Báo cáo nghiên cứu khoa học " NĂM 1783 NGUYỄN ÁNH CÓ CHẠY RA CÔN ĐẢO HAY KHÔNG? "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

65
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Xin được bắt đầu bài viết bằng cách trích đăng câu hỏi của một nhóm hướng dẫn viên du lịch ở Bà Rịa-Vũng Tàu gởi cho tôi: “Nhiều tài liệu viết về lịch sử huyện Côn Đảo, đặc biệt tại trang web www.baria-vungtau.gov.vn viết về “Những sự kiện lịch sử Côn Đảo” có đoạn: “Cách Vũng Tàu 97 hải lý, Côn Đảo [...] tọa độ 8o47’57” vĩ độ Bắc, 106o36’ kinh độ Đông, tổng diện tích là 76,71km2, quần đảo mang tên hòn đảo lớn nhất: đảo Côn Lôn với tên thường gọi là Côn Đảo. [...] ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " NĂM 1783 NGUYỄN ÁNH CÓ CHẠY RA CÔN ĐẢO HAY KHÔNG? "

113 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 TRAO ÑOÅI NAÊM 1783 NGUYEÃN AÙNH COÙ CHAÏY RA COÂN ÑAÛO HAY KHOÂNG? Nguyễn Đắc Xuân* Xin ñöôïc baét ñaàu baøi vieát baèng caùch trích ñaêng caâu hoûi cuûa moät nhoùm höôùng daãn vieân du lòch ôû Baø Ròa-Vuõng Taøu gôûi cho toâi: “Nhieàu taøi lieäu vieát veà lòch söû huyeän Coân Ñaûo, ñaëc bieät taïi trang web www.baria-vungtau.gov.vn vieát veà “Nhöõng söï kieän lòch söû Coân Ñaûo” coù ñoaïn: “Caùch Vuõng Taøu 97 haûi lyù, Coân Ñaûo [...] toïa ñoä 8o47’57” vó ñoä Baéc, 106o36’ kinh ñoä Ñoâng, toång dieän tích laø 76,71km2, quaàn ñaûo mang teân hoøn ñaûo lôùn nhaát: ñaûo Coân Loân vôùi teân thöôøng goïi laø Coân Ñaûo. [...] Thaùng 6-1783: Nguyeãn AÙnh chaïy ra ñaûo Coân Loân, döï ñònh keá hoaïch laâu daøi laäp ra 3 laøng: An Haûi, An Hoäi, Coû OÁng.” OÂng coù taøi lieäu gì chöùng minh thaùng 6/1783 Nguyeãn AÙnh (töùc Nguyeãn Vöông, sau naøy laø vua Gia Long) chaïy ra Coân Ñaûo ngaøy nay khoâng? Ñaây laø moät söï kieän heát söùc quan troïng ñoái vôùi lòch söû Coân Ñaûo, neáu khoâng coù taøi lieäu chöùng minh thì khoù loøng thuyeát minh vôùi giôùi treû, ñaëc bieät ñoái vôùi ngöôøi nöôùc ngoaøi ñang ñònh ñeán ñaàu tö ôû Coân Ñaûo. Laø moät nhaø nghieân cöùu trieàu Nguyeãn, ñaõ coù khi naøo oâng quan taâm ñeán vaán ñeà naøy chöa? Xin oâng bình luaän thoâng tin “Thaùng 6/1783: Nguyeãn AÙnh chaïy ra ñaûo Coân Loân, döï ñònh keá hoaïch laâu daøi laäp ra 3 laøng: An Haûi, An Hoäi, Coû OÁng” vaø cho bieát ñaâu laø söï thöïc!”. Ñaây laø moät vaán ñeà coù lieân quan ñeán lòch söû huyeän Coân Ñaûo neân oâng Nguyeãn Ph. Hoaøng ôû taïi 44 Nguyeãn Tröôøng Toä, thaønh phoá Vuõng Taøu cuõng ñaõ nhieàu laàn trao ñoåi vôùi toâi veà vaán ñeà naøy. Nhaân ñaây toâi trình baøy laïi nhöõng gì chuùng toâi ñaõ trao ñoåi vôùi nhau. 1. Vaøi nghi vaán Coù leõ caùc taùc giaû bieân soaïn thoâng tin lòch söû neâu treân ñaõ caên cöù saùch Ñaïi Nam thöïc luïc chính bieân cuûa Quoác Söû Quaùn trieàu Nguyeãn nhö sau ñaây: “Thaùng 6, Quyù Maõo (1783) vua ñoùng ôû hoøn Ñieäp Thaïch [hoøn Ñaù Choàng] thuoäc Phuù Quoác. Thoáng suaát giaëc (töùc quaân Taây Sôn) laø Phan Tieán Thaän thình lình ñem quaân ñeán. Cai cô Leâ Phuùc Ñieån xin maëc aùo ngöï maø ñöùng ôû ñaàu thuyeàn. Giaëc tranh nhau ñeán baét. Vua beøn ñi thuyeàn khaùc ra ñaûo Coân Loân” [...] Thaønh phoá Hueá. *
114 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 Muøa thu thaùng 7, Nguyeãn Vaên Hueä nghe tin vua ôû ñaûo Coân Loân sai ngöôøi ñaûng laø Phoø maõ Tröông Vaên Ña ñem heát thuûy binh ñeán vaây ba voøng, tình theá raát nguy caäp. Boãng möa gioù noåi lôùn, boán beà maây muø kín mít, ngöôøi vaø thuyeàn caùch nhau gang taác cuõng khoâng thaáy nhau. Soùng bieån noåi leân döõ doäi. Thuyeàn giaëc tan vôõ chìm ñaém khoâng xieát keå. Thuyeàn vua beøn vöôït caùc voøng vaây, ñeán ñaäu ôû hoøn Coå Coát, roài laïi trôû veà ñaûo Phuù Quoác. Quaân töôùng thieáu thoán, binh só ñeán noãi phaûi haùi coû tìm cuû maø aên”.(1) (Sau ñaây taïm goïi taøi lieäu 1). Söû gia Traàn Troïng Kim tham khaûo Ñaïi Nam thöïc luïc cuõng vieát trong Vieät Nam söû löôïc nhö sau: “... qua naêm quí-maõo (1783) vua Taây-sôn laïi sai Nguyeãn Löõ vaø Nguyeãn Hueä ñem binh vaøo ñaùnh, Nguyeãn-vöông (töùc Nguyeãn Phuùc AÙnh) phaûi röôùc vöông maãu vaø cung quyeán ra Phuù-quoác. Ñeán thaùng 6 naêm aáy, Nguyeãn Hueä ra ñaùnh Phuù-quoác, Nguyeãn-vöông chaïy veà Coân-noân; quaân Taây-sôn laïi ñem thuyeàn ñeán vaây Coân-noân, nhöng may nhôø coù côn baõo ñaùnh ñaém caû thuyeàn cuûa Taây-sôn, cho neân Nguyeãn-vöông môùi ra khoûi truøng vi, chaïy veà ñaûo Coå-coát, roài laïi trôû veà Phuù-quoác”. (Taïm goïi laø taøi lieäu 2). Traàn Troïng Kim söûa Coân Loân thaønh Coân-noân. Neáu caùc nhaø soaïn lòch söû cho huyeän Coân Ñaûo söû duïng hai taøi lieäu trong Ñaïi Nam thöïc luïc vaø Vieät Nam söû löôïc neâu treân thì coù hai vaán ñeà caàn phaûi bình luaän: 1.1. Theo caû hai taøi lieäu 1 vaø 2, thaùng 6 naêm Quyù Maõo (1783) Nguyeãn AÙnh chaïy thoaùt thaân ñeán Coân Loân trong tröôøng hôïp caáp baùch nhö vaäy chöa chaéc ñaõ mang theo kòp vôï con, laøm sao oâng coù theå ñem ñöôïc daân theo? Nguyeãn AÙnh cuõng chæ laùnh naïn ôû Coân Loân chöøng moät thaùng, vì ñeán thaùng 7 naêm Quyù Maõo, laïi bò bao vaây “ba voøng” may nhôø traän baõo baát ngôø ñaùnh ñaém binh thuyeàn cuûa Taây Sôn, Nguyeãn AÙnh môùi chaïy thoaùt moät laàn nöõa ñeán ñaûo Coå Coát tröôùc khi veà laïi Phuù Quoác. Trong luùc loaïn laïc ngoaøi bieån Ñoâng nhö vaäy laáy daân ôû ñaâu ñeå laäp ba laøng An Haûi, An Hoäi, Coû OÁng? 1.2. Coù ñuùng Coân Loân (taøi lieäu 1) hay Coân Noân (taøi lieäu 2) laø Coân Ñaûo ngaøy nay khoâng? 1.2.1. Theo Töø ñieån Baùch khoa Vieät N am , hoø n ñaû o chính vaø lôù n nhaá t Coân Ñaûo: “coù dieän tích 58km2 (chieám Nguyeãn AÙnh sau naày laø vua Gia Long 74,29% toång dieän tích quaàn ñaûo)”.
115 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 Nhö vaäy, chu vi Coân Ñaûo (hoøn ñaûo lôùn) treân 30km. Taøi lieäu 1 vieát, quaân cuûa “Tröông Vaên Ña vaây ba voøng” töùc gaàn hôn 90km (gaàn baèng ñoaïn ñöôøng quoác loä Hueá-Ñaø Naüng). Muoán vaây baét Nguyeãn AÙnh ít nhaát moãi km coù khoaûng 10 thuyeàn chieán, töùc ñoäi thuûy quaân cuûa Tröông Vaên Ña ñaõ ñöa ra ñaûo Coân Loân thaùng 7/1783 coù ñeán 900 thuyeàn (90km x 10 thuyeàn chieán). Vaø 900 thuyeàn ñoù ñaõ bò gioù baõo ñaùnh ñaém nhö theá söï thieät haïi cuûa quaân Taây Sôn quaù kinh khuûng. Trong lòch söû nhaø Taây Sôn chöa thaáy coù baát cöù saùch söû naøo ñeà caäp söï thaát baïi kinh khuûng cuûa Taây Sôn ñeán theá caû. Chuyeän Nguyeãn AÙnh chaïy ñeán laùnh naïn ôû ñaûo Coân Loân laø coù thaät, chuyeän thuûy quaân Taây Sôn do Tröông Vaên Ña chæ huy bao vaây “ba voøng” hoøn ñaûo ñöôïc Thöïc luïc vieát laø Coân Loân coù thöïc. Phaûi chaêng hoøn ñaûo ñöôïc taøi lieäu 1 vaø 2 ñeà caäp treân coù teân laø Coân Loân hay Coân Noân nhöng khoâng phaûi laø Coân Loân ñöôïc goïi laø Coân Ñaûo maø laø moät hoøn ñaûo nhoû hôn nhieàu laàn so vôùi Coân Ñaûo ngaøy nay? 1.2.2. Xem baûn ñoà Luïc tænh (cuõ), ta thaáy ñaûo Phuù Quoác ôû phía taây nam, coøn ñaûo Coân Ñaûo (Coân Loân tröôùc ñaây) ôû phía ñoâng nam, hai ñaûo naèm ôû hai kinh tuyeán xa nhau (kinh ñoä 104 vaø kinh ñoä 107), caùch xa nhau khoaûng 300km ñöôøng chim bay. Ñi voøng theo ñöôøng thuûy cuõng phaûi töø 500 ñeán 600km. Neáu ñi baèng thuyeàn cheøo hay thuyeàn buoàm, thuaän chieàu gioù, ít nhaát cuõng phaûi ñi möôi ngaøy môùi ñeán. Haønh trình xa vaø laâu nhö vaäy ñoøi hoûi phaûi Baûn ñoà caùc ñaûo ôû vuøng bieån taây, nam vaø ñoâng nam Nam Boä. Ñaûo Phuù Quoác ôû phía taây, Coân Ñaûo (Coân Sôn) ôû phía ñoâng caùc tænh cöïc nam Vieät Nam. Ñöôøng bieån töø Phuù Quoác qua Coân Ñaûo xa gaáp ba laàn Phuù Quoác xuoáng ñaûo Thoå Chu ôû giaùp giôùi vuøng bieån Thaùi Lan. Baûn ñoà cuûa Nxb Baûn ñoà (5/2008), tyû leä 1: 3.500.000.
116 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 chuaån bò löông thöïc vaø nöôùc uoáng ñaày ñuû môùi thöïc hieän ñöôïc. Trong tröôøng hôïp Nguyeãn AÙnh baát ngôø chaïy laùnh naïn chaéc khoâng theå chuaån bò ñaày ñuû, laïi nöõa vaøo khoaûng thaùng 6 laø thaùng coù gioù muøa ñoâng nam thoåi maïnh, quan quaân Nguyeãn AÙnh khoâng theå chaïy ngöôïc gioù vaø xa xoâi vaäy ñöôïc. Sau khi thuûy quaân Taây Sôn bò gioù baõo nhaän chìm, Nguyeãn AÙnh laïi coøn phaûi trôû veà laïi Phuù Quoác. Vôùi thöïc teá aáy, ta coù theå ñaët giaû thuyeát hoài thaùng 6 naêm Quyù Maõo (1783), Nguyeãn AÙnh chaïy laùnh naïn ôû moät hoøn ñaûo naøo ñoù (taïm goïi laø ñaûo X) gaàn ñaûo Phuù Quoác chöù khoâng phaûi Coân Ñaûo ngaøy nay. 1.2.3. Töø sau khi xöng vöông (1780), Nguyeãn AÙnh ñaõ coù moái quan heä vôùi caùc nöôùc Thaùi Lan vaø Campuchia. Do ñoù khi thoaùt ra khoûi Phuù Quoác, theo loâgích Nguyeãn AÙnh phaûi chaïy veà vuøng bieån gaàn Thaùi Lan vaø Campuchia hôn ñeå mong coù söï giuùp ñôõ. Hôn nöõa, ôû vuøng bieån giöõa Phuù Quoác vaø caùc nöôùc Thaùi Lan, Campuchia, raûi raùc coøn coù moät soá ñaûo nhoû khaû dó Nguyeãn AÙnh coù theå dung thaân ñöôïc. Theo caùch nghó thoâng thöôøng aáy ta thaáy coù lyù hôn laø cho Nguyeãn AÙnh chaïy leân Coân Loân (Coân Ñaûo) xa xoâi ôû phía ñoâng nam. 1.2.4. Cuõng taøi lieäu 1 treân cho bieát: “Thuyeàn giaëc tan vôõ chìm ñaém khoâng xieát keå. Thuyeàn vua beøn vöôït caùc voøng vaây, ñeán ñaäu ôû hoøn Coå Coát, roài laïi trôû veà ñaûo Phuù Quoác”. Theo nghóa cuûa caâu söû thì “hoøn Coå Coát” ôû giöõa ñaûo X vaø ñaûo Phuù Quoác. Maø ñaûo Coå Coát thì ta coù theå bieát ñöôïc ñoù laø ñaûo Koh Kood, hay Ko Kut laø moät haûi ñaûo roäng 129km², naèm saùt haûi phaän Campuchia, trong vuøng bieån tranh chaáp giöõa chính quyeàn Phaùp ôû Ñoâng Döông vaø Thaùi Lan tröôùc ñaây. Ñaûo Coå Coát coøn ghi trong söû nhaø Nguyeãn moät söï kieän quan troïng khaùc nöõa laø naêm 1787, Nguyeãn AÙnh treân ñöôøng töø Thaùi Lan trôû veà nöôùc khi ñi ngang qua ñaûo Coå Coát (Vònh Thaùi Lan), moät ngöôøi Hoa teân Haø Hyû Vaên cuøng nhieàu ngöôøi trong Thieân Ñòa Hoäi theo giuùp chieám laïi Haø Tieân vaø Long Xuyeân.(2) Nhö vaäy ñaûo X naèm phía taây Phuù Quoác chöù khoâng phaûi X laø Coân Ñaûo naèm ôû phía ñoâng. Ñaûo Coân Loân trong Ñaïi Nam thöïc luïc khoâng phaûi laø ñaûo Coân Loân ngaøy nay coù teân laø Coân Ñaûo (ôû ñoâng nam) maø naèm ôû phía taây nam gaàn ñaûo Coå Coát saùt haûi phaän Campuchia. Vaäy, thaùng 6 naêm Quyù Maõo (1783) Nguyeãn AÙnh thoaùt thaân ra khoûi Phuù Quoác khoâng ra Coân Loân (Coân Ñaûo) ôû höôùng ñoâng maø chaïy ñeán ñaûo Coân Loân naøo ôû phía taây? 2. Caùc hoïc giaû traû lôøi 2.1. Nhaø söû hoïc Phaùp Charles H. Maybon, hoài ñaàu theá kyû XX, tra cöùu caùc nguoàn taøi lieäu cuûa Phaùp, cuûa caùc Thöøa sai Thieân Chuùa giaùo vaø söû saùch cuûa trieàu Nguyeãn ñaõ vieát nhieàu taäp söû Vieät ñöôïc giôùi söû hoïc raát quan taâm nhö caùc cuoán Notion d’histoire d’Annam,(3) Lectures sur l’Histoire Moderne et Contemporaine de Pays D’Annam de 1428 aø 1926.(4) Trong cuoán saùch thöù hai naøy, Maybon ñeà caäp ñeán söï kieän Nguyeãn AÙnh chaïy thoaùt ra khoûi Phuù Quoác thaùng 6 naêm Quyù Maõo (1783) nhö sau:
117 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 “En effet, Hueä et Löõ, avec des forces importantes, se preùsenteørent au mois de Mars 1783 et briseørent toute reùsistance. Alors commenca pour le prince une vie de fugitif; impitoyablement chasseù par ses ennemis, il erre, pour leur eùchapper, dans le Golfe de Siam, il passe de Phuù Quoác aø Ko-rong,(5) aø Kok-kut, revient aø Phuù Quoác” (Taïm dòch: Thöïc vaäy, vaøo thaùng 3/1783, Hueä vaø Löõ, ñaõ söû duïng moät löïc löôïng raát huøng haäu, ñaùnh tan heát moïi löïc löôïng khaùng cöï. Luùc baáy giôø oâng hoaøng (töùc Nguyeãn AÙnh) buoäc loøng phaûi thoaùt thaân. Ñeå traùnh bò keû ñòch saên ñuoåi moät caùch khoác lieät, oâng phieâu baït trong vònh Thaùi Lan. Töø Phuù Quoác oâng ñeán ñaûo Ko-rong, Kok-kut, roài trôû laïi Phuù Quoác). Theo Maybon thì ñaûo X laø ñaûo Ko-rong. 2.2. Hai cha con oâng Quaùch Taán vaø Quaùch Giao - nhöõng ngöôøi cuøng queâ vôùi nhöõng ngöôøi ñöùng ñaàu phong traøo Taây Sôn - coù nhieàu coâng trình nghieân cöùu veà Taây Sôn vaø Bình Ñònh cuõng vieát: “Ñöôïc tin Nguyeãn Phuùc AÙnh chaïy ra Phuù Quoác, Nguyeãn Hueä sai Phan Tieán Thaän ñi ñaùnh baét. Moät soá töôùng laõnh bò baét soáng. Nguyeãn AÙnh thoaùt cheát chaïy ra ñaûo Coå Long (KohRong). Tröông Vaên Ña ñöôïc moät löïc löôïng thuûy quaân lôùn ñeán vaây ñaùnh. Nhöng ruûi gaëp ngaøy möa gioù lôùn thuyeàn khoâng theå daøn ra ñeå bao vaây maø phaûi doàn laïi ghì chaët vaøo nhau ñeå choáng laïi soùng gioù. Nhôø vaäy Nguyeãn Phuùc AÙnh coù cô hoäi ñem taøn quaân chaïy thoaùt, troán sang ñaûo Coå Coát (Ko Kut) roài chaïy veà Phuù Quoác”.(6) Theo Quaùch Taán vaø Quaùch Giao, ñaûo X laø ñaûo Coå Long (KohRong). Coù leõ hai nhaø nghieân cöùu hoï Quaùch ñaõ tham khaûo saùch cuûa Maybon vaø chaáp nhaän thoâng tin lòch söû cuûa Maybon. 2.3. Nhaø vaên, nhaø nghieân cöùu Marcel Gaultier ñaõ tham khaûo nhöõng thö töø trao ñoåi giöõa caùc vò Thöøa sai Thieân Chuùa giaùo, nhöõng ngöôøi Phaùp hoaït ñoäng ôû Ñoâng Nam AÙ, vôùi Phaùp quoác vaø Giaùo hoäi Thieân Chuùa giaùo ôû chính quoác vaø taøi lieäu cuûa Quoác Söû Quaùn trieàu Nguyeãn vieát neân boä ba buùt kyù lòch söû Gia Long, Minh Maïng vaø Haøm Nghi (Le Roi Proscrit- OÂng vua bò ñaøy) raát giaù trò. Trong cuoán Gia Long do Toaøn quyeàn Ñoâng Döông P. Pasquier ñeà töïa, Marcel Gaultier ñaõ ñeà caäp ñeán söï kieän Nguyeãn AÙnh bò ñaùnh baát ngôø phaûi taåu thoaùt ra khoûi ñaûo Phuù Quoác hoài thaùng 6 naêm Quyù Maõo (1783) nhö sau: “Ses pousuivants n’ayant pu l’atteindre, Nguyen-van-Lu et Nguyen-van- Hue retournent aø Quinhon, laissant pour garder la Basse Cochinchine, le Pho-Ma, Truong-van-Da et le commandant de L’Avant, Bao. La parque qui transporte les fugitifs touche l’ile Chung, mais ne s’arreâte qu’aø celle de Poulo- Panjab apreøs un dramatique voyage de six jours sur l’Oceùan deùchaineù”.(7) (Taïm dòch: Quaân truy kích khoâng theå ñuoåi theo kòp Nguyeãn AÙnh, Nguyeãn Vaên Löõ vaø Nguyeãn Vaên Hueä trôû veà Quy Nhôn chæ ñeå laïi oâng Phoø maõ Tröông Vaên Ña vaø oâng Tieàn quaân Baûo traán giöõ vuøng Haäu Giang. Chieác thuyeàn phoø Nguyeãn AÙnh ñi laùnh naïn coù gheù laïi ñaûo Chung (?) nhöng chæ taù tuùc ôû ñaûo Poulo-Panjab sau moät haønh trình bi thaûm 6 ngaøy giöõa bieån khôi soùng ñoäng).
118 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 Marcel Gaultier vieát Nguyeãn AÙnh ñaõ laùnh naïn ôû Poulo-Panjab. Ñoái vôùi caùc nhaø nghieân cöùu Nam Boä vaø nghieân cöùu haûi ñaûo Vieät Nam, ñaûo Poulo- Panjab khoâng laï. Poulo-Panjab ngaøy nay coù teân laø ñaûo Thoå Chu hay coøn goïi laø Thoå Chaâu, laø ñaûo lôùn nhaát cuûa quaàn ñaûo Thoå Chaâu, huyeän Phuù Quoác, tænh Kieân Giang. Ñaûo Thoå Chu coù dieän tích hôn 1.300ha, hieän coù hôn 400 hoä gia ñình, gaàn 1.600 nhaân khaåu. M. Gaultier coøn cho bieát, khi ñeán Poulo-Panjab Nguyeãn AÙnh ñaõ gaëp moät söï baát ngôø laø Giaùm muïc Baù Ña Loäc vaø ñoà ñeä cuûa oâng cuõng vöøa ñeán Poulo- Panjab tröôùc ñoù maáy ngaøy: “Une surprise y attend Nguyen-Anh. L’eùveâque d’Adran et son colleøge ont abardeù quelques jours plus toât aø Poulo-Panjab ouø une heureuse inspiration conduit le preùtendant” (Gia Long, tr. 93). Vaø roài, chính taïi Poulo-Panjab, Nguyeãn AÙnh ñaõ chaáp nhaän döï thaûo Hieäp öôùc (sau naày coù teân laø Versaille 1887) do L’eùveâque d’Adran ñaõ chuaån bò töø tröôùc, tröôùc khi oâng uûy quyeàn cho oâng Coá ñaïo naày ñem Hoaøng töû Caûnh (sinh naêm 1779 taïi Bieân Hoøa) sang caàu vieän vua Phaùp Louis XVI. Trong döï thaûo Hieäp öôùc coù khoaûn Nguyeãn AÙnh nhöôøng cho Phaùp “quyeàn sôû höõu vaø chuû quyeàn veà ñaûo Coân Ñaûo” (que ledit preùlat proposera aussi aø la Cour de France la proprieùteù de l’Ile de Poulo-Condor”. (Gia Long, tr. 95). Ngoài taïi Poulo-Panjab duyeät döï thaûo Hieäp öôùc Versailles coù ñeà caäp ñeán Poulo-Condor (Coân Ñaûo), chöùng toû taùc giaû khoâng theå nhaàm Poulo-Panjab vôùi Poulo-Condor ñöôïc. Toùm laïi: Thaùng 6 naêm Quyù Maõo (1783) Nguyeãn AÙnh töø Phuù Quoác khoâng chaïy ra Coân Ñaûo ôû phía ñoâng (ñoàng baèng Nam Boä) maø chaïy qua moät hoøn ñaûo phía taây gaàn vôùi Thaùi Lan vaø Campuchia. Maybon vaø Quaùch Taán, Quaùch Giao vieát ñoù laø ñaûo Coå Long (KohRong), Marcel Gaultier vieát laø ñaûo Poulo- Panjab töùc ñaûo Thoå Chu. Ñöôøng bieån ñi töø nhöõng hoøn ñaûo naày veà ñaûo Phuù Quoác ñeàu chaïy ngang qua ñaûo Coå Coát. Keát luaän naøy ñöôïc chöùng minh baèng taøi lieäu lòch söû, ñuùng vôùi tình hình thöïc teá caùc ñaûo nhoû treân vuøng bieån phía nam ñaûo Phuù Quoác vaø vònh Thaùi Lan vaø cuõng ñuùng vôùi hoaøn caûnh lòch söû cuûa Nguyeãn AÙnh naêm 1783. Ta coù theå khaúng ñònh thaùng 6 naêm Quyù Maõo (1783) Nguyeãn AÙnh khoâng chaïy ra Coân Loân coù teân laø Coân Ñaûo ngaøy nay. Gaùc Thoï Loäc, thaùng 3/2009 NÑX CHUÙ THÍCH Đaïi Nam thöïc luïc, Quoác Söû Quaùn trieàu Nguyeãn, taäp Moät, Nxb Giaùo duïc, Haø Noäi, 2002, (1) tr 217-218. Ñaïi Nam thöïc luïc, Sñd, tr 228. (2) Sô löôïc lòch söû nöôùc Nam (vieát chung vôùi Russier, Haø Noäi, IDEO, 1911). (3) (4) Baøi ñoïc lòch söû caän vaø hieän ñaïi nöôùc Nam töø 1428 ñeán 1926 cuûa Charles B.Maybon, Imprimerie d’Extreâme-Orient, Haø Noäi, 1927. (5) Bình luaän cuûa nhaø söû hoïc Phan Khoang: “OÂng Maybon nghó raèng caùc saùch noùi raèng baáy giôø Nguyeãn-vöông bò ñuoåi baét vaø phaûi nhieàu laàn töø Coânloân chaïy qua Phuù-quoác vaø Phuù-quoác veà Coânloân; laïi noùi khi Taây-sôn bieát Ngaøi ôû Coânloân laïi ñem thuyeàn ñeán vaây ñaûo naày ba voøng. Nguyeãn-vöông baáy giôø ñaõ meät moûi, khoâng theå naøo chaïy ñöôïc xa xuoâi
119 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 nhieàu voøng töø Phuù -quoác ñeán Coânloân maø quaân Taây-sôn cuõng khoâng ñuû ghe thuyeàn maø bao baây Coânloân ñeán ba voøng. Vaäy Coânloân ñaây coù leõ chæ ñaûo Ko-Rong (Cao-maùn) trong vònh Tieâm-la, gaàn ñaûo Phuù Quoác, nhoû, quaân Taây-sôn coù theå vaây ba voøng ñöôïc”. Vieät Phaùp bang giao söû löôïc, Phan Khoang, Nhaø in Nguyeãn Vaên Böûu, 1950, chuù thích (1), tr 51; hoaëc Vieät söû xöù Ñaøng Trong, Phan Khoang, Nhaø xuaát baûn Khai Trí, Saøi Goøn, 1970, tr 647-648. Nhaø Taây Sôn, Quaùch Taán-Quaùch Giao, Sôû Vaên hoùa vaø Thoâng tin Nghóa Bình, Quy Nhôn, (6) 1988. Gia-Long cuûa Marcel Gaultier, töïa cuûa Toaøn quyeàn Pierre Pasquier, S.I.L.I. C Ardin, (7) Saigon, 1933, tr 92-93. TOÙM TAÉT Saùch Ñaïi Nam thöïc luïc cuûa Quoác Söû Quaùn trieàu Nguyeãn cho bieát, vaøo thaùng 6 naêm Quyù Maõo (1783), vua Gia Long bò quaân Taây Sôn truy ñuoåi gaét gao, phaûi chaïy töø ñaûo Phuù Quoác ñeán ñaûo Coân Loân, sau ñoù töø Coân Loân chaïy qua ñaûo Coå Coát roài veà laïi Phuù Quoác. Thoâng tin naøy veà sau bò nhieàu ngöôøi ngoä nhaän cho laø Vua Gia Long ñaõ chaïy tôùi Coân Ñaûo! Taùc giaû taùn thaønh yù kieán cuûa caùc hoïc giaû tieàn boái, cho raèng, luùc aáy vua Gia Long ñaõ chaïy ra moät hoøn ñaûo nhoû ôû phía taây ñaûo Phuù Quoác, gaàn Thaùi Lan vaø Campuchia, coù theå laø ñaûo Ko-rong (Coå Long) hoaëc ñaûo Poulo-Panjab (Thoå Chu). Töø ñoù khaúng ñònh, vaøo thaùng 6 naêm Quyù Maõo (1783), vua Gia Long khoâng chaïy ra Coân Loân coù teân laø Coân Ñaûo ngaøy nay. ABSTRACT DID NGUYEÃN AÙNH FLEE TO COÂN ÑAÛO ISLAND? The book Ñaïi Nam thöïc luïc issued by the Nguyeãn Dynasty’s National Historiographer’s Office says that in June of The Year of the Cat (1783), King Gia Long was tenaciously chased by Taây Sôn forces and had to flee Phuù Quoác island for Coân Loân island. Then from Coân Loân he sailed to Coå Coát island and finally back to Phuù Quoác island. This information was misinterpreted by many people to assert that King Gia Long fled to Coân Ñaûo island. The author agrees with scholars of previous generations that at the time King Gia Long fled to a small island to the west of Phuù Quoác island, near to Thailand and Campuchea, possibly Ko-Rong island (Coå Long), or Poulo-Panjab (Thoå Chu), and consequently concludes that in June of The Year of the Cat (1783) King Gia Long did not flee to Coân Loân island that is Coân Ñaûo island today.