intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Báo cáo nghiên cứu khoa học " Quan hệ đối ngoại của CHND trung hoa qua 30 năm cải cách mở cửa 1978 - 2008 thành tựu và kinh tế "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST
Báo xấu
129
lượt xem 41
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thành quả của Trung Quốc trong 30 năm cải cách, phát triển vừa qua gắn liền với thành tựu trong lĩnh vực mở cửa đối ngoại. xu thế thời đại, tình hình quốc tế, tình hình trong n-ớc, từ đó đi đến quyết sách cải cách, mở cửa, hiện đại hoá đất n-ớc, chớp thời cơ lịch sử “ngàn năm có một” thực hiện sự nghiệp “Đại phục h-ng dân tộc Trung Hoa” theo con đ-ờng “CHXH đặc sắc Trung Quốc”. I. những điều chỉnh trong chính sách đối ngoại Trong 30 năm qua, chính sách đối ngoại của Trung Quốc...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " Quan hệ đối ngoại của CHND trung hoa qua 30 năm cải cách mở cửa 1978 - 2008 thành tựu và kinh tế "

  1. nguyÔn huy quý pgs. nguyÔn huy quý hµnh qu¶ cña Trung Quèc xu thÕ thêi ®¹i, t×nh h×nh quèc tÕ, t×nh T trong 30 n¨m c¶i c¸ch, ph¸t h×nh trong n−íc, tõ ®ã ®i ®Õn quyÕt s¸ch triÓn võa qua g¾n liÒn víi c¶i c¸ch, më cöa, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc, thµnh tùu trong lÜnh vùc më cöa ®èi ngo¹i. chíp thêi c¬ lÞch sö “ngµn n¨m cã mét” Ho¹t ®éng ®èi ngo¹i trong 30 n¨m thùc hiÖn sù nghiÖp “§¹i phôc h−ng d©n qua ®· ®em l¹i cho Trung Quèc mét m«i téc Trung Hoa” theo con ®−êng “CHXH tr−êng hoµ b×nh ®Ó yªn t©m tËp trung ®Æc s¾c Trung Quèc”. c¶i c¸ch, ph¸t triÓn kinh tÕ, tiÕn hµnh I. nh÷ng ®iÒu chØnh trong hiÖn ®¹i ho¸, thu hót hµng tr¨m tû vèn chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i ngo¹i (tõ n−íc ngoµi vµ Hång K«ng, §µi Loan, Ma Cao), tiÕp thu nh÷ng thµnh tùu Trong 30 n¨m qua, chÝnh s¸ch ®èi khoa häc c«ng nghÖ cao, míi, nh÷ng ngo¹i cña Trung Quèc lu«n ®−îc ®iÒu ph−¬ng thøc qu¶n lý kinh tÕ - x· héi tiªn chØnh qua c¸c thêi kú tuú thuéc vµo diÔn tiÕn tõ c¸c n−íc ph¸t triÓn, vµ c¶ nh÷ng biÕn cña t×nh h×nh trong n−íc vµ quèc tÕ. tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i mµ tr−íc ®ã VÒ ®¹i thÓ, ®· diÔn ra ba lÇn ®iÒu chØnh ch−a cã ®iÒu kiÖn du nhËp vµo Trung Quèc. chñ yÕu: Cã ®−îc nh÷ng thµnh tùu ®ã, tr−íc hÕt 1. Tõ chÝnh s¸ch “§¶o nhÊt biªn”, do §Æng TiÓu B×nh vµ c¸c nhµ l·nh ®¹o “ChuÈn bÞ chiÕn tranh”, l m “C¸ch m¹ng cã xu h−íng c¶i c¸ch ë Trung Quèc ®· cã thÕ giíi” chuyÓn sang “ChÝnh s¸ch ngo¹i nh÷ng quan ®iÓm míi trong nh×n nhËn Nghiªn cøu Trung Quèc sè 9 (88) - 2008 34
  2. Quan hÖ ®èi ngo¹i cña CHND Trung Hoa… thÕ giíi, ra søc ¸p dông kü thuËt tiªn giao ho b×nh, ®éc lËp tù chñ”, më cöa ®èi tiÕn vµ thiÕt bÞ tiªn tiÕn cña thÕ giíi...” (1) ngo¹i (®Çu nh÷ng n¨m 80 thÕ kû XX). VÒ ph−¬ng diÖn ngo¹i giao, Trung Tõ khi ra ®êi, n−íc CHND Trung Hoa Quèc tr−íc ®©y ®· tõ bá chÝnh s¸ch dùa ®· tuyªn bè “®¶o nhÊt biªn” vÒ “phe vµo Liªn X« ®Ó chèng Mü, giê ®©y còng XHCN” do Liªn X« l·nh ®¹o ®Ó ®Êu kh«ng muèn dùa h¼n vµo Mü ®Ó chèng tranh chèng “phe ®Õ quèc” do Mü cÇm Liªn X« n÷a. Trªn thùc tÕ, trong khi liªn ®Çu. VÒ sau l¹i “®¶o nhÊt biªn” liªn kÕt kÕt víi Trung Quèc ®Ó chèng Liªn X«, víi Mü ®Ó chèng “kÎ thï sè mét” lµ Liªn Mü còng kh«ng tõ bá chÝnh s¸ch kiÒm X«. §−êng lèi ®ã xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm chÕ Trung Quèc. MÆc dÇu Trung - Mü ®· cho r»ng thêi ®¹i ngµy nay lµ “thêi ®¹i khai th«ng quan hÖ vµo n¨m 1972, chiÕn tranh vµ c¸ch m¹ng”, trong n−íc nh−ng m·i tíi n¨m 1979 phÝa Mü míi th× lµm “c¸ch m¹ng v¨n ho¸ v« s¶n”, ®ång ý thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao ngoµi n−íc th× ®Êu tranh chèng “chñ chÝnh thøc víi Trung Quèc. MÆc dÇu Mü nghÜa xÐt l¹i Liªn X«”, tËp hîp lùc l−îng cam kÕt thi hµnh chÝnh s¸ch “Mét n−íc ®Ó lµm “c¸ch m¹ng thÕ giíi”, chuÈn bÞ Trung Quèc”, coi “§µi Loan lµ mét bé ®èi phã víi chiÕn tranh thÕ giíi tÊt yÕu phËn cña Trung Quèc”, nh−ng “LuËt sÏ bïng næ. quan hÖ víi §µi Loan” mµ quèc héi Mü Vµo kho¶ng cuèi nh÷ng n¨m 70, ®Çu th«ng qua th¸ng 3-1979 quy ®Þnh Mü cã nh÷ng n¨m 80, §Æng TiÓu B×nh vµ c¸c bæn phËn b¶o vÖ §µi Loan, b¸n vò khÝ nhµ l·nh ®¹o kh¸c cña Trung Quèc ®· cã cho §µi Loan. VÊn ®Ò quan träng vµ sù ®æi míi t− duy trong ®−êng lèi ®èi nh¹y c¶m ®ã khiÕn Trung Quèc cho r»ng ngo¹i. XuÊt ph¸t tõ xu thÕ hoµ ho·n Mü ®· kh«ng tõ bá “b¶n chÊt cña chñ trong quan hÖ X« - Mü, §Æng TiÓu B×nh nghÜa ®Õ quèc” vµ kh«ng thÓ lµ mét ®èi ®· sím cã dù b¸o thÕ giíi sÏ chuyÓn sang t¸c liªn minh tin cËy ®−îc. Trung Quèc hoµ dÞu, vµ Trung Quèc ph¶i chíp thêi c¬ ®· quyÕt kh«ng phô thuéc vµo Liªn X«, hoµ b×nh ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc. VÒ nay còng kh«ng chÞu phô thuéc vµo Mü. mÆt kinh tÕ, c¸c nhµ c¶i c¸ch Trung §äc diÔn v¨n khai m¹c §¹i héi XII §¶ng Quèc ®· nhËn thøc s©u s¾c r»ng kh«ng Céng s¶n Trung Quèc (ngµy 1 th¸ng 9 thÓ ®ãng cöa ®Ó lµm kinh tÕ. Héi nghÞ n¨m 1982) §Æng TiÓu B×nh ®· nhÊn Trung −¬ng 3 kho¸ XI (th¸ng 12-1978) m¹nh r»ng: “BÊt cø n−íc ngoµi nµo còng ®· quyÕt ®Þnh chuyÓn sang “më cöa”: ®õng hßng lµm cho Trung Quèc phô “Trªn c¬ së tù lùc c¸nh sinh, ph¶i tÝch cùc ph¸t triÓn hîp t¸c kinh tÕ mét c¸ch thuéc vµo hä, ®õng hßng b¾t Trung Quèc b×nh ®¼ng, cïng cã lîi víi c¸c n−íc trªn nuèt qu¶ ®¾ng bÞ x©m h¹i vÒ lîi Ých. Chóng ta kiªn tr× thi hµnh chÝnh s¸ch Nghiªn cøu Trung Quèc sè 9 (88) - 2008 35
  3. nguyÔn huy quý vµ c¸c n−íc ph−¬ng T©y ®· trõng ph¹t më cöa ®èi ngo¹i, tÝch cùc më réng giao vµ c« lËp Trung Quèc. MÆc dÇu ChiÕn l−u ®èi ngo¹i trªn c¬ së b×nh ®¼ng cïng tranh l¹nh kÕt thóc, “hoµ b×nh vµ ph¸t cã lîi. §ång thêi chóng ta ph¶i gi÷ v÷ng triÓn ®· trë thµnh chñ ®Ò cña thêi ®¹i” ®Çu ãc tØnh t¸o, kiªn quyÕt ng¨n chÆn sù ®· ®−a l¹i cho Trung Quèc c¬ héi ngµn x©m nhËp cña nh÷ng luång t− t−ëng hñ n¨m míi cã ®Ó tËp trung vµo c«ng cuéc b¹i, quyÕt kh«ng ®Ó lèi sèng cña giai cÊp c¶i c¸ch, më cöa hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc, t− s¶n lan trµn sang n−íc ta. Nh©n d©n nh−ng trong thêi gian ®Çu sau ChiÕn Trung Quèc cã lßng tù t«n vµ tù hµo d©n tranh l¹nh, bèi c¶nh quèc tÕ cña Trung téc, giµu lßng yªu n−íc, coi viÖc cèng Quèc thËt sù khã kh¨n, phøc t¹p. hiÕn toµn bé søc lùc cho viÖc x©y dùng tæ Trong bèi c¶nh khã kh¨n trong n−íc quèc XHCN lµ niÒm vinh quang lín vµ quèc tÕ, quan ®iÓm cña §Æng TiÓu nhÊt, lÊy viÖc lµm tæn h¹i lîi Ých sù t«n nghiªm vµ vinh dù cña tæ quèc XHCN lµ B×nh ®· ®−îc “kh¸i qu¸t l¹i trong 3 c©u: (2) ®iÒu ®¸ng sØ nhôc nhÊt” . XuÊt ph¸t tõ c©u thø nhÊt lµ b×nh tÜnh quan s¸t; c©u quan ®iÓm trªn, §¹i héi XII §¶ng Céng thø hai lµ gi÷ v÷ng trËn ®Þa; c©u thø ba s¶n Trung Quèc ®· quyÕt ®Þnh ®−êng lèi lµ thËn träng øng phã. Kh«ng sèt ruét, më cöa ®èi ngo¹i vµ thùc hiÖn chÝnh mµ sèt ruét còng ch¼ng lµm g× ®−îc. s¸ch ngo¹i giao “Hoµ b×nh, ®éc lËp tù Ph¶i b×nh tÜnh, b×nh tÜnh, b×nh tÜnh h¬n chñ”(3). n÷a, ph¶i tËp trung vµo lµm viÖc, lµm tèt mét viÖc, c«ng viÖc cña chóng ta”(4) . 2. §iÒu chØnh chÝnh s¸ch ngo¹i giao Lêi kªu gäi “B×nh tÜnh, b×nh tÜnh h¬n sau ChiÕn tranh l¹nh (®Çu nh÷ng n¨m n÷a...” cña §Æng TiÓu B×nh ®· cho chóng 90 thÕ kû XX) ta h×nh dung t×nh tr¹ng lo ngo¹i cña N¨m 1989, sau sù kiÖn Thiªn An Trung Quèc ®èi víi thêi cuéc trong n−íc M«n, Trung Quèc r¬i vµo t×nh tr¹ng rÊt vµ quèc tÕ nh− thÕ nµo. §èi s¸ch cña khã kh¨n vÒ mÆt ®èi ngo¹i. Trªn quèc tÕ, Trung Quèc vÒ néi trÞ lµ tiÕn hµnh 3 X« - Mü ®· ký hiÖp ®Þnh c¾t gi¶m vò khÝ n¨m “ch÷a trÞ chØnh ®èn” (1989-1991); vÒ h¹t nh©n ®−îc coi lµ biÓu t−îng kÕt thóc ngo¹i giao lµ “thËn träng øng phã”, ChiÕn tranh l¹nh gi÷a hai siªu c−êng kh«ng “®èi ®Çu”, kh«ng “cÇm ®Çu”. BÊy (mÆc dÇu ChiÕn tranh l¹nh thùc sù kÕt giê Mü vµ ph−¬ng T©y hy väng Trung thóc trªn toµn cÇu lóc Liªn X« gi¶i thÓ, Quèc sÏ lao theo vÕt xe ®æ cña Liªn X«. trªn thÕ giíi chØ cßn l¹i mét n−íc Mü Nh−ng Trung Quèc ®· “lµm tèt c«ng viÖc siªu c−êng). Trong bèi c¶nh ®ã, Mü cña m×nh”, chuyÓn sang kinh tÕ thÞ kh«ng cßn nhu cÇu liªn kÕt víi Trung tr−êng, t¨ng tèc ph¸t triÓn kinh tÕ, æn Quèc ®Ó chèng Liªn X« n÷a. Nh©n sù ®Þnh t×nh h×nh chÝnh trÞ, t¨ng c−êng lùc kiÖn Thiªn An M«n (ngµy 4-6-1989) Mü Nghiªn cøu Trung Quèc sè 9 (88) - 2008 36
  4. Quan hÖ ®èi ngo¹i cña CHND Trung Hoa… l−îng qu©n sù, ®Èy m¹nh ho¹t ®éng hîp t¸c v× lîi Ých chung gi÷a Trung Quèc ngo¹i giao, kh«ng nh÷ng kh«ng sôp ®æ víi nh÷ng quèc gia vµ khu vùc kh¸c. Sù mµ cßn trçi dËy m¹nh mÏ. Tr−íc t×nh kiÖn khñng bè quèc tÕ ngµy 11-9-2001, h×nh ®ã, Mü vµ c¸c n−íc ph−¬ng T©y ®· cuéc chiÕn chèng khñng bè Mü tiÕn hµnh lÇn l−ît tõ bá chÝnh s¸ch c« lËp, t¨ng ë Afghanistan vµ Iraq, vµ cuéc khñng c−êng quan hÖ víi Trung Quèc. VÞ thÕ vµ ho¶ng tµi chÝnh - kinh tÕ toµn cÇu b¾t ¶nh h−ëng cña Trung Quèc trªn tr−êng ®Çu tõ Mü trong thêi gian gÇn ®©y ®· t¸c quèc tÕ ®−îc n©ng cao mét b−íc ®¸ng kÓ ®éng m¹nh mÏ s©u s¾c vµo c¸c mèi quan trong nöa cuèi cña thËp niªn 90 thÕ kû hÖ quèc tÕ. tr−íc. Quan ®iÓm cña Trung Quèc vÒ t×nh h×nh quèc tÕ vµ chÝnh s¸ch ngo¹i giao 3. §iÒu chØnh chÝnh s¸ch ngo¹i giao cña Trung Quèc nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû trong nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI. XXI ®· thÓ hiÖn trong v¨n kiÖn cña §¹i Trong thêi ®iÓm chuyÓn giao tõ thÕ kû héi XVI §¶ng Céng s¶n Trung Quèc XX sang thÕ kû XXI cã nh÷ng nh©n tè (th¸ng 11/2002) nh− sau: “Hoµ b×nh vµ t¸c ®éng quan träng tíi quan hÖ ®èi ph¸t triÓn vÉn lµ chñ ®Ò thêi ®¹i ngµy ngo¹i cña Trung Quèc. nay... Sù ph¸t triÓn cña xu thÕ ®a cùc Mét lµ, Trung Quèc trçi dËy qua 20 ho¸ thÕ giíi vµ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®· n¨m c¶i c¸ch vµ ph¸t triÓn, kh¼ng ®Þnh ®em l¹i c¬ héi vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn cã lîi vai trß c−êng quèc khu vùc cña m×nh, vµ cho hoµ b×nh vµ ph¸t triÓn cña thÕ giíi. ®ang v−¬n lªn vÞ thÕ c−êng quèc thÕ giíi, ChiÕn tranh thÕ giíi míi kh«ng cã kh¶ phÊn ®Êu hoµn thµnh c«ng cuéc hiÖn ®¹i n¨ng bïng næ trong thêi gian cã thÓ dù ho¸ vµ thèng nhÊt ®Êt n−íc, ®¹t môc kiÕn tíi. Tranh thñ m«i tr−êng quèc tÕ tiªu ®øng vµo hµng ngò c¸c n−íc ph¸t hoµ b×nh vµ m«i tr−êng xung quanh æn triÓn vµ cã søc m¹nh tæng hîp vµo hµng ®Þnh trong thêi gian tíi lµ ®iÒu cã thÓ ®Çu thÕ giíi vµo kho¶ng gi÷a thÕ kû XXI. thùc hiÖn ®−îc. Hai lµ, thÕ giíi ®ang diÔn ra qu¸ ThÕ nh−ng, trËt tù chÝnh trÞ kinh tÕ tr×nh toµn cÇu ho¸ ngµy cµng nhanh, quèc tÕ cò kh«ng c«ng b»ng, kh«ng hîp tr−íc hÕt trong lÜnh vùc kinh tÕ, c¸c nÒn lý, vÉn ch−a thay ®æi c¨n b¶n. Nh÷ng kinh tÕ lín trªn thÕ giíi ®· g¾n liÒn víi nh©n tè kh«ng x¸c ®Þnh ¶nh h−ëng tíi nhau, quan hÖ gi÷a c¸c n−íc lín chuyÓn hoµ b×nh vµ ph¸t triÓn ®ang t¨ng lªn. sang hoµ ho·n râ rµng h¬n. Nh−ng mÆt C¸c nh©n tè ®e do¹ an ninh truyÒn kh¸c, c¹nh tranh quèc tÕ kh«ng hÒ suy thèng vµ ®e do¹ an ninh phi truyÒn gi¶m, nh÷ng m©u thuÉn vµ c¹nh tranh thèng giao thoa nhau, nguy c¬ chñ nghÜa gay g¾t vÉn tån t¹i ®an xen víi nh÷ng khñng bè ®ang t¨ng lªn. Chñ nghÜa b¸ Nghiªn cøu Trung Quèc sè 9 (88) - 2008 37
  5. nguyÔn huy quý quyÒn vµ chÝnh trÞ c−êng quyÒn cã c¶nh ®ã, ChÝnh phñ Trung Quèc ®· nhÊn nh÷ng biÓu hiÖn míi. Nh÷ng xung ®ét m¹nh “con ®−êng ph¸t triÓn mét c¸ch côc bé do m©u thuÉn d©n téc t«n gi¸o, vµ hoµ b×nh” vµ ®−a ra chñ tr−¬ng tiÕn tíi x©y dùng mét “thÕ giíi hoµ b×nh”. tranh chÊp biªn giíi l·nh thæ lóc l¾ng dÞu, lóc bïng næ. Chªnh lÖch Nam - B¾c Nh÷ng quan ®iÓm nhËn ®Þnh vÒ t×nh ngµy cµng lín. ThÕ giíi vÉn kh«ng yªn h×nh thÕ giíi vµ nh÷ng chñ tr−¬ng vÒ b×nh, nh©n lo¹i ®ang ®øng tr−íc nhiÒu chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i chøng tá nÒn ngo¹i (5) thö th¸ch gay go” . Trong bèi c¶nh quèc giao Trung Quèc ngµy nay ®· mang tÇm tÕ hiÖn nay, Trung Quèc cam kÕt “vÉn vãc lµ mét nÒn ngo¹i giao n−íc lín. Víi qu¸n triÖt chÝnh s¸ch ngo¹i giao hoµ quan ®iÓm thùc tÕ vµ tinh thÇn “tiÕn b×nh ®éc lËp tù chñ..., g×n gi÷ hoµ b×nh cïng thêi ®¹i”, Trung Quèc ®ang n¾m thÕ giíi, thóc ®Èy cïng nhau ph¸t b¾t vµ s¸ng t¹o thêi c¬ lÞch sö ®Ó tranh triÓn...”. Trung Quèc chñ tr−¬ng “X©y thñ mäi nh©n tè quèc tÕ phôc vô cho dùng mét trËt tù chÝnh trÞ - kinh tÕ quèc c«ng cuéc hiÖn ®¹i ho¸ vµ thèng nhÊt ®Êt tÕ míi c«ng b»ng hîp lý...”; “Duy tr× tÝnh n−íc, giµnh vÞ thÕ c−êng quèc thÕ giíi ®a d¹ng cña thÕ giíi, d©n chñ ho¸ quan trong t−¬ng lai kh«ng xa. hÖ quèc tÕ vµ ®a d¹ng ho¸ m« thøc ph¸t II. nh÷ng thµnh tùu trong triÓn...”; “Ph¶n ®èi mäi h×nh thøc khñng ho¹t ®éng ®èi ngo¹i vµ bµi häc bè..., nç lùc lo¹i trõ nguån gèc dÉn tíi kinh nghiÖm chñ nghÜa khñng bè...”. Trung Quèc chñ tr−¬ng “C¶i thiÖn vµ ph¸t triÓn quan hÖ Cã thÓ nãi r»ng trong 30 n¨m qua, kÓ víi c¸c n−íc ph¸t triÓn..., t¨ng c−êng tõ sau ngµy chuyÓn sang c¶i c¸ch më quan hÖ h÷u nghÞ víi c¸c n−íc l¸ng cöa, ho¹t ®éng ®èi ngo¹i cña Trung Quèc giÒng..., t¨ng c−êng ®oµn kÕt vµ hîp t¸c ®· thu ®−îc nh÷ng thµnh tùu rÊt to lín, víi thÕ giíi thø ba..., tÝch cùc tham gia phôc vô ®¾c lùc cho c«ng cuéc c¶i c¸ch, c¸c ho¹t ®éng, ngo¹i giao ®a ph−¬ng, ph¸t triÓn trong n−íc, n©ng cao vÞ thÕ vµ ph¸t huy vai trß t¹i Liªn hîp quèc, vµ ¶nh h−ëng cña Trung Quèc trªn tr−êng trong c¸c tæ chøc quèc tÕ còng nh− c¸c tæ quèc tÕ. Nh÷ng thµnh tùu ®ã thÓ hiÖn chøc khu vùc..., ph¸t triÓn giao l−u hîp chñ yÕu trong c¸c lÜnh vùc sau ®©y: t¸c víi c¸c chÝnh ®¶ng, c¸c tæ chøc chÝnh 1. Trong lÜnh vùc chÝnh trÞ, an ninh trÞ c¸c n−íc vµ khu vùc, triÓn khai réng r·i ngo¹i giao nh©n d©n, më réng giao Th«ng qua ho¹t ®éng ®èi ngo¹i, ¶nh (6) l−u v¨n ho¸ ®èi ngo¹i...” . Tr−íc sù trçi h−ëng chÝnh trÞ cña Trung Quèc ®· ®−îc dËy m¹nh mÏ cña Trung Quèc ®· xuÊt më réng, an ninh cña Trung Quèc ®· hiÖn t©m lý lo ng¹i vÒ “mèi ®e do¹ tõ ®−îc cñng cè, t¹o m«i tr−êng hoµ b×nh, Trung Quèc” trªn thÕ giíi. Trong bèi æn ®Þnh cho Trung Quèc tËp trung vµo Nghiªn cøu Trung Quèc sè 9 (88) - 2008 38
  6. Quan hÖ ®èi ngo¹i cña CHND Trung Hoa… ph¸t triÓn trong n−íc vµ t¹o c¬ héi hîp hÖ Trung Quèc víi Céng ®ång ch©u ¢u t¸c víi c¸c n−íc trªn thÕ giíi. (EU) ®−îc x¸c ®Þnh lµ “quan hÖ ®èi t¸c hîp t¸c toµn diÖn”. Quan hÖ Trung - V−ît qua nhiÒu thö th¸ch, Trung NhËt ®−îc x¸c ®Þnh lµ “quan hÖ ®èi t¸c Quèc ®· kh¾c phôc ®−îc nh÷ng nguy c¬ hîp t¸c h÷u nghÞ v× hoµ b×nh vµ ph¸t bÞ c« lËp trªn tr−êng quèc tÕ. Qua 30 triÓn”. V× Trung Quèc vµ NhËt B¶n cßn n¨m ho¹t ®éng ®èi ngo¹i, Trung Quèc ®· tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò trong lÞch sö quan tiÕp tôc thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao víi hÖ gi÷a hai n−íc, 5 n¨m ®Çu thÕ kû, d−íi hÇu hÕt c¸c n−íc trªn thÕ giíi (chØ cßn 19 chÝnh quyÒn Koizumi ë NhËt B¶n, quan n−íc vµ l·nh thæ rÊt nhá vµ nghÌo ë hÖ Trung - NhËt ®· r¬i vµo t×nh tr¹ng Nam Th¸i B×nh D−¬ng, ch©u Phi, vµ Mü “kinh tÕ nãng, chÝnh trÞ l¹nh”. Nh−ng tõ La tinh ch−a cã quan hÖ ngo¹i giao víi th¸ng 9-2006, nhê sù thay ®æi trªn chÝnh CHND Trung Hoa). Trung Quèc ®· ®−a tr−êng NhËt B¶n, víi thiÖn chÝ vµ sù nç quan hÖ víi c¸c n−íc ph¸t triÓn, c¸c n−íc lùc cña c¶ hai bªn, quan hÖ Trung - NhËt xung quanh vµo thÕ æn ®Þnh t−¬ng ®èi, ®· trë l¹i quü ®¹o “hîp t¸c h÷u nghÞ...”. t¹o ®iÒu kiÖn cho hîp t¸c ph¸t triÓn vµ Quan hÖ Trung Quèc - Ên §é trong mÊy b¶o ®¶m an ninh quèc gia. Quan hÖ chôc n¨m cuèi thÕ kû XX ë trong t×nh Trung - Mü ®· ®−îc ®Þnh vÞ tõ nh÷ng tr¹ng “kh«ng ph¶i lµ thï, nh−ng còng n¨m 90 cña thÕ kû tr−íc lµ “quan hÖ ®èi kh«ng ph¶i lµ b¹n”, trªn biªn giíi Trung t¸c chiÕn l−îc cã tÝnh x©y dùng”. Tuy - Ên nãi chung “kh«ng cã chiÕn tranh, quan hÖ Trung - Mü ®· tr¶i qua nhiÒu nh−ng còng kh«ng cã hoµ b×nh”. ChuyÓn b−íc th¨ng trÇm, nh−ng theo nhËn ®Þnh sang thÕ kû XXI, Trung Quèc ®· chñ cña phÝa Trung Quèc, còng nh− phÝa ®éng cïng Ên §é thiÕt lËp “quan hÖ ®èi Mü, hiÖn nay ®· ®i vµo thÕ “ph¸t triÓn t¸c hîp t¸c cã tÝnh x©y dùng h−íng tíi æn ®Þnh”(7). Quan hÖ Trung - Nga ®−îc t−¬ng lai”, trong khi vÉn duy tr× quan hÖ x¸c ®Þnh lµ “quan hÖ ®èi t¸c chiÕn l−îc truyÒn thèng chÆt chÏ víi Pakistan. T¹i b×nh ®¼ng tin cËy h−íng tíi thÕ kû XXI”. §«ng B¾c ¸, Trung Quèc ®· tÝch cùc ViÖc thµnh lËp “C¬ chÕ 5 n−íc Th−îng ®ãng vai trß chñ nhµ cña ®µm ph¸n 6 H¶i” (n¨m 1996) vµ sau ®ã ph¸t triÓn bªn vÒ vÊn ®Ò h¹t nh©n B¾c TriÒu Tiªn, thµnh “Tæ chøc Hîp t¸c Th−îng H¶i” n©ng cÊp quan hÖ Trung - Hµn lªn “quan (SCO, thµnh lËp n¨m 2001) mµ trôc hÖ ®èi t¸c hîp t¸c chiÕn l−îc”, trong khi chÝnh lµ quan hÖ Trung - Nga ®· cã ý vÉn duy tr× quan hÖ truyÒn thèng víi nghÜa rÊt quan träng trong viÖc cñng cè CHDCND TriÒu Tiªn. §Æc biÖt, t¹i khu an ninh cña Trung Quèc ë h−íng T©y vùc §«ng Nam ¸ trong nh÷ng n¨m ®Çu B¾c vµ cñng cè vÞ thÕ vÒ mÆt an ninh cña thÕ kû, Trung Quèc ®· rÊt tÝch cùc, chñ Trung Quèc trªn tr−êng quèc tÕ. Quan Nghiªn cøu Trung Quèc sè 9 (88) - 2008 39
  7. nguyÔn huy quý thÕ chÝnh trÞ vµ m«i tr−êng an ninh phôc ®éng ®Ò xuÊt vµ thóc ®Èy c¬ chÕ hîp t¸c vô ®¾c lùc cho c«ng cuéc x©y dùng hiÖn 10 + 1 (trong khu«n khæ 10 + 3), thµnh ®¹i ho¸ ®Êt n−íc. Vµ ng−îc l¹i, nh÷ng lËp khu MËu dÞch tù do Trung Quèc - thµnh tùu to lín trong c«ng cuéc x©y ASEAN (CATTA), tham gia ARF, tæ dùng hiÖn ®¹i ho¸ ë Trung Quèc ®· lµm chøc DiÔn ®µn B¸c Ngao, v.v... Tõ 1997, cho vÞ thÕ, vµ ¶nh h−ëng cña Trung Trung Quèc - ASEAN ®· x¸c ®Þnh “quan Quèc trong khu vùc vµ trªn quèc tÕ ®−îc hÖ ®èi t¸c l¸ng giÒng th©n thiÖn, tin cËy n©ng cao h¬n bao giê hÕt. lÉn nhau, h−íng tíi thÕ kû XXI”. §ång thêi, trong quan hÖ víi tõng n−íc trong 2. VÒ kinh tÕ - th−¬ng m¹i ASEAN, Trung Quèc ®· ®Þnh vÞ riªng vµ Nh÷ng thµnh tùu to lín Trung Quèc ®−îc n©ng cÊp trong nh÷ng n¨m ®Çu thÕ giµnh ®−îc trong 30 n¨m qua vÒ kinh tÕ kû (vÝ dô: quan hÖ Trung - ViÖt ®Çu n¨m - th−¬ng m¹i, v¨n ho¸, khoa häc kü 1999 ®−îc x¸c ®Þnh lµ 16 ch÷ “L¸ng thuËt, v.v... g¾n liÒn víi chÝnh s¸ch më giÒng h÷u nghÞ, hîp t¸c toµn diÖn, æn cöa ®èi ngo¹i. Ngo¹i giao kinh tÕ ®ãng ®Þnh l©u dµi, h−íng tíi t−¬ng lai”. Nay mét vai trß rÊt quan träng trong ph¸t ®−îc n©ng cÊp lµ “Quan hÖ ®èi t¸c hîp triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i, phôc vô ®¾c lùc t¸c chiÕn l−îc toµn diÖn” víi ph−¬ng ch©m cho c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n−íc trong “16 ch÷” vµ tinh thÇn “4 tèt”(8). Nh÷ng nhiÒu lÜnh vùc. Sù trçi dËy cña nÒn kinh n¨m ®Çu thÕ kû XXI còng ®· chøng kiÕn tÕ Trung Quèc qua 30 n¨m c¶i c¸ch, më ho¹t ®éng ngo¹i giao Trung Quèc ®· cöa phô thuéc rÊt nhiÒu vµo vèn ®Çu t−, v−¬n xa, v−¬n m¹nh sang ch©u Phi vµ khoa häc c«ng nghÖ, vµ ph−¬ng thøc Mü La-tinh, kh«ng chØ v× môc tiªu kinh qu¶n lý ®−îc tiÕp thu tõ c¸c nÒn kinh tÕ tÕ - th−¬ng m¹i, mµ cßn ph¸t huy ¶nh ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. Trung Quèc trë h−ëng chÝnh trÞ t¹i c¸c ch©u lôc cã sè thµnh mét “c«ng tr−êng khæng lå” cña ®«ng quèc gia nµy, t¹o lîi thÕ chÝnh trÞ thÕ giíi, kh«ng thÓ thiÕu nguån cung cÊp cho Trung Quèc trong c¸c diÔn ®µn Liªn nguyªn liÖu, n¨ng l−îng, vµ thÞ tr−êng hîp quèc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c. tiªu thô hµng ho¸ tõ c¸c n−íc trªn thÕ Cuèi cïng, kh«ng thÓ kh«ng ®Ò cËp giíi. ®Õn thµnh c«ng mü m·n cña Trung Quèc N¨m 1978, khi chuyÓn sang c¶i c¸ch trong viÖc gi¶i quyÕt quan hÖ víi Anh më cöa, tæng kim ng¹ch ngo¹i th−¬ng Quèc vµ Bå §µo Nha ®Ó thu håi chñ Trung Quèc míi lµ 20,6 tû USD, nhËp quyÒn ®èi víi Hång K«ng vµ Ma Cao siªu 1,1 tû USD (9). ChØ qua 30 n¨m, n¨m theo ph−¬ng thøc “Hoµ b×nh thèng nhÊt, 2007 ngo¹i th−¬ng Trung Quèc ®· ®¹t mét n−íc hai chÕ ®é”. Cã thÓ nãi r»ng, 30 tæng kim ng¹ch 2170 tû USD víi møc n¨m qua ngo¹i giao Trung Quèc ®· t¹o xuÊt siªu lín, lµm t¨ng nhanh dù tr÷ Nghiªn cøu Trung Quèc sè 9 (88) - 2008 40
  8. Quan hÖ ®èi ngo¹i cña CHND Trung Hoa… ngo¹i tÖ (dù kiÕn n¨m 2008 v−ît con sè nãi nhiÒu vÒ “ngo¹i giao dÇu má” cña Trung Quèc. 2000 tû USD). N¨m 1978 ngo¹i th−¬ng Trung Quèc míi chØ chiÕm 8,8% tæng s¶n N¨m 2001 Trung Quèc ®−îc kÕt n¹p phÈm quèc d©n (GNP), n¨m 2007 ®· vµo Tæ chøc Th−¬ng m¹i thÕ giíi (WTO), chiÕm kho¶ng 70% tæng s¶n phÈm quèc ®¸nh dÊu sù hoµn thµnh qu¸ tr×nh héi néi (GDP). Ngo¹i th−¬ng Trung Quèc tõ nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ ®· v−ît qua mét vÞ trÝ thø 32 trªn thÕ giíi n¨m 1978 lªn c¸ch th¾ng lîi giai ®o¹n qu¸ ®é, gãp vÞ trÝ thø 3 thÕ giíi vµo n¨m 2006. Vèn phÇn quan träng vµo t¨ng tr−ëng kinh tÕ ®Çu t− lµ khã kh¨n hµng ®Çu cña nÒn cao liªn tôc trªn 10% tõ n¨m 2002 tíi kinh tÕ Trung Quèc khi chuyÓn sang c¶i nay. c¸ch, më cöa, hiÖn ®¹i ho¸. BÊy giê, do Trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch më cöa vµ hËu qu¶ cña “C¸ch m¹ng v¨n ho¸” hÇu ph¸t triÓn 30 n¨m qua, Trung Quèc còng nh− kh«ng cã vèn n−íc ngoµi ®Çu t− vµo ®· tiÕp thu nh÷ng thµnh tùu khoa häc - Trung Quèc. Tõ sau ngµy chuyÓn sang kü thuËt, kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn c¶i c¸ch më cöa, nhÊt lµ sau khi chuyÓn cña c¸c n−íc, nh÷ng tinh hoa v¨n ho¸ sang kinh tÕ thÞ tr−êng, Trung Quèc ®· cña nh©n lo¹i. Ng−îc l¹i, sù ph¸t triÓn thu hót ®−îc nguån ®Çu t− ngµy cµng cña Trung Quèc còng ®ang ngµy cµng lín tõ c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cña ®ãng vai trß quan träng trong sù ph¸t n−íc ngoµi vµ Hång K«ng, §µi Loan, Ma triÓn chung cña thÕ giíi, nhÊt lµ trong Cao. TÝnh ®Õn n¨m 2001, Trung Quèc ®· bèi c¶nh khñng ho¶ng tµi chÝnh vµ kinh thu hót vµ sö dông trªn thùc tÕ 412 tû tÕ toµn cÇu hiÖn nay. T¹i §¹i héi XVII USD vèn ngo¹i, vµ vèn ngo¹i ®Çu t− theo §¶ng Céng s¶n Trung Quèc (th¸ng 10- hiÖp ®Þnh c¸c n¨m tiÕp theo mçi n¨m 2007), Tæng BÝ th− Hå CÈm §µo ®· kh¸i ®Òu trªn 50 tû USD. Trung Quèc còng ®· qu¸t quan hÖ ®èi ngo¹i cña Trung Quèc ®Èy m¹nh c¸c ph−¬ng thøc hîp t¸c kinh lµ: “Sù ph¸t triÓn cña Trung Quèc kh«ng tÕ víi n−íc ngoµi, khuyÕn khÝch c¸c thÓ t¸ch rêi thÕ giíi, sù phån vinh æn doanh nghiÖp trong n−íc ra n−íc ngoµi ®Þnh cña thÕ giíi còng kh«ng thÓ t¸ch rêi ®Çu t−, kinh doanh. Trung Quèc” (10). Ngo¹i giao Trung Quèc còng ®· phôc 3. VÒ khoa häc kü thuËt, v¨n ho¸, vô ®¾c lùc cho ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi gi¸o dôc ngo¹i trong viÖc khai th¸c nguån cung M−êi n¨m ®éng lo¹n “C¶i c¸ch v¨n cÊp vËt t−, n¨ng l−îng ®Æc biÖt trong ho¸ v« s¶n” ®· ph¸ ho¹i nghiªm träng lÜnh vùc dÇu má, khÝ ®èt tõ Trung §«ng, nh÷ng thµnh tùu cßn rÊt khiªm tèn vµ §«ng Nam ¸, Nga, Trung ¸ ®Õn ch©u ®éi ngò trÝ thøc cßn non trÎ cña Trung Phi vµ Mü La-tinh. B¸o chÝ quèc tÕ ®· Quèc trong c¸c lÜnh vùc khoa häc kü Nghiªn cøu Trung Quèc sè 9 (88) - 2008 41
  9. nguyÔn huy quý Quèc sÏ chuyÓn dÇn tõ chiÒu réng sang thuËt, v¨n ho¸, gi¸o dôc, v.v... ChuyÓn chiÒu s©u víi hµm l−îng khoa häc kü sang c¶i c¸ch më cöa, §¶ng vµ Nhµ n−íc thuËt cao. §¶ng vµ Nhµ n−íc Trung Trung Quèc ®Æc biÖt quan t©m viÖc thu Quèc trong thêi gian qua ®· tËp trung hót khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ kinh chó ý n©ng cao chÊt l−îng gi¸o dôc ®µo nghiÖm qu¶n lý hiÖn ®¹i tõ c¸c n−íc t¹o trong n−íc, khuyÕn khÝch giíi khoa ph¸t triÓn. NhiÒu ph−¬ng thøc giao l−u, häc Trung Quèc tù s¸ng t¹o, ®ång thêi hîp t¸c khoa häc kü thuËt vµ gi¸o dôc ®· triÓn khai c¸c ho¹t ®éng ®èi ngo¹i ®µo t¹o ®· ®−îc ¸p dông chuyÓn sang c¶i nh»m ®Èy m¹nh hîp t¸c quèc tÕ trong c¸ch më cöa, khoa häc c«ng nghÖ vµ v¨n lÜnh vùc khoa häc c«ng nghÖ, v¨n ho¸ ho¸ gi¸o dôc Trung Quèc ®· cã kh«ng gi¸o dôc. gian ho¹t ®éng réng më. Hµng chôc v¹n Tãm l¹i, thµnh tùu lín nhÊt trong sinh viªn, nghiªn cøu sinh ®· ®−îc Nhµ ho¹t ®éng ®èi ngo¹i 30 n¨m qua cña n−íc cÊp häc bæng hoÆc tù cÊp kinh phÝ Trung Quèc lµ ®· t¹o ra mét ¶nh h−ëng du häc nghiªn cøu nhiÒu n−íc trªn thÕ chÝnh trÞ vµ m«i tr−êng an ninh t¹i khu giíi, nhÊt lµ nh÷ng trung t©m khoa häc vùc vµ trªn quèc tÕ, thu hót ®−îc nh÷ng c«ng nghÖ nh− Mü, NhËt B¶n, céng ®ång nguån vèn ®Çu t−, thµnh tùu khoa häc ch©u ¢u. Hµng v¹n trÝ thøc Hoa kiÒu vµ kü thuËt, kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn ng−êi Hoa h¶i ngo¹i ®−îc h−ëng nhiÒu tõ c¸c n−íc ph¸t triÓn, khai th¸c ®−îc chÝnh s¸ch −u ®·i ®· trë vÒ phôc vô ®Êt thÞ tr−êng cung cÊp nguån nguyªn liÖu, n−íc trong nhiÒu lÜnh vùc khoa häc c«ng nhiªn liÖu vµ xuÊt khÈu hµng ho¸, phôc nghÖ, v¨n ho¸ gi¸o dôc. TÝnh ®Õn cuèi vô ®¾c lùc cho c«ng cuéc hiÖn ®¹i ho¸ vµ thÕ kû tr−íc, Trung Quèc ®· cã quan hÖ thèng nhÊt ®Êt n−íc, gãp phÇn vµo hoµ b×nh æn ®Þnh, hîp t¸c ph¸t triÓn trong hîp t¸c khoa häc kü thuËt víi 135 quèc khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Thµnh tùu ®ã gia vµ vïng l·nh thæ trªn thÕ giíi, ký kÕt ®· n©ng cao vÞ thÕ vµ ¶nh h−ëng cña 95 hiÖp ®Þnh hîp t¸c khoa häc kü thuËt Trung Quèc h¬n bao giê hÕt trªn tr−êng cÊp chÝnh phñ, gia nhËp 75 tæ chøc häc quèc tÕ. thuËt quèc tÕ, 283 ®¬n vÞ nghiªn cøu vµ §ång thêi, quan hÖ ®èi ngo¹i cña tr−êng ®¹i häc cña Trung Quèc cã quyÒn Trung Quèc còng ®ang ®øng tr−íc kinh doanh ngo¹i th−¬ng ®Ó t¨ng kinh nh÷ng vÊn ®Ò vµ th¸ch thøc. Toµn cÇu (11) phÝ nghiªn cøu, ®µo t¹o, v.v... ho¸ kinh tÕ thÕ giíi ®· ®−a l¹i cho Trung Nh÷ng tiÕn bé v−ît bËc cña nhiÒu Quèc nh÷ng c¬ héi, nh−ng ®ång thêi ngµnh khoa häc kü thuËt vµ sù ph¸t còng ®Æt Trung Quèc tr−íc nh÷ng th¸ch triÓn cña nÒn v¨n ho¸ gi¸o dôc trong 30 thøc. T¸c ®éng cña khñng ho¶ng tµi n¨m qua ë Trung Quèc g¾n liÒn víi chÝnh - kinh tÕ thÕ giíi b¾t ®Çu tõ Mü nh÷ng ho¹t ®éng ®èi ngo¹i. B−íc sang g©y t¸c h¹i ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi thÕ kû XXI, ph¸t triÓn kinh tÕ ë Trung Nghiªn cøu Trung Quèc sè 9 (88) - 2008 42
  10. Quan hÖ ®èi ngo¹i cña CHND Trung Hoa… Trung Quèc ®· phÇn nµo nãi lªn ®iÒu ®ã. Kh«ng ®æi míi t− duy tõ “chiÕn Toµn cÇu ho¸ kh«ng lµm suy gi¶m, mµ tranh” sang “hoµ b×nh”; tõ “®ãng cöa” sÏ t¨ng thªm c¹nh tranh quèc tÕ vÒ søc sang “më cöa” th× Trung Quèc kh«ng thÓ m¹nh tæng hîp cña ®Êt n−íc gåm søc cã thµnh tùu ®èi ngo¹i nh− ngµy nay. m¹nh cøng vµ søc m¹nh mÒm, trong khi Kh«ng nh×n th¼ng vµo sù thËt, tøc lµ Trung Quèc cã nh÷ng thÕ m¹nh cã thÓ nh×n nhËn ®óng ®¾n thùc tÕ trªn thÕ giíi ph¸t huy, nh−ng còng cã nh÷ng thÕ yÕu vµ thùc tÕ cña Trung Quèc trong tõng so víi c¸c ®èi t¸c m¹nh nh− Mü, EU, giai ®o¹n “biÕt ng−êi, biÕt ta” ®Ó cã NhËt B¶n nhÊt lµ lÜnh vùc khoa häc - ®−êng lèi øng xö thÝch hîp, mµ chØ ph©n c«ng nghÖ. Trong quan hÖ víi c¸c n−íc chiÕn tuyÕn ®Ó cÇm ®Çu “c¸ch m¹ng thÕ xung quanh, Trung Quèc cßn ®øng tr−íc giíi” theo ¶o méng chñ quan nh− tr−íc thö th¸ch vÒ c¸ch gi¶i quyÕt mét lo¹t c¸c c¶i c¸ch th× Trung Quèc kh«ng thÓ cã vÊn ®Ò do lÞch sö ®Ó l¹i hoÆc míi n¶y thµnh tùu ®èi ngo¹i nh− ngµy nay. sinh: vÊn ®Ò h¹t nh©n B¾c TriÒu Tiªn; §Æng TiÓu B×nh ®· cã tÇm nh×n xa, tranh chÊp l·nh h¶i vµ tµi nguyªn biÓn víi sím ph¸t hiÖn nh÷ng diÔn biÕn cña xu NhËt B¶n; khÝa c¹nh quèc tÕ cña vÊn ®Ò thÕ thêi ®¹i, côc diÖn quèc tÕ, t¹o thêi c¬ §µi Loan (chñ yÕu lµ quan hÖ Trung - lÞch sö cho Trung Quèc chuyÓn sang c¶i Mü); tranh chÊp l·nh h¶i, h¶i ®¶o, tµi c¸ch, më cöa, hiÖn ®¹i ho¸. Giang Tr¹ch nguyªn biÓn víi c¸c n−íc ASEAN ë BiÓn D©n vµ Hå CÈm §µo còng lµ nh÷ng nhµ §«ng; tranh chÊp biªn giíi víi Ên §é, khÝa c¶i c¸ch nh¹y bÐn víi thêi cuéc, biÕt c¸ch c¹nh quèc tÕ cña vÊn ®Ò T©y T¹ng ,v.v... bøt ph¸ nh÷ng hµng rµo b¶o thñ, gi¸o ChÝnh s¸ch vµ ho¹t ®éng ®èi ngo¹i ®iÒu, ®−a Trung Quèc héi nhËp víi trµo cña Trung Quèc trong 30 n¨m c¶i c¸ch, l−u cña thêi ®¹i, mµ vÉn gi÷ b¶n chÊt më cöa võa qua cã thÓ gîi më nh÷ng bµi cña chÕ ®é vµ b¶n s¾c cña d©n téc. §ã lµ häc sau ®©y: b−íc ®i ®óng h−íng cña c«ng cuéc hiÖn ®¹i ho¸ XHCN cña Trung Quèc thÓ hiÖn 1. “Gi¶i phãng t− t−ëng, thùc sù cÇu trong lÜnh vùc ®èi ngo¹i. thÞ”, “TiÕn cïng thêi ®¹i” 2. Gi¶i quyÕt ®óng ®¾n mèi quan hÖ §ã lµ ph−¬ng ch©m t− t−ëng §¶ng biÖn chøng gi÷a ®−êng lèi ®èi néi v Céng s¶n Trung Quèc ®Ò xuÊt tõ ngµy ®−êng lèi ®èi ngo¹i ®Çu c¶i c¸ch ®Ó chØ ®¹o mäi mÆt c«ng §Æng TiÓu B×nh vµ c¸c nhµ l·nh ®¹o t¸c, trong ®ã cã c«ng t¸c ®èi ngo¹i. Nh×n Trung Quèc c¸c thÕ hÖ sau ®· sím nhËn l¹i, thµnh tùu cña c«ng t¸c ®èi ngo¹i cña thøc ®−îc më cöa ®èi ngo¹i lµ mét yªu Trung Quèc trong 30 n¨m qua cã ®−îc lµ cÇu kh«ng thÓ thiÕu ®Ó Trung Quèc c¶i nhê sù chØ ®¹o cña ph−¬ng ch©m ®ã. c¸ch, ph¸t triÓn, hiÖn ®¹i ho¸, vµ biÕt xö Nghiªn cøu Trung Quèc sè 9 (88) - 2008 43
  11. nguyÔn huy quý lý tho¶ ®¸ng mèi quan hÖ biÖn chøng 3. Lu«n ®Æt lîi Ých quèc gia d©n téc gi÷a ®−êng lèi ®èi néi vµ ®−êng lèi ®èi lªn trªn hÕt, nh−ng ®Ó ®¹t môc tiªu ®ã ngo¹i. trong chÝnh s¸ch ngo¹i giao ph¶i “kÕt hîp c−¬ng nhu” tÝnh ®Õn lîi Ých cña c¸c §èi néi kÕt thóc “lÊy ®Êu tranh giai ®èi t¸c theo ph−¬ng ch©m “cïng cã lîi”, cÊp lµm c−¬ng lÜnh” chuyÓn träng t©m “cïng th¾ng”. sang x©y dùng kinh tÕ vµ d©n chñ ho¸ ®êi sèng x· héi th× míi cã thÓ më cöa ®èi Kh«ng cã liªn minh vÜnh cöu, kh«ng ngo¹i. §èi néi chuyÓn tõ kinh tÕ kÕ cã kÎ thï truyÒn kiÕp, chØ cã lîi Ých quèc ho¹ch sang kinh tÕ thÞ tr−êng, tõ Nhµ gia lµ môc tiªu kh«ng thay ®æi, ph−¬ng n−íc “nh©n trÞ” sang Nhµ n−íc ph¸p trÞ ch©m truyÒn thèng cña ngo¹i giao quèc th× míi cã thÓ nhËp vµo quü ®¹o kinh tÕ - tÕ ®ã ngµy nay vÉn lµ t− duy ®èi ngo¹i chÝnh trÞ thÕ giíi. cña c¸c quèc gia, Trung Quèc kh«ng lÖ ngo¹i. Nh−ng ngo¹i giao ngµy nay kh«ng §èi néi ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ, c¶i thÓ û thÕ m¹nh ®Ó ¸p ®Æt mét chiÒu, mµ c¸ch hµnh chÝnh, luËt ph¸p, míi cã thÓ ph¶i lùa chiÒu “kÕt hîp c−¬ng nhu” ®Ó tham gia vµo toµn cÇu ho¸ kinh tÕ thÕ ®èi thñ hay ®èi t¸c cã thÓ chÊp nhËn. giíi (cô thÓ lµ WTO) mét c¸ch cã hiÖu C¸ch øng xö cña c¸c nhµ l·nh ®¹o Trung qu¶. Quèc trong viÖc øng phã víi ý ®å c« lËp Ng−îc l¹i, kiªn tr× ®−êng lèi më cöa Trung Quèc cña Mü vµ ph−¬ng T©y sau ®èi ngo¹i mét c¸ch m¹nh d¹n, tÝch cùc, sù kiÖn Thiªn An M«n n¨m 1989, hoÆc cã bµi b¶n, ®· t¹o ra m«i tr−êng thuËn trong ®µm ph¸n víi Anh Quèc nh»m thu lîi vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt thiÕt yÕu håi chñ quyÒn Hång K«ng theo ph−¬ng cho c«ng cuéc x©y dùng hiÖn ®¹i ho¸ ë ch©m “Hoµ b×nh thèng nhÊt, mét n−íc trong n−íc. hai chÕ ®é” lµ mét vÝ dô râ nÐt. Khi quan hÖ ®èi ngo¹i m©u thuÉn víi Ngµy nay trong hîp t¸c víi Mü chèng vÊn ®Ò ®èi néi, c¸c nhµ l·nh ®¹o Trung khñng bè quèc tÕ, hîp t¸c víi c¸c quèc Quèc ®· øng xö kh«n khÐo, nh−ng kiªn gia vµ khu vùc vÒ kinh tÕ - th−¬ng m¹i quyÕt, ®Ó cã ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt ®−îc còng vËy, Trung Quèc lu«n nhÊn m¹nh cho lµ thÝch hîp. nguyªn t¾c “cïng cã lîi, cïng th¾ng”. VÒ l©u dµi, ®©y còng lµ vÊn ®Ò khã Trong hîp t¸c Trung - ViÖt theo m« h×nh kh¨n phøc t¹p, lµ thö th¸ch lín ®èi víi “mét vµnh ®ai, hai hµnh lang kinh tÕ”, mét n−íc XHCN trong qu¸ tr×nh toµn còng nh− ý t−ëng “mét trôc hai c¸nh” cÇu ho¸, lµ lµm thÕ nµo ®Ó gi÷ ®−îc b¶n trong hîp t¸c Trung Quèc - Asean, chÊt cña chÕ ®é XHCN trong trËt tù nguyªn t¾c “cïng cã lîi, cïng th¾ng” chÝnh trÞ - kinh tÕ quèc tÕ hiÖn nay vµ lu«n ®−îc nhÊn m¹nh. Tuy nhiªn, trong trong t−¬ng lai. hîp t¸c ®èi ngo¹i, vÊn ®Ò ®Æt ra víi c¸c Nghiªn cøu Trung Quèc sè 9 (88) - 2008 44
  12. Quan hÖ ®èi ngo¹i cña CHND Trung Hoa… bªn lµ cßn ph¶i tÝnh ®Õn c¸i lîi vµ c¸i Tinh thÇn yªu n−íc vµ lßng tù hµo kh«ng lîi, lîi h¹i bé phËn vµ lîi h¹i toµn d©n téc lµ thiªng liªng, ®¸ng tr©n träng côc, lîi h¹i tr−íc m¾t vµ lîi h¹i l©u dµi. vµ cÇn ph¸t huy trong sù nghiÖp x©y C¸c ®èi t¸c sÏ xuÊt ph¸t tõ nh÷ng tÝnh dùng ®Êt n−íc. “Ng−êi Trung Quèc ®· to¸n ®ã ®Ó ®i ®Õn quyÕt ®Þnh néi dung hîp ®øng lªn”, ®Êt n−íc Trung Hoa ®· trçi t¸c víi Trung Quèc, vÒ kinh tÕ th−¬ng m¹i dËy sau h¬n mét thÕ kû bÞ ®Õ quèc thùc còng nh− vÒ c¸c lÜnh vùc kh¸c. d©n n« dÞch, chÝnh lµ nhê tinh thÇn bÊt khuÊt cña mét d©n téc vÜ ®¹i. ThÕ nh−ng 4. Ph¸t huy tinh thÇn yªu n−íc, huy kinh nghiÖm lÞch sö cho thÊy khi tinh ®éng søc m¹nh to n d©n téc, ®ång thêi thÇn d©n téc ®−îc kÝch thÝch kh«ng ®óng ph¶i ®Ò phßng khuynh h−íng t− t−ëng h−íng, hoÆc qu¸ møc ®é, trong quan hÖ d©n téc n−íc lín. ®èi víi c¸c d©n téc kh¸c th× sÏ g©y ra Trung Quèc lµ n−íc lín, thùc thi nh÷ng hËu qu¶ kh«ng lîi. Nh÷ng n¨m ngo¹i giao n−íc lín. Nh−ng nh− vËy th¸ng c¨ng th¼ng trong quan hÖ ngo¹i kh«ng cã nghÜa lµ qu¸n triÖt t− t−ëng giao Trung - NhËt võa qua lµ mét bµi n−íc lín trong ho¹t ®éng ®èi ngo¹i. häc. §óng nh− §Æng TiÓu B×nh ®· nãi, Tuy nhiªn, thùc tÕ lÞch sö quan hÖ mçi d©n téc ph¶i nhí l¹i lÞch sö n−íc quèc tÕ cho chóng ta thÊy c¸c n−íc lín m×nh bÞ n−íc ngoµi x©m l−îc, nh−ng t«i ngµy nay vÉn ch−a hoµn toµn g¹t bá nghÜ mçi d©n téc còng nªn nhí l¹i lÞch ®−îc nh÷ng tµn d− cña t− t−ëng n−íc sö n−íc m×nh ®· ®i x©m l−îc n−íc ngoµi lín, d©n téc lín ®· tån t¹i trong lÞch sö, nh− thÕ nµo. ChØ cã cïng chung nhËn Trung Quèc còng kh«ng lÖ ngo¹i. thøc vÒ qu¸ khø míi cã thÓ cïng nhau t¹o ra t−¬ng lai cho mét “thÕ giíi hµi Tõ T«n Trung S¬n ®Õn Mao Tr¹ch hoµ”. §«ng, c¸c l·nh tô c¸ch m¹ng Trung Quèc, còng nh− §Æng TiÓu B×nh, l·nh tô 5. Gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng mèi quan hÖ cña c«ng cuéc c¶i c¸ch, më cöa, hiÖn ®¹i gi÷a lîi Ých quèc gia víi tinh thÇn quèc ho¸, ®Òu coi “§¹i phôc h−ng d©n téc tÕ cña chñ nghÜa x· héi. Trung Hoa” lµ môc tiªu thiªng liªng, VÊn ®Ò ®ã thêi gian qua Ýt ®−îc ®Ò cËp ph¸t huy tinh thÇn d©n téc lµ ®éng lùc c«ng khai, nh−ng lµ vÊn ®Ò quan träng ®Ó phÊn ®Êu thùc hiÖn môc tiªu ®ã. kh«ng thÓ nÐ tr¸nh ®èi víi nÒn ngo¹i §Æng TiÓu B×nh ®· kªu gäi “chÊn h−ng giao, còng nh− toµn bé ho¹t ®éng cña c¸c d©n téc Trung Hoa”, ®éng viªn nh©n d©n n−íc XHCN. Trung Quèc vµ kiÒu bµo h¶i ngo¹i chung Quan hÖ gi÷a lîi Ých d©n téc víi sù søc x©y dùng ®Êt n−íc giÇu m¹nh, “nhí t−¬ng ®ång vÒ chÕ ®é x· héi vµ h×nh th¸i l¹i lÞch sö Trung Quèc bÞ n−íc ngoµi x©m ý thøc víi d©n téc kh¸c lµ mét vÊn ®Ò l−îc... lµ mét ®éng lùc tinh thÇn ®Ó phøc t¹p, cÇn cã sù c©n nh¾c toµn diÖn Trung Quèc ph¸t triÓn” (12). Nghiªn cøu Trung Quèc sè 9 (88) - 2008 45
  13. nguyÔn huy quý toµn phï hîp víi lîi Ých cña nh©n d©n vµ tÇm nh×n l©u dµi th× míi cã thÓ gi¶i hai n−íc, phï hîp víi lîi Ých cña phong quyÕt tho¶ ®¸ng. Môc tiªu cuèi cïng vµ trµo XHCN trªn thÕ giíi, phï hîp víi lîi cao nhÊt cña ho¹t ®éng ®èi ngo¹i lµ lîi Ých cña nh©n d©n c¸c n−íc trong khu vùc Ých quèc gia. Nh−ng sù t−¬ng ®ång vÒ vµ trªn thÕ giíi. chÕ ®é x· héi vµ h×nh th¸i ý thøc, cã khi thèng nhÊt víi lîi Ých quèc gia, còng cã khi m©u thuÉn víi lîi Ých quèc gia, cã chó thÝch: khi chØ m©u thuÉn tr−íc m¾t vµ côc bé, (1) TuyÓn tËp c¸c V¨n kiÖn cña Trung nh−ng nh×n vÒ l©u dµi th× l¹i thèng nhÊt. −¬ng §CS Trung Quèc, Nxb Tr−êng §¶ng LÞch sö quan hÖ gi÷a c¸c n−íc XHCN Trung −¬ng §CS Trung Quèc 1994. tr.87. nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû tr−íc ®· cho (2) §Æng TiÓu B×nh v¨n tuyÓn. QuyÓn III. chóng ta thÊy kh«ng gi¶i quyÕt tho¶ Nxb Nh©n d©n 1993. tr.3. ®¸ng mèi quan hÖ ®ã ®· ®−a l¹i hËu qu¶ (3) Hå DiÖu Bang: TriÓn khai toµn diÖn tai h¹i nh− thÕ nµo. côc diÖn míi cña c«ng cuäc hiÖn ®¹i ho¸ XHCN, (B¸o c¸o chÝnh trÞ tr×nh bµy t¹i §¹i Ngµy nay, quan hÖ h÷u nghÞ gi÷a héi XII §CS Trung Quèc), Nxb Nh©n d©n Trung Quèc víi c¸c n−íc vµ c¸c lùc l−îng 1982 tr.27. XHCN trªn thÕ giíi lµ ®ång nhÊt (hoÆc (4) §Æng TiÓu B×nh v¨n tuyÓn, quyÓn III, thèng nhÊt) víi lîi Ých cña Trung Quèc. S®d tr.321. Mét Trung Quèc XHCN hïng m¹nh sÏ lµ (5), (6). V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn mét cét trô cho lùc l−îng XHCN trªn thÕ quèc lÇn thø XVI §¶ng Céng s¶n Trung giíi. Ng−îc l¹i, sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn Quèc, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia Hµ Néi 2003. tr.80-84. cña c¸c n−íc vµ phong trµo XHCN trªn (7)B¸o c¸o c«ng t¸c cña ChÝnh phñ do thÕ giíi sÏ lµ mét hËu thuÉn to lín ®Ó Thñ t−íng ¤n Gia B¶o tr×nh bµy t¹i kú häp Trung Quèc lín m¹nh. Quèc héi Trung Quèc, ngµy 5-3-2008. ViÖt Nam võa lµ n−íc l¸ng giÒng, võa (8) Tuyªn bè chung ViÖt Nam - Trung lµ n−íc cã quan hÖ v¨n ho¸ truyÒn Quèc. B¾c Kinh, ngµy 25-10-2008 (4 tèt lµ thèng, ngµy nay thuéc c¸c n−íc ®ang “l¸ng giÕng tèt, b¹n bÌ tèt, ®èi t¸c tèt, ®ång chÝ tèt”). ph¸t triÓn, l¹i võa lµ n−íc cã chÕ ®é x· (9) §−êng Gia TuyÒn (chñ biªn): 20 n¨m héi XHCN t−¬ng ®ång víi Trung Quèc. c¶i c¸ch më cöa, Nxb. Häc tËp. VÊn ®Ò ®Æt ra trong quan hÖ Trung - (10) B¸o c¸o chÝnh trÞ do Tæng BÝ th− Hå ViÖt hiÖn nay lµ ph¶i tØnh t¸o, “xuÊt CÈm §µo tr×nh bµy t¹i §¹i héi XVII §¶ng ph¸t tõ ®¹i côc” cã tÇm nh×n xa, gi¶i Céng s¶n Trung Quèc, ngµy 15-10-2007 quyÕt c¸c vÊn ®Ò quan hÖ lîi Ých quèc gia (11) §−êng Gia TriÒu (chñ biªn): 20 n¨m do lÞch sö ®Ó l¹i, ®oµn kÕt thùc sù, hîp c¶i c¸ch më cöa, S®d tr.134. t¸c h÷u nghÞ, ®Ó cïng ph¸t triÓn. Quan (12) §Æng TiÓu B×nh v¨n tuyÓn, quyÓn III, S®d hÖ h÷u nghÞ ViÖt - Trung hiÖn nay hoµn tr.358. Nghiªn cøu Trung Quèc sè 9 (88) - 2008 46
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.01: Bộ Luận Văn Thạc Sĩ Quản Trị Kinh Doanh MBA
165 tài liệu
2068 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
4=>1