zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Khoa Học Xã Hội

Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Nhãn quan văn hóa của Phạm Quỳnh, qua du ký"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Báo xấu

76
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tuyển tập các báo cáo nghiên cứu khoa học hay nhất của trường đại học vinh năm 2008 tác giả: 7. Đặng Hoàng Oanh, Nhãn quan văn hóa của Phạm Quỳnh, qua du ký.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Nhãn quan văn hóa của Phạm Quỳnh, qua du ký"

Nh n quan v¨n hãa cña Ph¹m Quúnh ... , Tr. 48-54 §Æng Ho ng Oanh Nh n quan v¨n hãa cña Ph¹m Quúnh, qua du ký (a) §Æng Ho ng Oanh Tãm t¾t. B¶y tËp du kÝ cña Ph¹m Quúnh tõng c«ng bè trªn Nam phong t¹p chÝ tõ 1917 ®Õn 1934 lµ mét bé phËn quan träng trong tr−íc t¸c cña «ng bëi gi¸ trÞ nhiÒu mÆt cña nã. Bµi viÕt nµy chØ ®i vµo t×m hiÓu vÊn ®Ò nh·n quan v¨n hãa - mét ph−¬ng diÖn lµm nªn nÐt ®Æc s¾c cña du kÝ Ph¹m Quúnh trong t−¬ng quan víi nh÷ng c©y bót du kÝ cïng thêi. T hêi gian gÇn ®©y, mét lo¹t t¸c tr−êng riªng, kh¸c h¼n mét sè ng−êi. phÈm cña Ph¹m Quúnh, tõ Nghiªn cøu v¨n nghiÖp Ph¹m Quúnh, Th−îng Chi v¨n tËp, LuËn gi¶i v¨n häc nhµ v¨n häc sö Ph¹m ThÕ Ngò l−u ý vµ triÕt häc, M−êi ngµy ë HuÕ, Ph¸p du mét c¸ch ®óng mùc “hµnh tr¹ng” cña hµnh tr×nh nhËt kÝ cho ®Õn TiÓu luËn t¸c gi¶: “Gi÷a mét x· héi n¸o nøc duy viÕt b»ng tiÕng Ph¸p trong thêi gian t©n, «ng vÉn tù coi nh− di l−u cña mét 1922 - 1932 ®· “t¸i xuÊt”, ®Õn tay ®éc gia ®×nh Nho häc quª mïa muèn gi÷ lÊy gi¶. Tuy ch−a ph¶i ®Çy ®ñ, song chõng nÒn nÕp ®¹o ®øc cña «ng cha, cïng ®ã còng cho thÊy sù phong phó trong sù nh÷ng ®øc tÝnh ch©n thËt, cÇn cï cña nghiÖp tr−íc t¸c cña mét häc gi¶ mét anh ®å quª, trung thµnh víi linh hån thêi lõng lÉy vµ còng mét thêi tõng chÞu cña ®ång quª, víi tiÕng gäi cña xø së” nhiÒu tai tiÕng. §¸nh gi¸ mét c¸ch c«ng [2, tr. 153]. Nh−ng ®ã míi lµ mét mÆt, b»ng vµ tháa ®¸ng vÒ Ph¹m Quúnh, Êy lµ mÆt b¶o thñ trong t− t−ëng Ph¹m c«ng viÖc ®ã ®ßi hái nç lùc, th¸i ®é c«ng Quúnh. Nh×n mÆt kh¸c, con ng−êi Êy t©m vµ khoa häc cña nhiÒu ng−êi. hiÖn ra ®Çy ®ñ t− c¸ch mét nhµ t©n häc, Trong bµi b¸o nhá nµy, chóng t«i chØ “cã c¸i vèn Ph¸p häc v÷ng vµng, uyªn ph¸c dùng mét vµi nÐt c¬ b¶n trong b¸c, ãc ph¸n ®o¸n s¸ng suèt cña mét nh·n quan v¨n hãa cña Ph¹m Quúnh ng−êi tõng thó nhËn bÞ chinh phôc bëi qua nh÷ng t¸c phÈm du kÝ. M¶ng s¸ng bao nhiªu vÎ ®Ñp mÜ miÒu, t©n tiÕn cña t¸c nµy cña «ng ®· ®−îc tËp hîp ®Çy ®ñ nÒn v¨n minh T©y ph−¬ng” [2, tr. 154]. trong bé Du kÝ ViÖt Nam t¹p chÝ Nam Hai mÆt hoµn toµn tr¸i ng−îc nhau, phong 1917 - 1934 [1]. cïng tån t¹i trong mét con ng−êi, ®· gãp phÇn lµm nªn c¸i diÖn m¹o tinh Ph¹m Quúnh thuéc sè nh÷ng trÝ thÇn, t− t−ëng, lèi hµnh xö còng nh− thøc tr−ëng thµnh khi chÕ ®é thùc d©n nh·n quan v¨n hãa cña Ph¹m Quúnh. phong kiÕn do Ph¸p thiÕt lËp ë ViÖt Cã thÓ xem Ph¹m Quúnh nh− mét Nam ®· kh¸ æn ®Þnh. Trong con m¾t ng−êi dung hßa nh÷ng ®èi cùc: cò vµ cña ng−êi ®−¬ng thêi, nh÷ng Ph¹m míi, truyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i, b¶o thñ Quúnh, NguyÔn V¨n VÜnh, NguyÔn vµ c¸ch t©n. Tr©n träng, gi÷ g×n nh÷ng T−êng Tam, NguyÔn TiÕn L·ng,… ®Ých tinh hoa ngµn ®êi cña d©n téc (mµ «ng thÞ lµ nh÷ng “«ng T©y An Nam”. Tuy gäi lµ quèc tóy, quèc v¨n), nh−ng còng nhiªn, Ph¹m Quúnh vÉn gi÷ mét lËp NhËn bµi ngµy 08/4/2008. Söa ch÷a xong 14/6/2008. 48
tr−êng §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 2B-2008 biÕt ch¾t läc nh÷ng gi¸ trÞ v¨n minh chèn kinh k× - miÒn ®Êt thiªng liªng T©y ph−¬ng ®Ó båi ®¾p, hiÖn ®¹i hãa trong t©m thøc ng−êi ViÖt (M−êi ngµy ë nÒn v¨n hãa n−íc nhµ. Kh¸t väng ®ã, HuÕ); lµ miÒn ch©u thæ míi båi, ®Êt ®ai «ng béc lé nhiÖt thµnh trong nh÷ng ph× nhiªu, s¶n vËt phong phó, con ng−êi thiªn tiÓu luËn, nh÷ng bµi diÔn thuyÕt, phãng tóng, ch©n t×nh (Mét th¸ng ë nh÷ng trang dÞch thuËt, du kÝ… Nam K×); lµ miÒn ®Êt PhËt linh thiªng (TrÈy chïa H−¬ng); hay vïng biªn giíi Gi÷a mét thêi ®¹i ®Çy biÕn ®éng, hÎo l¸nh, xa x«i (Ch¬i L¹ng S¬n, Cao bao nhiªu yÕu tè míi n¶y sinh, thËm chÝ B»ng)… Xa h¬n n÷a lµ n−íc Lµo, d©n cã nh÷ng ®iÒu hoµn toµn n»m ngoµi sù c− th−a thít, kinh tÕ l¹c hËu; lµ Pa-ri, h×nh dung cña ng−êi ViÖt lóc bÊy giê. kinh ®« ¸nh s¸ng cña n−íc Ph¸p, trung C¸i míi, c¸i kh¸c bao giê còng cã søc t©m v¨n minh cña ch©u ¢u. B»ng sù hÊp dÉn ®Æc biÖt. Vµ ®ã còng lµ mét quan s¸t tinh nh¹y, nhËn xÐt s¾c s¶o, trong nh÷ng nguyªn nh©n t¹o nªn nhu lèi ghi chÐp gi¶n dÞ vµ sóc tÝch, v¨n cÇu xª dÞch cña tÇng líp trÝ thøc míi. §i phong uyÓn chuyÓn, Ph¹m Quúnh ®· ®Ó “thay ®æi thùc ®¬n cho gi¸c quan” gióp ®éc gi¶ n¾m b¾t rÊt nhanh c¸i “khÝ nh− c¸ch nãi cña NguyÔn Tu©n. §i ®Ó cèt”, c¸i “thÇn hån” cña mçi vïng miÒn. tr¶i nghiÖm, t×m tßi, kh¸m ph¸ nh÷ng Nh÷ng thiªn du kÝ cña Ph¹m Quúnh ph−¬ng xa, xø l¹. ChÝnh nh÷ng chuyÕn ch¼ng kh¸c g× nh÷ng “m¶nh ghÐp”, t¹o du l·m ®· ®Î ra nh÷ng trang du kÝ. Cã nªn bøc tranh nhiÒu mµu, kh¸ hçn t¹p thÓ thÊy ®−îc phÇn nµo chñ ý cña «ng vµ x« bå cña mét x· héi ViÖt Nam víi chñ bót Nam Phong (cæ vò, ph¸t huy sù nh÷ng thay ®æi cña ®êi sèng vËt chÊt vµ ghi chÐp cña nh÷ng ng−êi ®i du lÞch) nh÷ng r¹n vì trong ý thøc hÖ. T− t−ëng khi më ra chuyªn môc riªng dµnh cho du kÝ, vµ «ng còng lµ mét c©y bót ®ãng Khæng M¹nh - mét trong nh÷ng ®iÓm gãp bµi th−êng xuyªn. Ph¹m ThÕ Ngò tùa tinh thÇn v÷ng ch·i cña c¸c thÕ hÖ ®· ®¸nh gi¸ x¸c ®¸ng: “Ph¹m Quúnh nhµ nho - giê ®©y ®· tá ra thÊt thÕ tr−íc cßn më ®−êng cho mét lo¹i v¨n sau nµy søc m¹nh cña v¨n minh ph−¬ng T©y. thµnh mèt thêi Êy, lµ lo¹i du kÝ” [2, tr. NÒn v¨n hãa ®Çy míi mÎ Êy ïa vµo, 190]. Nh÷ng t¸c phÈm du kÝ cña Ph¹m mang theo biÕt bao biÕn ®æi trong ®êi Quúnh tuy ch−a bao qu¸t hÕt ®−îc bøc sèng th−êng nhËt, thËm chÝ, ®i tíi tranh hiÖn thùc cña cuéc sèng ®−¬ng nh÷ng chç s©u kÝn nhÊt trong t©m hån thêi, nh−ng ®· gióp b¹n ®äc mét c¸ch con ng−êi (nhËn ®Þnh cña Hoµi Thanh nh×n, tõ ®ã cã nh÷ng c¶m nhËn riªng vÒ trong Thi nh©n ViÖt Nam). Nã khiÕn mçi mét miÒn ®Êt mµ t¸c gi¶ ®· ®i qua. cho mét bé phËn nhµ Nho r¬i vµo tr¹ng DÔ nhËn thÊy trong nh÷ng trang ghi th¸i hoµi nghi, hoang mang tù vÊn: chÐp Êy, mäi ®èi t−îng ®Òu ®−îc «ng “§¹o t¸ng ng· an qui” (NguyÔn quan s¸t, miªu t¶ d−íi gãc nh×n v¨n KhuyÕn). Vèn xuÊt th©n tõ dßng dâi hãa. C¸i ý vÞ riªng cña du kÝ Ph¹m Nho gia, h¼n Ph¹m Quúnh còng l©y Quúnh, ph¶i ch¨ng tr−íc hÕt chÝnh lµ nhiÔm nçi hoang mang cña thÕ hÖ. chç ®ã? Trong mét tiÓu luËn viÕt b»ng tiÕng Ph¸p (võa ®−îc dÞch vµ xuÊt b¶n gÇn Qua b¶y bµi du kÝ mµ Ph¹m Quúnh ®©y), bµn vÒ Nho gi¸o, «ng viÕt: “VËy tõng c«ng bè trªn Nam phong t¹p chÝ, mµ nÕu cã mét häc thuyÕt cÇn ph¶i ®−îc cã thÓ nhËn thÊy t¸c gi¶ ®· lùa chän ®Þa lµm sèng dËy m¹nh mÏ trong thêi k× bÊt chØ du lÞch mét c¸ch cã chñ ý. §ã lµ 49
Nh n quan v¨n hãa cña Ph¹m Quúnh ... , Tr. 48-54 §Æng Ho ng Oanh an vµ hçn lo¹n nµy, hçn lo¹n trong t©m c¸i lßng t«n gi¸o trong quèc d©n”, hiÓu trÝ con ng−êi vµ hçn lo¹n trong c¸c thãi thªm ®êi sèng t©m linh cña con ng−êi. tôc, cßn trÇm träng h¬n nhiÒu so víi c¸c §Æc biÖt, chuyÕn ®i HuÕ, tíi miÒn ®Êt x¸o ®éng tho¸ng qua cña chÝnh trÞ hay kinh k×, ®óng lµ mét cuéc hµnh h−¬ng c¸c cuéc ®¶o lén hêi hît cña x· héi, th× trë vÒ céi nguån thiªng liªng cña cha ®Êy chÝnh lµ häc thuyÕt cña bËc hiÒn «ng, ®Ó “tinh thÇn ®−îc c¶m c¸i hån x−a triÕt cæ ®¹i nµy, ng−êi duy tr× trËt tù vÜ cña loµi gièng, th©n thÓ géi c¸i khÝ ®¹i nhÊt x−a nay” [4, tr. 172]. Cho nªn, thiªng cña nói s«ng”. §i vµ xem víi tinh ta nhËn ra niÒm tha thiÕt kÝn ®¸o qua thÇn ®ã, trong nh÷ng trang du kÝ cña mçi chuyÕn ®i ®Ó lµm nªn mçi trang du Ph¹m Quúnh, thÊp tho¸ng bãng d¸ng kÝ chÝnh lµ kh¸t väng t×m vÒ víi c¸c gi¸ mét nhµ hiÕu cæ, luËn bµn, bªnh vùc vÒ trÞ truyÒn thèng vµ thÊu hiÓu nh÷ng nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng mét c¸ch chuyÓn ®éng cña v¨n hãa n−íc nhµ khi say s−a. ViÕt vÒ lÔ tÕ Nam Giao, Ph¹m ®øng gi÷a “giao ®iÓm cña nh÷ng nÒn Quúnh ®· rÊt c«ng phu trong viÖc diÔn v¨n minh”. ¤ng ®· ®i víi t©m thÕ cña t¶ c¸i nghi thøc thiªng liªng còng nh− mét nhµ v¨n hãa. §i, do vËy, kh«ng chØ vÎ ®Ñp tho¸t tôc cña nã. ¤ng nh×n thÊy ®Ó th−ëng l·m, mµ lµ ®Ó thøc nhËn, ë lÔ tÕ Nam Giao c¸i ý nghÜa th©m thÊm thÝa, tõ ®ã rót ra nh÷ng bµi häc trÇm, c¸i nÐt v¨n hãa lín cña d©n téc: cÇn thiÕt. Cho nªn, trong nh÷ng t¸c “Phµm c¸i h×nh thøc g× nã biÓu ®−îc c¸i phÈm du kÝ cña Ph¹m Quúnh, kÓ vµ t¶ hån x−a cña Tæ quèc, dï phiÒn phøc ®Õn th× Ýt mµ b×nh luËn, suy ngÉm th× ®©u còng kh«ng nªn bá. Bá mét c¸i, bá nhiÒu. B×nh luËn vÒ mét nghi thøc chèn m−êi c¸i lµ xãa mÊt c¸i h×nh ¶nh n−íc cung ®×nh, b×nh luËn vÒ PhËt gi¸o, Nho nhµ trong con m¾t bän hËu sinh vËy” gi¸o, b×nh luËn vÒ chÝ nam nhi, vÒ nghÒ (M−êi ngµy ë HuÕ). Trªn quan ®iÓm cña lµm b¸o, vÒ nghÖ thuËt diÔn kÞch… Mçi mét nhµ nho, Ph¹m Quúnh luËn gi¶i vÒ lêi b×nh luËn ®Òu cã mét ®iÓm tùa v¨n c¸i h÷u Ých trong viÖc b¶o tån mét nghi hãa rÊt v÷ng vµng. lÔ thiªng liªng cña d©n téc. ¤ng cho r»ng: “TÕ Giao lµ vua thay mÆt con d©n Nhµ nghiªn cøu V−¬ng TrÝ Nhµn ®· mµ cÇu trêi gi¸ng phóc cho d©n; Vua TÕ cã lÝ khi cho r»ng, víi Ph¹m Quúnh, v¨n Giao lµ biÓu c¸i lßng t«n träng víi giêi hãa lµ rÊt ®a d¹ng, lµ g¸nh nÆng, “thÊm vµ biÓu c¸i t×nh th©n ¸i víi d©n; Giao tù thÝa bao nhiªu må h«i n−íc m¾t c¶ tiªn còng cã quan hÖ víi chÝnh trÞ, v× nh©n tæ cha «ng, l¹i in dÊu bao vui buån cña ®Êy mµ c¸i d©y th©n mËt bã buéc Vua mçi kiÕp ng−êi” [3, tr. 51]. Cho nªn, mçi víi d©n, buéc ng−êi d©n víi nhau l¹i chuyÕn ®i tíi mét miÒn ®Êt, ®ång thêi cµng bÒn cµng m¹nh thªm ra” (M−êi víi hµnh tr×nh tr¶i nghiÖm cña b¶n ngµy ë HuÕ). Nh− vËy, Ph¹m Quúnh ®· th©n lµ c«ng viÖc kh¸m ph¸ phong thæ nhËn thÊy nghi thøc tÕ lÔ kia cã mèi vµ nh÷ng nÐt v¨n hãa ®Æc s¾c cña vïng liªn hÖ víi sù thÞnh suy cña non s«ng ®Êt Êy. Ch¬i L¹ng S¬n, Cao B»ng lµ ®Ó tiªn tæ. B»ng mÉn c¶m cña mét con “nhiÔm c¸i khÝ vÞ miÒn th−îng du”, thÊy ng−êi tha thiÕt víi hån thiªng s«ng nói, ®−îc c¸i nghÜa lÝ cña c©u ca dao cæ: «ng nh×n thÊy c¸i quèc tóy vÉn h»ng “§ång §¨ng cã phè K× Lõa / Cã nµng sèng qua bao h−ng vong. Kh«ng chØ T« ThÞ cã chïa Tam Thanh”; tíi Nam quan s¸t nghi thøc tÕ Giao b»ng con K× ®Ó h−ëng c¸i nång nµn cña mét miÒn m¾t cña mét nhµ hiÕu cæ, Ph¹m Quúnh ®Êt míi; ®i Chïa H−¬ng ®Ó “kh¶o cøu 50
tr−êng §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 2B-2008 cßn thÓ hiÖn mÜ c¶m cña m×nh qua viÖc m×nh. ¤ng viÕt: “ë nh÷ng chèn thµnh th−ëng ngo¹n c¸i “c¶nh t−îng rÊt ®Ñp, thÞ phån hoa, thêi sù lÔ b¸i ®· nghiÔm rÊt trang nghiªm cña c¸i ViÖt Nam cæ nhiªn thµnh mét c¸ch hèi lé v« ngÇn; quèc nµy”. Nh÷ng c©u v¨n trang nh· ng−êi ta ®èi víi thÇn th¸nh ch¼ng kh¸c ghi l¹i lÔ tÕ Nam Giao trong thiªn du kÝ g× lò d©n ngu xö víi bän quan tham, M−êi ngµy ë HuÕ lµ kÕt qu¶ sù trïng t−ëng cø lÔ lãt nhiÒu lµ ®−îc ¬n huÖ to” phïng cña nhiÒu nguån c¶m høng. (TrÈy Chïa H−¬ng). Khi vÒ víi ®êi sèng d©n gian, vÒ víi nh÷ng ng−êi mµ «ng Trong bµi giíi thiÖu bé Du kÝ ViÖt cho lµ thËt thµ méc m¹c, gÇn c¸i b¶n Nam - T¹p chÝ Nam phong 1917 - 1934, tÝnh thiªn nhiªn, «ng vÉn c¶m thÊy NguyÔn H÷u S¬n nhËn xÐt: “Nhu cÇu chua xãt tr−íc nh÷ng hñ tôc bµy ra hiÓu biÕt, kh¸m ph¸, ®æi thay kh«ng tr−íc m¾t. §ã lµ c¶nh t−îng hçn t¹p khÝ, nhu cÇu xª dÞch ®i vµ xem chÝnh lµ cña ng−êi d©n n¬i cöa PhËt, lµ lßng tin t©m tr¹ng “n¬i nµy yªu n¬i kia”- c¬ së mét c¸ch mï qu¸ng. ¤ng than thë: “¤i céi nguån cña nh÷ng chuyÕn viÔn du vµ c¸i lßng tÝn ng−ìng cña ng−êi m×nh h×nh thµnh nªn nh÷ng trang du kÝ [1, ph¸t biÓu ra mét c¸ch thËt lµ th« bØ sç tr. 11]. §óng nh− vËy. Tuy nhiªn, sµng thay” (TrÈy Chïa H−¬ng). Tuy chóng t«i muèn nãi thªm r»ng, nh÷ng nhiªn, b»ng c¸i nh·n quan v¨n hãa s¾c trang du kÝ cña Ph¹m Quúnh cßn cho s¶o, Ph¹m Quúnh vÉn nhËn ra ®»ng thÊy mét nhu cÇu rÊt bøc b¸ch, ®ã lµ sau viÖc cóng b¸i, cÇu nguyÖn, ®»ng sau muèn ®−îc chøng kiÕn tËn m¾t thùc bøc tranh lÔ chïa hçn t¹p Êy lµ mét ®êi tr¹ng ®êi sèng v¨n hãa cña d©n téc, sèng t©m linh phong phó cña ng−êi muèn t×m nh÷ng ph−¬ng thÕ nh»m b¶o d©n, lµ niÒm tin bÊt di bÊt dÞch vµo mét tån nh÷ng g× tinh tóy, tÈy röa nh÷ng ®Êng tèi cao cøu khæ cøu n¹n cho ®êi. cÆn b· tån t¹i trong nÒn v¨n hãa Êy. Víi Theo «ng, c¨n nguyªn cña sù sïng kÝnh mét t− duy Ýt nhiÒu cã tÝnh biÖn chøng, lµ ë c¸i ®au khæ chung cña c¶ loµi «ng lu«n lu«n ph¸t hiÖn ra hai mÆt ng−êi, “ng−êi ta cã cùc míi ph¶i cÇu, trong mçi vÊn ®Ò. §©u ®ã ë nh÷ng trang cÇu mµ ®ì cùc thêi ch¼ng ph¶i lµ mét sù viÕt cña «ng, bªn c¹nh nh÷ng hoµi nghi, hay ru?” (TrÈy Chïa H−¬ng). Ph¹m thÊt väng, thËm chÝ “th¸i ®é tù tri, ®«i Quúnh ®· truy nguyªn c¸i gäi lµ t©m lý khi tù sØ mét c¸ch thµnh thËt vµ ®au lÔ b¸i, kh¶o cøu c¸i nguån gèc t«n gi¸o ®ín” [4, tr. 154]. VÒ tr×nh ®é d©n trÝ trong ho¹t ®éng tinh thÇn cña con n−íc nhµ, cßn cã niÒm c¶m th«ng tr−íc ng−êi. ¤ng cho r»ng, nh÷ng hñ tôc l¹c nh÷ng c¸i thÊp hÌn, b¹c nh−îc còng hËu hay nh÷ng tôc mª tÝn dÞ ®oan, bu«n nh− c¸i hån nhiªn méc m¹c, ch©n thËt thÇn b¸n th¸nh tån t¹i lµ bëi PhËt gi¸o ®Õn ®¸ng th−¬ng cña ng−êi d©n An “ë ®©y kh«ng cã thµnh gi¸o héi, kh«ng Nam. TrÈy Chïa H−¬ng ®Ó t×m hiÓu c¸i cã thÓ thèng, kh«ng cã c¬ quan g×”. Lµ tÝn ng−ìng cña d©n gian, Ph¹m Quúnh ng−êi xem träng nho häc, song Ph¹m kh«ng cã c¸i t©m thÕ cña mét «ng T©y Quúnh vÉn kh¸ch quan nhËn ra r»ng An Nam, “xem c¶nh t−îng lÔ b¸i víi con chÝnh c¸i chñ nghÜa ®éc t«n nho gi¸o m¾t kh¸ch quan diÔu cît cña ng−êi trong suèt thêi k× lÞch sö ®· bã buéc con ngo¹i quèc t©n tiÕn tr−íc mét d©n téc ng−êi trong nh÷ng quy ph¹m, chuyªn b¸n khai” nh− NguyÔn V¨n VÜnh, chÕ, h¹n chÕ quyÒn tù do tÝn ng−ìng: nh−ng kh«ng v× thÕ mµ «ng lµm ng¬ “®èi víi PhËt gi¸o, L·o gi¸o th−êng tr−íc nh÷ng nhÕch nh¸c, bÖ r¹c cña d©n 51
Nh n quan v¨n hãa cña Ph¹m Quúnh ... , Tr. 48-54 §Æng Ho ng Oanh nhÊt kh¸i xem lµ tµ thuyÕt, coi lµ Nam sÏ diÔn ra thÕ nµo. VÒ t¸c dông nh÷ng chuyÖn hoang ®−êng qu¸i ®¶n” tÝch cùc cña c«ng cuéc ¢u hãa, V−¬ng (TrÈy chïa H−¬ng). Cho nªn, “lßng t«n TrÝ Nhµn còng kh¼ng ®Þnh: tuy ViÖt Nam ®· lµm “mét cuéc thay m¸u hoµn gi¸o kh«ng thÞnh, c¸c gi¸o héi kh«ng cã, toµn d−íi ¶nh h−ëng cña nÒn v¨n hãa míi sinh ra v« sè nh÷ng sù thê cóng lÔ Ph¸p, nh−ng nÒn v¨n hãa ViÖt Nam b¸i v« nghÜa lý, l¾m khi h¹i cho phong tôc lu©n th−êng” (TrÈy Chïa H−¬ng). nöa ®Çu thÕ kØ vÉn ®Î ra ®−îc nh÷ng ®øa con bô bÉm, nh− nÒn tiÓu thuyÕt Ta nhËn thÊy trong chiÒu s©u suy t−ëng hiÖn ®¹i, phong trµo Th¬ míi” [3, tr. cña Ph¹m Quúnh, nçi ®au ®¸u ch©n 56]. Bëi, cã mét quy luËt tÊt yÕu kh«ng thµnh cña mét ng−êi tù thÊy m×nh mét quèc gia nµo tr¸nh khái, ®ã lµ “lÞch kh«ng thÓ trót bá tr¸ch nhiÖm ®èi víi sö mäi nÒn v¨n hãa kh«ng chØ lµ sù cuéc ®êi. ph¸t triÓn tù th©n cña nã mµ cßn lµ lÞch Qua nh÷ng trang du kÝ cña Ph¹m sö cña mèi quan hÖ gi÷a nã víi c¸c nÒn Quúnh, cã thÓ hiÓu thªm, mét trong v¨n hãa kh¸c” [3, tr. 56]. Cho nªn, nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn mét thêi «ng nh÷ng chuyÕn viÔn du, ®Æc biÖt lµ ph¶i chÞu sù phª ph¸n nÆng nÒ chÝnh lµ nh÷ng chuyÕn du lÞch ra ngoµi biªn giíi th¸i ®é cña «ng ®èi víi thùc d©n Ph¸p cña Tæ quèc ®· khiÕn Ph¹m Quúnh lu«n vµ v¨n hãa Ph¸p. Nh÷ng tõ ng÷ nh− ®èi s¸nh gi÷a v¨n hãa ViÖt Nam vµ v¨n “n−íc mÑ Ph¸p” xuÊt hiÖn kh«ng Ýt lÇn hãa ph−¬ng T©y. Tõ gi¸o dôc, häc trong nh÷ng trang viÕt cña «ng. ¤ng thuËt, ng«n ng÷, mÜ thuËt, kÞch nghÖ, còng nhiÖt thµnh ca ngîi c«ng khai hãa cho ®Õn t«n gi¸o…, tÊt c¶ ®Òu hiÖn lªn cña Ph¸p ®èi víi thuéc ®Þa. Nh÷ng nh÷ng t−¬ng ph¶n gay g¾t. Ch¼ng h¹n, chuyÕn ®i ®· gióp «ng chñ bót Nam vÒ sù häc, «ng kh«ng khái chua xãt v× sù phong t¹p chÝ cã mét c¸i nh×n bao qu¸t kh¸c biÖt gi÷a T©y vµ ta. “Nh×n nÐt mÆt vÒ bøc tranh hiÖn thùc cña x· héi ViÖt c¸c ng−êi sinh viªn ®ã nh− cã c¸i hµo Nam ®Çu thÕ kØ, tõ ®ã, cã ®iÒu kiÖn ®èi quang cña sù häc, trong lßng c¶m phôc s¸nh, nhËn ra sù kh¸c biÖt gi÷a v¨n c¸i chÝ cao cña kÎ thanh niªn n−íc hãa Ph¸p vµ v¨n hãa ViÖt Nam. Cho Ph¸p, mµ l¹i bïi ngïi cho c¸i c«ng häc nªn, nãi vÒ cuéc tiÕp xóc gi÷a ViÖt Nam hµnh dë dang cña m×nh. Than «i, m×nh víi ph−¬ng T©y, «ng nghiªng h¼n vÒ kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã c¸i löa nhiÖt phÝa kh¼ng ®Þnh c«ng lao khai hãa cña thµnh vÒ sù häc nh−ng mµ sinh tr−ëng Ph¸p. ChÝnh ®iÒu nµy g©y ra nh÷ng vµo gi÷a buæi thanh hoµng, häc kh«ng ph¶n øng tøc thêi vµ gay g¾t trong c¸c ra g× c¶, Nho ®· ch¼ng ra Nho, mµ T©y sÜ phu yªu n−íc chèng Ph¸p thêi ®ã, vµ còng ch¼ng thµnh T©y… Dë dang, dë hÖ qu¶ kÐo theo lµ sù ®¸nh gi¸ rÊt kh¾t dang, th«i m×nh ®· ®µnh lµ mét con khe cña giíi nghiªn cøu suèt mÊy thËp ng−êi dë dang, - mµ c¶ n−íc m×nh còng kØ qua vÒ con ng−êi vµ di s¶n Ph¹m lµ mét n−íc dë dang” (Ph¸p du hµnh Quúnh. Giê ®©y, víi ®é lïi cña thêi tr×nh nhËt kÝ). Bµn vÒ trÝ thøc, r−êng gian, víi sù b×nh tÜnh trong nh×n nhËn cét cña n−íc nhµ, «ng thÊm thÝa r»ng: nh÷ng vÊn ®Ò lÞch sö, cã thÓ thÊy mét “Nh©n nghÜ “nhµ nho” T©y hä còng cã sè quan ®iÓm cña Ph¹m Quúnh lµ kh¶ kh¸c nhµ nho m×nh: hä lanh lîi, ho¹t thñ. Qu¶ thùc, nÕu kh«ng cã ngän giã b¸t, s¾c s¶o, kh«n ngoan, biÕt ®em c¸i ph−¬ng T©y trµn tíi, kh«ng biÕt qu¸ cæ häc mµ ®iÓm vµo cuéc ®êi nay cho cã tr×nh hiÖn ®¹i hãa nÒn v¨n hãa ViÖt 52
tr−êng §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 2B-2008 phong vÞ nghÜa lý chø kh«ng ph¶i lµm trá n÷a còng ch¼ng hÒ g×” (Ph¸p du n« lÖ cæ nh©n; hä lµ “th«ng nho” kh«ng hµnh tr×nh nhËt kÝ). Trªn ®Êt ng−êi, ph¶i lµ “tôc nho”, “hñ nho”. N−íc ta b©y «ng vÉn lín tiÕng bªnh vùc tiÕng An giê ®−¬ng ph¶i cÇn cã nh÷ng nhµ nho Nam, kh¼ng ®Þnh r»ng tiÕng An Nam nh− thÕ” (Ph¸p du hµnh tr×nh nhËt kÝ). kh«ng ph¶i lµ hÌn m¹t g×, còng cã c¬ Víi c¸i nh×n ®èi s¸nh triÖt ®Ó, Ph¹m tiÕn hãa ®−îc. Trªn tinh thÇn ®ã, «ng Quúnh kh«ng khái cã lóc r¬i vµo cùc ph¸t hiÖn nh÷ng mÆt h¹n chÕ cña nÒn ®oan. Ch¼ng h¹n, bµn vÒ nghÖ thuËt v¨n hãa ph−¬ng T©y: “Duy c¸i v¨n kÞch, do ®Ò cao kÞch nãi cña ph−¬ng minh T©y ph−¬ng nã phån t¹p qu¸, c¸c T©y, «ng ®· h¹ thÊp kÞch h¸t cña n−íc “ph−¬ng diÖn” nhiÒu qu¸, muèn bao nhµ - mét lo¹i h×nh s©n khÊu vèn cã qu¸t cho ®−îc hÕt mµ thu gåm lÊy c¸i nh÷ng ®Æc s¾c riªng: “DiÔn kÞch ta toµn thÓ, toµn bøc thËt lµ khã l¾m… kh«ng ph¶i lµ diÔn theo nghÜa T©y. HiÖn nay thêi nã lµm v¹ cho ng−êi ®êi DiÔn kÞch ta chØ lµ móa vµ h¸t mµ th«i, còng ®· nhiÒu; vÉn biÕt r»ng kh«ng ng−êi xem còng chØ chñ coi c¸i d¸ng ph¶i t¹i nã, t¹i ng−êi ®êi hiÓu nhÇm mµ móa, nghe c¸i ®iÖu h¸t mµ th«i, kh«ng th«i, nh−ng cí chi nã can thiÖp ®Õn ai chó ý ®Õn c¸i kÞch lµ c¸i phÇn hµnh ng−êi ®êi lµm chi, mµ lµm cho l«i th«i ®éng trong bµi tuång. §Õn nh− tuång ®a sù nh− thÕ” (Ph¸p du hµnh tr×nh T©y th× thuÇn lµ kÞch c¶… cßn nh− nhËt kÝ). nghÒ h¸t, nghÒ móa l¹i lµ hai nghÒ Tõ nh÷ng ®iÒu m¾t thÊy, tai nghe, riªng, kh«ng lÉn víi nghÒ diÔn kÞch… tõ sù ®èi s¸nh th−êng xuyªn nh− mét ¤i c¸i t− t−ëng hµm hå cña ng−êi n−íc thao t¸c quen thuéc cña nhËn thøc, Nam nã ph¸t hiÖn c¶ ra lêi ¨n tiÕng nãi; Ph¹m Quúnh hiÓu r»ng, nÒn v¨n hãa bao giê ph¸ tan ®−îc c¸i mµn s−¬ng mê d©n téc kh«ng thÓ kh«ng thay ®æi. ¸m nã bao bäc c¸i trÝ n·o ng−êi m×nh” Nh−ng thay ®æi b»ng c¸ch nµo? (Mét th¸ng ë Nam K×). May sao, nh×n Tr−íc hÕt, theo Ph¹m Quúnh, hiÖn trªn ®¹i thÓ, sù so s¸nh ®ã kh«ng dÉn ®¹i hãa ph¶i g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh b¶o «ng tíi chç ®Ò cao th¸i qu¸ v¨n hãa tån nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng quý b¸u ngo¹i bang vµ phñ nhËn nh÷ng gi¸ trÞ cña d©n téc. HiÖn ®¹i hãa kh«ng ph¶i lµ truyÒn thèng cña n−íc nhµ. Ph¹m du nhËp å ¹t nh÷ng g× nÒn v¨n hãa Quúnh cã c¸i mÆc c¶m tù t«n rÊt ®Æc ngo¹i bang cã s½n, mµ biÕt tiÕp thu tr−ng cña mét nhµ nho. Nãi ®óng ra, chän läc nh÷ng c¸i cÇn cho sù h−ng trong con ng−êi «ng cã sù ®an xen thÞnh cña d©n trÝ n−íc nhµ, phï hîp víi nh÷ng yÕu tè ®èi nghÞch: võa cã c¸i tù ti hiÖn tr¹ng cña mét quèc gia cã bÒ dµy cña mét nhµ nho n−íc ViÖt, l¹i phÇn lÞch sö. Víi nhËn thøc nh− vËy, «ng biÕt nµo ngÊm ngÇm tù hµo vÒ c¸i chÊt nhµ r»ng, phæ biÕn tiÕng Ph¸p cho ng−êi nho cña cha «ng trong b¶n th©n m×nh. ViÖt lµ rÊt cÇn thiÕt, nh−ng ph¶i thùc DiÔn thuyÕt ë ®Êt kh¸ch quª ng−êi, hiÖn mét c¸ch khoa häc: “NÕu d©n ViÖt Ph¹m Quúnh vÉn vËn kh¨n ®ãng, ¸o Nam lµ mét d©n míi cã, ch−a cã nÒn the ra d¸ng mét anh ®å nho: “GÆp nÕp, ch−a cã lÞch sö g× th× quý quèc cø nh÷ng c¬ héi nh− lóc nµy mµ nì bá quèc viÖc hãa theo T©y c¶, d¹y cho häc ch÷ phôc ®eo t©y phôc, th× còng tñi c¸i ¸o T©y hÕt c¶, ®ång hãa ®−îc ®Õn ®©u hay c¸i kh¨n anh ®å qu¸; th«i th× cø mÆc An ®Õn ®ã. Nh−ng ngÆt thay, d©n ViÖt Nam, cho dÉu ®i ngoµi phè thiªn h¹ chØ Nam kh«ng ph¶i lµ mét tê giÊy tr¾ng 53
Nh n quan v¨n hãa cña Ph¹m Quúnh ... , Tr. 48-54 §Æng Ho ng Oanh muèn vÏ g× vµo còng ®−îc; tøc lµ mét «ng kh«ng chän lèi v¨n thiªn vÒ c¶m tËp giÊy ®· cã ch÷ s½n tõ ®êi nµo ®Õn gi¸c, t¶ nh÷ng c¶nh l¹, ng−êi l¹, chuyÖn giê råi. NÕu b©y giê viÕt lªn th× e thµnh l¹ vèn lµ −u thÕ cña thÓ du kÝ. Trong giÊy lén mÊt” (Ph¸p du hµnh tr×nh nhËt v¨n «ng, bÒ bén nh÷ng kh¶o luËn, bµn kÝ). ThËt lµ mét th¸i ®é cã tr¸ch nhiÖm b¹c, suy t−. ChÝnh lèi viÕt nµy cho phÐp víi ®Êt n−íc, quª h−¬ng. Còng tõ nh÷ng «ng béc lé râ nhÊt tÇm t− t−ëng, vèn tri ®Ò xuÊt trªn, cã thÓ thÊy mét ®Æc ®iÓm thøc vµ nh·n quan v¨n hãa cña m×nh. rÊt râ nÐt ë Ph¹m Quúnh: t©m lÝ dung DÜ nhiªn, muèn th©u tãm nh÷ng vÊn ®Ò hßa. Dung hßa, theo «ng lµ sù cøu v·n lín lao Êy cña häc gi¶, kÝ gi¶, nhµ v¨n duy nhÊt cho nÒn v¨n hãa n−íc nhµ, hãa Ph¹m Quúnh, cÇn t×m hiÓu toµn võa ®¶m b¶o kh«ng ®ång hãa, l¹i võa cã diÖn tr−íc t¸c mµ «ng ®Ó l¹i. Bëi vËy, c¬ tiÕn bé. nh÷ng g× chóng t«i ®Ò cËp trªn ®©y míi chØ lµ vµi khÝa c¹nh cña mét vÊn ®Ò lín. §óng nh− mét sè ng−êi nhËn xÐt, Hi väng cã dÞp trë l¹i vÊn ®Ò nµy víi Ph¹m Quúnh mang d¸ng dÊp mét nhµ ph¹m vi kh¶o s¸t réng h¬n. v¨n hãa, mét häc gi¶ h¬n lµ nhµ v¨n. ViÕt v¨n, ghi chÐp nh÷ng chuyÕn ®i, T i liÖu tham kh¶o [1] Du kÝ ViÖt Nam T¹p chÝ Nam phong 1917 - 1934, 3 tËp, bµi giíi thiÖu cña H÷u S¬n, NXB TrÎ, 2007. [2] Ph¹m ThÕ Ngò, ViÖt Nam v¨n häc sö gi¶n −íc t©n biªn, TËp 3, V¨n häc hiÖn ®¹i 1862 – 1945, NXB §ång Th¸p, 1997. [3] V−¬ng TrÝ Nhµn, Vai trß cña trÝ thøc trong qu¸ tr×nh tiÕp nhËn v¨n hãa ph−¬ng T©y ë ViÖt Nam ®Çu thÕ kØ XX, Nghiªn cøu v¨n häc, Sè 7, 401, th¸ng 7/2005. [4] Ph¹m Quúnh, TiÓu luËn viÕt b»ng tiÕng Ph¸p trong thêi gian 1922 - 1932, NXB Tri thøc, 2007. Summary Ph¹m quynh’s cultural vision through stories of a traveller Pham Quynh's seven epidsodes of traveller's story once published on Nam Phong magazine in the period of 1917 to 1934 played a significant part in his works for its muti-faceted values. This paper focuses on his cultural vision - a feature that dishtinguished Pham Quynh's traveller's story from his contemporary writers. (a) 45 A - Khoa Ng÷ v¨n, tr−êng §¹i häc Vinh. 54

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.