Báo cáo nghiên cứu khoa học " Một số kết quả khai thác cơ sở dữ liệu hải dương học để nghiên cứu biến động môi trường nước vùng biển xa bờ Việt Nam "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

63
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Báo cáo này tiếp tục những nghiên cứu gần đây về biến động của tr-ờng vật lý và môi tr-ờng biển [1-4].

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " Một số kết quả khai thác cơ sở dữ liệu hải dương học để nghiên cứu biến động môi trường nước vùng biển xa bờ Việt Nam "

Phạm Văn Huấn, Phạm Hoàng Lâm - Một số kết quả khai thác cơ sở dữ liệu hải dương học để nghiên cứu biến động môi trường nước vùng biển xa bờ Việt Nam. Tạp chí Khí tượng thủy văn, số 548 * tháng 8 - 2006, tr. 28-38 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Mét sè KÕt qu¶ khai th¸c c¬ së d÷ liÖu h¶i d−¬ng häc ®Ó nghiªn cøu biÕn ®éng m«i tr−êng n−íc vïng biÓn xa bê ViÖt Nam Ph¹m V¨n HuÊn Tr−êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn, §HQG HN Ph¹m Hoμng L©m Tr−êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn, §HQG HN Më ®Çu muèi theo h−íng t×m hiÓu vÒ biÕn ®éng B¸o c¸o nμy tiÕp tôc nh÷ng nghiªn thêi gian cña tr−êng hai yÕu tè nμy nh»m cøu gÇn ®©y vÒ biÕn ®éng cña tr−êng vËt nh÷ng môc ®Ých dù ®o¸n khai th¸c c¸ vμ lý vμ m«i tr−êng biÓn [1-4]. Trong c¸c c¸c tÝnh to¸n øng dông kh¸c. n¨m 2003-2004, trong khu«n khæ ®Ò tμi 1. Giíi h¹n vïng biÓn nghiªn cøu vμ “Ph©n tÝch vμ dù b¸o c¸c tr−êng khÝ t−îng tãm t¾t vÒ c¬ së d÷ liÖu thñy v¨n biÓn §«ng” chóng t«i ®· hoμn Vïng biÓn nghiªn cøu giíi h¹n tõ kinh thμnh viÖc thu thËp vμ hÖ thèng hãa c¸c tuyÕn 107o§ ®Õn 115o§ vμ vÜ tuyÕn tõ 6oB nguån d÷ liÖu biÓn kh¸ lín vμ l−u tr÷ trong ®Õn 17oB (h×nh 1). m¸y tÝnh. §ång thêi ®· tiÕn hμnh cËp nhËt Toμn bé c¬ së d÷ liÖu nhiÖt, muèi vμ bæ sung mét l−îng lín c¸c tr¹m quan tr¾c mét sè yÕu tè thñy hãa biÓn §«ng gåm h¶i d−¬ng häc do c¸c c¬ quan nghiªn cøu 135 785 tr¹m quan tr¾c tr¾c diÖn th¼ng cña n−íc ta, chñ yÕu lμ ViÖn nghiªn cøu ®øng. Tæng sè tr¹m quan tr¾c nhiÖt ®é, ®é h¶i s¶n, thùc hiÖn gÇn ®©y. §Õn nay cã thÓ muèi thuéc vïng biÓn nghiªn cøu giíi h¹n nãi r»ng quü d÷ liÖu thu ®−îc ®· bao qu¸t tõ 107o§ ®Õn 115o§ vμ tõ 6oB ®Õn 17oB gÇn hÕt nh÷ng nguån sè liÖu quan tr¾c vÒ ®−îc khai th¸c b»ng 44 213. Ph©n bè sè c¸c yÕu tè vËt lý vμ thñy hãa biÓn §«ng. liÖu trong tõng « vu«ng 1 ®é kinh vÜ trong Trong b¸o c¸o nμy, chóng t«i sÏ tr×nh bμy vïng nμy liÖt kª trong b¶ng 1. mét sè kÕt qu¶ khai th¸c d÷ liÖu nhiÖt vμ B¶ng 1. MËt ®é tr¹m quan tr¾c trong vïng biÓn nghiªn cøu Kinh ®é VÜ ®é 107 108 109 110 111 112 113 114 115 17 3774 2153 1570 1223 366 86 269 246 165 16 8 198 1459 1297 496 104 383 92 118 15 4 1624 690 560 508 582 428 840 14 1 856 530 381 826 230 561 444 13 234 863 382 447 333 1186 456 12 485 776 984 607 592 531 352 11 3 134 1337 722 589 645 356 66 15 10 509 791 1051 781 691 285 132 28 12 9 754 665 778 602 322 164 53 12 7 8 345 429 585 188 103 36 17 11 13 7 254 549 447 134 99 77 236 60 124 6 252 251 141 96 73 48 27 87 124
108 109 110 111 112 113 114 16 16 15 15 14 14 13 13 12 12 11 11 10 10 9 9 8 8 7 7 108 109 110 111 112 113 114 H×nh 1. B¶n ®å ®é s©u vïng biÓn nghiªn cøu Trong c¸c kho¶ng thêi gian cô thÓ, nhiÖt ®é, ®é muèi trong n¨m. øng víi th¸ng n¨m nhÊt ®Þnh, sè l−îng sè 2) ChØ sù kh¸c nhau cña tr−êng nhiÖt liÖu cã thÓ kh«ng nh− nhau. Cã nh÷ng ®é vμ ®é muèi tõ n¨m nμy sang n¨m kh¸c. th¸ng n¨m sè l−îng sè liÖu cã thÓ t¹m ®ñ 3) Rót ra nh÷ng kiÕn nghÞ vÒ ph−¬ng ®Ó x©y dùng c¸c b¶n ®å trung b×nh th¸ng. h−íng thùc hiÖn quan tr¾c trong t−¬ng lai. Trong khi cã nh÷ng n¨m th¸ng sè l−îng C¸c môc tiÕp sau tr×nh bμy mét sè kÕt sè liÖu hÕt søc th−a thít. qu¶ sö dông c¬ së d÷ liÖu nμy ®Ó ph©n tÝch Víi c¬ së d÷ liÖu nμy chóng t«i ®· x©y nh÷ng biÕn thiªn kh«ng gian thêi gian cña dùng ch−¬ng tr×nh ®Ó qu¶n lý vμ t¹o ra nhiÖt ®é vμ ®é muèi còng nh− cÊu tróc líp mét sè s¶n phÈm d÷ liÖu kh¶ dÜ phôc vô mÆt biÓn. cho c«ng t¸c dù ®o¸n m«i tr−êng khai th¸c Trong môc 2 ®−a ra ph©n bè th¼ng c¸. Néi dung c¸c c«ng viÖc khai th¸c d÷ ®øng cña nhiÖt ®é, ®é muèi t¹i mét sè liÖu sÏ tr×nh bμy trong b¸o c¸o nμy nh»m: ®iÓm ®iÓn h×nh trªn vïng biÓn. Trong môc 1) ChØ ra sù biÕn thiªn cña tr−êng 3 ®−a ra ph©n bè mÆt réng cña tr−êng
nhiÖt ®é (hoÆc ®é muèi) n−íc biÓn ë c¸c 1989 cña nhiÖt ®é vμ ®é muèi t¹i mét sè tÇng s©u vμ thêi gian kh¸c nhau. ®iÓm ®iÓn h×nh trªn vïng biÓn ®Ó thÊy sù biÕn thiªn gi÷a c¸c n¨m cña yÕu tè nμy. 2. Ph©n bè th¼ng ®øng nhiÖt ®é vμ ®é C¸c ®å thÞ nμy cho thÊy ph©n bè th¼ng muèi t¹i mét sè ®iÓm ®iÓn h×nh trªn ®øng cña nhiÖt ®é biÕn thiªn kh¸ m¹nh vïng biÓn trong n¨m (theo mïa) vμ gi÷a c¸c n¨m. §· tiÕn hμnh vÏ c¸c ®å thÞ ph©n bè D−íi ®©y tr×nh bμy mÆt c¾t ®é s©u - th¸ng th¼ng ®øng cña nhiÖt ®é vμ ®é muèi t¹i cña nhiÖt ®é t¹i hai ®iÓm lμm thÝ dô ®Ó tõng giao ®iÓm cña c¸c ®−êng kinh tuyÕn trùc quan nhËn thÊy sù biÕn thiªn nμy (c¸c vμ vÜ tuyÕn nguyªn trong vïng biÓn nghiªn h×nh 2, 3). cøu, x©y dùng c¸c ®å thÞ ph©n bè th¼ng ®øng tõng th¸ng trong c¸c n¨m 1966 vμ Th¸ng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 0 0 -20 -20 -40 -40 §é s©u (m) -60 -60 -80 -80 -100 -100 -120 -120 -140 -140 o o H×nh 2. MÆt c¾t th¸ng - ®é s©u cña nhiÖt ®é n−íc ®iÓm 109 §-17 B trong n¨m 1966 Th¸ng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 0 0 -20 -20 -40 -40 -60 -60 §é s©u (m) -80 -80 -100 -100 -120 -120 -140 -140 -160 -160 -180 -180 -200 -200 o o H×nh 3. MÆt c¾t th¸ng - ®é s©u cña nhiÖt ®é n−íc ®iÓm 114 §-13 B trong n¨m 1966
109o§-17oB), b¶ng 3 - ®¹i diÖn cña mét Dùa trªn c¸c h×nh vÏ vÒ ph©n bè th¼ng ®øng cña nhiÖt ®é cã thÓ −íc l−îng ®−îc ®iÓm ë ngoμi kh¬i vïng biÓn lùa chän (täa ®é 114o§ vμ 13oB) vμ b¶ng 4 - ®¹i diÖn biÕn thiªn cña ®é dμy líp ®ång nhÊt nhiÖt ®é (§NN§) gÇn mÆt (b¶ng 2 - 4). Trong vïng ven bê Nam Trung Bé (täa ®é 109o§-11oB). b¶ng 2 lμ biÕn thiªn cña líp ®ång nhÊt t¹i mét ®iÓm thuéc cöa vÞnh B¾c Bé (täa ®é B¶ng 2. BiÕn tr×nh n¨m ®é dμy líp ®ång nhÊt nhiÖt ®é t¹i ®iÓm 109o§ vμ 17oB (n¨m 1966) Th¸ng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 §é dμy líp − 62 60 40 10 10 15 15 22 50 60 60 §NN§ (m) B¶ng 3. BiÕn tr×nh n¨m ®é dμy líp ®ång nhÊt nhiÖt ®é t¹i ®iÓm 114o§ vμ 13oB (n¨m 1966) Th¸ng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 §é dμy líp − − − 60 65 66 45 20 30 30 50 40 §NN§ (m) B¶ng 4. BiÕn tr×nh n¨m ®é dμy líp ®ång nhÊt nhiÖt ®é t¹i ®iÓm 109o§ vμ 11oB (n¨m 1966) Th¸ng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 §é dμy líp − − − − − 25 10 8 5 15 30 50 §NN§ (m) ThÊy r»ng, mçi ®iÓm cña vïng biÓn cã Ta xÐt sù biÕn thiªn gi÷a c¸c n¨m cña ®Æc ®iÓm biÕn thiªn nhiÖt ®é, ®é muèi tr−êng nhiÖt ®é vμ ®é muèi b»ng c¸ch so theo ®é s©u kh¸ kh¸c nhau. Nh−ng ®Æc s¸nh c¸c ph©n bè th¼ng ®øng t¹i mét ®iÓm ®iÓm chung cña tÊt c¶ c¸c ®iÓm lμ quy luËt nμo ®ã vμo mïa l¹nh vμ mïa nãng trong biÕn thiªn mïa cña ®é dμy líp ®ång nhÊt mét sè n¨m kh¸c nhau. Trªn h×nh 4 biÓu nhiÖt ®é: c¸c th¸ng mïa hÌ líp ®ång nhÊt diÔn sù biÕn thiªn gi÷a c¸c n¨m cña ph©n bè th¼ng ®øng nhiÖt ®é t¹i ®iÓm 112o§- chØ lμ mét líp máng gÇn mÆt, ®é dμy 12oB trong hai mïa l¹nh (th¸ng 1, c¸c n¨m kho¶ng trªn d−íi chôc mÐt, h×nh thμnh do x¸o trén c¬ häc d−íi t¸c ®éng cña giã vμ 1966, 1969, 1972, 1980, 1982 vμ 1989) vμ sãng biÓn trong ®iÒu kiÖn ph©n tÇng nhiÖt mïa nãng (th¸ng 7, c¸c n¨m 1967, 1969, th¼ng ®øng rÊt æn ®Þnh, c¸c th¸ng mïa 1979, 1983, 1985 vμ 1986). ®«ng - líp ®ång nhÊt x©m nhËp tíi ®é s©u §é dμy líp ®ång nhÊt trong mïa ®«ng 50-60 m, thËm chÝ s©u h¬n, do cã ¶nh t¹i ®iÓm nμy ®−îc −íc l−îng vμ so s¸nh h−ëng bæ sung cña ®èi l−u mïa ®«ng vμ gi÷a c¸c n¨m nh− trong b¶ng 5. giã mïa ®«ng b¾c m¹nh h¬n.
B¶ng 5. BiÕn thiªn ®é dμy líp ®ång nhÊt nhiÖt ®é t¹i ®iÓm 112o§-12oB trong mïa ®«ng N¨m 1966 1969 1972 1980 1982 1989 §é dμy líp 66 38 40 50 22 65 §NN§ (m) 5 10 15 20 25 5 10 15 20 25 0 0 -200 -200 -400 -400 -600 -600 -800 -800 -1000 -1000 -1200 -1200 -1400 -1400 -1600 -1600 -1800 -1800 -2000 -2000 -2200 Mïa l¹nh (th¸ng 1) Mïa nãng (th¸ng 7) H×nh 4. BiÕn thiªn gi÷a c¸c n¨m cña ph©n bè th¼ng ®øng nhiÖt ®é n−íc t¹i ®iÓm 112o§-12oB nhÊt nhiÖt ®é cã thÓ cã ¶nh h−ëng nhÊt Nh÷ng thÝ dô so s¸nh trªn ®©y vÒ sù ®Þnh tíi sù di c− ph−¬ng th¼ng ®øng cña biÕn thiªn theo ph−¬ng th¼ng ®øng cña c¸c lo¹i c¸ khai th¸c vμ cã thÓ lμ mét trong nhiÖt ®é vμ ®é muèi trong n¨m vμ gi÷a c¸c nh÷ng ®Æc tr−ng cÇn dù b¸o trong h¶i n¨m cho thÊy c¸c ®Æc tr−ng vËt lý líp mÆt d−¬ng häc nghÒ c¸. biÓn cã biÕn ®éng ®¸ng kÓ. Biªn ®é dao ®éng nhiÖt ®é trong n¨m t¹i ®iÓm vïng 3. Ph©n bè mÆt réng cña nhiÖt ®é vμ kh¬i nμy cã thÓ ®¹t kho¶ng 3-5oC t¹i mÆt ®é muèi trªn vïng biÓn trong biÓn. So s¸nh gi÷a c¸c n¨m cho thÊy nhiÖt nh÷ng thêi kú kh¸c nhau ®é n−íc mïa ®«ng biÕn thiªn trong Môc nμy kh¶o s¸t sù biÕn thiªn cña kho¶ng tõ 25 ®Õn 28oC, trong mïa hÌ tõ 27 tr−êng nhiÖt ®é hoÆc ®é muèi toμn vïng ®Õn 29-30oC, tøc chªnh lÖch gi÷a c¸c n¨m biÓn theo thêi gian. Muèn vËy, ta vÏ còng ®¹t kho¶ng 2-3oC. Nh÷ng biÕn ®éng nh÷ng b¶n ®å ph©n bè mÆt réng cña nhiÖt nμy, ®Æc biÖt biÕn ®éng ®é dμy líp ®ång ®é c¸c tÇng mÆt, tÇng 50 m vμ tÇng 100 m
vμ so s¸nh chóng ë nh÷ng thêi gian kh¸c ®«ng th−êng tån t¹i mét l−ìi n−íc l¹nh nhau. §· dùng nh÷ng b¶n ®å ®ã cho x©m nhËp vμo vïng biÓn tõ phÝa ®«ng b¾c. nh÷ng thêi kú cã t−¬ng ®èi ®Çy ®ñ sè liÖu, L−ìi n−íc l¹nh nμy th−êng cã bÒ réng lín mçi th¸ng trong n¨m mét b¶n ®å. h¬n ë gÇn cöa vÞnh B¾c Bé vμ kÕt thóc ë Chóng ta còng cã thÓ so s¸nh c¸c b¶n thÒm lôc ®Þa Nam Trung Bé (xem c¸c h×nh ®å cïng mét th¸ng nh−ng cña c¸c n¨m 5 - 10). Trong c¸c th¸ng chÝnh hÌ (th¸ng 7, kh¸c nhau ®Ó nhËn ®Þnh vÒ sù biÕn thiªn 8) vïng n−íc tråi gÇn bê Trung vμ Nam gi÷a c¸c n¨m (xem c¸c h×nh 5 - 16). Trung Bé ph¸t triÓn m¹nh. Nh÷ng ®−êng Trong biÕn thiªn mïa cña tr−êng nhiÖt ®¼ng trÞ nhiÖt ®é cã h×nh d¹ng c¸c cung ®é mÆt biÓn nhËn thÊy hai cÊu tróc ®Æc trßn quay bÒ lâm vμo phÝa bê ViÖt Nam tr−ng nhÊt nh− sau: Trong c¸c th¸ng mïa (xem c¸c h×nh 11 - 16). 108 109 110 111 112 113 114 108 109 110 111 112 113 114 16 16 16 16 15 15 15 15 14 14 14 14 13 13 13 13 12 12 12 12 11 11 11 11 10 10 10 10 9 9 9 9 8 8 8 8 7 7 7 7 108 109 110 111 112 113 114 108 109 110 111 112 113 114 H×nh 5. Ph©n bè nhiÖt ®é tÇng mÆt th¸ng 1/1966 H×nh 6. Ph©n bè nhiÖt ®é tÇng mÆt th¸ng 1/1968 ®é 24, 25oC x©m nhËp s©u xuèng phÝa t©y NÕu so s¸nh c¸c b¶n ®å nhiÖt ®é cïng th¸ng nh−ng ë c¸c n¨m kh¸c nhau, dÔ thÊy nam vïng biÓn däc theo d¶i bê ViÖt Nam. r»ng møc ®é x©m nhËp cña n−íc l¹nh tõ Tuy nhiªn còng cã thÓ nhËn thÊy r»ng c¸c phÝa ®«ng b¾c vμo vïng biÓn hoÆc c−êng n¨m 1968, 1989 sù x©m nhËp tá ra m¹nh h¬n, ®−êng ®¼ng trÞ nhiÖt ®é thÊp 24oC ®é ph¸t triÓn n−íc tråi ë phÇn t©y nam vïng biÓn cã kh¸c nhau. Nh×n chung cÊu hiÖn râ tíi tËn vïng ®¶o Phó Quý (vÜ tuyÕn 11 - 12oB), h×nh thμnh ®íi t−¬ng ph¶n tróc l−ìi n−íc l¹nh x©m nhËp tõ h−íng ®«ng b¾c vμo vïng biÓn cã h×nh d¹ng kh¸c nhiÖt ®é n−íc mÆt biÓn kh¸ râ rÖt ë phÇn nhau ë mçi n¨m nh−ng cã xu thÕ kh¸ æn b¾c vμ ®«ng b¾c vïng biÓn nghiªn cøu. ®Þnh. Trong c¸c n¨m ®−îc biÓu diÔn trªn Trong khi n¨m 1966 ®−êng ®¼ng nhiÖt ®é 24oC chØ hiÖn râ ë phÝa trªn vÜ tuyÕn 15oB. c¸c h×nh 5 - 10 nh÷ng ®−êng ®¼ng nhiÖt
108 109 110 111 112 113 114 108 109 110 111 112 113 114 16 16 16 16 15 15 15 15 14 14 14 14 13 13 13 13 12 12 12 12 11 11 11 11 10 10 10 10 9 9 9 9 8 8 8 8 7 7 7 7 108 109 110 111 112 113 114 108 109 110 111 112 113 114 H×nh 7. Ph©n bè nhiÖt ®é tÇng mÆt th¸ng 1/1979 H×nh 8. Ph©n bè nhiÖt ®é tÇng mÆt th¸ng 1/1980 108 109 110 111 112 113 114 108 109 110 111 112 113 114 16 16 16 16 15 15 15 15 14 14 14 14 13 13 13 13 12 12 12 12 11 11 11 11 10 10 10 10 9 9 9 9 8 8 8 8 7 7 7 7 108 109 110 111 112 113 114 108 109 110 111 112 113 114 H×nh 9. Ph©n bè nhiÖt ®é tÇng mÆt th¸ng 1/1981 H×nh 10. Ph©n bè nhiÖt ®é tÇng mÆt th¸ng 1/1989
108 109 110 111 112 113 114 108 109 110 111 112 113 114 16 16 16 16 15 15 15 15 14 14 14 14 13 13 13 13 12 12 12 12 11 11 11 11 10 10 10 10 9 9 9 9 8 8 8 8 7 7 7 7 108 109 110 111 112 113 114 108 109 110 111 112 113 114 H×nh 11. Ph©n bè nhiÖt ®é tÇng mÆt th¸ng 7/1966 H×nh 12. Ph©n bè nhiÖt ®é tÇng mÆt th¸ng 7/1967 108 109 110 111 112 113 114 108 109 110 111 112 113 114 16 16 16 16 15 15 15 15 14 14 14 14 13 13 13 13 12 12 12 12 11 11 11 11 10 10 10 10 9 9 9 9 8 8 8 8 7 7 7 7 108 109 110 111 112 113 114 108 109 110 111 112 113 114 H×nh 13. Ph©n bè nhiÖt ®é tÇng mÆt th¸ng 7/1968 H×nh 14. Ph©n bè nhiÖt ®é tÇng mÆt th¸ng 7/1979
108 109 110 111 112 113 114 108 109 110 111 112 113 114 16 16 16 16 15 15 15 15 14 14 14 14 13 13 13 13 12 12 12 12 11 11 11 11 10 10 10 10 9 9 9 9 8 8 8 8 7 7 7 7 108 109 110 111 112 113 114 108 109 110 111 112 113 114 H×nh 15. Ph©n bè nhiÖt ®é tÇng mÆt th¸ng 7/1983 H×nh 16. Ph©n bè nhiÖt ®é tÇng mÆt th¸ng 7/1987 14-15oB. N¨m 1987 (h×nh 16) gÇn nh− CÊu tróc nh©n n−íc l¹nh mïa hÌ do n−íc tråi ë bê Nam Trung Bé biÕn ®éng kh«ng thÓ hiÖn n−íc tråi, toμn vïng biÓn gi÷a c¸c n¨m m¹nh h¬n so víi cÊu tróc ngù trÞ c¸c ®−êng ®¼ng trÞ nhiÖt ®é cì tõ 28oC trë lªn. §−¬ng nhiªn sù t¨ng c−êng l−ìi n−íc l¹nh mïa ®«ng v× qu¸ tr×nh nμy phô thuéc m¹nh vμo ®iÒu kiÖn t¨ng c−êng hay suy yÕu n−íc tråi ven bê Trung vμ hay suy yÕu giã mïa t©y nam trªn khu vùc Nam Trung Bé cã ¶nh h−ëng lín ®Õn bøc biÓn. ThÝ dô, so s¸nh c¸c h×nh 11 - 16 cã tranh nhiÖt ®é toμn vïng biÓn quan t©m vμ thÓ thÊy c¸c n¨m 1966, 1967 vμ 1979 lμ yÕu tè n−íc tråi víi hÖ qu¶ tr−êng nhiÖt nh÷ng n¨m hiÖn t−îng n−íc tråi ph¸t triÓn mÆt biÓn vμ c¸c tÇng s©u gÇn mÆt cã thÓ lμ m¹nh h¬n c¶. Mïa hÌ c¸c n¨m nμy vïng nh÷ng yÕu tè chØ thÞ vÒ vÞ trÝ ng− tr−êng n−íc m¸t h¬n bao bëi c¸c ®−êng ®¼ng trong h¶i d−¬ng häc nghÒ c¸. nhiÖt ®é 27oC cã diÖn tÝch kh¸ lín, cã xu KÕt luËn vμ kiÕn nghÞ h−íng dÞch xuèng phÝa nam tíi vÜ tuyÕn 1. Nh÷ng kÕt qu¶ khai th¸c b−íc ®Çu 11-12oB vμ t¹i t©m cña nã lé râ nh÷ng c¬ së d÷ liÖu h¶i d−¬ng häc trªn ®©y cho ®−êng ®¼ng nhiÖt ®é n−íc rÊt thÊp 25, phÐp mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh r»ng mÆc dï 26oC gÇn khÐp kÝn (xem c¸c h×nh 11, 12, lμ mét vïng biÓn nhiÖt ®íi, nh−ng c¸c 14). Trong khi n¨m 1983 (h×nh 15) t©m tr−êng vËt lý thñy v¨n hoμn toμn kh«ng n−íc tråi chØ ®Æc tr−ng bëi ®−êng ®¼ng ®¬n ®iÖu vμ biÕn thiªn theo thêi gian kh¸ nhiÖt ®é 27oC, h¬i dÞch lªn phÝa b¾c. N¨m m¹nh mÏ, cÇn ®−îc tÝnh ®Õn trong ho¹t 1968 (h×nh 13) cã c−êng ®é n−íc tråi ®éng ®¸nh b¾t c¸ vμ nhiÒu øng dông kh¸c t−¬ng tù nh− n¨m 1983, nh−ng t©m l¹nh trªn vïng biÓn. dÞch chuyÓn xa lªn phÝa b¾c tíi vÜ tuyÕn
2. Tr−êng nhiÖt ®é n−íc vïng biÓn ®©y cã thÓ thÊy cÇn thiÕt nghiªn cøu kü dao ®éng tuÇn hoμn theo mïa trong n¨m h¬n vμ ®Çy ®ñ h¬n vÒ sù biÕn thiªn thêi vμ biÕn ®éng kh¸ m¹nh gi÷a c¸c n¨m. gian cña c¸c yÕu tè h¶i d−¬ng häc. Th«ng TÝnh chÊt biÕn thiªn mïa trong n¨m tu©n qua khai th¸c thö nguån d÷ liÖu ë ®©y, theo quy luËt mïa giã mïa ®«ng b¾c vμ chóng t«i còng rót ra nh÷ng suy nghÜ nh− mïa giã mïa t©y nam. sau vÒ vÊn ®Ò hoμn thiÖn c¬ së d÷ liÖu. 3. Sù biÕn thiªn gi÷a c¸c n¨m cña Nguån d÷ liÖu quan tr¾c hiÖn nay cña tr−êng nhiÖt phô thuéc vμo sù t¨ng c−êng chóng ta hoμn toμn ch−a ®ñ ®Ó cã thÓ kh¶o hay suy yÕu cña hai qu¸ tr×nh lín trong s¸t kü h¬n vÒ quy luËt biÕn ®éng vμ rót ra vïng biÓn: sù x©m nhËp cña dßng ch¶y ph−¬ng ph¸p dù b¸o tin cËy vÒ c¸c yÕu tè l¹nh mïa ®«ng tõ phÝa ®«ng b¾c biÓn ®ã. VËy viÖc thu thËp thªm c¸c kÕt qu¶ §«ng xuèng phÝa t©y nam tíi vïng nghiªn quan tr¾c vÖ tinh nguån gèc quèc tÕ, viÖc cøu vμ sù xuÊt hiÖn n−íc tråi ven bê Trung t¹o ra th«ng tin tõ c¸c m« h×nh tÝnh to¸n Bé vμ Nam Trung Bé ViÖt Nam trong giã c¸c lo¹i cÇn ®−îc chó träng. §Æc biÖt ph¶i mïa giã t©y nam. Qu¸ tr×nh thø nhÊt tá ra nhanh chãng bæ sung c¸c th«ng tin ho¹t t−¬ng ®èi æn ®Þnh so víi qu¸ tr×nh thø hai. ®éng ®¸nh b¾t c¸ cho ®ång bé víi th«ng N−íc l¹nh t−¬ng ®èi cña dßng ch¶y l¹nh tin m«i tr−êng. lμm cho ®iÒu kiÖn nhiÖt cña mét phÇn réng Muèn sö dông hiÖu qu¶ nguån d÷ liÖu lín phÝa t©y biÓn §«ng cã nh÷ng yÕu tè h¹n chÕ hiÖn cã vμ sím x©y dùng ®−îc c¬ cña cËn «n ®íi. Cßn qu¸ tr×nh n−íc tråi cã së d÷ liÖu th«ng tin nghÒ c¸ hoμn thiÖn nguyªn nh©n côc bé vμ biÕn thiªn gi÷a c¸c trong t−¬ng lai th× ng−êi trùc tiÕp ho¹t n¨m rÊt m¹nh. Cã thÓ nãi tíi nh÷ng n¨m ®éng ®¸nh b¾t ph¶i ®−îc trang bÞ ph−¬ng n−íc tråi m¹nh, nh÷ng n¨m n−íc tråi tiÖn kü thuËt hiÓn thÞ th«ng tin hoÆc nhËn trung b×nh vμ nh÷ng n¨m hoμn toμn kh«ng th«ng tin, tõ th«ng tin ®Þnh h−íng hä lùa cã n−íc tråi vμo mïa hÌ. Khi gia t¨ng x©m chän quyÕt ®Þnh cho c«ng viÖc, ®ång thêi nhËp n−íc l¹nh tõ phÝa ®«ng b¾c hoÆc khi hä bæ sung th«ng tin m«i tr−êng vμ th«ng ho¹t ®éng n−íc tråi mïa hÌ c−êng hãa th× tin ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®Òu ®Æn vμ ®ång ®Òu g©y nªn biÕn thiªn m¹nh toμn bé bé. VËy nh÷ng ý t−ëng vÒ khai th¸c vμ cËp tr−êng nhiÖt trong c¸c líp n−íc gÇn mÆt nhËt c¸c nhËt ký chuyÕn tÇu sÏ rÊt cã Ých. cña vïng biÓn, thÝ dô c¸c ®íi t−¬ng ph¶n Ngoμi ra, c«ng t¸c quan tr¾c thu thËp d÷ nhiÖt, vμ ch¾c ch¾n cã nh÷ng ¶nh h−ëng liÖu biÓn ngμy nay ph¶i h−íng vμo nh÷ng sinh häc tíi sinh vËt biÓn vμ c¸. vïng ®¹i diÖn, nh÷ng ®iÓm hoÆc mÆt c¾t 4. TÝnh biÕn thiªn thêi gian cña m«i nh¹y c¶m vμ néi dung, c¸ch thøc quan tr¾c tr−êng n−íc nãi chung vμ nhiÖt ®é n−íc còng ph¶i thay ®æi phï hîp víi nh÷ng yªu biÓn nãi riªng cã thÓ cÇn tÝnh tíi trong cÇu nghiªn cøu vμ thùc tiÔn s¶n xuÊt cña ho¹t ®éng nghÒ c¸ vμ trong nghiªn cøu c¸c n−íc ta. tÝnh chÊt vËt lý kh¸c cña n−íc biÓn. Tõ vμ biÕn tr×nh nhiÖt ®é ë c¸c t©m n−íc tråi Tμi liÖu tham kh¶o m¹nh trong vïng biÓn §«ng Nam ViÖt 1. Ph¹m V¨n HuÊn, Ph¹m Hoμng L©m. Mét sè Nam. TuyÓn tËp Nghiªn cøu biÓn, tËp IV, kÕt qu¶ kh¶o s¸t tr−êng tèc ®é ©m biÓn Nxb Khoa häc vμ kü thuËt, tËp IV, tr. 30-43 §«ng. T¹p chÝ khoa häc §HQG Hμ Néi, (1992) T.XXI, No3AP, tr. 44-53, 2005 3. §inh V¨n −u, §oμn V¨n Bé, NguyÔn Thä 2. Vâ V¨n Lμnh, Ph¹m V¨n HuÊn. CÊu tróc
S¸o, Ph¹m v¨n HuÊn, ... M« h×nh 3 chiÒu 4. §inh V¨n −u, §oμn V¨n Bé, Ph¹m v¨n HuÊn. M« h×nh tÝnh to¸n vμ dù b¸o tr¹ng (3D) nghiªn cøu biÕn ®éng cÊu tróc hoμn th¸i m«i tr−êng n−íc biÓn. TuyÓn tËp Héi l−u vμ nhiÖt muèi BiÓn §«ng trong ®iÒu kiÖn giã mïa biÕn ®æi. TuyÓn tËp Héi nghÞ nghÞ KHCN biÓn toμn quèc lÇn thø 4, tËp 2: Sinh häc, nguån lîi, sinh th¸i, m«i tr−êng KHCN biÓn toμn quèc lÇn thø 4, tËp 1: KhÝ biÓn. TT KHTN & CNQG, tr. 1175-1185 t−îng - Thuû v¨n, §éng lùc biÓn. TT (1999) KHTN & CNQG, tr. 177-184 (1999) Some results OF the treatment of oceanological data base for investigation of environment changeableness in offshore waters of Vietnam Pham Van Huan, College of Natural Science, VNUH Pham Hoang Lam, Marine Dynamics and Enviroment Centre, VNUH The report presents some results of expluatation of oceanographical data base to confirm the substatial changeableness of physical fields in sea water of off-shore region of Vietnam waters. The temperature filed of sea water and its vertical structure exposed to a strong season oscillations and changeableness beetwin years due to periodical changes of the regim of north-east winds and south-west winds. The multi-year changeableness of the water temperature field largely depends on strengtherning or weakening of two big processes in the region: the intrusion of cold strems from the northeast of South-china sea in winter and the appearance of up-welling near the border of the southern of Central Vietnam in season of southwest winds. The influence of the first process appeared to be more steady in comparison to the second process. The relative cold water of winter cold currents makes the thermal condition of a large area in the west part of South-china sea rather like that of temperate zones. The up-welling phenomenon has a local origin and strongly changes from year to year. All this was reflected in changes of water temperature of surface layers. The intensive intrusion of cold water from the northeast and the reinforcement of winter up-welling led to large changes in temperature field of surface layers of the sea, formation of temperature-contrast zones. §Þa chØ t¸c gi¶: Ph¹m V¨n HuÊn, Khoa KhÝ t−îng, Thñy v¨n vμ H¶i d−¬ng häc Tr−êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn 334, NguyÔn Tr·i, Thanh Xu©n, Hμ Néi. §iÖn tho¹i: 0912 116 661