Báo cáo nghiên cứu khoa học " MỘT SỐ MINH CHỨNG CHO LỜI KẾT TỘI NHÀ MINH TRONG “BÌNH NGÔ ĐẠI CÁO” CỦA NGUYỄN TRÃI "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

77
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Một đôi lúc người yêu Việt sử cảm thấy buồn bởi đọc những bài luận sử, lấy sự lập dị làm đắc sách, tìm cách bôi nhọ cổ nhân, nhắm lôi kéo sự đồng tình của kẻ hiếu kỳ. Mặt khác những bậc danh nhân làm lịch sử, các cây bút lớn; văn chương cô đọng một câu muôn ý, lại có biết bao việc đại sự để làm, không rảnh để nêu lên những chi tiết vụn vặt.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " MỘT SỐ MINH CHỨNG CHO LỜI KẾT TỘI NHÀ MINH TRONG “BÌNH NGÔ ĐẠI CÁO” CỦA NGUYỄN TRÃI "

14 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 MOÄT SOÁ MINH CHÖÙNG CHO LÔØI KEÁT TOÄI NHAØ MINH TRONG “BÌNH NGOÂ ÑAÏI CAÙO” CUÛA NGUYEÃN TRAÕI Hồ Bạch Thảo* Moät ñoâi luùc ngöôøi yeâu Vieät söû caûm thaáy buoàn bôûi ñoïc nhöõng baøi luaän söû, laáy söï laäp dò laøm ñaéc saùch, tìm caùch boâi nhoï coå nhaân, nhaém loâi keùo söï ñoàng tình cuûa keû hieáu kyø. Maët khaùc nhöõng baäc danh nhaân laøm lòch söû, caùc caây buùt lôùn; vaên chöông coâ ñoïng moät caâu muoân yù, laïi coù bieát bao vieäc ñaïi söï ñeå laøm, khoâng raûnh ñeå neâu leân nhöõng chi tieát vuïn vaët. Lôïi duïng tình traïng naøy, nhöõng ngoøi buùt ñieân ñaûo kia coù theå tìm caùch xuyeân taïc söï thöïc, roài moät ngaøy naøo ñoù hoï coù theå tung ra nhöõng baøi vieát ñaïi loaïi nhö sau: “Toäi aùc giaëc ghi trong Bình Ngoâ ñaïi caùo nhaém gaây caêm thuø, chöa haún coù thöïc.” Neáu tröôøng hôïp naøy xaûy ra, baøi khaûo luaän döôùi ñaây nhaèm neâu leân nhöõng baèng chöùng töø chaùnh söû Trung Hoa vaø Vieät Nam, ñeå laøm saùng toû söï thöïc. Bình Ngoâ ñaïi caùo cuûa Nguyeãn Traõi cheùp veà toäi giaëc nhö sau: Nöôùng daân ñen treân ngoïn löûa hung taøn, Vuøi con ñoû xuoáng haàm tai vaï. Doái trôøi löøa ngöôøi, keá quyû quyeät ñuû muoân ngaøn khoùe, Gaây binh keát oaùn, toäi choàng chaát ngoùt hai möôi naêm. Tan nghóa naùt nhaân, trôøi ñaát töôûng chöøng muoán saäp, Söu cao thueá naëng, nuùi chaèm heát thaûy saïch khoâng. Keû tìm vaøng phaù nuùi ñaõi buøn, laën loäi nôi lam chöôùng, Ngöôøi moø ngoïc doøng daây quaêng bieån, laøm moài luõ giao long. Nhieãu daân ñaët caïm baãy höôu ñen, Haïi vaät, chaêng löôùi baét chim traû. Ñeán coû caây saâu boï cuõng chaúng ñöôïc troïn ñôøi, Ngöôøi goùa buïa khoán cuøng khoâng moät ai yeân oån. Huùt maùu muû sinh daân, quaân gian aùc mieäng raêng nhôøn beùo, Döïng coâng trình thoå moäc, nhaø coâng tö dinh thöï nguy nga. Choán chaâu huyeän bao taàng söu dòch, Nôi xoùm laøng laëng leõ cöûi canh. Taùt caïn nöôùc Ñoâng Haûi khoâng ñuû röûa tanh nhô, Chaët heát truùc Nam Sôn khoâng ñuû ghi toäi aùc. Thaàn nhaân ñeàu caêm giaän, Trôøi ñaát chaúng dung tha.(1) Baét chöôùc loái laøm söû xöa, xin laàn löôït laáy nhöõng caâu trong Bình Ngoâ ñaïi caùo laøm “cöông”, roài neâu leân nhöõng baèng chöùng chi tieát laøm “muïc”. Coù theå caùc baïn treû cheâ raèng “cöông muïc” quaù coå; nhöng neáu baïn ñang ngoài treân New Jersey, Hoa Kyø *
15 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 gheá nhaø tröôøng, vieát moät ñoaïn vaên tieáng Anh maø thieáu “topic sentence” (caâu chuû ñeà) seõ bò oâng thaày giaùo soå toeït ngay; “cöông” cuõng gioáng nhö “topic sentence” vaäy. Baây giôø xin pheùp vaøo vaán ñeà. A. Nöôùng daân ñen treân ngoïn löûa hung taøn, Vuøi con ñoû xuoáng haàm tai vaï. Taát caû nhöõng ngöôøi tham gia khôûi nghóa choáng quaân Minh ñeàu laø daân, ngoaøi nhöõng nghóa só cheát treân chieán tröôøng khoâng keå, Minh thöïc luïc cheùp hai vuï gieát taäp theå tuø nhaân, moät vuï gieát laêng trì, roùc thòt laõnh tuï khôûi nghóa Nguyeãn Caûnh Dò. Caùc vaên baûn döôùi ñaây laø baèng chöùng huøng hoàn veà vieäc Nöôùng daân ñen treân ngoïn löûa hung taøn... Thuû phaïm vuï gieát tuø nhaân thöù nhaát laø Anh quoác coâng Tröông Phuï, ñòa ñieåm gaây toäi aùc taïi xaõ Nghi Döông, huyeän An Laõo, chaâu Ñoâng Trieàu [Kieán An, Haûi Phoøng].(2) Ñeå ñaøn aùp cuoäc noåi daäy cuûa Nguyeãn Sö Coái, Tröông Phuï sai cheùm hôn 2.000 tuø nhaân, laäp thaønh baõi tha ma nguïy ñeå daân chuùng xem: Ngaøy 9 thaùng Gieâng naêm Vónh Laïc thöù 8 [12/2/1410] Ngaøy hoâm nay, quan Toång binh Giao Chæ Anh quoác coâng Tröông Phuï ñaùnh baïi dö ñaûng giaëc Nguyeãn Sö Coái taïi chaâu Ñoâng Trieàu. Tröôùc ñaây Sö Coái nguïy xöng vöông, cuøng vôùi boïn nguïy Kim Ngoâ Thöôïng Töôùng quaân Ñoã Nguyeân Thoá ñoùng binh hôn 2 vaïn taïi xaõ Nghi Döông, huyeän An Laõo, chaâu Ñoâng Trieàu; thöôøng ñeán soâng Hoaøng Giang, Ma Lao, cuøng cöûa bieån Ñaïi Toaøn cöôùp phaù, ñeå höôûng öùng theo Giaûn Ñònh [Giaûn Ñònh Ñeá]. Ñeán ngaøy hoâm nay, Tröông Phuï cho vaây xaõ Nghi Döông, boïn giaëc choáng cöï, quan quaân phaán khôûi baén teân ñaù nhö möa, khieán giaëc thua to. Cheùm hôn 4.500 thuû caáp, cheát troâi nhieàu; baét soáng nguïy Giaùm Moân Töôùng quaân Phaïm Chi, nguïy Vuõ Laâm Veä Töôùng quaân Traàn Nguyeân Khanh, nguïy Traán Phuû söù Nguyeãn Nhaân Truï hôn 2.000 teân, beøn cheùm lieäm xaùc choân thaønh baõi tha ma ñeå thò chuùng (sinh caàm nguïy Giaùm Moân Veä Töôùng quaân Phaïm Chi, nguïy Vuõ Laâm Veä Töôùng quaân Traàn Nguyeân Khanh, nguïy Traán Phuû söù Nguyeãn Nhaân Truï ñaúng nhò thieân dö nhaân, giai traûm chi lieãm kyø thi vi kinh quan yeân) [生擒僞監門衛將軍范支, 僞羽林衛將軍陳原卿, 僞鎮撫使阮人柱等二千餘人, 皆斬之斂其屍爲京觀焉].(3) Chín naêm sau, laïi coù moät cuoäc khôûi nghóa khaùc cuõng taïi huyeän An Laõo, do nhaø sö Phaïm Ngoïc tu taïi chuøa Ñoà Sôn caàm ñaàu. Vieân Toång binh Giao Chæ baáy giôø laø Phong Thaønh haàu Lyù Baân ñaøn aùp, baét tuø nhaân tröôùc sau hôn 1.000 ngöôøi, beøn cho xöû cheùm ñeå laøm raên: Ngaøy 15 thaùng Chaïp naêm Vónh Laïc thöù 17 [31/12/1419] Quan Toång binh Giao Chæ Phong Thaønh haàu Lyù Baân baét ñöôïc tuø tröôûng giaëc Phaïm Thieän taïi chaâu Ñoâng Trieàu. Tröôùc ñaây teân yeâu taêng Phaïm Ngoïc taïi chuøa Ñoà Sôn, huyeän An Laõo phao raèng trôøi giaùng aán kieám, leänh laøm chuùa; beøn tieám xöng La Bình vöông, kyû nguyeân Vónh Ninh, tuï taäp ñaùm ñoâng
16 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 Trang 2174, quyeån 219, Minh thöïc luïc, ghi cheùp vieäc Lyù Baân ñaøn aùp cuoäc khôûi nghóa cuûa nhaø sö Phaïm Ngoïc taøn saùt hôn 1.000 tuø nhaân nghóa quaân. laøm loaïn. Boïn Thieän vaø Ñaøo Thöøa ñeán theo. Ngoïc cho Thieän laøm Nhaäp noäi Kieåm hieäu Taû Töôùng quoác Bình chöông quaân quoác troïng söï, Ngoâ Trung laøm Nhaäp noäi Haønh khieån Höõu Thöôïng thö Tri quaân quoác troïng söï, Ñaøo Thöøa laøm Xa kî Ñaïi Töôùng quaân, Leâ Haønh laøm Tö khoâng, tuï taäp ñaùm ñoâng chieám cöù ñöôøng thuûy vaø boä. Luùc ñaïi quaân ñeán ñaùnh, Thieän daøn quaân hai beân bôø, laïi baøy thuyeàn giöõa soâng, thuûy boä cuøng choáng cöï. Baân xua quaân ñaùnh gaáp, cheùm 1.200 thuû caáp, baét soáng Thieän cuøng boïn Trung goàm 780 ngöôøi, tòch thu hôn 200 chieác thuyeàn lôùn nhoû; Ngoïc taåu thoaùt, laïi baét quaân giaëc hôn 260 teân, taát caû ñeàu bò xöû cheùm ñeå raên. Thieän, Trung, cuøng boïn Vuõ Loä ñeàu bò giaûi veà kinh sö (Baân ñoác töôùng só cöùc chieán, traûm thuû
17 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 thieân nhò baùch caáp, sinh caàm Thieän caäp Trung ñaúng thaát baùch baùt thaäp nhaân, ñaéc thuyeàn ñaïi tieåu nhò baùch dö söu. Ngoïc thoaùt taåu, höïu ñaéc taëc toát nhò baùch luïc thaäp dö nhaân giai traûm chi giôùi. Thieän, Trung, caäp Vuõ Loä ñaúng caâu toáng kinh) [彬督將士亟戰 , 斬首千二百級, 生擒善及忠等七百八十人,得船大小二百餘艘.玊脫走,又得賊卒二百六十餘人 , 皆斬之械 . 善忠及武路等俱送京].(4) Qua hai vaên kieän neâu treân, Minh thöïc luïc chæ ghi vieäc laøm cuûa hai vieân toång chæ huy quaân ñoäi nhaø Minh taïi nöôùc ta, coøn thuoäc haï thì cho laø chuyeän nhoû khoâng ñeà caäp tôùi. Nhöng moät khi chuû töôùng gieát moät, thì keû döôùi gieát möôøi; haõy töôûng töôïng noãi ñau khoå cuûa daân ta luùc baáy giôø! Laïi theâm toäi aùc lôùn cuûa boïn Tröông Phuï gaây ra trong cuoäc ñaùnh phaù taøn quaân cuûa vua Truøng Quang [Traàn Quyù Khoaùch] taïi huyeän Chính Hoøa, phuû Taân Bình [Quaûng Bình ngaøy nay]. Trong cuoäc giao tranh, Nguyeãn Caûnh Dò bò thöông (Minh thöïc luïc cheùp laàm laø Ñaëng Caûnh Dò), quaân Minh baét ñöôïc beøn ñem roùc thòt cho ñeán cheát.(5) Rieâng anh em Ñaëng Dung bò baét ñem veà Trung Quoác. Nhaéc ñeán Ñaëng Dung, ngöôøi yeâu thô coå khoâng queân ñöôïc neùt haøo traùng, bi huøng trong thieân tuyeät taùc noùi leân hoaøi baõo cuûa taùc giaû. Thuaät hoaøi Theá söï du du naïi laõo haø! Voâ cuøng thieân ñòa nhaäp haøm ca. Thôøi lai ñoà ñieáu thaønh coâng dò, Söï khöù anh huøng aåm haän ña. Trí chuùa höõu hoaøi phuø ñòa truïc, Taåy binh voâ loä vaõn thieân haø. Quoác thuø vò baùo ñaàu tieân baïch, Kyû ñoä Long Tuyeàn ñaùi nguyeät ma. Taïm dòch Cuoäc ñôøi coøn môø mòt, nhöng giaø roài bieát laøm sao ñaây! Trong khoaûng trôøi ñaát voâ cuøng, chueánh choaùng men say ca haùt. Khi gaëp thôøi nhöõng keû xuaát thaân taàm thöôøng nhö ngö phuû, ñoà teå cuõng thaønh coâng deã daøng, Moät khi vaän ñaõ qua, ñaáng anh huøng ñaønh nuoát haän. OÂm hoaøi baõo giuùp vua, phuø trì ñaát nöôùc, Nhöng khoâng keùo noåi soâng trôøi ñeå röûa saïch giaùp binh. Moái thuø nöôùc chöa traû xong, thì ñaàu ñaõ baïc, Maáy laàn coøn ngoài döôùi aùnh traêng, maøi saéc thanh kieám Long Tuyeàn. Sau ñaây laø vaên baûn trình baøy vieäc ñaùnh baét vaø gieát Nguyeãn Caûnh Dò, Ñaëng Dung: Ngaøy 17 thaùng Gieâng naêm Vónh Laïc thöù 12 [7/2/1414] Quan Toång binh Anh quoác coâng Tröông Phuï mang quaân ñeán trang Tra Hoaøng, huyeän Chính Hoøa [Quaûng Bình], chaâu Chính Bình; töôùng giaëc laø Hoà Ñoàng haøng. Nghe tin boïn Ñaëng Caûnh Dò, Ñaëng Dung, Long Hoå Töôùng quaân
18 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 nguïy Leâ Thieàm cuøng hôn 700 teân chaïy ñeán saùch Coân Boà, Tieâm Man; boïn Phuï tieán binh ngay ñeán soâng La Moâng. Phaûi theo ñöôøng nuùi vin caønh laù maø leo leân, neân ñaønh boû ngöïa, töôùng só tieáp tuïc ñi theo. Ñeán saùch Coân Boà, boïn Caûnh Dò ñaõ boû troán; laïi truy kích ñeán saùch Tra Boà Naïi, boïn giaëc vaø daân ñòa phöông ñeàu troán, khoâng bieát ôû choán naøo, neân laøm cuoäc luïc soaùt lôùn. Vaøo canh tö, ñi treân 20 daëm, nghe tieáng troáng ñieåm canh, Phuï sai Ñoâ chæ huy Phöông Chính mang quaân laúng laëng ñi, ñeán luùc trôøi saùng ñeán phía baéc soâng, taïi saùch Tra Boà Caùn. Giaëc laäp traïi taïi bôø phía nam, quan quaân vöôït soâng vaây ñaùnh. Giaëc choáng khoâng noåi, teân baén lieân tieáp truùng, Caûnh Dò bò thöông taïi söôøn, baét ñöôïc. Ñaëng Dung troán, Phöông Chính mang quaân truy luøng baét cuøng vôùi em laø Ñaëng Nhueä; laïi baét heát boïn giaëc Leâ Thieàm, tòch thu aán nguïy cuûa Caûnh Dò. Caûnh Dò bò thöông naëng, roùc thòt, goùi thuû caáp aùp giaûi cuøng anh em Ñaëng Dung ñeán kinh ñoâ; taát caû ñeàu bò xöû cheùm ñeå laøm raên. (Caûnh Dò thöông thaäm, quaû chi, haøm thuû caäp Dung huynh ñeä toáng kinh sö, taát traûm tuaãn) [景異傷甚,剮之, 函首及鎔兄弟送京師, 希斬狥].(6) Nhöõng baèng chöùng lòch söû neâu treân, coù theå laøm saùng toû lôøi caûnh caùo sau ñaây cuûa thaày Maïnh Töû ñoái vôùi boïn cai trò ñoäc taøi: “Moät khi daân khoâng sôï cheát, ñöøng laáy caùi cheát doïa daân”. Tröông Phuï ñaøn aùp taïi huyeän An Laõo, gieát haøng ngaøn tuø nhaân, ñaép maû nguïy ñeå caûnh caùo, nhöng voâ ích, löûa giaän cuûa daân ñöôïc nhen nhuùm, ñeå roài 9 naêm sau laïi noåi leân cuoäc khôûi nghóa khaùc cuûa nhaø sö chuøa Ñoà Sôn cuõng chính taïi huyeän An Laõo naøy. Vieäc Tröông Phuï chæ huy nhöõng traän caøn queùt taøn quaân cuûa vua Truøng Quang taïi soâng AÙi Töû, AÙi Maãu thuoäc chaâu Thuaän [Quaûng Trò], cuøng haønh ñoäng daõ man roùc thòt Nguyeãn Caûnh Dò taïi phuû Taân Bình vaøo naêm Quyù Tî (1413), thì 4 naêm sau ñoù cuõng chính taïi chaâu Thuaän vaø phuû Taân Bình noåi leân cuoäc khôûi nghóa lôùn do nhöõng ngöôøi ñaõ töøng hôïp taùc vôùi nhaø Minh khôûi xöôùng, ñeå möu laät ñoå baïo quyeàn: Ngaøy 13 thaùng 6 naêm Vónh Laïc thöù 15 [26/7/1417] Quan Toång binh Giao Chæ Phong Thaønh haàu Lyù Baân taâu: “Taïi Giao Chæ, ngöôøi chaâu Thuaän [Quaûng Trò] coù boïn Leâ Haïch, Phan Cöôøng, cuøng boïn thoå quan Ñoàng tri Traàn Khaû Luaän, Phaùn quan Nguyeãn Chieâu, Chuû baï Phaïm Maõ Hoaõn, Thieân hoä Traàn Naõo, Baùch hoä Traàn Ngoâ Saøi; taïi chaâu Nam Linh [phía baéc Quaûng Bình] coù Phaùn quan Nguyeãn Nghó, Tri huyeän Taû Bình Phaïm Baù Cao, Huyeän thöøa Vuõ Vaïn, Baùch hoä Traàn Ba Luaät laøm loaïn. Chuùng ñoát thaønh quaùch nhaø cöûa hai chaâu, gieát quan laïi, tieám xöng danh hieäu, tuï taäp ñoàng ñaûng hôn 1.000 teân. Beøn ra leänh ngay cho Ñoâ ñoác Chu Quaûng mang quaân ñaùnh deïp, cuøng Chæ huy Giao Chaâu Trung veä Hoaøng Chaán, Chæ huy Ñoàng tri Giao Chaâu Höõu veä Ñaøm Coâng Chính, Chæ huy Thieâm söï veä Thuaän Hoùa Ngoâ Quyø, Chæ huy Thieâm söï veä Taân Bình Phan Caàn caàm quaân hoäi tieãu; gieát Leâ Haïch cuøng ñoà ñaûng hôn 500 ngöôøi taïi traän; baét soáng Phan Cöôøng, Traàn Khaû Luaän, Nguyeãn Chieâu, Phaïm Maõ Hoaõn, Phaïm Baù Cao, Vuõ Vaïn; chieáu theo luaät taát caû ñeàu bò tru luïc. Boïn Nguyeãn Nghó, Traàn Ba Luaät cuøng ñoàng boïn coøn soùt laïi boû troán; ñoác suaát caùc töôùng tieáp tuïc truy boå…” (7)
19 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 B. Doái trôøi löøa ngöôøi, keá quyû quyeät ñuû muoân ngaøn khoùe, Gaây binh keát oaùn, toäi choàng chaát ngoùt hai möôi naêm. Tan nghóa naùt nhaân, trôøi ñaát töôûng chöøng muoán saäp, Söu cao thueá naëng, nuùi chaèm heát thaûy saïch khoâng. Ngöôøi Trung Quoác coù caâu noùi “Quaân baát hyù ngoân” nghóa laø vua khoâng noùi ñuøa, yù noùi lôøi vua höùa chaéc nhö ñinh ñoùng coät. Xeùt vieäc laøm cuûa vua Minh Thaønh Toå, roõ raøng phaûn laïi caâu noùi neâu treân. Trong ñaïo duï neâu 20 ñieàu keát toäi cha con vua nhaø Hoà,(8) Minh Thaønh Toå long troïng höùa seõ laäp con chaùu nhaø Traàn leân laøm vua. Nhöng voán baûn chaát “doái trôøi löøa ngöôøi” nhaø Minh tìm moïi caùch phænh gaït raèng con chaùu nhaø Traàn ñaõ cheát heát, ñeå chia nöôùc ta thaønh phuû huyeän cai trò. Giaûn Ñònh Ñeá, Traàn Quyù Khoaùch laø con chaùu nhaø Traàn, ñöôïc daân chuùng toân leân laøm vua, theå theo lôøi vua nhaø Minh thöôøng reâu rao “phuïc höng nöôùc bò dieät, noái doøng bò ñöùt” beøn cho söù giaû ñeán xin caàu phong, thì bò quaân Minh khuûng boá baét gieát. Lòch söû ghi nhaän Tröông Phuï hai laàn gieát söù giaû nhaø Haäu Traàn: Naêm Vónh Laïc thöù 7 [1409] gieát söù giaû Ñoaøn Töï Thuûy taïi Thanh Hoùa; naêm Vónh Laïc thöù 11 [1413] gieát söù giaû Nguyeãn Bieåu taïi Ngheä An. Veà vuï gieát söù giaû Ñoaøn Töï Thuûy, Minh thöïc luïc cheùp nhö sau: Ngaøy 3 thaùng 10 naêm Vónh Laïc thöù 7 [9/11/1409] Ngaøy hoâm nay quan Toång binh Giao Chæ Anh quoác coâng Tröông Phuï truù binh taïi Thanh Hoùa. Luùc naøy teân caàm ñaàu giaëc Traàn Quyù Khoaùch xöng caøn laø chaùu Tieàn Vöông, sai nguïy quan Ñoaøn Töï Thuûy mang thö ñeán quan Toång binh xin phong töôùc. Phuï noùi raèng con chaùu nhaø Traàn tröôùc ñaây ñaõ bò giaëc hoï Leâ gieát heát roài, ñaõ cho tìm hoûi khaép nhöng khoâng coøn ai. Nay chæ phuïng meänh deïp giaëc, khoâng bieát ñieàu gì khaùc; beøn ñem Ñoaøn Töï Thuûy gieát, roài xua binh tieán thaúng…(9) Nhaø Minh coá tình ñaøn aùp, gaây vieäc binh ñao. Khoâng keå vieäc Tröông Phuï laàn thöù nhaát mang ñaïi quaân sang ñaùnh nhaø Hoà; sau khi guoàng maùy cai trò ñöôïc thieát laäp, Tröông Phuï laïi mang quaân sang nöôùc ta theâm hai laàn nöõa. Moät laàn chuû yeáu ñaùnh deïp quaân cuûa Giaûn Ñònh Ñeá, laàn sau ñaùnh tan löïc löôïng vua Truøng Quang taïi Thuaän Hoùa [Quaûng Trò, Thöøa Thieân]. Vieân ñaïi töôùng lyø lôïm hieáu saùt naøy, töøng tuyeân boá: “Toâi soáng ñöôïc cuõng laø vì Hoùa Chaâu [Trò-Thieân], coù laøm ma cuõng laø vì Hoùa Chaâu. Hoùa Chaâu maø chöa deïp ñöôïc, toâi coøn maët muõi naøo troâng thaáy chuùa thöôïng nöõa!”(10) Moät maët ñaøn aùp, moät maët thì boùc loät, hai chính saùch song song. Thueá maù naëng neà, ñuû moïi loaïi; nhö thueá caù phaûi naïp tieàn, khi caàn gaïo thì baét ñoåi tieàn naïp gaïo. Laïi cho laäp sôû Thöông baïc taïi Vaân Ñoàn ñeå ñaùnh thueá buoân baùn vôùi taøu thuyeàn nöôùc ngoaøi. Hai vaên baûn döôùi ñaây noùi veà vieäc thu thueá caù vaø laäp sôû Thöông baïc: Ngaøy 24 thaùng Gieâng naêm Vónh Laïc thöù 7 [8/2/1409] Boä Hoä taâu raèng Giao Chæ môùi noäi phuï, khoù coù theå taän thu toâ thueá, maø söï cung öùng cho quaân vaø ngöïa thì caàn raát nhieàu, neân taïm thôøi thu thueá caù, cöù 1 quan tieàn thì baét naïp 2 ñaáu gaïo ñeå chi duïng...(11)
20 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 Ngaøy 19 thaùng Gieâng naêm Vónh Laïc thöù 6 [15/2/1408] Thieát laäp taïi Giao Chæ, Vaân Ñoàn Thöông baïc Ñeà cöû ty. Ñaët Ñeà cöû, Phoù Ñeà cöû moãi chöùc moät vieân.(12) Trong boä maùy quaân söï ñoà soä ñaët taïi nöôùc ta, quaân lính ñöôïc chia laøm 2 loaïi: moät loaïi chieán ñaáu, moät loaïi laøm ñoàn ñieàn. Nhaø Minh cöôùp khoâng nuùi, chaèm, ruoäng toát laøm haàm moû, ñoàn ñieàn. Taän duïng trai traùng Vieät laøm lính ñoàn ñieàn, chính quyeàn nhaø Minh nhaém vaøo nhöõng ñieàu lôïi sau ñaây: Thu ñöôïc soá luùa naïp haøng naêm, taïi vuøng chaâu thoå soâng Hoàng, Thanh Hoùa haøng naêm naïp 35 thaïch; taïi vuøng Ngheä Tónh, Bình Trò Thieân naïp 18 thaïch moãi ñaàu ngöôøi. Gom thanh nieân vaøo lính ñeå khoûi theo phe noåi daäy. Lính Vieät naëng loøng vôùi nöôùc Vieät neân coøn löôõng löï hai loøng, khoâng duøng ñeå chieán ñaáu ñöôïc, neân duøng laøm lính saûn xuaát. Sau ñaây laø vaên baûn veà vieäc laäp ñoàn ñieàn: Ngaøy 29 thaùng 5 naêm Vónh Laïc thöù 19 [28/6/1421] Quan Toång binh Giao Chæ Phong Thaønh haàu Lyù Baân taâu raèng ñaát noäi phuï Giao Chæ xa xoâi, khoâng deã daøng vaän chuyeån löông thöïc; xin cho caùc ty, veä, sôû chia lính laäp ñoàn ñieàn ñeå cung caáp. Hoaïch ñònh moät phaàn caên cöù vaøo ñaát ñai hieåm hay deã, tình theá gaáp hay hoaõn ñeå duøng quaân ñoàn ñieàn hoaëc chinh ñieàu nhieàu hay ít. Quaân lính ngöôøi baûn xöù tuy ñöôïc lieät vaøo soå binh, nhöng luùc ñaùnh nhau coøn löôõng löï hai loøng, thöôøng khoâng lieàu cheát; nay baøn ñònh tyû soá ñoàn ñieàn phaàn nhieàu laø lính baûn xöù, quan quaân ít. Trong 7 veä goàm Giao Chaâu taû, höõu, trung, tieàn, cuøng Traán Di, Xöông Giang, Thanh Hoùa; hoaïch ñònh quan quaân 1 phaàn ñoàn ñieàn, 9 phaàn chinh thuû [quaân lo vieäc phoøng thuû vaø taán coâng]; quaân lính ngöôøi baûn xöù 7 phaàn ñoàn ñieàn, 3 phaàn chinh thuû. Haäu veä Giao Chaâu, veä Tam Giang, Thieân Hoä sôû Thò Caàu; quan quaân 2 phaàn ñoàn ñieàn, 8 phaàn chinh thuû; lính baûn xöù 8 phaàn ñoàn ñieàn, 2 phaàn chinh thuû. Moãi ngöôøi laøm ñoàn ñieàn haøng naêm tröng thu 35 thaïch luùa. Ba veä Ngheä An, Taân Bình, Thuaän Hoùa quan quaân ñoàn ñieàn 3 phaàn, 7 phaàn chinh thuû; lính baûn xöù 6 phaàn ñoàn ñieàn, 4 phaàn bò chinh ñieàu [quaân ñieàu ñoäng ñi ñaùnh deïp]. Ba Thieân Hoä sôû taïi Dieãn Chaâu, Nam Tónh, Thanh An; taát caû quan quaân khoâng phuï traùch ñoàn ñieàn, quaân baûn xöù 3 phaàn ñoàn ñieàn, 7 phaàn chinh tieãu [quaân lo vieäc tieãu tröø]. Quaân ñoàn ñieàn haøng naêm tröng thu 18 thaïch luùa moãi ngöôøi. Lôøi taâu ñöôïc chaáp nhaän.(13) C. Keû tìm vaøng phaù nuùi ñaõi buøn, laën loäi nôi lam chöôùng, Ngöôøi moø ngoïc doøng daây quaêng bieån, laøm moài luõ giao long. Nhieãu daân ñaët caïm baãy höôu ñen, Haïi vaät, chaêng löôùi baét chim traû. Nhaø Minh raát chuù troïng ñeán vieäc khai moû vaøng vaø ngoïc trai. Minh thöïc luïc ghi vieäc laäp cuïc khai moû vaøng trong 7 traán, cuïc khai moû ngoïc trai taïi tænh Quaûng Yeân:
21 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 Ngaøy 19 thaùng Gieâng naêm Vónh Laïc thöù 6 [15/2/1408] Laäp cuïc khai moû vaøng taïi 7 traán: Thaùi Nguyeân, Gia Höng [thuoäc Vónh Phuù], Quaûng Oai [thuoäc Haø Taây], Thieân Quan [thuoäc Ninh Bình], Voïng Giang [thuoäc Ngheä An], Laâm An [thuoäc Quaûng Bình], Taân Ninh [khoâng roõ]. Ñaët Ñaïi söù 2 vieân, Phoù söù 4 vieân; laïi tuyeån Tri chaâu, Tri huyeän 21 vieân; moãi traán 3 vieân Ñeà ñoác, AÙp bieän; laïi duøng 2 vieân Toång ñoác taïi phuû. Sai boä Leã ñuùc aán ban caáp.(14) Ngaøy 3 thaùng 8 naêm Vónh Laïc thöù 17 [23/8/1419] Laäp cuïc khai moû ngoïc trai taïi chaâu Tónh An [thuoäc Quaûng Ninh], ñaët moät vieân Ñaïi söù.(15) Lòch söû thöôøng ghi nhaän choã naøo coù boùc loät ñaøn aùp; choã ñoù daân chuùng vuøng leân. Taïi Trung Quoác nhoùm khôûi ñaàu noåi leân choáng laïi cheá ñoä nhaø Taàn laø nhöõng daân phu xaây döïng Vaïn Lyù Tröôøng Thaønh. Taïi nöôùc ta, döôùi thôøi nhaø Minh ñoâ hoä, daân ñaõi vaøng ñaõ laøm hai cuoäc khôûi nghóa, caàm ñaàu bôûi Vuõ Coáng, Hoaøng Nhöõ Ñieån taïi tænh Ngheä An; vieân Xaõ chính coi vieäc ñaõi vaøng laø Trònh Coâng Chöùng taïi tænh Haûi Döông: Ngaøy 1 thaùng 11 naêm Vónh Laïc thöù 17 [17/11/1419] Ty Ñoâ Chæ huy Giao Chæ taâu raèng taïi huyeän Keä Giang [thuoäc huyeän Thanh Chöông], phuû Ngheä An coù teân thoå quan Baùch Thieân Traàn Tröïc Thaønh, cuøng em laø Tröïc Nguïy töï xöng Kim Ngoâ Töôùng quaân; cuøng boïn Laõm Baøn giaëc AÙo Ñoû cöôùp phaù xaõ Döông Bieán gieát Tuaàn kieåm Tröông Tuù. Vuõ Coáng ngöôøi trong hoä ñaõi vaøng lieân keát vôùi kyø laõo Hoaøng Nhöõ Ñieån tuï taäp daân chuùng ñoát phaù huyeän Phuø Löu [Quyønh Löu, Ngheä An]. Caùc nhoùm noåi daäy taïi huyeän Khaâu OÂn [thuoäc Laïng Sôn] coù Noâng Vaên Lòch, chaâu Vuõ Ninh [thuoäc Baéc Ninh] coù Traàn Ñaïi Quaû, chaâu Khoaùi [thuoäc Höng Yeân] coù Nguyeãn Ñaëc, huyeän Thieän Theä coù Ngoâ Cöï Lai tieáp tuïc tröôùc sau laøm loaïn, gieát haïi quan binh. Taïi huyeän Ñoàng Lôïi, chaâu Haï Hoàng [thuoäc Haûi Döông], phuû Taân An, vieân Xaõ chính coi vieäc ñaõi vaøng laø Trònh Coâng Chöùng tuï taäp ñaùm ñoâng hôn 1.000 ngöôøi ñoát phaù baét gieát quan laïi taïi caùc ty Tuaàn kieåm thuoäc caùc huyeän Ña Döïc [Thaùi Bình], Ñoàng Lôïi, chaâu Haï Hoàng vaø cöûa bieån soâng Ñaûn. Ñoâ ñoác Phöông Chính mang quaân ñaùnh baïi giaëc taïi Ñoàng Lôïi. Thaùm thính cho bieát tröôùc ñoù boïn chuùng ñeán chaâu Nam Saùch, beøn truy kích kòp thôøi ñaùnh deïp taïi ty Tuaàn kieåm A Coâi [Thaùi Bình] cheùm hôn 400 thuû caáp, soá giaëc cheát troâi tính khoâng heát; Coâng Chöùng beøn chaïy troán. Saéc duï quan Toång binh Phong Thaønh haàu Lyù Baân mang quaân ñaùnh baét.(16) Nhaø Minh ñoäc quyeàn vieäc khai thaùc muoái, laäp ty Ñeà cöû taïi caùc tænh ven bieån ñeå troâng coi: Ngaøy 7 thaùng 5 naêm Vónh Laïc thöù 9 [29/5/1411] Thieát laäp ty Ñeà cöû lo veà thueá muoái, cuøng troâng coi kho muoái. Laäp ty Tuaàn kieåm taïi quan aûi nhoû thuoäc huyeän Coå Luõng, phuû Laïng Giang [Laïng Sôn].(17) Nhö taïi Ngheä Tónh, laäp caùc coâng tröôøng muoái taïi cöûa Hoäi, Nam Giôùi, Chaân Phuùc, Thieân Ñoâng; cuøng thieát laäp 5 kho muoái:
22 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 Ngaøy 13 thaùng 7 naêm Vónh Laïc thöù 15 [24/8/1417] Thieát laäp taïi phuû Ngheä An, Giao Chæ kho Quaûng Tích. Taïi cöûa bieån Ñan Thai [cöûa Hoäi], huyeän Nha Nghi [Nghi Xuaân, Haø Tónh] laäp ty Tuaàn kieåm; ty Ñeà cöû muoái, goàm 5 kho muoái: Baùc Teá, Quaûng Teá, Vieãn Teá, An Teá, Dieãn Teá; cuøng 3 coâng tröôøng muoái: Nam Giôùi, Chaân Phuùc, Thieân Ñoâng.(18) Baáy giôø giaù muoái raát ñaét, thöông gia phaûi duøng vaøng, baïc ñeå ñoåi muoái, roài baùn cho keû tieâu thuï vôùi giaù caét coå. Ngöôøi daân phaûi boùp buïng, bôùt thöïc phaåm khaùc ñeå laáy tieàn mua muoái. Thaûm thay, daân moät nöôùc coù caû haøng ngaøn caây soá bôø bieån, maø khoâng coù ñuû muoái ñeå aên! Ngaøy 23 thaùng 4 naêm Vónh Laïc thöù 13 [31/5/1415] Ty Boá chaùnh Giao Chæ taâu raèng ñaõ trieäu taäp thöông gia ñeán, höùa cho duøng vaøng, baïc, tieàn ñoàng ñeå ñoåi muoái. Roài Boä Hoä quy ñònh moät löôïng vaøng caáp 30 daãn(19) muoái, 1 löôïng baïc, hoaëc 2.500 ñoàng tieàn caáp 3 daãn. Nay chaáp nhaän.(20) Röøng bieån laø nôi haàm moû ñöôïc khai thaùc, cuõng laø nôi daân bò luøa ñeán ñeå saên baét caàm thuù, haûi saûn. Caùc vaên baûn ñeà caäp ñeán vieäc trieàu coáng, tieát loä coáng moät löôït 2.000 thuùy vuõ;(21) ngoaøi ra coøn coáng caùc thuù vaät quyù hieám khaùc nhö teâ giaùc v.v... Ngaøy 18 thaùng 2 naêm Vónh Laïc thöù 16 [25/3/1418] Ñoâ Chæ huy Traàn Tuaán taïi Giao Chæ sai ngöôøi ñeán coáng caùc vaät nhö ngöïa, vaøng, teâ giaùc, ngaø voi.(22) D. Ñeán coû caây saâu boï cuõng chaúng ñöôïc troïn ñôøi, Ngöôøi goùa buïa khoán cuøng khoâng moät ai yeân oån. Huùt maùu muû sinh daân, quaân gian aùc mieäng raêng nhôøn beùo, Döïng coâng trình thoå moäc, nhaø coâng tö dinh thöï nguy nga. Choán chaâu huyeän bao taàng söu dòch, Nôi xoùm laøng laëng leõ cöûi canh. Qua caùc baèng chöùng ñaõ neâu, ngöôøi ñaøn oâng luùc baáy giôø bò baét lính, phuïc dòch naëng neà. Phuï nöõ ngoaøi vieäc thay choàng nuoâi con, phaûi boû khung cöûi taïi nhaø, ñeán caùc coâng xöôûng deät quyeân,(23) luïa, laøm caùc ñoà tieåu coâng ngheä ñeå coáng tieán thieân trieàu: Ngaøy 29 thaùng Chaïp naêm Vónh Laïc thöù 17 [14/1/1420] Giao Chæ daâng 1.320 taám quyeân, 5.000 caân toâ moäc, 2.000 thuùy vuõ, 10.000 chieác quaït.(24) Cuûa caûi töôùc boùc nhieàu, dó nhieân con ñöôøng boä qua aûi Pha Luõy khoâng tieän cho vieäc vaän chuyeån soá löôïng lôùn. Theo lôøi xin cuûa Tröông Phuï, môû phöông tieän vaän chuyeån baèng ñöôøng thuûy. Thuûy trình naøy neáu tính töø nöôùc ta taïi thaønh Ñoâng Quan [Haø Noäi]; thì baét ñaàu töø soâng Phuù Löông [Hoàng Haø], qua soâng Thieân Ñöùc [soâng Ñuoáng], ñeán soâng Luïc Ñaàu, qua soâng Kinh Moân, Kinh Thaày ra bieån; roài theo bôø bieån vònh Haï Long ñeán chaâu Khaâm (Trung Quoác). Caùc traïm dòch ñöôøng thuûy vaø sôû vaän chuyeån ñöôïc moâ taû nhö sau:
23 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 Ngaøy 19 thaùng 5 naêm Vónh Laïc thöù 14 [14/6/1416] Quan Toång binh Giao Chæ Anh quoác coâng Tröông Phuï taâu raèng töø traïm dòch Thieân Nhai thuoäc chaâu Khaâm, tænh Quaûng Ñoâng, qua caûng Mieâu Vó ñeán Thoâng Luaân, Phí Ñaøo theo ngaû huyeän Vaïn Ninh ñeán Giao Chæ phaàn lôùn do ñöôøng thuûy, ñöôøng boä chæ coù 291 daëm.(25) Ñöôøng cuõ baéc Khaâu OÂn gaàn Thaát Dòch, neân laäp caû traïm ñöôøng thuûy vaø traïm ngöïa ñeå tieän vieäc ñi laïi. [Thieân töû] chaáp thuaän. Roài cho laäp 2 traïm ñöôøng thuûy taïi Phoøng Thaønh vaø Phaät Ñaøo taïi chaâu Khaâm tænh Quaûng Ñoâng; laäp 3 sôû chuyeån vaän taïi Ninh Vieät, Doõng, Luaân; laäp ty Tuaàn kieåm taïi Phaät Ñaøo; laäp 2 traïm maõ dòch taïi Long Moân, An Vieãn huyeän Linh Sôn, laäp 2 sôû chuyeån vaän taïi An Haø, Caùch Moäc. Taïi huyeän Ñoàng An, chaâu Tónh An, Giao Chæ laäp traïm dòch ñöôøng thuûy cuøng sôû chuyeån vaän taïi Ñoàng An; laäp traïm dòch ñöôøng thuûy cuøng sôû chuyeån vaän taïi Vaïn Ninh, huyeän Vaïn Ninh; laäp 3 traïm dòch ñöôøng thuûy taïi Taân An thuoäc huyeän Taân An, An Hoøa thuoäc huyeän An Hoøa vaø Ñoâng Trieàu thuoäc chaâu Ñoâng Trieàu; laäp traïm dòch ñöôøng thuûy cuøng sôû vaän chuyeån taïi Bình Than, huyeän Chí Linh; laäp traïm dòch ñöôøng thuûy taïi Töø Sôn, thuoäc huyeän Töø Sôn. Caùc traïm ngöïa taïi Thieân Nhai thuoäc chaâu Khaâm, Quaûng Ñoâng; Gia Laâm thuoäc huyeän Gia Laâm, soâng Loâ phuû Giao Chaâu ñeàu laäp traïm ñöôøng thuûy. Traïm ñöôøng thuûy Chaâu Moân, Hoaønh Chaâu leä thuoäc vaøo phuû Nam Ninh, Quaûng Taây. Cho thieát laäp Thieân Hoä sôû thuû ngöï taïi Taân An, Giao Chæ.(26) * .* * Vaên Nguyeãn Traõi yù töù saâu xa phong phuù nhö coù pheùp maøu. Qua boán caâu cuoái keå toäi giaëc trong Bình Ngoâ ñaïi caùo, ngöôøi vieát ngoä ra raèng duø coù boû theâm möôi naêm nghieân cöùu, cuõng khoâng trình baøy ñöôïc heát yù; vaäy xin kính caån cheùp laïi nguyeân vaên ñeå laøm phaàn keát thuùc baøi: Nguyeân vaên 决東海之水不足以濯其汚, 罄南山之竹不足以書其惡. 神人之所共憤, 天地之所不容. Phieân aâm Quyeát Ñoâng Haûi chi thuûy baát tuùc dó traïc kyø oâ, Khaùnh Nam Sôn chi truùc baát tuùc dó thö kyø aùc. Thaàn nhaân chi sôû coäng phaãn, Thieân ñòa chi sôû baát dung. Dòch nghóa Taùt caïn nöôùc Ñoâng Haûi khoâng ñuû röûa tanh nhô, Chaët heát truùc Nam Sôn khoâng ñuû ghi toäi aùc. Thaàn nhaân ñeàu caêm giaän, Trôøi ñaát chaúng dung tha. HBT CHUÙ THÍCH Ñaïi Vieät söû kyù toaøn thö, taäp 2, Nhaø xuaát baûn Khoa hoïc xaõ hoäi, Haø Noäi, 1998, tr 284. (1) Ñeå giuùp baïn ñoïc coù caùi nhìn cuï theå, chuùng toâi tham khaûo saùch Ñaát nöôùc Vieät Nam qua (2)
24 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 caùc ñôøi cuûa Ñaøo Duy Anh, ñoåi caùc ñòa danh xöa trong baøi naøy ra ñòa danh hieän nay. Vieäc laøm khoù coù ñöôïc söï chính xaùc hoaøn toaøn, neáu sô suaát xin baïn ñoïc chæ daãn; ngoaøi ra, choã khoâng bieát thì ghi laø khoâng roõ. Minh thöïc luïc, q 100, tr 1303. (3) Minh thöïc luïc, q 219, tr 2174. (4) Ñaïi Vieät söû kyù toaøn thö, taäp 2, tr 234 cheùp: Thaùng 11, Nguyeãn Caûnh Dò vaø Ñaëng Dung (5) bò Tröông Phuï nhaø Minh baét soáng. Caûnh Dò maéng ngay vaøo maët Phuï: “Tao ñònh gieát maøy, laïi bò maøy baét”, chöûi Phuï luoân mieäng. Phuï giaän laém, gieát Dò roài laáy gan aên. Minh thöïc luïc, q 147, tr 1727-1728. (6) Minh thöïc luïc, q 190, tr 2012-2013. (7) (8) Xin xem baøi “Ñaùnh thaønh ñaùnh vaøo loøng ngöôøi” cuûa cuøng ngöôøi vieát, talawas ngaøy 3/5/2006. Minh thöïc luïc, q 97, tr 1281. (9) Ñaïi Vieät söû kyù toaøn thö, taäp 2, tr 233. (10) Minh thöïc luïc, q 87, tr 1157. (11) Minh thöïc luïc, q 75, tr 1032. (12) Minh thöïc luïc, q 237, tr 2276. (13) Minh thöïc luïc, q 75, tr 1032. (14) Minh thöïc luïc, q 215, tr 2151 (15) Minh thöïc luïc, q 218, tr 2165-2166. (16) Minh thöïc luïc, q 115, tr 1470. (17) Minh thöïc luïc, q 192, tr 2028. (18) (19) Ñôn vò ño khoái löôïng cuûa Trung Quoác xöa, khoâng coá ñònh; thoâng thöôøng, 1 daãn = 200 caân; 1 caân (Khoá Bình) = 0,596kg. Minh thöïc luïc, q 163, tr 1847. (20) (21) Loâng chim phæ thuùy (moät loaøi chim tró). Minh thöïc luïc, q 197, tr 2062. (22) (23) Luïa moäc, luïa soáng. Minh thöïc luïc, q 219, tr 2182-2183. (24) (25) Ñôn vò ño khoaûng caùch cuûa Trung Quoác xöa. 1 daëm töông ñöông 0,50km. Minh thöïc luïc, q 176, tr 1927. (26) TOÙM TAÉT Baøi vieát ñöa ra nhöõng baèng chöùng cho lôøi keát toäi nhaø Minh trong taùc phaåm Bình Ngoâ ñaïi caùo cuûa Nguyeãn Traõi. Ñoù laø nhöõng ñoaïn söû lieäu ñöôïc trích ra töø boä Minh thöïc luïc cuûa Trung Quoác, moâ taû roõ raøng caùc toäi aùc daõ man cuûa quaân Minh, nhö ñaøn aùp ñaãm maùu caùc cuoäc khôûi nghóa cuûa nhaân daân Vieät Nam, thaûm saùt haøng ngaøn tuø binh nghóa quaân, gieát haïi söù giaû, haønh hình man rôï caùc thuû lónh nghóa quaân... Baøi vieát cuõng tröng daãn nhieàu vaên baûn ghi cheùp vieäc boùc loät taøn teä nhaân daân Vieät Nam töø caùc chính saùch thueá khoùa, söu dòch naëng neà ñeán vieäc vô veùt cuûa caûi, khai thaùc caïn kieät taøi nguyeân nöôùc ta cuûa nhaø Minh. ABSTRACT SOME EVIDENCE FOR NGUYEÃN TRAÕI’S ACCUSATIONS AGAINST THE MINH DYNASTY IN HIS WORK “BÌNH NGOÂ ÑAÏI CAÙO” This article presents evidences for the accusations against the Minh Dynasty in the work Bình Ngoâ ñaïi caùo by Nguyeãn Traõi. These are historical documents drawn from Chinese historicall work Minh thöïc luïc that gives clear descriptions of the Minh Forces’ ferocious atrocities such as bloody suppressing against the uprisings of the Vietnamese people, massacre of thousands of prisoners, barbarous killing of emmisaries, executions of leaders of Vietnamese uprising forces... The article also quotes various documents noting down the Minh Dynasty’s exploitation against the Vietnamese people through their taxation and corvee policy as well as their robbery of the Vietnamese property and natural resources.