Báo cáo nghiên cứu khoa học " LỄ NHẠC PHẬT GIÁO HUẾ: MỘT LOẠI HÌNH ÂM NHẠC TRUYỀN THỐNG ĐỘC ĐÁO VÀ HƯỚNG TIẾP CẬN CHO DU KHÁCH "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

90
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hiện nay, âm nhạc truyền thống Huế ít nhiều đã bị biến đổi theo hướng sân khấu hóa, thậm chí mất đi môi trường diễn xướng vốn có. Đối với lễ nhạc cung đình, nó đã được phục dựng, tôn vinh bởi giá trị lịch sử và nghệ thuật. Đồng thời, việc phục hồi lại các lễ tế quan trọng dưới triều Nguyễn đã tạo dựng cho lễ nhạc cung đình một không gian diễn xướng thích ứng. Nhằm đưa âm nhạc truyền thống Huế đến với du khách, lễ nhạc cung đình và ca Huế cũng đã...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " LỄ NHẠC PHẬT GIÁO HUẾ: MỘT LOẠI HÌNH ÂM NHẠC TRUYỀN THỐNG ĐỘC ĐÁO VÀ HƯỚNG TIẾP CẬN CHO DU KHÁCH "

36 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (80). 2010 LEÃ NHAÏC PHAÄT GIAÙO HUEÁ: MOÄT LOAÏI HÌNH AÂM NHAÏC TRUYEÀN THOÁNG ÑOÄC ÑAÙO VAØ HÖÔÙNG TIEÁP CAÄN CHO DU KHAÙCH Lê Đình Hùng* Hieän nay, aâm nhaïc truyeàn thoáng Hueá ít nhieàu ñaõ bò bieán ñoåi theo höôùng saân khaáu hoùa, thaäm chí maát ñi moâi tröôøng dieãn xöôùng voán coù. Ñoái vôùi leã nhaïc cung ñình, noù ñaõ ñöôïc phuïc döïng, toân vinh bôûi giaù trò lòch söû vaø ngheä thuaät. Ñoàng thôøi, vieäc phuïc hoài laïi caùc leã teá quan troïng döôùi trieàu Nguyeãn ñaõ taïo döïng cho leã nhaïc cung ñình moät khoâng gian dieãn xöôùng thích öùng. Nhaèm ñöa aâm nhaïc truyeàn thoáng Hueá ñeán vôùi du khaùch, leã nhaïc cung ñình vaø ca Hueá cuõng ñaõ ñöôïc saân khaáu hoùa ñeå trình dieãn. Chuùng trôû thaønh moät saûn phaåm du lòch rieâng coù ôû vuøng ñaát coá ñoâ. Rieâng leã nhaïc Phaät giaùo Hueá, ngoaøi chöùc naêng nghi leã mang tính chaát toân giaùo, noù coøn chöùa ñöïng moät giaù trò ngheä thuaät ñöôïc tích hôïp töø nhöõng neùt ñaëc thuø treân con ñöôøng phaùt trieån cuûa Phaät giaùo Hueá. Söï keát hôïp moät caùch nhuaàn nhuyeãn giöõa truyeàn thoáng aâm nhaïc cuûa Phaät giaùo vôùi caùc doøng aâm nhaïc khaùc, ñaëc bieät laø aâm nhaïc daân gian vaø cung ñình, ñaõ taïo neân nhöõng neùt ñoäc ñaùo cuûa leã nhaïc Phaät giaùo Hueá. Vì vaäy, chuùng toâi cho raèng, moâi tröôøng dieãn xöôùng vaø nhöõng giaù trò ngheä thuaät cuûa leã nhaïc Phaät giaùo Hueá xöùng ñaùng coù moät vò trí quan troïng trong quaù trình giôùi thieäu di saûn vaên hoùa Hueá ñeán vôùi du khaùch. Trôû laïi vôùi quaù khöù, nhìn nhaän töø con ñöôøng phaùt trieån cuûa Phaät giaùo, Hueá voán laø nôi hoäi tuï cuûa nhieàu doøng Phaät giaùo, ngay töø thôøi tieàn Vieät, Phaät giaùo Baéc toâng laãn Nam toâng ñaõ ñöôïc du nhaäp vaøo vuøng ñaát naøy. Ñeán khi vuøng Thuaän Hoùa saùp nhaäp vaøo laõnh thoå Ñaïi Vieät, Phaät giaùo cuõng ñöôïc caùc di daân mang theo trong haønh trình Nam tieán cuûa mình. Döôùi thôøi caùc chuùa Nguyeãn vôùi chuû tröông xieån döông Phaät giaùo, Phaät giaùo Hueá caøng coù cô hoäi phaùt trieån maïnh, ñeå laïi nhöõng daáu aán quan troïng vaø tieâu bieåu treân nhieàu lónh vöïc cuûa vaên hoùa Ñaøng Trong. Vôùi vai troø laø trung taâm cuûa mình, Hueá laø nôi hoäi tuï nhieàu tinh hoa, choán gaëp gôõ cuûa nhieàu vò cao taêng, ñoàng thôøi cuõng laø maûnh ñaát toát ñeå heä thoáng nghi leã ñöôïc toå chöùc moät caùch hoaøn chænh, quy moâ, coù tính ñieån cheá cao vaøo thôøi Nguyeãn. Leã nhaïc, cuõng nhö caùc loaïi hình ngheä thuaät Phaät giaùo khaùc, ñöôïc chi phoái bôûi heä thoáng trieát hoïc vaø quan nieäm cuûa toân giaùo naøy. Nhöng, treân moãi vuøng ñaát cuï theå, trong quaù trình hoäi nhaäp vaø tieáp bieán, Phaät giaùo cuûa moãi vuøng ñaát ñaõ coù nhöõng caûi bieán linh hoaït ñeå phuø hôïp vôùi taâm lyù cuõng nhö quan nieäm chung cuûa daân chuùng treân vuøng ñaát ñoù. Leã nhaïc Phaät giaùo Hueá cuõng vaäy, qua thôøi gian ñaõ taïo rieâng cho mình moät daáu aán, vôùi nhöõng neùt rieâng bieät, trong doøng chaûy aâm nhaïc truyeàn thoáng cuûa daân toäc. Phaân vieän Vaên hoùa Ngheä thuaät Vieät Nam taïi Hueá. *
37 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (80). 2010 Ngoaøi vieäc keá thöøa truyeàn thoáng aâm nhaïc voán coù cuûa Phaät giaùo, tieáp bieán leã nhaïc Phaät giaùo Trung Hoa, leã nhaïc Phaät giaùo Hueá coøn kheùo leùo vaän duïng caùc hình thöùc aâm nhaïc voán coù cuûa vuøng ñaát naøy nhaèm muïc ñích truyeàn baù, duy trì ñaïo phaùp. Vieäc keá thöøa nhöõng khoa nghi, cho ñeán caùc baøi taùn tuïng, theo phaùp ñoä vaø kinh ñieån maø Phaät giaùo Trung Hoa ñaõ thieát laäp, ñoù laø ñieàu deã nhaän ra trong quaù trình dieãn xöôùng leã nhaïc Phaät giaùo Hueá. Nhöng, aâm ñieäu taùn tuïng cuøng vôùi aâm nhaïc phuø trôï trong leã nhaïc Phaät giaùo Hueá, treân phöông dieän ngöõ aâm, giai ñieäu vaø baøi baûn aâm nhaïc, thì laïi hoaøn toaøn mang tính truyeàn thoáng cuûa vuøng vaên hoùa naøy. Chính vì theá, leã nhaïc Phaät giaùo Hueá ñaõ truùt boû ñöôïc nhieàu maøu saéc cuûa leã nhaïc Phaät giaùo Trung Hoa, baèng nhöõng caûi bieán linh hoaït cuûa mình. Coù theå nhaän thaáy, leã nhaïc Phaät giaùo Hueá deã daøng dung hôïp ñöôïc nhieàu loaïi hình aâm nhaïc truyeàn thoáng khaùc, bôûi vì ñaëc tính aâm nhaïc truyeàn thoáng cuûa caùc daân toäc phöông Ñoâng vaø Vieät Nam noùi chung, cuõng nhö aâm nhaïc truyeàn thoáng vuøng Hueá noùi rieâng, cho duø ñaõ ñöôïc kyù aâm, ghi laïi baèng nhaïc phoå, nhöng chuùng thöôøng coù tieát taáu linh hoaït, khoâng chuaån hoùa cao ñoä vaø tröôøng ñoä nhö aâm nhaïc phöông Taây, cho neân, moãi tröôøng phaùi, hay moãi ngöôøi theå hieän, khoâng phaûi hoaøn toaøn laø phieân baûn cuûa nhau, maø ñieàu ñoù coøn tuøy thuoäc trình ñoä thaåm aâm, söï taøi hoa, taâm traïng, cuûa töøng ngöôøi. Ñieàu naøy lyù giaûi cho vieäc vaän duïng aâm nhaïc truyeàn thoáng vuøng vaên hoùa Hueá, keå caû aâm nhaïc cung ñình, duø ñaõ ñöôïc ñieån cheá vaø trôû thaønh quy taéc baét buoäc ñoái vôùi caùc nhaïc coâng khi bieåu dieãn, nhöng vaãn ñöôïc theå hieän trong leã nhaïc Phaät giaùo Hueá moät caùch haøi hoøa. Söï linh ñoäng cuûa Phaät giaùo Hueá, vì muïc ñích hoaèng phaùp lôïi sinh, ñaõ vaän duïng toái ña nhöõng lôïi theá aâm nhaïc voán coù cuûa vuøng ñaát naøy ñeå chuyeån hoùa vaøo trong nghi leã. Treân chaát lieäu ca töø khoâng theå vöôït ra ngoaøi giaùo lyù nhaø Phaät, vieäc vaän duïng caùc hình thöùc aâm nhaïc truyeàn thoáng nhaèm taïo neân söï sinh ñoäng truyeàn caûm, thu huùt loøng ngöôøi ñeán vôùi Phaät phaùp, truyeàn baù giaùo lyù, chuyeån hoùa nhaân taâm laø moät thaønh coâng veà Phaät söï cuûa caùc nhaø hoaèng phaùp maø vai troø leã nhaïc Phaät giaùo Hueá caàn phaûi khaúng ñònh. Moãi moät theå loaïi aâm nhaïc ñeàu coù moät ñôøi soáng xaõ hoäi rieâng, moät moâi tröôøng dieãn xöôùng chuyeân bieät vaø mang moät chöùc naêng xaõ hoäi nhaát ñònh. Ñoái vôùi leã nhaïc Phaät giaùo Hueá, aâm nhaïc gaén boù chaët cheõ vôùi nghi leã, ñoù laø moät thöïc theå khoâng taùch rôøi. Theo quan nieäm cuûa Phaät giaùo, nghi leã laø phöông tieän baøy toû loøng thaønh kính tri aân tam baûo, quoác gia, phuï maãu... ñoàng thôøi cuõng laø phöông tieän ñeå cöùu ñoä chuùng sinh. Do vaäy, leã nhaïc Phaät giaùo, khi tham gia vaøo caùc nghi leã trôû thaønh tieáng noùi huyeàn dieäu, coù khaû naêng giao caûm vôùi trôøi ñaát, thaàn linh, toå tieân... vaø coù söùc maïnh lay ñoäng loøng ngöôøi. AÂm nhaïc ñöôïc söû duïng trong moãi moät nghi leã cuûa Phaät giaùo ñeàu coù moät chöùc naêng vaø taùc duïng raát cuï theå. Ñieàu ñoù khoâng chæ rieâng cho ngöôøi haønh leã maø coøn cho caû nhöõng ngöôøi xung quanh tham döï, vaø coù theå tuøy öùng cho taát caû phaùp giôùi. Caùc hình thöùc aâm nhaïc trong nghi leã Phaät giaùo Hueá ñöôïc vaän duïng moät caùch linh hoaït. Coù theå noùi, ñieàu chính yeáu ñöôïc chuù troïng cuûa leã nhaïc Phaät giaùo Hueá laø thanh nhaïc. Töông öùng vôùi moãi buoåi leã coù caùc baøi taùn, tuïng, nieäm, xöôùng, daãn, baïch, vònh, thænh, ngaâm, thaøi... phuø hôïp. Coøn caùc nhaïc cuï chæ
38 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (80). 2010 Taùn tuïng trong Trai ñaøn chaån teá Ban nhaïc leã Phaät giaùo ñoùng vai troø thöù yeáu, boå trôï cho nghi leã nhöng noù goùp phaàn laøm cho buoåi leã trôû neân trang nghieâm, long troïng, thu huùt ñöôïc loøng ngöôøi, höôùng con ngöôøi ñeán vôùi ñaïo phaùp, thaâm nhaäp giaùo lyù cuûa nhaø Phaät. Trong moãi caùch theå hieän ñoù, aâm ñieäu, ca töø cuûa kinh sö ñöôïc hoøa cuøng vôùi thanh aâm cuûa phaùp khí, nhaïc cuï taïo neân söï haøi hoøa, hoâ öùng, boå trôï cho nhau cuøng phaùt huy taùc duïng. Tính chaát huøng traùng, trang nghieâm, cao quyù cuûa ñaïi nhaïc, tính chaát saâu laéng, vui töôi, eâm dòu cuûa tieåu nhaïc, trong aâm nhaïc cung ñình, ñöôïc vaän duïng vaøo leã nhaïc Phaät giaùo Hueá moät caùch linh hoaït. Ñoái vôùi caùc baøi baûn khoâng coù lôøi ca ñi keøm, so vôùi aâm nhaïc chính thoáng ñöôïc ñieån cheá ôû cung ñình, khi dieãn taáu trong khoâng gian nghi leã Phaät giaùo haàu nhö khoâng coù söï khaùc bieät lôùn. Nhöõng baøi baûn nhö: Tam luaân cöûu chuyeån, ñöôïc taáu leân môû ñaàu cho moät ñaïi leã, luùc thöôïng phan sôn thuûy, dòp khaùnh hyû...; Coøn Ñaêng ñaøn keùp, Ñaêng ñaøn ñôn... ñöôïc duøng cung nghinh chö taêng, thænh sö ñaêng toøa haønh leã, thuyeát phaùp...; Vaø Long ngaâm (aâm) ñöôïc duøng raát linh ñoäng khi chuû saùm nieâm höông hay ñan xen vaøo nhöõng khoaûng troáng cuûa buoåi leã, khi khoâng coù lôøi ca cuûa caùc kinh sö... Rieâng caùc baøi baûn coù lôøi ca ñöôïc laáy töø caùc caâu kinh, tuyeån choïn nhöõng baøi keä. Nhöõng hình thöùc ca töø naøy, moãi khi ñöôïc caùc kinh sö taùn tuïng trong caùc nghi leã ñeàu theå hieän tính nhaïc. Nhöõng baøi baûn cuûa aâm nhaïc cung ñình, ñaëc bieät laø baøi Bình baùn trong Thaäp thuû lieân hoaøn (möôøi baûn ngöï), ñöôïc thay ñoåi cung baäc sao cho phuø hôïp vôùi caùc lôøi ca cuûa caùc kinh sö trong quaù trình dieãn xöôùng. Thoâng thöôøng ñieäu thöùc Baéc cuûa aâm nhaïc cung ñình, mang tính chaát trang nghieâm, vui töôi, trong saùng, ñöôïc goïi laø hôi khaùch hay hôi thieàn, duøng ñeå taùn döông Phaät phaùp, ngôïi ca coâng ñöùc cuûa Phaät vaø chö vò Boà taùt. Tính chaát traàm laéng, man maùc buoàn, aâm höôûng cuûa ñieäu Nam, hôi ai, ñöôïc vaän duïng trong caùc baøi taùn tuïng cuûa Phaät giaùo ñeå chuyeån taûi trieát lyù voâ ngaõ, voâ thöôøng, nhöõng huyeãn aûo cuûa cuoäc soáng, khoå ñau cuûa ñôøi ngöôøi... trong caùc dòp tang leã, caàu sieâu, cuùng linh, chaån teá coâ hoàn, giaûi oan baït ñoä... Beân caïnh ñoù, nhöõng baøi baûn cuûa aâm nhaïc daân gian vaãn ñöôïc ñöa vaøo dieãn taáu trong nghi leã Phaät giaùo Hueá. Chaúng haïn Thaùi bình, Caùch giaûi, Tam thieân, Töù chaâu, Lai kinh, Taán traïo... vaø ngay caû baøi Phaàn hoùa dieãn taáu trong luùc ñoát vaøng maõ ôû ñình, mieáu, töø ñöôøng, tö gia... vaø nhieàu leã teá khaùc trong daân
39 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (80). 2010 gian cuõng ñöôïc vaän duïng. Khoâng chæ nhö vaäy, nhöõng laøn ñieäu hoø, lyù, ngaâm thô, tuøy vaøo töøng luùc, cuõng ñöôïc vaän duïng moät caùch trieät ñeå. Taát caû laøm cho leã nhaïc Phaät giaùo Hueá trôû neân phong phuù ña daïng hôn trong theå hieän. Ñænh cao cuûa loaïi hình aâm nhaïc naøy, ñöôïc taäp trung vaøo caùc giai ñieäu cuûa caùc baøi taùn. Trong nghi leã Phaät giaùo Hueá, giai ñieäu taùn raát phong phuù, moãi moät baøi coù theå ñöôïc taùn vôùi nhieàu cung baäc khaùc nhau. Coù theå taùn theo hôi thieàn hoaëc hôi ai vaø coù theå taùn theo loái taùn rôi, taùn xaáp, taùn traïo... Caùc baøi taùn chuû yeáu duøng nhöõng hình thöùc keä.(1) Ngoaøi caùc loái taùn ra, kinh sö coù theå duøng loái ngaâm, ñoïc, xöôùng, daãn... vaãn phaùt huy hieäu quaû chuyeån taûi yù nghóa cuûa noù trong caùc nghi leã Phaät giaùo. Bôûi, baûn thaân caùc baøi keä, chuùng laø nhöõng baøi ca, ñöôïc ñuùc ruùt töø nhöõng dieäu lyù cuûa kinh Phaät, hay theå hieän söï chöùng ngoä, traûi nghieäm cuûa caùc thieàn sö. Trong caùc nghi leã Phaät giaùo Hueá, caùc baøi taùn duø theå hieän ôû phöông thöùc naøo cuõng trôû thaønh phöông tieän höõu hieäu ñeå khai ngoä chuùng sinh. AÂm nhaïc vaø nghi leã ñöôïc hoøa quyeän vaøo nhau roài trôû thaønh tieáng noùi vi dieäu, chuyeån hoùa loøng ngöôøi, höôùng con ngöôøi ñeán vôùi ñaïo phaùp. AÂm nhaïc trong nghi leã Phaät giaùo Hueá goùp phaàn ñöa con ngöôøi thaâm nhaäp vaøo giaùo lyù töø bi, hyû xaû, voâ ngaõ, vò tha... höôùng con ngöôøi ñeán cuoäc soáng laønh maïnh, höôùng thöôïng, mang laïi cuoäc soáng an laïc, haïnh phuùc trong thöïc taïi. Leã nhaïc Phaät giaùo khoâng chæ laø moät phaùp moân, moät phöông tieän cuûa nhöõng baäc tu haønh, maø coøn laø moät loaïi hình ngheä thuaät coù moái quan heä maät thieát vôùi moïi ñoái töôïng “thính phaùp vaên kinh”, gaén lieàn vôùi yeáu toá vaên hoùa taâm linh cuûa con ngöôøi, moät phaàn cuoäc soáng tinh thaàn cuûa ngöôøi daân xöù Hueá. Daãu, coù theå chæ laø voâ tình trong lónh vöïc ngheä thuaät, nhöng Phaät giaùo Hueá ñaõ taïo neân moät doøng aâm nhaïc ñoäc ñaùo, khoâng chæ laø moät saûn phaåm vaên hoùa phi vaät theå ñaëc saéc cuûa Hueá maø coøn cuûa Vieät Nam.(2) Do tính chaát ñaëc thuø cuûa leã nhaïc Phaät giaùo, aâm nhaïc gaén boù chaët cheõ vôùi nghi leã neân khoâng theå taùch rieâng phaàn aâm nhaïc ra ñeå theå hieän, nhö moät soá loaïi hình aâm nhaïc khaùc. Neáu ñöa leã nhaïc Phaät giaùo thaønh moät loaïi hình dòch vuï ñeå phuïc vuï du khaùch, baèng caùch saân khaáu hoùa, thieát keá baøi baûn, chieâu taäp kinh sö, nhaïc coâng, aán ñònh thôøi gian dieãn xöôùng… ñeå baùn veù cho du khaùch thöôûng laõm, nhö ca Hueá, nhaõ nhaïc laø ñieàu khoâng caàn thieát. Bôûi laøm nhö vaäy seõ maát ñi tính thieâng lieâng cuûa loaïi hình giaùo nhaïc naøy. Roõ raøng, ñieàu naøy khoù coù theå chaáp nhaän töø ñoái töôïng dieãn xöôùng laø nhöõng ngöôøi tu haønh. Ñeå leã nhaïc Phaät giaùo Hueá ñeán ñöôïc vôùi du khaùch, con ñöôøng tieän lôïi nhaát ñoù chính laø giôùi thieäu cho du khaùch ñeán tröïc tieáp tham döï caùc nghi leã cuûa Phaät giaùo. Trong taát caû caùc nghi leã thöôøng nhaät, thöôøng nguyeät, thöôøng nieân vaø caùc nghi leã ñaëc bieät cuûa Phaät giaùo Hueá, bao giôø cuõng toaùt leân nhöõng neùt ñaëc tröng veà aâm nhaïc rieâng coù ôû vuøng ñaát naøy. Tuy nhieân, ngöôøi höôùng daãn caàn phaûi daãn giaûi, giôùi thieäu giuùp cho du khaùch coù theå khaùm phaù, traûi nghieäm. Ñoù cuõng laø moät caùch laøm taêng theâm söùc haáp daãn cuûa du lòch Hueá noùi chung vaø du lòch Phaät giaùo Hueá noùi rieâng.(3) Trong caùc tuyeán löõ haønh ngoaøi vieäc ñöôïc nghe, nhìn heä thoáng nghi leã vöøa ñeà caäp moät caùch thuï ñoäng, chuùng ta cuõng neân nghó ñeán moät tuyeán du lòch khaùc maø du khaùch ñöôïc tröïc tieáp tham gia haønh leã moät caùch chính thöùc vaøo nghi leã cuûa Phaät giaùo Hueá, taát nhieân ñieàu ñoù phaûi ñöôïc thoûa thuaän vaø coù söï nhaát trí cuûa nhaø chuøa. ÔÛ ñoù tröôùc khi ñöôïc hoøa nhaäp vaøo khoâng gian nghi leã, du
40 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (80). 2010 khaùch coù theå ñöôïc nghe chính nhöõng ngöôøi dieãn xöôùng noùi veà nhöõng ñieàu vi dieäu cuûa nghi leã, noäi dung cuûa ca töø, nhöõng neùt ñaëc tröng cuûa caùc baøi baûn, giaù trò ngheä thuaät cuûa aâm nhaïc, taùc duïng veà maët taâm linh maø leã nhaïc mang laïi…(4) Theo chuùng toâi, neáu ñöa leã nhaïc Phaät giaùo Hueá ñeán vôùi du khaùch nhö vöøa trình baøy, thì cuõng neân nhìn nhaän caùch laøm ñoù laø moät phöông tieän hoaèng phaùp, theo tinh thaàn “…duïc lònh chuùng sinh khai, thò, ngoä, nhaäp Phaät chi tri kieán” cuûa Phaät giaùo Ñaïi thöøa. LÑH CHUÙ THÍCH (1) Keä laø moät theå loaïi vaên hoïc, coù hình thöùc gaàn vôùi thô, kieåu caâu 7 chöõ, 5 chöõ, 4 chöõ, coù khi laïi ñan xen caùc kieåu caâu naøy vôùi nhau trong moät baøi. (2) Trong khuoân khoå cuûa moät baøi vieát chuùng toâi khoâng theå trình baøy heát nhöõng ñaëc tröng cuûa leã nhaïc Phaät giaùo Hueá, ñeå hieåu theâm ñoäc giaû coù theå tham khaûo: Nguyeãn Höõu Thoâng [chuû bieân], Nguyeãn Thò Taâm Haïnh, Leâ Ñình Huøng, Leâ Thoï Quoác (2008). Nhaïc leã Phaät giaùo xöù Hueá, Thaønh phoá Hoà Chí Minh, Nxb Vaên ngheä. Taøi lieäu vöøa neâu treân cuõng laø taøi lieäu tham khaûo chính trong baøi vieát naøy. (3) Coù theå caùc coâng ty löõ haønh, khai thaùc keát hôïp thöôûng thöùc leã nhaïc Phaät giaùo Hueá vôùi caùc loaïi hình du lòch nhö tham quan, chieâm baùi, kyø nguyeän, aåm thöïc... trong moät tuyeán du lòch Phaät giaùo Hueá maø leã nhaïc nhö moät ñieåm nhaán thuù vò. (4) Coù ngöôøi hieåu bieát daãn giaûi laø ñieàu raát caàn thieát, neáu khoâng du khaùch khoù coù theå lónh hoäi ñöôïc heát nhöõng neùt ñoäc ñaùo cuûa leã nhaïc Phaät giaùo Hueá. Chaúng haïn, phaàn lôùn ca töø trong leã nhaïc Phaät giaùo Hueá ñeàu söû duïng töø Haùn-Vieät, ñaây laø moät ñieåm du khaùch khoù coù theå hieåu ñöôïc yù nghóa chuyeån taûi thoâng qua ca töø, maø thanh nhaïc laø ñieåm chính yeáu cuûa nghi leã. TOÙM TAÉT Leã nhaïc Phaät giaùo Hueá, ngoaøi chöùc naêng nghi leã mang tính chaát toân giaùo, noù coøn chöùa ñöïng moät giaù trò ngheä thuaät ñoäc ñaùo. Ñoù laø söï keát hôïp moät caùch nhuaàn nhuyeãn giöõa truyeàn thoáng aâm nhaïc cuûa Phaät giaùo vôùi caùc doøng aâm nhaïc khaùc, ñaëc bieät laø aâm nhaïc daân gian vaø aâm nhaïc cung ñình. Leã nhaïc Phaät giaùo Hueá khoâng chæ laø moät phaùp moân, moät phöông tieän cuûa nhöõng ngöôøi tu haønh, maø coøn coù moái quan heä maät thieát vôùi yeáu toá vaên hoùa taâm linh cuûa con ngöôøi, moät phaàn cuoäc soáng tinh thaàn cuûa ngöôøi daân xöù Hueá. Do aâm nhaïc gaén boù chaët cheõ vôùi nghi leã neân leã nhaïc Phaät giaùo Hueá gaàn nhö baûo toàn khaù nguyeân veïn nhöõng yeáu toá cuûa aâm nhaïc truyeàn thoáng maø khoâng bò bieán ñoåi theo höôùng saân khaáu hoùa nhö moät soá loaïi hình aâm nhaïc truyeàn thoáng khaùc. Moâi tröôøng dieãn xöôùng vaø nhöõng giaù trò ngheä thuaät cuûa leã nhaïc Phaät giaùo Hueá xöùng ñaùng coù moät vò trí quan troïng trong quaù trình giôùi thieäu di saûn vaên hoùa Hueá ñeán vôùi du khaùch. Tuy nhieân, laøm theá naøo ñeå phoå bieán leã nhaïc Phaät giaùo Hueá vöøa ñaûm baûo khoâng gian vaø ñieàu kieän dieãn xöôùng voán coù, vöøa taïo neân moät saûn phaåm ñaëc saéc, ñöôïc nhìn nhaän nhö saûn phaåm vaên hoùa-du lòch, ñoù laø tinh thaàn vaø höôùng gôïi môû cuûa baøi vieát naøy. ABSTRACT BUDDHIST RITUAL MUSIC OF HUEÁ: A DISTINCTIVE TYPE OF TRADITIONAL MUSIC AND HOW TO INTRODUCE IT TO TOURISTS Besides its religious function, the Buddhist ritual music of Hueá boasts its distinctive artistic value. It is a clever combination of the traditional Buddhist music with other schools of music, above all, the folk music and court music. The Buddhist ritual music of Hueá is not only a means for the practice of Buddhism, but it also keeps its relation with human spititual culture, an integral part of the spiritual life of Hueá people. Since its music is closely related with the religious rites, the Buddhist ritual music of Hueá almost preserves wholly its traditional musical elements, which has not been adapted to the stage as the other types of music have. The performance medium and the artistic value of the Buddhist ritual music of Hueá deserve great attention in the course of the introduction of this music to the tourists. However, to introduce the Buddhist ritual music of Hueá to the public and preserve its original performance medium and atmosphere and, at the same time, create a superb work to be recognized as a cultural-touristic product is the issue this article aims to cope with.