Báo cáo nghiên cứu nông nghiệp " CƠ GIỚI HÓA THU HOẠCH LÚA TẠI ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

97
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đồng bằng Sông Cửu Long là vùng trọng điểm sản xuất lúa của Việt Nam. Với khoảng 4 triệu ha canh tác, đạt sản lượng gần 20 triệu tấn lúa/năm. Lượng lúa sản xuất tại đây là nguồn chủ yếu để chế biến gạo xuất khẩu. Ngoài các yếu tố khác như giống lúa, qui trình canh tác; thu hoạch đúng thời điểm, đúng phương pháp là những điều kiện để giữ vững năng suất cây trồng và chất lượng hạt gạo. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu nông nghiệp " CƠ GIỚI HÓA THU HOẠCH LÚA TẠI ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG "

CÔ GIÔÙI HOÙA THU HOAÏCH LUÙA TAÏI ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖÛU LONG Traàn Vaên Khanh; Phan Hieáu Hieàn Trung Taâm Naêng Löôïng vaø Maùy Noâng nghieäp- Ñaïi hoïc Noâng Laâm TPHCM 1. DẪN NHẬP Ñoàng baèng Soâng Cöûu Long laø vuøng troïng ñieåm saûn xuaát luùa cuûa Vieät Nam. Vôùi khoaûng 4 trieäu ha canh taùc, ñaït saûn löôïng gaàn 20 trieäu taán luùa/naêm. Löôïng luùa saûn xuaát taïi ñaây laø nguoàn chuû yeáu ñeå cheá bieán gaïo xuaát khaåu. Ngoaøi caùc yeáu toá khaùc nhö gioáng luùa, qui trình canh taùc; thu hoaïch ñuùng thôøi ñieåm, ñuùng phöông phaùp laø nhöõng ñieàu kieän ñeå giöõ vöõng naêng suaát caây troàng vaø chaát löôïng haït gaïo. Do thôøi vuï khi thu hoaïch töøng vuøng khoâng daøi (10- 15 ngaøy); thôøi tieát khoâng thuaän lôïi khi thu hoaïch ôû vuï heø thu; coâng vieäc khaù naëng nhoïc; ñoàng thôøi löôïng lao ñoäng treû, khoeû ôû noâng thoân ngaøy caøng giaûm bôûi taùc ñoäng cuûa quaù trình ñoâ thò hoùa vaø coâng nghieäp hoùa taïi haàu heát caùc ñòa phöông neân vôùi caùch thu hoaïch truyeàn thoáng seõ khoù coù theå giaûi quyeát ñoàng boä veà tính thôøi vuï vaø chaát löôïng haït luùa khi thu hoaïch. Baûng 1 giôùi thieäu toång quaùt veà tình hình saûn xuaát luùa caû nöôùc vaø Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long (ÑBSCL). Bảng 1: Sản lượng và diện tích lúa cấy phân theo vùng, 2001-2005 Năm 2001 2002 2003 2004 Sơ bộ 2005 Diện tích S. lượng Diện tích S. lượng Diện tích S. lượng Diện tích S. lượng Diện tích S. lượng CẢ NƯỚC 32108.4 7504.3 34447.2 7452.2 34568.8 7445.3 7445.3 36148.9 7326.4 35790.8 Đồng bằng 6419.4 1196.6 6752.2 1183.5 6487.3 1161.6 1161.6 6710.2 1138.8 6199.0 sông Hồng Đông Bắc 2249.9 562.4 2374.6 566.1 2475.3 557.2 557.2 2490.6 555.5 2537.7 Tây Bắc 139.6 440.7 140.1 457.5 139.5 488.1 151.1 548.8 152.7 546.2 Bắc Trung Bộ 2966.9 700.4 3156.0 694.7 3221.1 685.5 685.5 3377.8 674.1 3165.8 Duyên hảI 1707.1 399.5 1711.0 408.3 1878.2 401.1 401.1 1890.8 370.2 1774.8 Nam Trung Bộ Tây Nguyên 180.8 646.2 186.6 606.6 193.9 748.1 197.9 781.4 190.7 714.5 Đông Nam Bộ 1680.7 483.9 1679.7 478.9 1742.7 475.2 475.2 1782.1 418.1 1618.3 Đồng bằng 3792.0 15997.5 3834.8 17709.6 3787.3 17528.0 3815.7 18567.2 3826.3 19234.5 sông Cửu Long Nguoàn: Toång Cuïc Thoáng Keâ 2006 Dieän tích: 1 000 ha Saûn löôïng: 1 000 taán Cô giôùi hoùa thu hoïach luùa taïi ñoàng baèng Soâng Cöûu Long 1
Töø nhöõng nghieân cöùu gaàn ñaây cuûa caùc nhaø khoa hoïc cho thaáy, vôùi taäp quaùn thu hoaïch phoå bieán hieän nay (gaët phôi môù, gom, ñaäp), ñaëc bieät khi thu hoaïch vuï Ñoâng Xuaân laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân laøm giaûm tæ leä thu hoài gaïo nguyeân vaø chaát löôïng haït gaïo khi cheá bieán. Trong phaïm vi cuûa baøi naøy, chuùng ta cuøng xem xeùt, phaân tích caùc phöông phaùp thu hoaïch luùa; töø ñoù khuyeán caùo baø con noâng daân choïn phöông phaùp thu hoaïch thích hôïp cho töøng vuøng, töøng thôøi vuï canh taùc luùa trong naêm. 2. CÁC PHƯƠNG PHÁP THU HOẠCH LÚA Tuyø theo phöông phaùp, qui trình thu hoaïch bao goàm caùc coâng ñoaïn: gaët, gom, ñaäp (tuoát) taùch haït vaø laøm saïch. Phaân loaïi caùc phöông phaùp thu hoaïch döïa vaøo söï taùc ñoäng cuûa con ngöôøi hoaëc thieát bò töø luùc taùc ñoäng vaøo caây luùa ñeán khi thu haït. Caùc phöông phaùp thu hoaïch chính hieän nay laø: 2.1 Phương pháp thu hoạch nhiều giai đoạn 2.1.1 Thu hoaïch thuû coâng Hieän nay, phöông phaùp thu hoaïch thuû coâng (gaët baèng lao ñoäng thuû coâng, gom, ñaäp tuoát haït baèng boà hoaëc caùc cuï caàm tay) chæ toàn taïi raát ít taïi nhöõng vuøng saûn xuaát nhoû leû, “töï saûn, töï tieâu” ôû caùc vuøng cao, vuøng saâu. Taïi ÑBSCL gaàn nhö khoâng coøn duøng phöông phaùp naøy. 2.1.2 Thu hoaïch baùn cô giôùi Thu hoaïch baùn cô giôùi laø phöông phaùp duøng phoå bieán hieän nay ôû nöôùc ta vôùi nhieàu qui trình khaùc nhau. Bảng 2: Các qui trình thu hoạch bán cơ giới Qui Gaët Gom Taùch haït Laøm saïch trình 1 Thuû coâng Thuû coâng Maùy tuoát haït Thuû coâng 2 Thuû coâng Thuû coâng Maùy ñaäp, laøm saïch 3 Maùy gaët raõi haøng Thuû coâng Maùy ñaäp, laøm saïch 4 Maùy gaët raõi haøng Maùy lieân hôïp gom, ñaäp vaø laøm saïch Taïi ÑBSCL hieän nay söû duïng phoå bieán qui trình 2, 3. Trong caùc qui trình treân, vieäc gom ñoáng sau thu hoaïch coù theå tieán haønh ngay hoaëc phôi môù tröôùc khi gom ñoáng; hoaëc phôi môùù sau khi gaët sau ñoù gom ñöa vaøo maùy ñaäp taùch haït (khoâng gom ñoáng). Cô giôùi hoùa thu hoïach luùa taïi ñoàng baèng Soâng Cöûu Long 2
Qui trình 4 (thu hoaïch hai giai ñoaïn) ñöôïc moät soá nöôùc duøng trong vaøi thaäp nieân tröôùc ñaây. Vieäc gom, ñaäp vaø laøm saïch söû duïng maùy lieân hôïp gaët ñaäp sau khi thay theá boä phaän gaët baèng boä phaän thu gom. Thu hoaïch nhieàu giai ñoaïn coù öu ñieåm treân nhöõng vuøng ñaát neàn yeáu do söû duïng rieâng leõ caùc thieát bò coù kích thöôùc, troïng löôïng nhoû goïn cho töøng khaâu thu hoaïch. Tuy nhieân, toång hao huït trong quaù trình thu hoaïch khaù cao do caùc khaâu trung gian khi gom, chuyeån luùa töø khi gaët ñeán khi ñaäp taùch haït, nhaát laø vaøo cao ñieåm thu hoaïch vuï ñoâng xuaân. Moät vaán ñeà caàn xem xeùt hieän nay laø vieäc phôi raõi (phôi môù) treân ñoàng sau khi gaët taùc ñoäng theá naøo ñeán chaát löôïng haït khi cheá bieán. Moät chöông trình hôïp taùc nghieân cöùu giöõa Vieät Nam vaø UÙc (Ñeà aùn CARD) nhaèm xaùc ñònh nguyeân nhaân söï nöùt vôõ haït luùa khi thu hoaïch ñang ñöôïc tieán haønh. Vieäc phôi môù treân ñoàng sau khi gaët laøm taêng söï khoâng ñoàng ñeàu veà ñoä aåm trong khoái haït hoaëc haït phôi naéng döôùi nhieät ñoä cao vaøo ban ngaøy, huùt aåm vaøo ban ñeâm; cuøng vôùi aåm ñoä haït, nhieät ñoä ôû döôùi hoaëc giöõa ñoáng taêng cao do quaù trình hoâ haáp cuûa caây khi gom ñoáng, seõ taùc ñoäng ñeán chaát löôïng haït vaø tæ leä thu hoài gaïo nguyeân. 2.2 Thu hoạch một giai đoạn Hieän nay taïi caùc nöôùc tieân tieán, vieäc thu hoaïch luùa ñeàu tieán haønh theo phöông phaùp thu hoaïch moät gia ñoaïn vôùi maùy lieân hôïp gaët ñaäp (tuoát). Maùy thu hoaïch gaët khoâng tuoát (Stripper) cuõng ñang thöû nghieäm. Maùy gaët tuoát do Nhaät Baûn vaø moät soá nöôùc Ñoâng Baéc AÙ chaâu saûn xuaát chaát löôïng laøm vieäc raát toát. Tuy nhieân giaù baùn maùy cao neân caàn caân nhaéc kyõ vieäc ñaàu tö maùy naøy taïi Vieät Nam khi giaù gaïo taïi Vieät Nam raát thaáp. Caùc maùy nhaäp khaåu ñaõ qua söû duïng, caùc chi tieát ñaõ bò hao moøn nhieàu hoaëc heát tuoåi thoï, seõ thöôøng xuyeân hö hoûng; ñaây laø nguyeân nhaân chính khoâng neân ñaàu tö trang bò nhöõng maùy ñaõ qua söû duïng. Vôùi öu ñieåm thu hoaïch goïn, nhanh, chi phí vaø hao huït thaáp so vôùi thu hoaïch nhieàu giai ñoaïn, maùy lieân hôïp gaët ñaäp laø söï löïa choïn phoå bieán cuûa nhieàu nhaø troàng luùa treân theá giôùi. Tuy nhieân, kích thöôùc khaù coàng keành, troïng löôïng khaù naëng laø nhöõng haïn cheá chính khi söû duïng ñeå thu hoïach luùa nöôùc; nhaát laø treân vuøng ñaát neàn yeáu, thu hoaïch vaøo muøa möa (vuï heø thu). 3. CÁC MẪU MÁY THU HOẠCH LÚA TẠI ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG 3.1. Máy gặt rải hàng Maùy gaët raõi haøng ñaàu tieân ôû Vieät Nam ñöôïc cheá taïo töø baûn veõ thieát keá cuûa Vieän Nghieân cöùu Luùa Quoác teá (IRRI) taïi Ñaïi hoïc Noâng Laâm TPHCM (1984). Sau ñoù chuyeån giao kyõ thuaät cho Coâng ty Cô khí Long An (1985). Ñeán nay, maãu maùy naøy ñaõ ñöôïc nhieàu nhaø saûn xuaát cheá taïo caûi tieán thaønh moät maãu maùy coù chaát löôïng laøm Cô giôùi hoùa thu hoïach luùa taïi ñoàng baèng Soâng Cöûu Long 3
vieäc toát nhö cô sôû OÂ. Buøi Höõu nghóa (Long An); Coâng ty Cô khí An Giang; coâng ty VINAPPRO; coâng ty VIKYNO, vaø nhieàu cô sôû ôû nhieàu ñòa phöông taïi ÑBSCL. Vôùi khoaûng 3000 maùy ñang hoaït ñoäng taïi Vieät Nam, maùy ñaõ giaûi quyeát khaù toát vieäc caét luùa vôùi naêng suaát bình quaân 1÷ 5 ha/ngaøy. Tuy nhieân vôùi caáu taïo ñaëc thuø cuûa boä phaän caét vaø chuyeån luùa, vieäc ñieàu chænh ñoä cao caét sao cho caùc boä phaän khaùc cuûa maùy khoâng laøm ruïng haït luùa ñaõ laøm thaân caây caét khaù daøi daãn ñeán chi phí gom luùa taêng cao (nhieàu gaáp 2÷3 laàn löôïng luùa gaët thuû coâng) vaø chi phí thôøi gian, nhieân lieäu, lao ñoäng cho vieäc ñaäp taùch haït taêng. Vôùi tình hình nhaân coâng lao ñoäng ngaøy caøng khan hieám vaøo vuï thu hoaïch, ñoàng thôøi gom laø coâng vieäc naëng nhoïc. Khoái löôïng coâng vieäc vaø cöôøng ñoä lao ñoäng taêng, laø nhöôïc ñieåm cô baûn cuûa maãu maùy gaët raõi haøng. Moät soá cô sôû cheá taïo maùy khaù naëng, haïn cheá vieäc söû duïng taïi nhöõng nôi coù neàn ñaát yeáu, thu hoaïch vuï heø thu cuõng laø nguyeân nhaân haïn cheá vieäc phoå bieán maãu maùy naøy. 3.2. Máy tách hạt và làm sạch Taïi ÑBSCL, vieäc taùch haït vaø laøm saïch ñöôïc laøm baèng maùy gaàn nhö toaøn boä. Caùc maùy ñöôïc saûn xuaát töø khaép caùc cô sôû trong vuøng. Chaát löôïng maùy laøm vieäc khaù toát khi söû duïng ñuùng cheá ñoä, ñieàu chænh phuø hôïp vôùi töøng gioáng, ñieàu kieän luùa khi thu hoaïch. Tuy nhieân, chaát löôïng laøm vieäc cuûa maùy naøy tuyø thuoäc nhieàu vaøo ngöôøi söû duïng maùy. Söï raïn nöùt haït, tæ leä thu hoài gaïo nguyeân phuï thuoäc nhieàu vaøo chaát löôïng maùy ñaäp (tuoát) haït luùa. Tuy nhieân, ñeán nay vaán ñeà naøy chöa ñöôïc caùc cô quan höõu quan vaø noâng daân quan taâm ñuùng möùc. 3.3. Máy liên hợp gặt đập (LHGD) Töø khoaûng naêm 1977, Nhaø nöôùc ñaõ coù chöông trình troïng ñieåm nghieân cöùu veà cô gôùi hoùa thu hoaïch luùa, trong ñoù coù maãu maùy thu hoaïch LHGÑ. Ñoàng thôøi, trong nhieàu naêm gaàn ñaây, nhieàu cô quan nhö vieän nghieân cöùu, tröôøng ñaïi hoïc; caùc cô sôû cheá taïo maùy ñaõ coù nhieàu coâng söùc trong vieäc töï thieát keá, cheá taïo moät maãu maùy phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm töøng vuøng taïi Vieät nam. Thaùng 6 naêm 2006, Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån Noâng thoân ñaõ toå chöùc bình tuyeån caùc maùy lieân hôïp gaët ñaäp (Laàn 2) taïi Noâng tröôøng Soâng Haäu, tænh Caàn Thô vôùi 8 maãu maùy tham gia. Keát quaû coù 3 maùy ñöôïc coâng nhaän maãu ñeå phoå bieán vaøo saûn xuaát. 3.3.1. Maùy LHGÑ MGD 120 (Cty Vinappro saûn xuaát) Nguyeân maãu maùy MGÑ 120 do Trung Quoác thieát keá vaø cheá taïo, sau ñoù ñöôïc Vieän nghieân cöùu luùa Philippines (PhilRice) caûi tieán ñeå söû duïng. Trong chöông trình hôïp taùc giöõa Trung taâm Naêng löôïng vaø maùy Noâng nghieäp- Ñaïi hoïc Noâng Laâm TPHCM vôùi PhilRice vaø Coâng ty cheá taïo ñoäng cô BS (Myõ), maãu maùy ñöôïc ñöa sang Vieät Nam. Cô giôùi hoùa thu hoïach luùa taïi ñoàng baèng Soâng Cöûu Long 4
Sau thôøi gian khaûo nghieäm vaø coù nhöõng caûi tieán, Trung taâm Naêng löôïng- MNN ñaõ chuyeån giao kyõ thuaät ñeå Cty Vinappro cheá taïo. Ñeán nay ñaõ coù khoaûng 100 maùy ñaõ baùn ra thò tröôøng vôùi giaù 50 ÷60 trieäu ñoàng/maùy (tuøy theo caùc linh kieän laép raùp). Bảng 3: Đặc tính kỹ thuật máy LHGD MGD 120 Vôùi ñaëc ñieåm goïn nheï, maùy laøm vieäc ñöôïc treân nhieàu ñòa baøn khaùc nhau. Tính cô ñoäng cao (3 baùnh cao su) laø öu theá cuûa maãu maùy naøy. Tuy nhieân, vôùi naêng suaát laøm vieäc chæ 1- 1,2 ha/ ngaøy, ña soá baø con noâng daân ÑBSCL cho laø thaáp. 3.3.2. Maùy LHGÑ Cô sôû Chín Nghóa (Long An) Vôùi kinh nghieäm nhieàu naêm cheá taïo maùy gaët raõi haøng, Cô sôû Chín Nghóa ñaõ nghieân cöùu vaø cheá taïo maùy LHGÑ baèng caùch keát hôïp hai boä phaän chính laø boä phaän gaët raõi haøng vaø boä phaän ñaäp laøm saïch haït treân moät khung töï chaïy. Vôùi baùnh xích cao su (cheá taïo töø baêng taûi), vaø troïng löôïng vöøa phaûi (khoaûng 1500 kg), maùy coù theå laøm vieäc treân neàn ruoäng hôi yeáu. Vôùi treân 50 maùy ñaõ baùn ra thò tröôøng (giaù 83 trieäu ñoàng/maùy- thaùng 6/2006), beà roäng boä phaän caét laø 1,5 m; naêng suaát gaët khoaûng 2 ha/ ngaøy; tuy coøn theo doõi veà ñoä beàn cuûa maùy nhöng böôùc ñaàu coù theå ñaùnh giaù laø coù trieån voïng phaùt trieån vì keát caáu tuy nhieàu chi tieát nhöng khaù ñôn giaûn; deã söûa chöõa, thay theá baèng caùc phuï tuøng, vaät lieäu saün coù taïi caùc ñòa phöông. Cô giôùi hoùa thu hoïach luùa taïi ñoàng baèng Soâng Cöûu Long 5
3.3.3. Maùy lieân hôïp gaët ñaäp nhaäp töø Trung Quoác (doøng maùy 4LZ) Maùy do Coâng ty TNHH Phaùt trieån Ñaàu tö Vieät Phuù nhaäp khaãu töø Trung Quoác. Maùy thieát keá theo caùc nguyeân taéc hieän ñang duøng phoå bieán treân theá giôùi. Vôùi maãu maõ ñeïp, chaát löôïng laøm vieäc khaù toát, di chuyeån ñöôïc treân neàn ñaát trung bình laø nhöõng yeáu toá chính maø caùc nhaø ñaàu tö Vieät Nam ñang quan taâm. Ñieàu caàn theo doõi trong thôøi gian tôùi laø ñoä beàn cuûa maùy, chaát löôïng haït sau thu hoaïch. Vôùi giaù maùy treân 150 trieäu ñoàng, neáu chaát löôïng vaø ñoä beàn cuûa maùy cao thì ñaây laø coù theå laø nieàm vui cho ngöôøi saûn xuaát luùa nhöng laø ñoái thuû caïnh tranh ñoái vôùi caùc nhaø saûn xuaát trong nöôùc. Heä thoáng di ñoäng xích cao su laøm haïn cheá khaû naêng cô ñoäng cuûa maùy, ñaây laø vaán ñeà caàn chuù yù khi toå chöùc saûn xuaát. Cô giôùi hoùa thu hoïach luùa taïi ñoàng baèng Soâng Cöûu Long 6
Bảng 4: Đặc tính kỹ thuật của loại máy thu hoạch kiểu 4LZ (Trung Quốc sx) 4. KẾT LUẬN Vaán ñeà cô giôùi hoùa thu hoaïch luùa taïi Vieät Nam, trong ñoù coù vuøng ÑBSCL laø moät nhu caàu ngaøy caøng böùc thieát. Nhu caàu naøy khoâng chæ höôùng tôùi vieäc haï giaù thaønh saûn xuaát, ñem laïi lôïi nhuaän nhieàu hôn cho noâng daân, taêng tính caïnh tranh cuûa maët haøng gaïo Vieät Nam treân thò tröôøng theá giôùi, maø coøn giaûi quyeát vaán ñeà raát quan troïng thieáu huït lao ñoäng thôøi vuï ngaøy caøng gay gaét taïi noâng thoân, giaûm cöôøng ñoä lao ñoäng cho ngöôøi saûn xuaát. Cô giôùi hoùa thu hoïach luùa taïi ñoàng baèng Soâng Cöûu Long 7
Ngöôøi ñaàu tö caàn xem xeùt kyõ caùc yeáu toá lieân quan nhö ñaëc ñieåm thôøi vuï luùc thu hoaïch, ñaëc ñieåm ñoàng ruoäng, tuoåi thoï maùy, khaû naêng baûo döôõng, söûa chöõa khi hö hoûng, khaû naêng thu hoài voán (vaø caû taäp quaùn thu hoaïch taïi ñòa phöông) ñeå coù höôùng choïn maãu maùy phuø hôïp. Tính cô ñoäng laøm vieäc ôû nhieàu ñòa baøn khaùc nhau laø yeáu toá raát caên baûn ñeå taêng soá giôø laøm vieäc cuûa maùy trong naêm. Chaát löôïng haït thu hoaïch cuõng laø yeáu toá raát quan troïng, laø yeáu toá löïc choïn maùy cuûa ngöôøi thueâ khi treân ñòa baøn coù nhieàu maùy ñang hoaït ñoäng. Cuøng vôùi vieäc caàn thieát caûi tieán lieân tuïc caùc maãu maùy saün coù hoaëc nghieân cöùu cheá taïo caùc maãu maùy môùi, vieäc phoái hôïp ñoàng boä vôùi vieäc nghieân cöùu tuyeån choïn gioáng luùa ñaùp öùng caùc yeâu caàu ñeå maùy thu hoaïch toát (luùa ñöùng caây, ít ñoå ngaõ); vieäc qui hoaïch thuyû lôïi; thôøi vuï canh taùc thích hôïp laø nhöõng yeáu toá quan troïng ñeå baûo ñaûm giöõ vöõng naêng suaát vaø chaát löôïng haït cuûa vuï muøa. Cô giôùi hoùa thu hoïach luùa taïi ñoàng baèng Soâng Cöûu Long 8