Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Nghiên cứu xác định một số yếu tố ảnh hưởng đến phát triển nuôi cá nước ngọt trong ao hồ ở xã Triệu Trung, Triệu Phong, Quảng Trị"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

78
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'báo cáo nghiên cứu khoa học: "nghiên cứu xác định một số yếu tố ảnh hưởng đến phát triển nuôi cá nước ngọt trong ao hồ ở xã triệu trung, triệu phong, quảng trị"', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Nghiên cứu xác định một số yếu tố ảnh hưởng đến phát triển nuôi cá nước ngọt trong ao hồ ở xã Triệu Trung, Triệu Phong, Quảng Trị"

T P CHÍ KHOA H C, ð i h c Hu , S 64, 2011 NGHIÊN C U XÁC ð NH M T S Y U T NH HƯ NG ð N PHÁT TRI N NUÔI CÁ NƯ C NG T TRONG AO H XÃ TRI U TRUNG, TRI U PHONG, QU NG TR Lê Th Hoa Sen, Phan Vi t Toàn Trư ng ð i h c Nông Lâm, ð i h c Hu TÓM T T Nuôi tr ng th y s n ñang phát tri n m nh nhi u ñ a phương và ñang thay th d n m t s hình th c s d ng ñ t khác, ñ c bi t là ñ t tr ng lúa. Xã Tri u Trung, huy n Tri u Phong, t nh Qu ng Tr là m t trong nh ng v a lúa c a t nh nhưng di n tích tr ng lúa ñang gi m d n do phát tri n nuôi cá nư c ng t. ð ñ m b o sinh k n ñ nh cho ngư i dân, nghiên c u này ti n hành ñánh giá tình hình phát tri n nuôi cá nư c ng t c a xã. Nghiên c u ñư c ti n hành v i 60 h nuôi cá 3 thôn ð o ð u, Thanh Lê và Ngô Xá Tây. K t qu nghiên c u cho th y r ng di n tích và s h nuôi cá nư c ng t tăng m nh trong vòng 5 năm qua ñ a bàn nghiên c u. Tuy nuôi cá nư c ng t có hi u qu kinh t cao hơn nhi u so v i tr ng lúa nhưng chi phí ñ u tư, r i ro cao trong nuôi tr ng và khó khăn v th trư ng là nh ng c n tr l n cho ngư i nuôi ñây. Nghiên c u cũng ñưa ra m t s ki n ngh nh m h n ch r i ro và ñ m b o sinh k n ñ nh cho ngư i nuôi cá nư c ng t c a xã. T khóa: Chuy n ñ i, tr ng lúa, nuôi cá nư c ng t. 1. ð t v n ñ Vi t Nam là m t nư c nông nghi p g n 80% dân s s ng các vùng nông thôn, v i 70% lao ñ ng s n xu t ra nh ng nông s n thi t y u cung c p cho toàn xã h i [1]. Trong các ho t ñ ng s n xu t nông nghi p, nuôi tr ng th y s n, ñ c bi t là nuôi cá nư c ng t trong ao h là m t ho t ñ ng sinh k quan tr ng, có nhi u ñóng góp vào thu nh p c a h . Xã Tri u Trung, huy n Tri u Phong, t nh Qu ng Tr là m t ñi n hình. Trong 10 năm tr l i ñây ho t ñ ng nuôi cá nư c ng t trong ao h ñã di n ra m nh m và ñã thu ñư c nh ng k t qu ñáng k như: tăng quy mô nuôi, hi u qu kinh t trên m t ñơn v di n tích, t o công ăn vi c làm cho lao ñ ng dư th a và nâng cao thu nh p cho ngư i dân. Tuy v y, khi nuôi tr ng th y s n càng phát tri n thì nó ñ t ra cho chúng ta nh ng v n ñ khó khăn, th thách c n quan tâm [2]. S phát tri n m nh c a nuôi cá nư c ng t trong ao h là s chuy n ñ i l n trong cơ c u s d ng ñ t c a xã, di n tích ao h nuôi cá nư c ng t tăng lên ñ ng nghĩa v i di n tích lúa và các lo i cây tr ng khác gi m xu ng. Hơn n a, nông nghi p là ngành ch u tác ñ ng tr c ti p c a ñi u ki n th i ti t và là ngành d b t n thương nh t c a bi n ñ i khí h u [3]. Do v y, ñ ñ m b o tính n 115
ñ nh trong thu nh p và hi u qu s n xu t cho ngư i dân, ñ c bi t trong ñi u ki n có nhi u bi n ñ i c a khí h u th i ti t, môi trư ng, giá c th trư ng, nghiên c u ñánh giá hi u qu s n xu t, phân tích l i th so sánh c a các lo i cây tr ng, v t nuôi khác nhau trong cùng m t h th ng là r t c n thi t cho s quy t ñ nh chuy n ñ i s n xu t và quy mô s n xu t c a ngư i dân. Xu t phát t th c t ñó, chúng tôi ti n hành nghiên c u này v i các m c tiêu c th : - Tìm hi u th c tr ng nuôi cá nư c ng t xã Tri u Trung. - Xác ñ nh m t s y u t chính nh hư ng ñ n quy t ñ nh phát tri n nuôi cá nư c ng t ñ a bàn nghiên c u. - Xác ñ nh các gi i pháp phát tri n cá nư c ng t, ñ m b o sinh k n ñ nh cho ngư i nuôi. 2. V t li u và phương pháp nghiên c u 2.1. Ph m vi và ñ i tư ng nghiên c u - Tri u Trung là m t xã ñ ng b ng n m phía ðông B c c a huy n Tri u Phong, cách th xã Qu ng Tr kho ng 4 km v phía ðông. Phía ðông giáp v i xã H i Ba, huy n H i Lăng, phía B c giáp v i xã Tri u Sơn, huy n Tri u Phong, phía Nam giáp v i xã H i Xuân, huy n H i Lăng, phía Tây giáp v i xã Tri u Tài, huy n Tri u Phong. ði u ki n khí h u Tri u trung có ñ c tính là gió Tây Nam khô nóng vào mùa hè, mưa l n và bão vào mùa ñông. Mưa l n kéo dài t tháng 9 ñ n tháng 11, cùng v i mưa là nh ng cơn bão thư ng ñ b k t h p v i nư c lũ dâng cao, nên thư ng b ng p l t. ði u này gây r t nhi u khó khăn cho ho t ñ ng s n xu t nuôi cá nư c ng t trong ao h trên ñ a bàn xã. Toàn xã có 1245 h , v i 6100 nhân kh u và 3210 lao ñ ng chính. T ng di n tích t nhiên là 726,62 ha trong ñó có 406,83 ha ñ t nông nghi p, 0,39 ha ñ t lâm nghi p, 40,4 ha m t nư c nuôi tr ng th y s n, còn l i là ñ t s d ng vào m c ñích khác. H u h t di n tích m t nư c nuôi cá nư c ng t trong ao h ñư c chuy n ñ i t ñ t tr ng lúa th p trũng [4]. Xã có 8 thôn bao g m thôn ð o ð u, Thanh Lê, Trung An, Ngô Xá Tây, Ngô Xá ðông, Xuân Dương, M Khê và Tam H u. Ho t ñ ng nuôi cá nư c ng t trong ao h t p trung ch y u 3 thôn: ð o ð u, Ngô Xá Tây, và Thanh Lê, ñây cũng là 3 thôn ñư c l a ch n ñ nghiên c u. - ð i tư ng thu th p thông tin: cán b các c p liên quan và ngư i dân nuôi cá nư c ng t trong ao h trên ñ a bàn xã. - T ng th i gian nghiên c u là 7 tháng, b t ñ u t tháng 11 năm 2009. 2.2. Phương pháp nghiên c u Phương pháp nghiên c u ñ nh tính và ñ nh lư ng ñư c s d ng ph i h p trong nghiên c u này. Thông tin, d li u ñ phân tích ñư c thu th p t hai ngu n th c p và 116
sơ c p, trong ñó: thông tin th c p ñư c thu th p t các cán b c p t nh, huy n và xã; thông tin sơ c p ñư c thu th p b ng vi c s d ng các công c ñánh giá nông thôn có s tham gia như th o lu n nhóm, ph ng v n và ñi u tra h . Có 60 h nuôi cá nư c ng t trong ao h xã ñư c l a ch n m t cách ng u nhiên có ñ nh hư ng ñ ñi u tra bao g m 20 h khá, 25 h trung bình và 15 h nghèo. 2.3 N i dung nghiên c u Nghiên c u này ñư c ti n hành v i các n i dung sau ñây: (i) Tìm hi u xu hư ng phát tri n nuôi cá nư c ng t ñ a bàn nghiên c u bao g m các ch tiêu như di n tích nuôi, s h nuôi, ñ i tư ng nuôi và hi u qu nuôi. (ii) Phân tích nh ng khó khăn, thu n l i trong nuôi cá nư c ng t ñ a bàn nghiên c u và xác ñ nh các y u t nh hư ng ñ n vi c quy t ñ nh nuôi cũng như qui mô nuôi c a h . 3. K t qu nghiên c u và th o lu n 3.1. ð c ñi m kinh t xã h i c a các h ñi u tra 3.1.1. Ngu n l c c a h Ngu n nhân l c ñóng vai trò quan tr ng trong m i ho t ñ ng s n xu t, trong quá trình ti p nh n, tri n khai và áp d ng các ti n b k thu t vào ho t ñ ng nuôi cá nư c ng t trong ao h c a h . B ng 1 trình bày m t s ch tiêu cơ b n v ngu n nhân l c c a các h vùng nghiên c u. Qua b ng 1 ta th y r ng ch h nuôi cá c 3 nhóm h (khá, trung bình và nghèo) có ñ tu i t 40-50 và có trình ñ ch y u c p 2. ð tu i và trình ñ này th hi n ti m năng r t l n v ngu n l c c a ch h , ñ c bi t là kinh nghi m s n xu t. B ng 1. M t s ch tiêu v ngu n nhân l c c a các h ñi u tra Mc H khá H trung H nghèo Các ch tiêu Chung tin (n=20) bình (n=25) (n=15) cy Tu i ch 44,56 ± 4,93 44,88 ± 4,86 44,07 ± 5,13 44,60 ± 4,88 0,880 h (tu i) Trình ñ 7,70 ± 1,05 6,00 ± 2,08 5,13 ± 2,32 6,38 ± 2,60 0,009 ch h (l p) S nhân 5,05 ± 2,90 4,36 ± 1,03 4,00 ± 1,00 4,50 ± 1,09 0,012 kh u (kh u) Lao ñ ng 2,40 ± 0,59 2,00 ± 0,05 1,80 ± 0,56 2,08 ± 0,59 0,006 chính (ngư i) Ngu n: S li u ñi u tra nông h , 2010. 117
B ng 1 còn cho th y, các ch tiêu v trình ñ , s nhân kh u và lao ñ ng chính có s khác bi t ñáng k gi a 3 nhóm h . H nghèo luôn th hi n s y u kém v ngu n l c hơn so v i hai nhóm h còn l i. 3.1.2. Ngu n tài nguyên c a h Ngu n tài nguyên là ñ u vào quan tr ng c a s n xu t nông nghi p, ñóng vai trò ch ñ o trong vi c t ch c s n xu t và hi u qu c a h . Ngu n tài nguyên trong nghiên c u này ch y u ñ c p ñ n t ng di n tích ñ t s h u c a h (b ng 2). B ng 2. Di n tích các lo i ñ t c a h vùng nghiên c u năm 2010 Mc Các ch tiêu H khá H trung H nghèo Chung tin (sào ) (n=20) bình (n=25) (n=15) cy T ng di n tích 11,40 ± 2,43 9,46 ± 2,15 8,70 ± 1,74 9,92 ± 2,39 0,001 ñ ts h u Di n tích ñ t 8,10 ± 1,61 7,06 ± 1,75 6,80 ± 1,52 7,34 ± 1,71 0,045 nông nghi p Di n tích nuôi 2,70 ± 0,63 1,60 ± 0,47 0,96 ± 0,39 1,80 ± 0,85 0,000 cá nư c ng t Ngu n: S li u ñi u tra nông h , 2010. B ng 2 cho ta th y, t ng di n tích ñ t s h u c a h có s bi n ñ ng l n gi a các lo i h , di n tích s h u trung bình là 9,92 sào/h , bi n ñ ng t 5 - 15 sào/h . Trong ñó, di n tích ñ t nông nghi p H khá cao nh t, H trung bình 8,10 sào/h và H nghèo th p nh t 6,80 sào/h . Di n tích nuôi cá nư c ng t cũng có s khác bi t l n gi a các lo i h , di n tích ñ t trung bình nuôi cá nư c ng t H khá l n nh t 2,70 sào/h . K t qu này phù h p v i th c t vì H khá có kh năng ñ u tư v n t t hơn nên quy mô di n tích c a h này là cao nh t. 3.2. Tình hình phát tri n nuôi cá nư c ng t ñ a bàn nghiên c u Di n tích nuôi cá nư c ng t tăng lên qua các năm, ñ c bi t tăng m nh trong 5 năm tr l i ñây, năm 2005 là 20,05 ha ñ n năm 2009 ñ t 40,4 ha. ñ a bàn nghiên c u, di n tích nuôi cá tăng lên ñ ng nghĩa v i di n tích lúa gi m xu ng (hình 1). Ph n l n di n tích ñ t m t nư c nuôi cá ñư c chuy n t ñ t tr ng lúa vùng th p trũng. Năm 2001 di n tích lúa là 239,8 ha, ñ n năm 2010 còn 212,8 ha, ph n còn l i ñư c khai thác t ñ t chưa s d ng nhưng g n ngu n nư c kho ng 3 ha. S h nuôi cá nư c ng t trên ñ a bàn nghiên c u cũng tăng lên r t m nh, năm 2001 ch có 81 h nuôi, ñ n năm 2005 là 180 h và năm 2009 lên ñ n 328 h nuôi. ði u ñó cho th y tình hình nuôi cá nư c ng t trên ñ a bàn xã ñang phát tri n r t m nh. 118
ñ a bàn nghiên c u, nuôi cá nư c ng t ch y u là nuôi xen ghép nhi u ñ i tư ng. Trong ñó, có th chia thành hai nhóm: + Cá Tr m c nuôi chính: Ít nh t 50% cá Tr m c , còn l i là các loài cá khác như: Mè tr ng, Rô phi, Chép, Mè hoa và Chim tr ng. + Cá Mè tr ng nuôi chính: Th cá Mè tr ng 60% tr lên, còn l i là các cá khác như: Chép, Mè hoa, Tr m c và Chim tr ng. Di n tích nuôi cá (ha) 45 400 40.4 40 37.56 328 350 35 296 300 30.65 239.8 237.6 30 235.5 231.1 233.5 247 250 227.2 215.3 212.8 221.6 25 212 24.37 200 180 20 20.05 148 15.21 150 17.4 12.47 120 15 10.03 95 100 10 81 50 5 0 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Năm Di n tích nuôi cá (ha) S h nuôi cá (h ) Di n tích tr ng lúa (ha) Hình 1. Tình hình phát tri n nuôi cá nư c ng t trong ao h ñ a bàn nghiên c u qua các năm 2001-2009 Ngu n: K t qu ñi u tra, 2010. 3.3. ðánh giá hi u qu kinh t c a nuôi cá nư c ng t trong ao h ñ a bàn nghiên c u ð ñánh giá hi u qu kinh t c a nuôi cá nư c ng t trong ao h , nghiên c u này ti n hành h ch toán hi u qu s n xu t c a t ng hình th c nuôi cá và so sánh v i hi u qu s n xu t lúa. Do nh ng vùng ñư c chuy n ñ i sang nuôi cá nư c ng t thư ng ñư c tr ng lúa HT1 nên lo i lúa này s ñư c s d ng ñ so sánh. Hi u qu kinh t c a hai hình th c s d ng ñ t này ñư c trình bày b ng 3 và b ng 4. Trong nuôi cá nư c ng t ñ a bàn nghiên c u, t ng chi phí cho 2 hình th c nuôi cá Tr m c chính và cá Mè tr ng chính không khác nhau nhi u, kho ng 4.500.000 ñ n 4.600.000 ñ ng/sào/năm. Tuy nhiên, hình th c nuôi cá tr m c chính c n lao ñ ng g p ñôi hình th c cá Mè tr ng chính. ði u này có th gi i thích là do nuôi cá Tr m c c n nhi u công lao ñ ng ñ tìm ki m ngu n th c ăn. Ngư c l i, hình th c nuôi cá Mè tr ng chính c n b ra m t kho n v n ñ ñ u tư mua th c ăn cho cá. Ngoài ra, giá cá Tr m bán 119
ra thư ng cao hơn giá cá Mè, do v y, t ng thu hình th c cá Tr m c chính bình quân cao hơn so v i hình th c cá Mè tr ng chính kho ng 2.000.000/năm. B ng 3. Hi u qu nuôi cá nư c ng t (ñ ng/sào/năm) Ch tiêu Cá Tr m c chính Cá Mè tr ng chính I. Chi phí gi ng, v t tư 2.720.000 3.370.000 - Chi phí x lý ao 70.000 70.000 - Chi phí gi ng 1.200.000 900.000 - Chi phí th c ăn 500.000 1500.000 - Chi phí thu c phòng b nh 150.000 100.000 - Lư i b o v quanh ao 800.000 800.000 II. Chi phí khác 300.000 300.000 III. Chi phí lao ñ ng 1.600.000 800.000 A. T ng (I), (II) và (III) 4.620.000 4.470.000 B. T ng thu 12.000.000 10.000.000 Lãi: (B) - (A) 7.380.000 5.530.000 Ngu n: K t qu th o lu n nhóm, 2010. ð i v i lúa HT1, t ng chi phí b ra cho 2 v trong năm là 1.240.000, t ng thu là 2.800.000 và lãi bình quân/sào/năm là 1.560.000 (b ng 4). Như v y, khi so sánh nuôi cá v i tr ng lúa ta có th th y r ng trên cùng m t ñơn v di n tích, vi c nuôi cá có chi phí cao hơn kho ng 4 l n so v i tr ng lúa HT1, nhưng hi u qu kinh t t nuôi các nư c ng t mang l i cũng g p 3,5 ñ n 4,5 l n so v i tr ng lúa HT1. B ng 4. Hi u qu tr ng lúa HT1 (ñ ng/sào/năm) Ch tiêu Tr ng lúa HT1 (2 v ) I. Chi phí gi ng, v t tư 230.000 x 2 = 460.000 - Chi phí gi ng 30.000 x 2 = 60.000 - Chi phí phân 180.000 x 2 = 360.000 - Chi phí thu c BVTV 20.000 x 2 = 40.000 II. Chi phí khác 150.000 x 2= 300.000 III. Chi phí lao ñ ng 240.000 x 2 = 480.000 A. T ng (I), (II) và (III) 620.000 x 2 = 1.240.000 B. T ng thu 1.400.000 x 2 = 2.800.000 Lãi: (B) - (A) 1.560.000 Ngu n: K t qu th o lu n nhóm, 2010. 120
3.4. Khó khăn g p ph i trong quá trình nuôi cá nư c ng t trong ao h nông h K t qu tìm hi u nh ng h khó khăn ñư c trình bày b ng 5. B ng 5 cho th y, khó khăn mà nhi u h g p ph i là thi u v n v i g n 80%, trong ñó, có 100% h nghèo. Vì thi u v n nên ph n l n các h ñ u áp d ng các k thu t ñơn gi n, có chi phí th p như cho ăn th c ăn thô xanh, ch n gi ng,… M t s k thu t ñòi h i chi phí cao hơn như: tr m t s b nh, s d ng th c ăn công nghi p,… ch các h có v n và xem nuôi cá là ngành s n xu t chính m i có kh năng ñ u tư. R i ro cao cũng là m t khó khăn l n cho nuôi cá nư c ng t v i g n 71% h có cùng ý ki n ñánh giá. Lo i khó khăn này xu t phát t tâm lý thi u tin tư ng vào các ti n b k thu t và lo s khi trong quá trình th c hi n như ñi u tr b nh không hi u qu , cá ch t hay trong quá trình nuôi b thiên tai, ñ c bi t là lũ l t. Ngoài ra, khó khăn v th trư ng ñ u ra cũng là m t khó khăn mà h ñang g p ph i, vì khi di n tích nuôi cá càng phát tri n m nh thì th trư ng ñ u ra càng khó. B ng 5. Nh ng khó khăn h g p ph i trong quá trình nuôi cá nư c ng t (% s h ) H khá H trung bình H nghèo Chung (n=20) (n=25) (n=15) K thu t ñòi h i chi phí cao 45,00 44,00 73,33 51,67 K thu t khó làm, ph c t p 25,00 40,00 66,67 41,67 Th trư ng ñ u ra 50,00 60,00 33,33 50,00 Thi u v n ñ u tư 65,00 80,00 100,00 80,00 D ch v ñ u vào 30,00 36,00 46,67 36,67 S r i ro 60,00 80,00 73,33 71,67 Thi u mô hình trình di n 40,00 56,00 46,67 48,33 Khác 25,00 20,00 20,00 21,67 Ngu n: S li u ñi u tra nông h , 2010. 3.6. M t s y u t nh hư ng ñ n quy t ñ nh nuôi và quy mô nuôi cá nư c ng t trong ao h c a h ñ a bàn nghiên c u ð xác ñ nh nh ng y u t nh hư ng ñ n quy t ñ nh nuôi và quy mô nuôi cá nư c ngot c a h , nghiên c u này ti n hành tìm hi u lý do h quy t ñ nh nuôi và xác ñ nh các y u t nh hư ng ñ n quy mô nuôi c a h . K t qu b ng 6 cho th y, các lý do h quy t ñ nh phát tri n nuôi cá nư c ng t trong ao h trên ñ a bàn nghiên c u ch y u xu t phát t các ñi u ki n n i t i nông h và ít có s tác ñ ng t bên ngoài. Trong ñó, hi u qu kinh t cao, có ñ t ñai và ngu n nư c ch ñ ng; phù h p v i lao ñ ng gia 121
ñình là các lý do có t l h quy t ñ nh cao nh t tương ng v i t l là 100%; 91,67% và 91,67%, và ít có s khác bi t gi a các lo i h nghiên c u. B ng 6. Các lý do h quy t ñ nh phát tri n nuôi cá nư c ng t trong ao h H khá H trung H nghèo Chung (n=20) bình (n=25) (n=15) Hi u qu kinh t cao 100 100 100 100 Có ñ t và ngu n nư c ch ñ ng 86,67 95,00 92,00 91,67 Do cán b khuy n nông v n ñ ng 30,00 36,00 60,00 40,00 T n d ng ngu n th c ăn 85,00 84,00 86,67 85,00 Phù h p lao ñ ng gia ñình 85,00 88,00 80,00 91,67 ðư c thôn, xã ch n làm mô hình 5,00 20,00 33,00 19,44 Làm theo h khác trong xã 10,00 15,00 46,67 23,89 Ngu n: S li u ñi u tra nông h , 2010. Các lý do quy t ñ nh có t l h l a ch n ít là: làm theo các h khác trong xã, ñư c thôn xã ch n làm mô hình c a các chương trình, d án v i t l tương ng là 23,89% và 19,44%, và có s khác bi t gi a các lo i h nghiên c u. H u h t h nghèo l a ch n hai lý do này b i các chương trình d án thư ng ưu tiên h tr cho nhóm ñ i tư ng này. Bên c nh các lí do trên, m t s y u t n i t i khác c a h nh hư ng ñ n quy t ñ nh quy mô nuôi cũng ñư c xác ñ nh b ng vi c s d ng hàm h i quy (b ng 7). Hàm h i quy ña bi n ñư c s d ng trong trư ng h p này có công th c toán h c như sau: Y= + α1 x1 + α2 x2 + α3 x3 +α4 x4 + α5 x5 + α6 x6 +α7 x7+ ‫غ‬ Trong ñó: Bi n ph thu c: Y = Di n tích ao nuôi h ñã và ñang nuôi cá nư c ng t (sào) Các bi n ñ c l p: x1 - Trình ñ c a ch h (l p h c); x2 - S lao ñ ng chính (ngư i); x3 - Di n tích ñ t nông nghi p (sào); x4 - M i quan h xã h i c a h (s m i quan h ); x5 - T ng thu nh p c a h (tri u ñ ng); x6 - S ngu n cung c p thông tin ñư c ti p c n (s ngu n); x7 - S khó khăn h g p ph i (s khó khăn). là cơ s ; α là h s h i quy tương ng v i các bi n ñ nh lư ng c a hàm và ‫ غ‬là hi u dư. V i giá tr R2 = 0,872, mô hình có th gi i thích 87,2% s bi n ñ ng v di n tích ao h mà nông h ñã và ñang áp d ng nuôi cá nư c ng t là do nh hư ng c a các y u t (các bi n ñ c l p) ñã ñư c ñưa vào mô hình ñ xem xét. 122
B ng 7. M t s y u t nh hư ng ñ n vi c m r ng di n tích nuôi cá nư c ng t trong ao h nông h (n=60 h ) Hàm h i quy tuy n tính Bi n ph thu c: Di n tích ao nuôi mà h ñã Bi n ñ c l p và ñang nuôi cá nư c ng t (sào) H s h i qui (α) M c tin c y Trình ñ c a ch h 0,066 0,100 S lao ñ ng chính 0,407 0,015 Di n tích ñ t nông nghi p 0,087 0,133 M i quan h xã h i c a h 0,335 0,000 T ng thu nh p c a h 0,018 0,068 S ngu n cung c p thông tin ñư c 0,188 0,050 ti p c n S khó khăn h g p ph i -0,446 0,000 Constant ( ) 0,671 0,499 R2 0,872 S quan sát (N) 60 Ngu n: S li u ñi u tra nông h , 2010. K t qu b ng 7 cho th y, s lao ñ ng chính; m i quan h xã h i c a h ; s ngu n cung c p thông tin ñư c ti p c n và s khó khăn h g p ph i là nh ng y u t nh hư ng l n ñ n vi c tăng quy mô di n tích nuôi cá nư c ng t trong ao h c a h . H s β c a bi n s lao ñ ng chính là 0,407 v i m c ý nghĩa Sig = 0,015. Có th gi i thích r ng trong ñi u ki n các y u t khác không ñ i, n u h tăng thêm 1 lao ñ ng chính thì di n tích nuôi cá nư c ng t s tăng lên 0,407 sào. Vì nuôi cá nư c ng t c n nhân l c ñ chăm sóc, ñ c bi t c n nhi u lao ñ ng hơn ñ tìm ki m th c ăn thô xanh. M i quan h xã h i nh hư ng ñ n kh năng tìm ki m cũng như kh năng ch p nh n các ngu n thông tin v ti n b k thu t nuôi cá nư c ng t trong ao h . ði u ñó cho th y, m i quan h xã h i c a h s làm tăng vi c m r ng di n tích nuôi cá nư c ng t. N u h có thêm m t m i quan h xã h i thì di n tích nuôi cá c a h tăng thêm 0,335 sào v i m c r t có ý nghĩa (M c tin c y = 0,000). S khó khăn h g p ph i có nh hư ng tiêu c c ñ n vi c tăng di n tích nuôi cá c a h . Giá tr β = -0,446 c a ch tiêu s khó khăn h g p ph i cho th y, n u s khó khăn c a h tăng lên 1 khó khăn thì di n tích ao nuôi c a h gi m ñi m t t l tương ñương 0,446 sào. 123
4. K t lu n và ki n ngh - Di n tích và s h nuôi cá nư c ng t xã Tri u Trung tăng m nh trong 5 năm tr l i ñây, trong ñó t p trung ch y u h khá và trung bình. - Nuôi cá nư c ng t có chi phí cao hơn kho ng 4 l n so v i tr ng lúa (HT1) và hi u qu kinh t t nuôi các nư c ng t mang l i cũng g p 3,5 ñ n 4,5 l n so v i tr ng lúa. - ði u ki n th i ti t kh c nghi t, th trư ng ñ u ra, thi u v n, s r i ro là nh ng h n ch cho vi c phát tri n nuôi cá nư c ng t trong ao h , trong ñó t p trung nhi u nh t h nghèo. - M t s y u t n i t i như s lao ñ ng chính, trình ñ c a ch h , m i quan h xã h c a h có nh hư ng tích c c ñ n m r ng di n tích ao nuôi, ngư c l i y u t s khó khăn h g p ph i l i nh hư ng tiêu c c. - ð ñ m b o sinh k n ñ nh cho ngư i dân ñ a bàn nghiên c u, nghiên c u này khi n ngh c n có nghiên c u c th ñ qui ho ch vùng nuôi, tránh phát tri n t làm tăng r i ro cho ngư i s n xu t. - Thúc ñ y liên k t s n xu t b ng cách hình thành các nhóm s thích nuôi cá ñ cùng trao ñ i các ki n th c v k thu t và tìm ki m th trư ng cho ñ u vào, ñ u ra. TÀI LI U THAM KH O [1]. Nguy n Th Nhã, Vũ ðình Th ng, Giáo trình kinh t nông nghi p, Nxb Th ng kê Hà N i, 2004. [2]. Nguy n Quang Linh và ctv, Giáo trình nuôi tr ng th y s n ñ i cương, Nxb Nông nghi p Hà N i, 2008. [3]. Oyekale, A. & Ibadan, N., Climatic variability and its impacts on agricultural income and households' welfare in Southern and Northern Nigeria, 2009. [4]. UBND xã Tri u Trung, Báo cáo tình hình kinh t xã h i, 2009. IDENTIFYING FACTORS AFFECTING THE DEVELOPMENT OF FRESH WATER FISH PRODUCTION IN TRIEU TRUNG COMMUNE, TRIEU PHONG DISTRICT, QUANGTRI PROVINCE Le Thi Hoa Sen, Phan Viet Toan College of Agriculture and Foresty, Hue University SUMMARY Aquaculture is growing in many localities of the country and is replacing by some other forms of land use, especially paddy cultivation. Trieu Trung commune, Trieu Phong district is 124
one of the main paddy areas of Quang Tri province but the rice area is decreasing due to the development of freshwater fish culture. In the process of ensuring the livelihood for local people, this study was conducted to assess the development of freshwater fish culture in this commune. 60 farm households who are currently practicing aqaculture in three villages named Dao Dau, Thanh Le and Ngo Xa Tay were selected for studying. Research results show that, in the study area, the feshwater fish areas as well as the number of households practicing freshwater fish culture have dramatically increased in the past 5 years. Practicing reshwater fish have resulted in much higher economic efficiency than rice cultivation. However, high production costs, risky and fluctuation of market prices of outputs appear to be major obstacles for farmers. The study also presents critical suggestions to the minimizing of risks and ensuring of livelihood for the freshwater fish producers of the commune. Key words: Freshwater fish production; Land use change; Trieu Trung commune. 125