con ñöôøng naøy ñöôïc xem laø phaàn noái tieáp vôùi con ñöôøng sau löng Ñinh Töï Caùc, goïi laø Singyo (Thaàn Kieàu 神橋), ñeå daãn ñeán Huyeàn Cung 玄宮. Ngöôøi Haøn Quoác xöa quan nieäm, ñoù laø tuyeán ñöôøng daønh cho linh hoàn nhaø vua (hay vöông haäu), sau khi ñi qua Thaàn Moân duøng ñeå ñi vaøo Huyeàn Cung.
48 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 4 (81) . 2010 Laêng chính toïa laïc treân ñænh ñoài, ôû bình ñoä raát cao so vôùi caùc coâng trình beân döôùi, caáu truùc toång theå nhö moät hình baùt giaùc ñeàu nhöng bò caét phaúng ôû maët tröôùc, chæ coøn bình dieän hình luïc giaùc. Cuõng coù theå hình dung bình dieän cuûa noù töïa moät vaàng traêng khuyeát höôùng ra phía tröôùc (phía nam). Môû ñaàu laêng laø hai haøng töôïng quan vaên, quan voõ, ngöïa xeáp haøng ñoái xöùng chaàu vaøo chaïm töø ñaù nguyeân khoái. Quan voõ ñöùng ngoaøi, hai tay chaép treân chuoâi kieám choáng thaúng xuoáng ñaát; quan vaên thì hai tay caàm hoát höôùng leân treân; töôïng ngöïa ñaù ñaët phía sau, kích thöôùc gaàn nhö thaät nhöng töôïng quan vaên, quan voõ thì kích thöôùc vöôït xa tyû leä thoâng thöôøng, coù khi cao ñeán gaàn 3m. ÔÛ chính giöõa, hôi luøi vaøo trong laø moät coät ñeøn ñaù goïi laø Jangmyeongdeung (Tröôøng Minh Ñaêng 長明燈), chaïm troå khaù coâng phu; sau ñoù laø moät chieác baøn ñaù hình chöõ nhaät, kích thöôùc raát lôùn (goïi laø Hoàn Du Thaïch 魂游石); ñoái xöùng hai beân laø hai truï bieåu vöôn cao goïi laø Mangjuseok (Voïng Truï Thaïch 望柱石-nhöng vaãn thaáp hôn raát nhieàu so vôùi truï bieåu trong laêng moä nhaø Nguyeãn ôû Hueá). Baûo Ñænh 寶頂 (moä vua) ñaép ñaát hình troøn, ñöôïc khuoân trong moät voøng ñai baèng ñaù coù 12 truï töôïng tröng cho voøng troøn luaân chuyeån 12 thaùng trong naêm. Quanh Baûo Ñænh coù 6 böùc töôïng ñaù (4 töôïng cöøu, 2 töôïng hoå) naèm höôùng ra phía ngoaøi trong tö theá khaù thoaûi maùi; ngoaøi nöõa laïi coù voøng töôøng thaáp bao quanh ba maët ñoâng-taây-baéc (Khuùc Töôøng 曲牆), muõ töôøng lôïp ngoùi löu ly. Veà caáu truùc Huyeàn Cung,(4) döïa vaøo caùc keát quaû khai quaät khaûo coå hoïc, ngöôøi ta ñaõ hieåu roõ caáu truùc xaây döïng beân döôùi loøng ñaát cuûa laêng moä vöông trieàu Joseon. Caùc laêng khi xaây Huyeàn Cung ñeàu khoâng ñaøo toaïi ñaïo (ñöôøng ngaàm) maø laïi ñaøo thaúng moät huyeät moä hình chöõ nhaät, xaây quaùch ñaù xung quanh,(5) chæ chöøa moät cöûa phía tröôùc vaø moät oâ nhoû vöøa ñuû choã ñaët quan taøi ñeå chuyeån tieáp vaøo trong. Quan taøi ñöôïc ñöa thaúng xuoáng oâ naøy, sau ñoù ñöôïc chuyeån vaøo trong qua cöûa baèng truïc tôøi ñieàu khieån töø treân, roài ngöôøi ta bòt kín cöûa baèng moät phieán ñaù lôùn, laáp oâ troáng, ñaép ñaát taïo neân Baûo Ñænh. Huyeàn Cung coù kích thöôùc trung bình laø 11m x 8m x 3m, goïi laø Gwang (Khoaùng 壙). Beân trong töôøng Huyeàn Cung ngöôøi ta ñaép veõ caùc phuø ñieâu trang trí vaø 4 linh vaät töôïng tröng cho 4 höôùng treân caùc maûng töôøng: Thanh Long (roàng xanh-phía ñoâng), Baïch Hoå (hoå traéng-phía taây), Chu Töôùc (chim seû maøu ñoû-phía nam) vaø Huyeàn Vuõ (ruøa ñen-phía baéc)… Ñöùng treân ñænh nuùi cao, nôi toïa laïc cuûa Kieän Nguyeân Laêng (laêng Thaùi Toå) phoùng taàm maét nhìn ra boán phía ngöôøi ta môùi caûm nhaän heát veû ñeïp huøng vó cuûa Ñoâng Cöûu Laêng. Chung quanh ñeàu ñoàng nhaát moät maøu xanh bieác cuûa thaûm röøng thoâng, caùc ngoïn nuùi nhaáp nhoâ noái lieàn khoâng döùt, toøa Ñinh Töï Caùc vaø nhaø bia döôùi chaân nuùi noåi baät treân thaûm coû cuõng lôïp baèng ngoùi löu ly xanh troâng thaät haøi hoøa…
49 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 4 (81) . 2010
50 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 4 (81) . 2010 Thaùi Toå vöông trieàu Joseon coù hai vöông haäu, laêng cuûa hai baø cuõng naèm gaàn laêng cuûa oâng nhöng moãi vò ôû moät quaû ñoài rieâng. Laêng cuûa vöông haäu quy moâ nhoû hôn ñoâi chuùt vaø Baûo Ñænh khoâng coù phaàn ñai baèng ñaù bao quanh, ngoaøi ra caáu truùc ñeàu raát gioáng laêng vua. Trong quaàn theå Ñoâng Cöûu Laêng cuõng coù nhöõng laêng moä khaù ñaëc bieät, vì laêng vua vaø laêng vöông haäu coù chung moät Ñinh Töï Caùc, nhaø bia vaø Baûo Ñænh thì ñaët keà caän nhau nhö kieåu moä ñoâi, thaäm chí coù laêng coøn coù ñeán 3 Baûo Ñænh ñaët keà nhau maø kích thöôùc hoaøn toaøn töông töï! Kieåu xaây döïng laêng naøy khieán ta deã lieân töôûng vaø so saùnh vôùi Thieân Thoï Laêng (laêng vua Gia Long) cuûa Hueá. Ñaáy chính laø kieåu “Caøn khoân hieäp ñöùc” (trôøi ñaát hoøa hôïp), khoâng chæ theå hieän trieát lyù aâm döông saâu saéc cuûa coå nhaân maø coøn bieåu hieän cuûa loøng chung thuûy ñeán taän cuøng! Khi quay ra coång toâi môùi coù thôøi gian ñoïc laïi baøi thô Ñaêng Baïch Vaân Phong cuûa vò Thaùi Toå vöông trieàu Joseon. Töông truyeàn sau khi dôøi ñoâ veà Haùn Thaønh oâng vaãn thöôøng xuyeân ñi thaêm thuù caùc vuøng nuùi non ôû ngoaïi oâ, vöøa laø vaõn caûnh, thö giaõn vöøa coù yù tìm moät vuøng ñaát “vaïn nieân caùt ñòa” cho chính mình vaø doøng hoï. Khi ñeán vuøng nuùi Baïch Vaân naøy oâng ñaõ ñeå laïi moät baøi thô daït daøo caûm xuùc töï haøo. Coù theå Ñoâng Cöûu Laêng ñaõ ñöôïc löïa choïn sau chuyeán ñi naøy: Phieân aâm: Ñaêng Baïch Vaân Phong(6) Daãn thuû phaøn ung thöôïng bích phong, Nhaát am cao ngoïa baïch vaân trung. Nhöôïc töông nhaõn giôùi vi ngoâ thoå, Sôû Vieät Giang Nam khôûi baát dung. Taïm dòch: Leân nuùi Baïch Vaân Baûn dòch 1: Vöôït röøng nuùi bieác leân cao, Coù ngoâi mieáu nhoû töïa vaøo trong maây. Nuùi soâng gaám voùc laø ñaây, Giang Nam Sôû Vieät cuõng vaày maø thoâi. Baûn dòch 2: Reõ maây leân nuùi bieác, Am nhoû töïa löng maây Nuùi soâng baøy gaám voùc, Giang Nam sao saùnh ñaây? Hueá, thaùng 7 naêm 2010 PTH
51 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 4 (81) . 2010 CHUÙ THÍCH (1) Vöông trieàu Trieàu Tieân hay coøn goïi laø vöông trieàu Lyù, ñöôïc Lee Songgye (Lyù Thaønh Queá 李成桂) thaønh laäp naêm 1392 sau khi laät ñoå vöông trieàu Goryeo (Cao Ly 高麗). Trieàu ñaïi naøy keùo daøi 518 naêm vôùi 27 ñôøi vua. Trong quaù trình toàn taïi coù 4 thôøi kyø do Laõnh Nghi Chính (Teå töôùng) naém quyeàn, ñoù laø caùc thôøi kyø: Hoaøng Hi (1431-1449), Haøn Minh Khoaùi (1466-1472), Lieãu Thaønh Long (1592-1598) vaø Thaùi Teâ Cung (1793-1801). Töø naêm 1897-1910, Trieàu Tieân ñoåi teân thaønh Ñaïi Haøn ñeá quoác vôùi hai vò hoaøng ñeá laø Gojong (Cao Toâng, 1863-1907) vaø Sunjong (Thuaàn Toâng, 1907-1910), coøn tröôùc ñoù nhaø vua chæ xöng vöông (khoâng xöng ñeá). Caùc nieân hieäu söû duïng chính thöùc treân vaên baûn ñeàu laáy cuûa nhaø Minh, Thanh ôû Trung Quoác. (2) Ñoù laø caùc di saûn: Changdeokgung (Xöông Ñöùc Cung 昌德宮), Hwaseong (Hoa Thaønh 華城), Jongmyo (Toâng Mieáu 宗廟) vaø quaàn theå laêng moä hoaøng gia vöông trieàu Joseon. (3) Nguyeân teân goïi kinh ñoâ vöông trieàu Joseon laø Haùn Döông 漢陽 (Hanyang), sau ñoåi thaønh Haùn Thaønh 漢城 (Hanseong), coøn teân goïi Seoul hieän nay xuaát phaùt töø phaùt aâm cuûa ngöôøi baûn ñòa, khoâng phieân aâm ñöôïc baèng chöõ Haùn. Tröôùc ñoù vöông trieàu Goryeo (Cao Ly, 918-1392) ñoùng ñoâ taïi Gaeseong (Khai Thaønh). (4) Muoán hieåu roõ hôn veà caáu truùc Huyeàn Cung caàn phaûi xem Baûo taøng Laêng moä Hoaøng gia Haøn Quoác. Ñaây laø coâng trình môùi ñöôïc khaùnh thaønh vaøo thaùng 12/2009, naèm treân truïc ñöôøng töø Seoul leân Ñoâng Cöûu Laêng. Taïi ñaây, coù theå xem caùc video clip vaø nhöõng hình aûnh giôùi thieäu veà caáu truùc laêng moä qua keát quaû khai quaät khaûo coå hoïc. (5) Theo caùc keát quaû nghieân cöùu ñöôïc coâng boá taïi Hoäi thaûo veà laêng moä hoaøng gia caùc nöôùc Ñoâng AÙ (ngaøy 3/7/2010), Huyeàn Cung coù giai ñoaïn xaây baèng gaïch, vöõa vaø caùt soûi, veà sau môùi chuyeån qua laøm hoaøn toaøn baèng ñaù taám nguyeân khoái. Ngöôøi ta ñaõ gaëp nhöõng taám ñaù coù kích thöôùc raát lôùn (9mx6mx1m), naëng haøng chuïc taán trong Huyeàn Cung cuûa laêng moä thôøi Cao Ly, nhöng ñeán thôøi vöông trieàu Trieàu Tieân, kích thöôùc caùc taám ñaù ñöôïc thu nhoû laïi. (6) Nguyeân vaên: 登白雲峰引手樊蕹上碧峰一庵高臥白雲中若將眼界為吾圡楚越江南豈不容 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO Kim Sun-tae (2007), Royal Tombs of the Joseon Dynasty, Legacies of Elegance. National 1. Research Institute of Cultural Heritage of Korea. Shin Myo-ho (2004), Joseon Royal Court Culture-Ceremonial and Daily Life. Dolbegae 2. Publishers, Korea. Royal Tombs Museum of the Joseon Dynasty (Tôø gaáp giôùi thieäu Baûo taøng Laêng moä vöông 3. trieàu Joseon, baûn in naêm 2010). TOÙM TAÉT Vöông trieàu Joseon laø moät trong nhöõng trieàu ñaïi laâu nhaát trong lòch söû Haøn Quoác vôùi 27 trieàu vua keùo daøi ñeán 518 naêm (1392-1910). Ñaây cuõng laø vöông trieàu ñeå laïi nhieàu di saûn vaên hoùa nhaát cho Haøn Quoác. Baøi vieát ghi nhaän nhöõng keát quaû khaûo saùt böôùc ñaàu cuûa taùc giaû veà Ñoâng Cöûu Laêng, khu laêng moä tieâu bieåu nhaát trong quaàn theå laêng moä hoaøng gia vöông trieàu Joseon. ABSTRACT MAUSOLEUMS OF JOSEON DYNASTY (KOREA) The Joseon is one of the dynasties that lasted the longest in the Korean history with twenty seven kings’ reigns covering a period of 518 years (1392-1910). This is also the dynasty that left the greatest cultural heritages to the nation. This article puts forward the author preliminary remarks on Ñoâng Cöûu Laêng, the most typical burial area in the ensemble of royal burial ground of Joseon dynasty.